Eaha to roto?

Tapura tumu parau

PENE 19

“Te paari o te Atua . . . i roto i te hoê parau huna moˈa”

“Te paari o te Atua . . . i roto i te hoê parau huna moˈa”

1, 2. Eaha “te parau huna moˈa” mea anaanatae ia ite tatou e no te aha mea faufaa no tatou?

 IA ITE te taata i te tahi parau huna, pinepine mea fifi no ratou ia tapea i te reira. Te na ô ra râ te Bibilia: “O te hanahana o te Atua ia tapea i te hoê parau huna.” (Maseli 25:2) Oia, ei Arii hau ê e ei Atua poiete, e tiaraa to Iehova ia maiti i te tapea i te tahi mau parau huna e tae roa ˈtu i te taime mea tano ia faaite i te taata.

2 Teie râ, te vai ra te hoê parau huna faahiahia mau ta Iehova i faaite i roto i ta ˈna Parau. Ua parauhia te reira “te parau huna moˈa o to [te Atua] hinaaro.” (Ephesia 1:9) E ere noa i te mea anaanatae ia ite, mea faufaa atoa râ no te faaora ia tatou i te hara e te pohe. Hau atu â, e haapapu mai tera parau huna i te paari faito ore o Iehova.

Ua faaite mǎrû noa Iehova i ta ˈna parau huna

3, 4. Mea nafea te Genese 3:15 e horoa ˈi i te hoê tiaturiraa e eaha “te parau huna moˈa” e vai ra i roto i tera parau tohu?

3 I to Adamu raua Eva hararaa, ua haafifihia te opuaraa a te Atua e faaî i te fenua i te taata tia roa e ia faarirohia te reira ei paradaiso! Ua haa oioi râ Iehova. Ua na ô oia: “E tuu vau i te enemiraa i rotopu ia oe e te vahine, e i rotopu i to oe huaai e to ˈna huaai. E haaperehu oia i to oe afii, e e haapepe oe ia ˈna i te poro avae.”​—Genese 3:15.

4 Eaha te auraa o teie mau parau? O vai te vahine? O vai te ophi? O vai te huaai o te haaperehu i te afii o te ophi? E parau huna teie! No reira te Bibilia e parau ai o te paari o te Atua te reira “tei hunahia i roto i te hoê parau huna moˈa.” (Korinetia 1, 2:7) Aita atoa Adamu raua Eva i ite i te pahonoraa. Teie râ, ua horoa tera parau tohu i te hoê tiaturiraa no ta raua mau tamarii, te faaroo iho â râ ia Iehova. Ua haapapu atoa te reira e faatupu iho â Iehova i ta ˈna opuaraa e e faaorehia te ino, te hara e te pohe. E nafea râ ïa?

5. No te aha Iehova e faaite mǎrû noa ˈi i ta ˈna parau huna? A horoa i te hiˈoraa.

5 Ei Atua o te tatara i “te mau parau huna,” ua faaite mǎrû noa Iehova i ta ˈna parau huna i ta ˈna mau tavini i te taime tano. (Daniela 2:28) A feruri na mea nafea te hoê metua tane î i te here e pahono ai ia ui mai ta ˈna tamaiti iti: “Papa, mea nafea vau i te hamaniraahia?” Ma te paari, e faaite noa te metua tane i ta te tamaiti e nehenehe e taa. Ia paari rii mai oia, e horoa te metua i te tahi atu haamaramaramaraa. Hoê â raveraa ta Iehova, ua ite o ˈna eaha te taime maitai aˈe no te faataa i ta ˈna mau tavini i te mau parau huna o to ˈna hinaaro e ta ˈna opuaraa.​—Maseli 4:18; Daniela 12:4.

6. (1) No te aha te hoê taata e tarima ˈi i te hoê parau faaau? (2) No te aha Iehova i faatupu ai i te faufaa aore ra parau faaau e te taata?

6 Mea nafea to Iehova faaiteraa i tahi atu mau haamaramaramaraa no nia i ta ˈna parau huna? Ua faatupu oia i te faufaa aore ra parau faaau. Ua tarima aˈenei paha oe i te hoê parau faaau, peneiaˈe no te hoo mai i te hoê fare aore ra no te tarahu i te moni. Ua riro taua parau faaau ra ei haapapuraa i mua i te ture e faaturahia te faaauraa. No te aha râ Iehova i na reira atoa ˈi? Eita anei e navai noa i ta ˈna parau? Oia, teie râ, ua ite Iehova no to tatou huru tia ore, e hinaaro tatou i te haapapuraa no te tiaturi mau i ta ˈna i fafau mai.​—Hebera 6:16-18.

Te faufaa a te Atua e o Aberahama

7, 8. (1) Eaha te faufaa ta Iehova i faaau e o Aberahama e eaha ta te reira e faaite ra no nia i te parau huna moˈa? (2) Mea nafea to Iehova haapapu-mǎrû-noa-raa i te opu o te huaai tǎpǔhia?

7 Hau atu i te 2 000 matahiti i muri aˈe i to Adamu raua Eva tiavaruraahia i rapae i te paradaiso, ua parau Iehova i ta ˈna tavini haapao maitai ra ia Aberahama: “E faarahi mau â vau i to huaai mai te mau fetia o te raˈi. . . . E na roto i to huaai e fanaˈo ai te mau nunaa atoa o te fenua i te hoê haamaitairaa no ratou iho, no te mea ua faaroo oe i to ˈu reo.” (Genese 22:17, 18) E ere noa teie i te parau fafau, ua haamau roa hoi Iehova i te hoê faufaa tei au i te hoê haapapuraa mana i mua i te ture ma te horoa atoa i te hoê parau tǎpǔ. (Genese 17:1, 2; Hebera 6:13-15) Mea faahiahia mau ia ite ua rave roa te Arii hau ê e Fatu i te hoê parau faaau no te haamaitai i te huitaata!

“E faarahi mau â vau i to huaai mai te mau fetia o te raˈi”

8 Ua faaite teie faufaa a te Atua e riro te huaai tǎpǔhia ei tamarii na Aberahama. I te roaraa o te tau, ua faataa mǎrû noa Iehova e na roto mai te reira ia Isaaka e i muri mai ia Iakoba. (Genese 21:12; 28:13, 14) I muri aˈe, ua aratai te Atua ia Iakoba ia faahiti i teie parau tohu no te hoê o ta ˈna na tamaiti 12: “Eita te sepeta e atea ê ia Iuda, e te raau a te raatira mai ropu mai i to ˈna na avae, e ia tae roa mai Silo [aore ra “O ˈna te fatu,” nota] e e auraro te mau nunaa atoa ia ˈna.” (Genese 49:10) I reira te iteraahia e e riro te huaai tǎpǔhia ei arii no roto mai i te opu o Iuda!

Te faufaa a te Atua e o Iseraela

9, 10. (1) Eaha te faufaa ta Iehova i faaau e te nunaa Iseraela e mea nafea tera faufaa i te riroraa ei patu parururaa? (2) Mea nafea te Ture i te haapapuraa mea hinaarohia te hoê taraehara tia roa no te huitaata?

9 I te matahiti 1513 hou te tau o Iesu, ua rave Iehova i te hoê faanahoraa o tei faaite i te tahi atu haamaramaramaraa no nia i ta ˈna parau huna moˈa. Ua faaau oia i te hoê faufaa e te huaai o Aberahama, te nunaa Iseraela. Ua riro te ture a Mose ei tuhaa faufaa roa o te opuaraa a Iehova no nia i te huaai tǎpǔhia. Mea nafea? A tahi, na roto i ta ˈna mau ture tia, ua riro te Ture ei patu parururaa o tei faataa ê ia Iseraela i te mau nunaa ê, mea na roto mai hoi ia ˈna te huaai tǎpǔhia e fanauhia ˈi. (Ephesia 2:14) Auaa taua parururaa ra i vai noa mai ai te nunaa Iseraela e i fanauhia mai ai te Mesia i roto i te opu o Iuda.

10 A piti, ua haapapu maitai te Ture mea hinaarohia te hoê taraehara no te huitaata. Ua tauturu teie Ture tia roa i te nunaa Iseraela ia taa aita e taata o te nehenehe e pee maite i te reira. Ua tuuhia mai ïa te Ture ia “ite-maitai-hia te hara e ia tae roa mai te huaai no ˈna te parau i fafauhia.” (Galatia 3:19) Aita te mau tusia animara i titauhia i raro aˈe i te Ture i nehenehe e tapoˈi roa i te hara a te taata. Ia au i ta Paulo i papai, “eita hoi e tia i te toto o te puaatoro oni e to te puaaniho ia hopoi ê i te mau hara.” (Hebera 10:1-4) Ua tauturuhia ïa te nunaa Iseraela ia taa e hinaaro ratou i te hoê taraehara tia roa, oia hoi te tusia o te Mesia. No te mau ati Iuda haapao maitai, ua riro ïa te faufaa o te Ture “ei tiai e aratai i te Mesia.”​—Galatia 3:24.

11. Eaha te tiaturiraa hanahana i horoahia i te nunaa Iseraela na roto i te faufaa o te Ture, no te aha râ taua nunaa ra i ere ai i te reira?

11 A toru, ua horoa taua faufaa ra i te hoê tiaturiraa hanahana i te nunaa Iseraela. Ua parau Iehova ia haapao ratou i te faufaa o te Ture, e riro ratou “ei faatereraa arii tahuˈa . . . e ei nunaa moˈa.” (Exodo 19:5, 6) I muri aˈe, no roto mai iho â i te nunaa Iseraela te mau mero matamua o te Faatereraa arii tahuˈa i te raˈi. Tera râ, ua ofati te nunaa Iseraela i te faufaa o te Ture e ua patoi atoa i te huaai tǎpǔhia. O vai atu â ïa ta Iehova e maiti no te riro ei mero o tera faatereraa arii tahuˈa? Eaha te tuatiraa e vai ra i roto i tera faatereraa arii tahuˈa e te huaai tǎpǔhia? E faaitehia taua mau tuhaa ra o te parau huna moˈa i te taime au.

Te faufaa a te Atua e o Davida no te hoê faatereraa arii

12. Eaha te faufaa ta Iehova i faaau e o Davida e eaha ïa te haamaramaramaraa hau i horoahia no nia i ta te Atua parau huna moˈa?

12 I te tau o te arii Davida, ua horoa â Iehova i te tahi atu haamaramaramaraa no nia i ta ˈna parau huna moˈa na roto i te faaauraa i te tahi atu faufaa. Ua tǎpǔ oia i te arii haapao maitai ra o Davida: “E faaarii au i to oe huaai i muri aˈe ia oe . . . e e haamau papu vau i ta ˈna faatereraa . . . e e haamau papu vau i te terono o ta ˈna faatereraa arii e a muri noa ˈtu.” (Samuela 2, 7:12, 13; Salamo 89:3) I teie nei, ua haapapuhia e riro te Mesia tǎpǔhia ei huaai na Davida. E nehenehe anei râ te hoê taata e faatere e a muri noa ˈtu? (Salamo 89:20, 29, 34-36) E nehenehe anei taua arii taata ra e faaora i te huitaata i te hara e te pohe?

13, 14. (1) Ia au i te Salamo 110, eaha te parau ta Iehova i tǎpǔ i te Arii ta ˈna i faatoroa? (2) Na roto i ta ˈna mau peropheta, eaha te mau haamaramaramaraa hau ta Iehova i horoa no nia i te Mesia?

13 Ma te arataihia i te varua moˈa, ua papai Davida: “Ua parau Iehova i to ˈu Fatu: ‘A parahi i to ˈu rima atau nei e ia faariro roa vau i to oe mau enemi ei taahiraa avae no oe.’ Ua tǎpǔ Iehova e eita oia e taui i to ˈna manaˈo: ‘E tahuˈa oe mai ia Melehizedeka ra te huru e a muri noa ˈtu!’” (Salamo 110:1, 4) No te huaai tǎpǔhia, aore ra te Mesia, ta Davida mau parau. (Ohipa 2:35, 36) E faatere mai teie Arii, eiaha mai Ierusalema mai, mai nia mai râ i te raˈi i te “rima atau” o Iehova, eiaha noa i nia i te fenua o Iseraela, i nia râ i te fenua taatoa. (Salamo 2:6-8) Te horoa ra Iehova i te tahi haapapuraa apî. A tapao na e ua faahiti Iehova i te parau tǎpǔ faahiahia, e riro te Mesia ei tahuˈa “mai ia Melehizedeka ra te huru” tei tavini ei arii e ei tahuˈa i te tau o Aberahama. Te auraa, na te Atua iho e faatoroa i te huaai tǎpǔhia ei Arii e ei Tahuˈa!​—Genese 14:17-20.

14 I te roaraa o te mau matahiti, ua faaohipa Iehova i ta ˈna mau peropheta no te horoa i te mau haamaramaramaraa hau no nia i ta ˈna parau huna moˈa. Ei hiˈoraa, ua faaite Isaia e horoa te huaai tǎpǔhia i to ˈna ora ei tusia. (Isaia 53:3-12) Ua tohu Mika i te vahi e fanauhia ˈi te Mesia. (Mika 5:2) Ua faaite atea atoa Daniela i te taime mau e haamata ˈi te Mesia i ta ˈna taviniraa e afea o ˈna e pohe ai.​—Daniela 9:24-27.

Ua faaite Iehova i te parau huna moˈa!

15, 16. (1) Mea nafea te Tamaiti a Iehova i fanauhia mai ai e te hoê vahine? (2) Eaha te tiaraa ta Iesu i fanaˈo na roto i to ˈna na metua e afea te faaiteraahia o Iesu te huaai tǎpǔhia?

15 Ua riro te tupuraa o teie mau parau tohu ei parau huna e tae roa ˈtu i te taime i faaite ai te Atua o vai te huaai tǎpǔhia. Te na ô ra te Galatia 4:4: “I te hoperaa râ te taime faataahia, tono maira te Atua i ta ˈna Tamaiti tei fanauhia mai e te hoê vahine.” I te matahiti 2 hou te tau o Iesu, ua parau te hoê melahi i te hoê vahine apî ati Iuda o Maria te iˈoa: “E inaha, e hapû oe e e fanau oe i te hoê tamaiti ta oe e topa i te iˈoa o Iesu. E riro oia ei taata faufaa e e parauhia oia Tamaiti a Tei Teitei Roa ˈˈe, e e horoa te Atua ra o Iehova i te terono o Davida to ˈna metua no ˈna. . . . E vai mai te varua moˈa i nia ia oe e e tapoˈi mai te mana o Tei Teitei Roa ˈˈe ia oe. No reira atoa te aiû o te fanauhia mai e parauhia ˈi e moˈa e e Tamaiti na te Atua.”​—Luka 1:31, 32, 35.

16 I muri aˈe, ua tuu Iehova i te ora o ta ˈna Tamaiti i te raˈi i roto i te opu o Maria ia fanauhia oia e te hoê vahine. Noa ˈtu e taata tia ore o Maria, aita te huru tia ore i haere i nia i te Tamaiti a te Atua. Hau atu â, na nia i te tiaraa o to ˈna metua vahine e to ˈna metua tane, e huaai Iesu na te arii Davida e e tiaraa iho â ïa to ˈna no te parahi i nia i te terono e no te riro ei Arii. (Ohipa 13:22, 23) I to Iesu bapetizoraahia i te matahiti 29, ua faatavai Iehova ia ˈna i te varua moˈa e ua parau oia: “O ta ˈu Tamaiti teie, tei herehia.” (Mataio 3:16, 17) I tera taime te faaiteraahia o Iesu te huaai tǎpǔhia! (Galatia 3:16) Ua tae te taime no te faataa ˈtu â i te parau huna moˈa.​—Timoteo 2, 1:10.

17. Mea nafea te iteraahia te auraa o te Genese 3:15?

17 I te roaraa o ta ˈna taviniraa, ua faataa Iesu o Satani te ophi o te Genese 3:15 e to ˈna huaai, o te feia ïa e pee ia ˈna. (Mataio 23:33; Ioane 8:44) I muri aˈe, ua faaitehia e nafea ratou paatoa e haaperehuhia ˈi, aore ra e haamouhia ˈi, e a muri noa ˈtu. (Apokalupo 20:1-3, 10, 15) Area te vahine, “te Ierusalema no nia mai,” ua faahohoˈahia i te vahine a Iehova. O te tuhaa i te raˈi tera o te faanahonahoraa a Iehova, ta ˈna ïa mau melahi taiva ore. a​—Galatia 4:26; Apokalupo 12:1-6.

Te faufaa apî

18. No te aha i opuahia ˈi “te faufaa apî”?

18 Ua faaitehia te tuhaa faahiahia roa ˈˈe o te parau huna moˈa a te Atua i te ahiahi na mua ˈˈe i te poheraa o Iesu. Ua faahiti hoi Iesu i “te faufaa apî” i ta ˈna mau pǐpǐ haapao maitai. (Luka 22:20) Mai te faufaa o te Ture, ua opuahia teie faufaa apî no te haamau i te hoê “faatereraa arii tahuˈa.” (Exodo 19:6; Petero 1, 2:9) E faaau te Atua i teie faufaa e o vai ma? E “te Iseraela o te Atua” ïa, oia hoi te mau pǐpǐ haapao maitai a Iesu tei faatavaihia i te varua moˈa. (Galatia 6:16) E ohipa amui teie mau Kerisetiano faatavaihia e o Iesu no te haamaitai i te huitaata o te faaroo i te Atua!

19. (1) E nafea te faufaa apî e haamau ai i te hoê “faatereraa arii tahuˈa” o te haamaitai i te huitaata? (2) No te aha te hoê Kerisetiano faatavaihia e parauhia ˈi e “taata hamani-apî-hia” e ehia rahiraa te tahoê e te Mesia i nia i te raˈi?

19 E nafea te faufaa apî e haamau ai i te hoê “faatereraa arii tahuˈa” o te haamaitai i te huitaata? Ua haamanaˈo te faufaa o te Ture i te tiaraa hara o te nunaa Iseraela, area te faufaa apî, ua horoa ïa i te ravea e faaorehia ˈi te hara a te mau Kerisetiano faatavaihia na roto i te tusia o Iesu. (Ieremia 31:31-34) Maoti te reira, e riro ratou ei taata parau-tia i te aro o Iehova e e nehenehe o ˈna e farii ia ratou “ei tamaiti” faatavaihia na ˈna. (Roma 8:15-17; Korinetia 2, 1:21) I reira ratou e faafanau-faahou-hia ˈi no “te hoê tiaturiraa mure ore” taa ê o tei faahereherehia i te raˈi. (Petero 1, 1:3, 4) I to Iehova poieteraa i te taata, ua opua oia ia ora ratou i nia i te fenua. Area no te hoê Kerisetiano faatavaihia, e fanaˈo oia i te hoê tiaturiraa apî i te raˈi e e parauhia o ˈna e “taata hamani-apî-hia.” (Korinetia 2, 5:17) Te faaite ra te Bibilia, a muri aˈe, e 144 000 taata te tahoê e te Mesia no te faatere i te huitaata mai te raˈi mai.​—Apokalupo 5:9, 10; 14:1-4.

20. (1) I te matahiti 36, eaha te tahi atu tuhaa o te parau huna moˈa tei faaitehia? (2) O vai te fanaˈo i te mau haamaitairaa i tǎpǔhia ia Aberahama?

20 O teie feia faatavaihia, e na reira atoa o Iesu “te huaai o Aberahama.” b (Galatia 3:29) E ati Iuda te feia matamua i maitihia. I te matahiti 36 râ, ua faaitehia te tahi atu tuhaa o te parau huna moˈa: E fanaˈo atoa te feia nunaa ê i te tiaturiraa e ora i te raˈi. (Roma 9:6-8; 11:25, 26; Ephesia 3:5, 6) O te mau Kerisetiano faatavaihia noa anei te fanaˈo i te mau haamaitairaa tǎpǔhia ia Aberahama? E ere, o te ao taatoa te faufaahia i te tusia o Iesu. (Ioane 1, 2:2) I muri aˈe, ua faaite Iehova e ora ˈtu “te hoê nahoa rahi” ia haamouhia te ao a Satani. (Apokalupo 7:9, 14) Hau atu â, e rave rahi taata o te faatiahia mai mai te pohe mai ma te tiaturiraa e ora e a muri noa ˈtu i roto i te paradaiso!​—Luka 23:43; Ioane 5:28, 29; Apokalupo 20:11-15; 21:3, 4.

Ua faaite te parau huna moˈa i te paari o te Atua

21, 22. E nafea te parau huna moˈa e haapapu ai i te paari o Iehova?

21 Ua riro te parau huna moˈa ei haapapuraa faahiahia o “te rauraa o te paari o te Atua.” (Ephesia 3:8-10) Auê ïa paari ta Iehova i faaite i to ˈna faahitiraa i teie parau huna moˈa a tatara noa ˈtu ai i te reira i te roaraa o te tau! Ma te paari, ua tâuˈa atoa o ˈna i te huru o te taata, ua ite hoi oia eita e roaa ia ratou ia taa i te parau huna i te hoê noa taime, ua tatara riirii noa râ Iehova i te reira. E itehia ïa o vai te feia e tiaturi mau ia ˈna.​—Salamo 103:14.

22 Ua faaite atoa Iehova i te paari faito ore i to ˈna maitiraa ia Iesu ei Arii. Aita ˈtu mai te Tamaiti a Iehova o te nehenehe e tiaturihia! A ora ˈi i nia i te fenua, ua faaoromai Iesu e rave rahi huru ati. Ua taa maitai ia ˈna te mau fifi o te taata. (Hebera 5:7-9) Hoê â atoa no te feia e faatere e o Iesu. I te roaraa o te tau, ua faatavaihia te mau tane e te mau vahine tei maitihia i roto i te mau nunaa e reo atoa. Aita e fifi aita teie mau taata i faaruru. (Ephesia 4:22-24) E haamaitairaa mau ia ora i raro aˈe i te faatereraa a teie mau arii e tahuˈa î i te aroha hamani maitai!

23. Eaha te haamaitairaa ta te mau Kerisetiano e fanaˈo nei?

23 Ua papai te aposetolo Paulo ua hunahia te parau huna moˈa i “te mau faanahoraa o te ao nei i mutaa iho ra e i te mau uˈi i mutaa iho ra. I teie nei râ, ua faaitehia mai i to ˈna feia moˈa.” (Kolosa 1:26) Oia, ua taa maitai atu â te feia ta Iehova i faatavai i te parau huna moˈa e ua faataa atoa ratou i te reira i te mau mirioni taata. Auê haamaitairaa tei rotopu tatou i te feia ta Iehova i farii i te faaite i “te parau huna moˈa o to ˈna hinaaro.” (Ephesia 1:9) No reira, e tauturu anaˈe ia vetahi ê ia ite i teie parau huna moˈa faahiahia e ia taa atoa e Atua paari rahi o Iehova!

a Ua faaite-atoa-hia “te parau huna moˈa o te haamoriraa i te Atua anaˈe” na roto ia Iesu. (Timoteo 1, 3:16) Mea maoro te tiai-noa-raahia te tatararaa o te tahi atu parau huna, oia hoi, e tia anei i te taata ia tapea i te taiva ore ia Iehova. Na Iesu i horoa i te haapapuraa. Ua tapea hoi oia i te taiva ore noa ˈtu te mau tamataraa atoa ta Satani i tuu i mua ia ˈna.​—Mataio 4:1-11; 27:26-50.

b Ua faaau atoa Iesu i “te hoê faufaa . . . no te hoê faatereraa arii” e te feia faatavaihia. (Luka 22:29, 30) Oia mau, ua rave Iesu i te hoê faaauraa e teie “nǎnǎ iti” ia faatere ratou e o ˈna i nia i te raˈi, o ratou hoi te piti o te tuhaa o te huaai o Aberahama.​—Luka 12:32.