Eaha to roto?

Tapura tumu parau

TUMU PARAU HAAPIIRAA 40

Eaha te tatarahapa mau?

Eaha te tatarahapa mau?

Ua haere mai hoi au e titau i te feia rave hara ia tatarahapa.”LUKA 5:32.

HIMENE 36 Tiai i to tatou aau

HAAPOTORAA *

1-2. Eaha te taa-ê-raa i rotopu ia Ahaba e Manase e eaha te mau uiraa ta tatou e pahono?

 TEIE te hiˈoraa o e piti arii tei ora na i tahito. Ua faatere hoê i na ahuru opu o Iseraela, e te tahi atu, i na piti opu o Iuda. Noa ˈtu aita raua i ora i te hoê â tau, ua orure hau raua ia Iehova, ua turai i to ˈna nunaa ia rave i te hara, ua haamori i te idolo e ua haapohe atoa i te taata. E taa-ê-raa râ te vai ra i rotopu i teie na arii. Ua tamau hoê i te rave i te hara e tae roa ˈtu i to ˈna poheraa. Area te tahi atu, ua tatarahapa mau ïa e ua faaorehia te mau ohipa ino mau ta ˈna i rave. O vai teie na arii?

2 O Ahaba ïa, arii o Iseraela, e o Manase, arii o Iuda. A hiˈopoa ˈi i to raua hiˈoraa, e haapiiraa faufaa mau ta tatou e huti mai no nia i te tatarahapa. (Ohi. 17:30; Roma 3:23) Eaha râ te tatarahapa e e nafea tatou e faaite ai i te reira? Mea faufaa ia pahono i teie na uiraa no te mea te hinaaro nei tatou ia faaore mai Iehova i ta tatou mau hara. E hiˈopoa mai ïa tatou i te oraraa o teie na arii e e huti mai tatou i te haapiiraa i to raua hiˈoraa. E hiˈo atoa mai tatou eaha te mau haapiiraa ta Iesu i horoa no nia i te tatarahapa.

TE HAAPII MAI I TE HIˈORAA O TE ARII AHABA

3. E arii maitai anei Ahaba?

3 O Ahaba te hitu o te arii tei faatere na i na ahuru opu o Iseraela. Ua faaipoipo o ˈna ia Iezebela, te tamahine a te arii o Sidona, te hoê tuhaa fenua ruperupe no apatoerau. No teie faaipoiporaa, ua ruperupe atoa mai te fenua Iseraela. Ua tuino atoa râ i te auhoaraa o te nunaa e o Iehova. E vahine haamori ia Baala Iezebela e ua faaitoito atoa o ˈna ia Ahaba ia turai i te nunaa ia turu i teie haamoriraa hairiiri mau ma te farii i te mau peu faufau i roto i te hiero e ma te tanina i te tamarii ei tusia. Mea atâta no te mau peropheta a Iehova i raro aˈe i te faatereraa a Iezebela, inaha ua haapohehia e rave rahi o ratou. (Arii 1, 18:13) “Ua rahi aˈe te ino ta Ahaba i rave i mua ia Iehova i ta te feia na mua ˈtu ia ˈna i rave.” (Arii 1, 16:30) Ua ite maitai Iehova i te mau ohipa ta Ahaba raua Iezebela i rave. No to ˈna aroha hamani maitai, ua tono atu Iehova i te peropheta Elia no te faaara i te nunaa ia taui i to ratou haerea. Aita râ Ahaba raua Iezebela i faaroo noa ˈˈe.

4. Eaha te poroi faautuaraa i faataehia ia Ahaba e eaha ta ˈna i rave?

4 I te pae hopea, ua tono faahou Iehova ia Elia no te faaite i te poroi faautuaraa ia Ahaba raua Iezebela. O to raua utuafare taatoa te haamouhia. Puta roa Ahaba i te mau parau a Elia! E te mea maere roa ˈtu, noa ˈtu to ˈna teoteo, “ua faahaehaa oia ia ˈna.”—Arii 1, 21:19-29.

Ua faaite te arii Ahaba aita o ˈna i tatarahapa mau a huri ai o ˈna i te peropheta a te Atua i roto i te fare tapearaa (A hiˈo i te paratarafa 5-6) *

5-6. Eaha te faaite ra aita Ahaba i tatarahapa mau?

5 Noa ˈtu ua faahaehaa Ahaba ia ˈna i taua taime ra, aita to ˈna haerea i muri mai i faaite e ua tatarahapa mau o ˈna. Aita o ˈna i faaore i te haamoriraa a Baala e aita atoa o ˈna i turu i te haamoriraa a Iehova. Ua rave Ahaba i te tahi atu mau ohipa o tei faaite papu aita o ˈna i tatarahapa.

6 Ua ani Ahaba ia Iehosaphata, te arii o Iuda ia apiti mai ia ˈna no te aro i to Suria. Pahono atura Iehosaphata mea au aˈe ia ani na mua i te manaˈo o te hoê peropheta a Iehova. I te omuaraa, aita Ahaba i farii, ua parau o ˈna: “Te vai faahou ra hoê taata o te nehenehe e ui ia Iehova no tatou. Mea hae râ na ˈu ia ˈna, eita hoi o ˈna e tohu i te mea maitai no ˈu, e mea ino noa râ.” Noa ˈtu râ, ua ani raua i te manaˈo o te peropheta Mikaia. Mai ta Ahaba iho â i parau, ua tohu te peropheta i te mea ino no ˈna. Aita o ˈna i tatarahapa aˈe e aita atoa o ˈna i ani ia Iehova ia faaore i ta ˈna hara, huri atura oia i te peropheta i roto i te fare tapearaa. (Arii 1, 22:7-9, 23, 27) Noa ˈtu râ, ua tupu iho â te parau tohu. I roto i te aroraa, ua haapohehia Ahaba.—Arii 1, 22:34-38.

7. Eaha te manaˈo o Iehova no nia ia Ahaba i muri aˈe i to ˈna poheraa?

7 Ua faaite Iehova i to ˈna manaˈo no nia ia Ahaba i muri aˈe i to ˈna poheraa. I muri aˈe i to te arii maitai ra o Iehosaphata hoˈiraa i to ˈna fenua, ua tono atu Iehova i te peropheta Iehu no te faaite i te arii aita i tano ia tauturu o ˈna ia Ahaba. Teie ta te peropheta a Iehova i parau: “O te taata ino anei ta oe e tauturu? E o te feia anei mea hae na ratou ia Iehova ta oe e here?” (Par. 2, 19:1, 2) A feruri na: Ahani ua tatarahapa mau Ahaba, eita ïa te peropheta e parau e taata ino o ˈna o te hae ia Iehova, e ere anei? Papu maitai, noa ˈtu ua farii Ahaba ua hape o ˈna, aita roa ˈtu o ˈna i faaite i te tatarahapa mau.

8. Eaha ta tatou i haapii mai i te hiˈoraa o Ahaba?

8 Eaha te haapiiraa e huti mai i te hiˈoraa o Ahaba? A faaroo ai o ˈna i te poroi faautuaraa a Elia no nia i to ˈna utuafare taatoa, ua faahaehaa Ahaba ia ˈna i te omuaraa. I muri iho râ, ua faaite ta ˈna mau ohipa aita roa ˈtu o ˈna i tatarahapa. No reira, eita e navai noa ia parau te tatarahapa nei tatou. E hiˈopoa anaˈe i te tahi atu hiˈoraa o te tauturu mai ia tatou ia taa eaha te rave no te faaite i te tatarahapa mau.

TE HAAPII MAI I TE HIˈORAA O TE ARII MANASE

9. E arii maitai anei o Manase?

9 E piti senekele i muri iho, ua riro mai Manase ei arii o Iuda. Mea ino roa ˈtu â te ohipa ta ˈna i rave i ta Ahaba. Te na ô ra te Bibilia: “Mea rahi roa te ohipa ino ta ˈna i rave i te aro o Iehova no te faainoino ia ˈna.” (Par. 2, 33:1-9) Ua faatia Manase i te fata no te mau Baala e ua tae roa o ˈna i te tuu i te hoê pou haamoriraa i roto i te hiero moˈa o Iehova! Ua taaihia hoi te reira i te mau peu faufau. Ua rave Ahaba i te peu tahutahu e te peu hiˈohiˈo. “Mea rahi atoa te toto hara ore ta Manase i haamanii.” E rave rahi taata ta ˈna i haapohe. “Ua tanina [atoa] oia i ta ˈna iho tamaiti” ei tusia no te mau Baala.—Arii 2, 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Eaha te aˈoraa ta Iehova i horoa ia Manase e eaha ta ˈna i rave?

10 Mai ia Ahaba, aita Manase i faaroo i te faaararaa a Iehova no roto mai i ta ˈna mau peropheta. “Faahaere maira ïa Iehova i te mau raatira o te nuu o te arii o Asura e aro ia ratou. Haru maira ratou ia Manase i te tarou, tapea aˈera ia ˈna i roto e piti tapea veo e hopoi atura ia ˈna i Babulonia.” A tapeahia ˈi o ˈna i Babulonia, e au ra e ua feruri maite Manase i te ohipa ta ˈna i rave. “Faahaehaa roa ˈtura oia ia ˈna iho i mua i te Atua o to ˈna mau tupuna.” Hau atu, ua “taparu . . . oia i te farii maitai ia Iehova to ˈna Atua” e “pure noa ˈtura” Manase. Ua taui teie taata ino. Ua haamata o ˈna i te faariro ia Iehova mai “to ˈna Atua” e ua tamau atoa i te pure ia ˈna.—Par. 2, 33:10-13.

Ua faaite te arii Manase i te tatarahapa mau ma te patoi i te haamoriraa hape (A hiˈo i te paratarafa 11) *

11. Ia au i te Paraleipomeno 2, 33:15, 16, mea nafea to Manase faaiteraa i te tatarahapa mau?

11 Ia au i te mau parau ta Manase i faahiti i roto i ta ˈna mau pure, ua ite maitai Iehova e ua taui iho â o ˈna. I muri aˈe, ua pahono Iehova i ta ˈna mau aniraa ma te faaore i ta ˈna mau hara e ma te faariro faahou ia ˈna ei arii. Ua tutava noa Manase i te faaite e ua tatarahapa mau o ˈna. Aita roa ˈtu o ˈna i pee i te hiˈoraa o Ahaba. Ua taui o ˈna i to ˈna haerea, ua patoi o ˈna i te haamoriraa hape e ua turu noa i te haamoriraa mau. (A taio i te Paraleipomeno 2, 33:15, 16.) Papu maitai, ua titauhia ia Manase i te itoito e te faaroo. Na mua aˈe, e ere roa ˈtu o ˈna i te hiˈoraa maitai no to ˈna utuafare, no to ˈna huimana e no to ˈna nunaa. I muri iho râ, ua tamata Manase i te faaafaro i ta ˈna mau hape. Ua riro ïa o ˈna ei hiˈoraa maitai roa no ta ˈna mootua o Iosia, tei riro atoa mai ei arii maitai.—Arii 2, 22:1, 2.

12. Eaha te haapii mai i te hiˈoraa o Manase?

12 Eaha te haapii mai i te hiˈoraa o Manase? Aita noa oia i faahaehaa ia ˈna. Ua pure o ˈna, ua taparu i te aroha hamani maitai o te Atua e ua taui i to ˈna haerea. Ua haa rahi o ˈna no te faaore i te mau faahopearaa ino o ta ˈna mau ohipa e ua tutava o ˈna i te haamori ia Iehova e i te tauturu ia vetahi ê ia na reira atoa. E hiˈoraa maitai ta Manase i vaiiho no te taata tei rave i te mau ohipa ino mau. Te haapapu ra te reira e “mea maitai . . . Iehova, e ua ineine [oia] i te faaore i te hara.” (Sal. 86:5) E faaore Iehova i te hara a te feia e tatarahapa mau ra.

13. Eaha te haapiiraa faufaa mau ta tatou e huti mai no nia i te tatarahapa mau? A horoa i te hiˈoraa.

13 Aita noa Manase i farii e ua hara o ˈna, ua rave hau atu â râ. A feruri na i teie faahohoˈaraa: I te fare tamaaraa, e ani oe i te hoê faraoa monamona. Afaihia mai râ te hoê huero moa. E mauruuru anei oe? Papu maitai, eita roa ˈtu. Eita atoa paha oe e mauruuru ia parauhia mai oe e mea faufaa te huero moa no te hamani i te faraoa monamona. E haapiiraa faufaa mau ta tatou e nehenehe e huti mai no nia i te tatarahapa mau. Mea maitai ia farii te taata e ua hara o ˈna. Eita râ e navai. Te titau ra Iehova i te feia rave hara ia tatarahapa mau. E nafea ïa? O ta tatou ïa e ite mai i roto i te faahohoˈaraa ta Iesu i faatia.

EAHA TE TATARAHAPA MAU?

Ua feruri maite te tamaiti i moˈe e ua hoˈi o ˈna i te fare noa ˈtu te atea (A hiˈo i te paratarafa 14-15) *

14. I roto i te faahohoˈaraa a Iesu, mea nafea to te tamaiti i moˈe haamataraa i te faaite i te tatarahapa?

14 I roto i te Luka 15:11-32, e faahohoˈaraa putapû mau ta Iesu i horoa no nia i te tamaiti i moˈe. Ua orure hau o ˈna i to ˈna metua tane, ua faarue i te fare e ua reva o ˈna i “te hoê fenua atea.” I ǒ, ua rave o ˈna i te ohipa haapaoraa ore. I te taime râ a fifi ai to ˈna oraraa, ua haamata o ˈna i te feruri i te mau faaotiraa ino ta ˈna i rave. I reira ïa to ˈna taaraa, e oraraa maitai aˈe to ˈna i te fare o to ˈna metua tane. Faaoti atura o ˈna e hoˈi i te fare no te ani i to ˈna metua tane ia faaore i ta ˈna hapa. Mea faufaa ia farii te tamaiti ua hara o ˈna. Eita râ e navai. E titau-atoa-hia ia ˈna ia taui i to ˈna haerea!

15. Eaha ta te tamaiti i moˈe o te faahohoˈaraa a Iesu i rave no te faaite e ua tatarahapa mau oia?

15 Ua faaite maitai te tamaiti i moˈe i te tatarahapa mau. Ua hoˈi o ˈna i te fare o to ˈna metua noa ˈtu te atea. I to ˈna taeraa ˈtu i ǒ, ua parau o ˈna i to ˈna metua tane: “Ua hara vau i te Atua i te raˈi e ia oe. Eita e tano faahou ia parauhia vau e tamaiti na oe.” (Luka 15:21) Na roto i ta ˈna mau parau, ua haapapu o ˈna i to ˈna hinaaro ia maitai faahou to ˈna auhoaraa e o Iehova. Ua farii atoa o ˈna e ua haamauiui ta ˈna mau faaotiraa i to ˈna metua tane e ua ineine o ˈna i te ohipa no te fanaˈo faahou i te farii maitai o to ˈna metua tane. Ua ineine atoa o ˈna i te riro ei rave ohipa na to ˈna metua tane! (Luka 15:19) E faahohoˈaraa putapû mau te reira. E haapiiraa faufaa atoa râ ta te mau matahiapo o te amuiraa e huti mai no te ite e ua tatarahapa mau anei te hoê hoa Kerisetiano tei rave i te hara.

16. No te aha mea fifi no te mau matahiapo ia ite e ua tatarahapa mau te hoê Kerisetiano?

16 E ere i te mea ohie no te mau matahiapo ia ite e ua tatarahapa mau anei te hoê taata tei rave i te hara. No te aha? No te mea aita te mau matahiapo e nehenehe e ite eaha to roto i te aau. E titauhia ia ratou ia imi i te mau haapapuraa e ua taui iho â te taata tei rave i te hara i to ˈna haerea. Te vai ra te mau tupuraa mea rahi roa te hara ta te Kerisetiano i rave. Mea fifi ïa no te mau matahiapo ia ite e ua tatarahapa mau o ˈna.

17. (1) No te aha eita e navai ia parau te hoê taata rave hara e te tatarahapa ra o ˈna? A horoa i te hiˈoraa. (2) Ia au i te Korinetia 2, 7:11, eaha te titauhia ia rave no te faaite i te tatarahapa mau?

17 Teie te tahi hiˈoraa. E rave rahi taime e e rave rahi matahiti to te hoê taeae faaturiraa. Aita o ˈna i imi i te tauturu. Ua huna râ i te reira i ta ˈna vahine, i to ˈna mau hoa e i te mau matahiapo. I te pae hopea, ua itehia i te mau matahiapo i ta ˈna i rave e paraparau atura ratou ia ˈna. Ua faaite pauroa te taeae i ta ˈna i rave e e au ra e, ua farii atoa e ua hara o ˈna. Aita râ te reira e haapapu ra ua tatarahapa mau o ˈna. Aita hoi teie taeae i hara hoê noa taime, ua rave râ o ˈna i te reira e rave rahi taime i te roaraa e rave rahi matahiti. Hau atu â, e ere na te taeae i faaite roa e ua hara o ˈna. Na te tahi atu râ i faaite i te mau matahiapo. E hinaaro ïa te mau matahiapo i te haapapuraa e ua taui mau iho â te taeae i to ˈna huru feruriraa, to ˈna huru aau e to ˈna haerea. (A taio i te Korinetia 2, 7:11.) Eita e ore, e tiavaruhia teie taeae i rapae i te amuiraa no te mea e titauhia te taime ia ˈna no te rave i te mau tauiraa o te haapapu e ua tatarahapa mau o ˈna.—Kor. 1, 5:11-13; 6:9, 10.

18. E nafea te hoê taata tiavaruhia e faaite ai e ua tatarahapa mau o ˈna e eaha te faahopearaa?

18 No te faaite e ua tatarahapa mau o ˈna, e titauhia i te taata tiavaruhia ia haere tamau i te mau putuputuraa, ia pee i te aratairaa a te mau matahiapo, ia tamau i te pure e i te haapii i te Bibilia. E tutava atoa o ˈna i te ape i te tupuraa o te nehenehe e turai ia ˈna ia hara. Mai te peu e imi o ˈna i te mau ravea atoa no te haamaitai i to ˈna auhoaraa e o Iehova, e faaore Iehova i ta ˈna hara e e tauturu te mau matahiapo ia ˈna ia hoˈi mai i roto i te amuiraa. Papu maitai, e haamanaˈo te mau matahiapo mea taa ê tera e tera tupuraa. No te ite e ua tatarahapa mau te hoê taata, e hiˈopoa maite ïa ratou i to ˈna tupuraa.

19. Eaha te tatarahapa mau? (Ezekiela 33:14-16)

19 Mai ta tatou i haapii mai, eita e navai ia parau noa te hoê taata e te tatarahapa ra o ˈna no ta ˈna i rave. Mea titau-atoa-hia râ ia taui o ˈna i to ˈna huru feruriraa, to ˈna huru aau e ia rave i te mau ohipa o te faaite ra e ua tatarahapa mau o ˈna. E titauhia ia ˈna ia faaea roa i te rave i te peu ino e ia pee i te aratairaa a Iehova. (A taio i te Ezekiela 33:14-16.) Te mea faufaa roa ˈˈe no te hoê taata rave hara, ia maitai faahou mai to ˈna auhoaraa e o Iehova.

A TITAU I TE FEIA RAVE HARA IA TATARAHAPA

20-21. E nafea tatou ia tauturu i te hoê taata tei hara?

20 Ua faataa Iesu i te hoê tuhaa faufaa roa o ta ˈna taviniraa a parau ai: “Ua haere mai hoi au e titau i te feia rave hara ia tatarahapa.” (Luka 5:32) Mea faufaa atoa teie mau parau no tatou. Eaha râ ta tatou e rave ia ite tatou e ua hara te hoê hoa piri?

21 E tauturu tatou i to tatou hoa ma te ore e huna i ta ˈna i rave i te mau matahiapo. Eita iho â tatou e nehenehe e huna i te reira, no te mea te ite ra Iehova i te mau mea atoa. (Mas. 5:21, 22; 28:13) A haamanaˈo atu i teie hoa e te hinaaro mau ra te mau matahiapo e tauturu ia ˈna. Aita anaˈe o ˈna e haere e farerei i te mau matahiapo, na tatou ïa e faaara ˈtu ia ratou. Ma te na reira, te faaite ra tatou e te hinaaro mau ra tatou e tauturu ia ˈna no te mea e nehenehe o ˈna e ere i to ˈna auhoaraa e o Iehova!

22. Eaha ta tatou e hiˈopoa mai i roto i to muri iho tumu parau haapiiraa?

22 Mai te peu e hara rahi ta te hoê taata i rave e faaoti atura te mau matahiapo ia tiavaruhia o ˈna, te auraa anei aita ratou i faaite i te aroha hamani maitai? I to muri iho tumu parau haapiiraa, e hiˈopoa mai tatou mea nafea Iehova i te faaiteraa i te aroha hamani maitai a aˈo ai i te taata rave hara e e nafea tatou e pee ai i to ˈna hiˈoraa.

HIMENE 103 Te mau tiai no ǒ mai ia Iehova

^ Te tatarahapa mau, e ere noa i te parauraa te tatarahapa nei tatou no te hoê hara ta tatou i rave. I roto i teie tumu parau haapiiraa, e hiˈopoa mai tatou i te hiˈoraa o te arii Ahaba, te arii Manase e te tamaiti i moˈe o te faahohoˈaraa a Iesu. E tauturu mai te reira ia tatou ia taa eaha te tatarahapa mau. E hiˈo atoa mai tatou eaha te titauhia i te mau matahiapo ia rave no te faaoti ua tatarahapa mau anei te hoê Kerisetiano tei rave i te hara.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: Ma te riri, ua faaue te arii Ahaba i te mau tiai ia huri ia Mikaia, te peropheta a Iehova, i roto i te fare tapearaa.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: Ua faaue te arii Manase i to ˈna mau taata ia tuparari i te mau idolo ta ˈna i faatia i roto i te hiero o Iehova.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: Noa ˈtu te rohirohi no te tere atea, ua oaoa roa te tamaiti i moˈe a ite ai i te fare o to ˈna metua tane.