“UA riro te hamani-ino-raa i te pae taatiraa . . . ei haamauiuiraa o te haapohe, o te vavahi e o te faahaehaa i te feruriraa, te hohonuraa e te tino o te tamarii . . . Aita hoê vahi o to ’na oraraa o te ore e ino.” No roto mai teie mau parau i te buka a Beverly Engel oia hoi Te tiamâraa ia noaa te tiaraa hapa ore (beretane).

E ere hoê ana‘e haerea to te tamarii i mua i te hamani-ino-raa i te pae taatiraa. * Mea ê iho â te huru o te tamarii tataitahi, to ’na itoito e to ’na puai morare. E tia atoa ia haapao i te tahi atu mau tuhaa faufaa roa, mai te taairaa o te tamarii e te taata e hamani ino ra ia ’na, te inoraa o te haamauiuiraa, to ’na maoro aore ra te faito matahiti o te tamarii. Hau atu, mea pinepine te mau faahopearaa i te faaitihia ia itehia taua hamani-ino-raa ra e ia tauturu te feia paari i te tamarii ma te here. Teie râ, e rave rahi mau tamarii rave-ino-hia o te roohia nei i te mau mauiui ino mau i te pae no te here.

Te tauturu ra te Bibilia ia taa e no te aha te hamani-ino-raa i te pae taatiraa e faatupu ai i te mau faahopearaa iino mau. Te na ô ra te Koheleta 7:7 e: “E huru ê te taata paari ia hamani-ino-hia.” Mai te peu e e tano te reira no te taata paari, eaha ’tu ïa te faahopearaa o te hamani-ino-raa i nia i te hoê tamarii apî, mai te peu iho â râ e te taata e hamani ino ra ia ’na o to ’na iho metua tane aore ra to ’na metua vahine o ta ’na e tiaturi ra. Eiaha e moehia e mea faufaa roa te mau matahiti matamua o te oraraa i roto i te tupuraa o te tamarii i te pae no te here e i te pae varua. (Timoteo 2, 3:15) I te mau matahiti apî roa e haamata ’i te mau otia i te pae morare i te patuhia e te faatura ia ’na iho i te tupu. Maoti te mau taairaa i te pae no te here o ta ’na e taai atu e to ’na mau metua, e haapii atoa te tamarii e eaha mau na te here e te tiaturi.—Salamo 22:9.

“I nia i te mau tamarii tei hamani-ino-hia i te pae taatiraa, o ta Patrick Gannon ïa e faataa ra, e tioi roa teie tereraa no te haapii i te tiaturi.” E haavare te taata hamani ino i te tiaturi o te tamarii; e faaore  roa o ’na i te paruru-maitai-raa, te taairaa piri roa e te faatura ia ’na iho e e faaohipa oia ia ’na mai te tahi tao‘a no te haamâha i to ’na hinaaro navenave ma te miimii. * Aita te mau tamahine e taa maitai ra i te inoraa o te mau peu tia ore e ravehia ra i nia ia ratou, tera râ, e huru ê, e mehameha, e e inoino roa ratou paatoa.

No reira te hamani-ino-raa i te pae taatiraa e parauhia ’i i te tahi taime “te haavareraa ino roa ’‘e.” A haamana‘o na i teie uiraa a Iesu: “O vai ïa i roto ia outou i te taata nei e hopoi i te ofai na ta ’na tamaiti ia ani mai oia i te pane?” (Mataio 7:9) Te taata e hamani ino noa ’tu i te hoê tamahine, te horoa ’tura ïa oia, eiaha te here aore ra te aroha, tera râ, te ‘ofai’ ino roa ’‘e oia hoi: te haruraa i to ’na tino.

Te na ô ra te Maseli 22:6 e: “E haapii i te tamaiti i tana e‘a ia haere ra; e ia paari oia ra, e ore e faarue i taua e‘a ra.” Te faahaamana‘o maira te reira e e riro te mana o te mau metua i te ohipa i nia i te oraraa taatoa o te tamarii. Inaha, eaha ïa te ohipa e tupu ahiri e e faatiaturihia te hoê tamahine iti e aita ta ’na e ravea no te patoi e ia faahepohia oia ia taati i te pae tino? ia paari oia ma te mana‘o e e noaa mai “te here” na roto i te raveraa i te mau peu hairiiri? ia haamauhia i roto i to ’na feruriraa e e tamahine faufaa ore e mea faufau oia? Eita anei oia e faatupu i roto i to ’na oraraa taatoa i te hoê haerea faaino ia ’na iho? Eita te hamani-ino-raa i te pae taatiraa e faatia i te hoê haerea tano ore ia riro oia ei taata paari, teie râ, e nehenehe te reira e faataa i te tumu no te haerea e te huru o te feruriraa o te mau vahine o tei hamani-ino-hia i to ratou nainairaa.

E rave rahi o ratou o te roohia ra i te mau ma‘i e rave rau, mai te taiâraa o te feruriraa. E ahoaho tamau noa vetahi na roto i te mana‘o faahapa ia ratou iho, te haama e te riri o te riro roa ei mana‘o hopea ore. E nehenehe atoa te oreraa e nehenehe e faaite aore ra e faatupu i te mau mana‘o hohonu, e tupu mai. E rave rahi atoa o te haafaufaa ore nei ia ratou iho e o te ore e taa e nafea râ. Te faatia ra o Sophie, tei hamani-ino-hia e to ’na metua tane fetii, e: “I te mau taime atoa oia e haru ai ia ’u, eita vau e taa faahou e nafea râ e e î roa vau i te riaria, ma te paruparu roa, ma te ore e hauti faahou, e te ahoaho rahi. No te aha hoi oia e na reira ’i?” Te papai ra te taote no te feruriraa ra o Cynthia Tower e: “Te faaite ra te mau maimiraa e, mea pinepine, e faariro te mau vahine o tei hamani-ino-hia i te pae taatiraa i to ratou nainairaa ra, ia ratou iho mai te mau vahine paruparu i roto i to ratou oraraa taatoa.” E faaipoipo ratou i te mau tane rave ino, e au ratou i te vahine taparahihia aore ra eita ta ratou e nehenehe e paruru ia ratou ia haamǎta‘u-ana‘e-hia ratou.

Ia au i tei matauhia, te vai ra e hoê ahuru ma piti matahiti i mua i te tamarii no te faaineine ia ’na i te mau huru apî e tupu mai i te taime o te taurearearaa. Teie râ, mai te peu e e ravehia te mau peu faufau i nia i te hoê tamahine iti, e teimaha roa ïa oia i te ahoaho ta teie mau peu e faaara i roto ia ’na. Mai ta te hoê maimiraa i faaite, peneia‘e paha e fifihia o ’na i te pae taatiraa ia faaipoipo oia a muri a‘e. O ta Line ïa e haapapu ra: “Te mau taatiraa i roto i te faaipoiporaa, o te mea teimaha roa ’‘e ïa no ’u i roto i te oraraa. Mea riaria roa no ’u: e au ra e tei mua vau i to ’u metua tane, e e haamehameha roa te reira ia ’u.” Mea ê roa te huru o te tahi atu mau vahine i hamani-ino-hia e aita ’tu to ratou mana‘o maoti râ te mau taatiraa tino. Te haamana‘o ra o Jill e: “E oraraa taiata to ’u o tei aratai ia ’u ia taoto e te mau tane o ta ’u i ore roa ’tu i matau.”

 I roto i te mau pepe o te hamani-ino-raa i te pae taatiraa, te vai atoa ra te mau fifi o te mau taairaa e te tahi atu mau taata. Mea au ore roa na te tahi mau vahine i te mau tane aore ra te feia atoa e mana to ratou. Te faaino nei vetahi i te mau taairaa e to ratou mau hoa aore ra to ratou faaipoiporaa na roto i te riroraa ei vahine faufau aore ra ei mau vahine faahepo. Area vetahi ra, e ape ïa ratou i te mau taata atoa e piri mai ia ratou.

E tae roa vetahi mau vahine i te huri i to ratou mau mana‘o inoino i nia ia ratou iho. “Ua riri roa vau i to ’u nei tino no te mea ua pahono atu oia i te mau faaararaa o te hinaaro ia haruhia vau,” o ta Rébecca ïa e faataa ra. Ma te tamata i te haamoe i to ratou mau mana‘o hohonu, e rave rahi mau vahine i hamani-ino-hia i te pae taatiraa o te rave i te ohipa ma te mâha ore aore ra o te roohia i te mau fifi o te tamaaraa *, te inu-hua-raa i te ava aore ra te raveraa i te raau taero. I te tahi taime, e fa mai teie ririraa ia ’na iho na roto i te hoê huru tupuraa papu roa ’tu â: “E tâpû na vau ia ’u iho, e patia na vau i to ’u maiuu i roto i to ’u rima, e haapaapaa na vau ia ’u iho,” o ta Rébecca ïa e parau faahou ra. “Ua mana‘o hoi au e tera ta ’u utua.”

Eiaha râ e faaoti oioi noa e ua hamani-ino-hia te mau vahine atoa e faatupu ra i teie mau mana‘o aore ra i teie mau haerea i te pae taatiraa. E nehenehe te tahi atu mau tumu i te pae tino aore ra i te pae no te here e faatupu i te reira. Ei hi‘oraa, ua itea mai i te feia maimi i teie mau huru tapao i nia e rave rahi mau taata paari no roto mai i te mau utuafare fetii huehue i reira e taparahi te mau metua i ta ratou mau tamarii, e faahaehaa ia ratou, e ore e haapao i to ratou mau hinaaro i te pae tino, e inu hua i te ava aore ra e faataero ia ratou iho.

Mea ino roa ’tu â te mau faahopearaa i te pae varua. Ua riro te hamani-ino-raa i te pae taatiraa ei ‘viivii o te tino e o te feruriraa.’ (Korinetia 2, 7:1) Na roto i te raveraa i te mau ohipa hairiiri i nia i te hoê tamahine, na roto i te ofatiraa i to ’na mau otia i te pae tino e i te pae morare, na roto i te haavareraa i to ’na tiaturi, e faaino-roa-hia to ’na feruriraa, aore ra te mana o te feruriraa. E riro ïa to ’na tupuraa i te pae varua e i te pae morare i te faaino-roa-hia.

I roto i te buka Facing Codependence, te haapapu ra o Pia Mellody i teie mana‘o hopea nei i te na ôraa e: “Ua riro te mau hamani-ino-raa atoa . . . ei hamani-ino-raa i te pae varua i te mea e e faaino oia i te tiaturi o te tamarii i roto i te hoê Puai hau a‘e.” “Nafea vau e nehenehe ai e faariro ia Iehova ei Metua no ’u, i te mea e ua riro to ’u metua tane taata nei ei tane haavî e te hamani ino?” o ta Hélène ïa, te hoê vahine kerisetiano e ani ra. I to ’na a‘e pae, te faataa ra o Thérèse, te tahi atu vahine i hamani-ino-hia i te pae taatiraa, e: “Aita roa ’tu vau i faariro ia Iehova mai te hoê Metua tane. Te Atua, te Fatu, te Maha Hope, te Poiete, oia! te hoê Metua, eita ïa!”

Aita teie mau vahine e roohia nei i te tahi paruparu i te pae varua aore ra i te tahi ereraa i te pae faaroo. Inaha, ua riro ta ratou mau tutavaraa tamau no te pee maite i te mau faaueraa a te Bibilia ei tapao no te puai i te pae varua. Teie râ, ahiri e o outou a‘e tera: Eaha to ratou huru ia taio ratou i te hoê irava bibilia mai te Salamo 103:13, e na ô ra e: “Mai te [here] o te metua i ta ’na ra mau tamarii, o to Iehova ïa [here] i te feia i mǎta‘u ia ’na ra.” E taa vetahi i te tatararaa o teie irava, teie râ, mai te peu e aita to ratou e mana‘o mâ no nia i te huru o te hoê metua tane, eita ïa ratou e putapû.

Mea fifi atoa paha no ratou ia riro “mai te tamarii aruaru ra” i mua i te Atua, oia hoi, ei vahine paruparu, haehaa e te tiaturi, e i te faaite i to ratou mau mana‘o mau ia pure ana‘e ratou. (Mareko 10:15) Peneia‘e paha ratou i te haamarirau i te faatano no ratou i teie mau parau a Davida i papaihia i roto i te Salamo 62:7, 8: “No ǒ i te Atua ra to ’u ora e to ’u hinuhinu; o to ’u ra ïa pare e etaeta ’i, e tau haapuraa, o te Atua ïa. E tiaturi ia ’na eiaha e faaea, e te mau taata e! e ninii hua i to outou aau i mua ia ’na! o te Atua ana‘e ra to tatou haapuraa.” E riro atoa paha te mau mana‘o faahapa e te haafaufau ia ratou iho i te faaino i to ratou faaroo. Ua parau te hoê o ratou e: “Te tiaturi puai nei au i te Basileia o Iehova. Teie râ, eita e tia ia ’u ia fana‘o i te reira.”

Parau mau, eita te mau vahine atoa o tei hamani-ino-hia i te pae taatiraa e mana‘o mai teie te huru. Ua fariu atu vetahi i nia ia Iehova no te mea ua faariro ratou ia ’na mai te hoê Metua tei î i te here, e eita hoê a‘e mea te nehenehe e haafifi i to ratou mau taairaa e o ’na. Teie râ hoi, mai te peu e ua hamani-ino-hia outou i te pae taatiraa i to outou nainairaa ra, mea maitai paha ia haapapu outou e eaha te mau pepe ta te reira i vaiiho i roto ia outou. Peneia‘e paha e mana‘o outou e e nehenehe te huru tupuraa e faaea noa mai teie te huru. Teie râ, mai te peu e te ite ra outou e mea ino roa te mau pepe, a faaitoito! Te vai ra te ravea.