Eaha to roto?

Tapura tumu parau

TUMU PARAU HAAPIIRAA 16

A faaroo, a haamatau e a faaite i te aumihi

A faaroo, a haamatau e a faaite i te aumihi

“A faaea i te haava ma te haapao i te huru rapaeau, a haava râ ma te parau-tia.”—IOA. 7:24.

HIMENE 101 E haa anaˈe ma te auhoê

HAAPOTORAA *

1. Eaha te manaˈo mahanahana ta te Bibilia e faaite ra no nia ia Iehova?

 E HINAARO anei outou ia haava te taata ia outou ia au i to outou iri, to outou hohoˈa mata aore ra tino? Aita roa ˈtu! Mea mahanahana mau ia ite eita Iehova e hiˈo mai ta te taata. A feruri na, ua parau Iehova ia Samuela e riro mai hoê o te mau tamaiti a Iese ei arii no Iseraela. I to ˈna iteraa i te huru o Eliaba, te tamaiti matahiapo a Iese, manaˈo atura Samuela, ‘Teie te taata ta Iehova e faatavai ei arii!’ Ua na ô râ Iehova ia Samuela: “Eiaha e hiˈo i to ˈna mata, e to ˈna huru i te teitei, no te mea, aore oia i tiahia e au.” Eaha te haapiiraa no tatou? Teie ta te Bibilia e parau ra: “E hiˈo hoi te taata i te huru i rapae au aˈe, area o Iehova, e hiˈo ïa i te aau.”—Sam. 1, 16:1, 6, 7.

2. Ia au i te Ioane 7:24, no te aha eiaha tatou e haava i te hoê taata ia au i to ˈna huru rapaeau? A horoa i te hiˈoraa.

2 No to tatou huru tia ore, pinepine tatou i te haava ia vetahi ê ia au i to ratou huru rapaeau. (A taio i te Ioane 7:24.) Mea iti roa râ ta tatou e nehenehe e ite no nia i te hoê taata ia hiˈo noa tatou i to ˈna huru rapaeau. A feruri na i te hoê taote aravihi mau, eita e navai ia hiˈo noa oia i te huru rapaeau o te feia maˈi. Mea titauhia ia faaroo maite o ˈna i ta ratou e faaite mai no nia i to ratou ea, to ratou huru aau e te mau tapao aore ra tauiraa ta ratou e ite ra. E nehenehe atoa te hoê hiˈopoaraa o te rotoraa o te tino e anihia. Ia ore, e nehenehe te manaˈo o te taote e hape. Eita atoa tatou e nehenehe e taa mau i te huru o te mau taeae e tuahine na nia iho noa i to ratou huru rapaeau. Mea titauhia ia ite tatou i to ratou huru o roto. E ere tatou mai ia Iehova o te hiˈo i te aau, e nehenehe râ tatou e pee i to ˈna hiˈoraa no te taa i te huru o vetahi ê. E nafea ïa?

3. E nafea te mau aamu Bibilia ta tatou e hiˈopoa e tauturu mai ai ia pee i te hiˈoraa o Iehova?

3 Mai te aha to Iehova huru i nia i ta ˈna mau tavini? E faaroo na mua roa o ˈna, e feruri i to ratou oraraa na mua ˈˈe e to ratou tupuraa a faaite atu ai i te aumihi. A hiˈopoa ˈi tatou i ta Iehova i rave no Iona, Elia, Hagara e Lota, e feruri anaˈe e nafea tatou e pee ai i to ˈna hiˈoraa no te tauturu i to tatou mau taeae e tuahine.

A FAAROO MAITE

4. Eaha te tumu e hape ai paha to tatou manaˈo no nia ia Iona?

4 Ia feruri tatou ia Iona, te manaˈo matamua e puta mai, te hoê paha taata o te ore e nehenehe e tiaturihia e o tei taiva i te Atua. Ua faaue hoi Iehova ia ˈna ia haere e faaite i ta ˈna poroi faautuaraa i Nineve. Aita râ Iona i auraro, pauma aˈera o ˈna i nia i te hoê pahi e fano atura “mai te aro atu o Iehova.” (Iona 1:1-3) Ahani outou o Iehova, e hinaaro faahou anei outou e faaohipa ia Iona? Eita paha! Area Iehova, ua na reira ïa.—Iona 3:1, 2.

5. I roto i te Iona 2:1, 2, 9, eaha ta tatou e haapii mai no nia ia Iona?

5 Ua itehia te huru mau o Iona i te taime a pure ai oia. (A taio i te Iona 2:1, 2, 9.) Ua faaite ta ˈna mau parau i roto i te opu o te iˈa, e ere noa Iona i te taata o tei faaroo ore i te Atua, e taata haehaa atoa râ, te aau mauruuru e te hinaaro papu e auraro ia Iehova. Eita e ore tera ta Iehova i haapao, aita oia i faaea noa i nia i te mau hapa a Iona, ua faaroo râ i ta ˈna pure e ua tamau i te faaohipa ia ˈna ei peropheta.

E aroha ˈtu â tatou ia vetahi ê ia ite tatou i te tupuraa mau (A hiˈo i te paratarafa 6) *

6. No te aha mea maitai ia faaroo maite ia vetahi ê?

6 E titauhia ia faatupu i te haehaa e ia faaite i te faaoromai no te faaroo maite ia vetahi ê. E toru maitai te itehia. A tahi, e tauturu te reira ia tatou ia ore e haava oioi i te mau taeae e tuahine. A piti, e taa maitai atu â tatou i to ratou huru e e nafea ia faaite i te aumihi. A toru, e tauturu atoa te reira ia ratou ia ite i to ratou huru mau o roto. E taa paha tatou i to tatou huru o roto i te taime noa a tamata ˈi tatou i te faataa i te reira na roto i ta tatou iho mau parau. (Mas. 20:5) Te faatia ra te hoê matahiapo i Asia: “Te haamanaˈo ra vau i te hape ta ˈu i rave, aita vau i faaroo hou a paraparau ai. Ua ani au i te hoê tuahine ia haamaitai i ta ˈna mau pahonoraa i te mau putuputuraa. I muri aˈe roa to ˈu iteraa mea fifi roa no teie tuahine ia taio e e tutavaraa rahi ta ˈna i rave no te horoa i te pahonoraa.” No reira, mea faufaa roa no te hoê matahiapo ia faaroo, ia ite na mua i te tupuraa hou a horoa ˈi i te aˈoraa.—Mas. 18:13.

7. Eaha ta tatou e haapii mai i to Iehova huru i nia ia Elia?

7 No to ratou nunaa taata aore ra oraraa na mua ˈˈe, e ere i te mea ohie no vetahi taeae e tuahine ia haamahora i to ratou aau. E nafea ïa tatou ia tauturu ia ratou? E pee anaˈe i te hiˈoraa o Iehova a horo ê ai Elia i te arii vahine Iezebela. Ua mairi e rave rahi mahana aita Elia i paraparau i to ˈna Metua i te raˈi. I te taime râ a na reira ˈi Elia, ua faaroo maite atu Iehova. I muri mai, ua faaitoito e ua faaohipa oia ia ˈna no te tahi hopoia faufaa. (Arii 1, 19:1-18) E titau-atoa-hia te taime i te tahi mau taeae e tuahine no te faaite i te mea e vai ra i roto i to ratou aau. Mea titauhia râ hoi ia paraparau mai ratou ia nehenehe tatou e taa i to ratou huru mau o roto. Mea faufaa roa ïa ia pee i te huru o Iehova ma te faaite i te faaoromai ia nehenehe teie mau taeae e tuahine ia tiaturi ia tatou. I reira noa ratou e haamahora ˈi i to ratou aau, e i tera taime, e titauhia ia faaroo maite tatou ia ratou.

A HAAMATAU I TE MAU TAEAE E TUAHINE

8. Ia au i te Genese 16:7-13, mea nafea Iehova i te tautururaa ia Hagara?

8 Ua haa Hagara, te tavini vahine a Sari, ma te maamaa mau i muri aˈe i to ˈna taotoraa ia Aberama. Ua hapû mai o Hagara e hiˈo ino atura ia Sari, aita hoi ta ˈna e tamarii. Ua ino roa ˈtu râ te tupuraa i tae roa ˈi Sari i te tiahi ia Hagara. (Gen. 16:4-6) No to tatou huru tia ore, teie paha te manaˈo matamua e puta mai no nia ia Hagara, ‘E vahine ino e ua tano iho â ia tiahihia o ˈna!’ Aita râ Iehova i hiˈo mai te reira. Ua tono Iehova i te hoê melahi o tei tauturu atu ia Hagara ia faatitiaifaro i to ˈna feruriraa e ua haamaitai atura ia ˈna. Ua taa ia Hagara ua hiˈo mai Iehova ia ˈna i roto i to ˈna tupuraa. No reira o ˈna i parau roa ˈi ia Iehova: “O oe te Atua tei hiˈo mai ia ˈu.”—A taio i te Genese 16:7-13.

9. Eaha ta te Atua i haapao i roto i te tupuraa o Hagara?

9 Eaha ta Iehova i hiˈo i roto i te tupuraa o Hagara? Ua ite Iehova i te huru oraraa o Hagara na mua ˈˈe e te mau mea atoa ta ˈna i faaruru. (Mas. 15:3) Ua paari Hagara i Aiphiti e teie nei, te ora ra o ˈna i roto i te hoê utuafare Hebera? Aita anei o ˈna i manaˈo i te tahi taime aita to ˈna e parahiraa i roto i tera utuafare? Aita anei o ˈna i mihi i to ˈna fetii aore ra fenua aiˈa? Hau atu â, e ere o ˈna anaˈe te vahine a Aberama. E ere râ tera ta Iehova i opua i te omuaraa noa ˈtu ua na reira vetahi tavini haapao maitai a te Atua. Eita iho â ïa e maerehia ia tupu te pohehae e te inoino i roto i te utuafare. (Mat. 19:4-6) Teie nei râ, aita Iehova i manaˈo e mea tano ta Hagara i rave i nia ia Sari, ua haapao atoa râ o ˈna i te huru oraraa o Hagara e i to ˈna tupuraa.

A haamatau atu â i te mau taeae e tuahine (A hiˈo i te paratarafa 10-12) *

10. E nafea tatou ia haamatau atu â i to tatou mau taeae e tuahine?

10 E nehenehe tatou e pee i te hiˈoraa o Iehova ma te tamata i te taa i te tupuraa o te tahi e te tahi. No reira mea faufaa roa ia haamatau atu â i to tatou mau taeae e tuahine. E nehenehe e paraparau ia ratou na mua ˈˈe aore ra i muri aˈe i te putuputuraa, e poro na muri ia ratou aore ra e titau manihini atu no te tamaa. E nehenehe ïa tatou e taa, te hoê tuahine o te ore e paraparau rahi, e tuahine mamahu paha. Te hoê taeae ta tatou i manaˈo na e taata o te imi faarahi i te faufaa, e ere i te nounou taoˈa, e taeae horoa noa râ. E te hoê utuafare pinepine i te mairi i te hora putuputuraa, peneiaˈe te faaruru ra ratou i te patoiraa. (Ioba 6:29) Eita tatou e “faaô i roto i ta vera ma ohipa.” (Tim. 1, 5:13) Tera râ, mea maitai ia haamatau tatou i to tatou mau taeae e tuahine, ia ite tatou i to ratou tupuraa e i to ratou huru.

11. No te aha mea faufaa ia ite maitai te mau matahiapo i te huru o te mau mamoe?

11 Mea faufaa roa ia ite te mau matahiapo i te huru o te mau taeae e tuahine i roto i te amuiraa. A feruri na i te hiˈoraa o taeae Artur o te tavini ra ei tiaau haaati. Ua haere o ˈna e te tahi atu matahiapo e farerei i te hoê tuahine o te ore e paraparau rahi. Te na ô ra Artur: “Ua ite atura mâua ua pohe ta ˈna tane tau taime rii i muri aˈe i to raua faaipoiporaa. Noa ˈtu râ te mau fifi, ua nehenehe teie tuahine e aratai mai i ta ˈna na tamahine e piti i roto i te parau mau. I teie nei, te mohimohi ra te mata o te tuahine e te hepohepo atoa ra o ˈna i te tahi taime. Noa ˈtu râ te puai noa ra to ˈna here e faaroo ia Iehova. Mea rahi te haapiiraa ta mâua i huti mai i te hiˈoraa o teie tuahine.” (Phil. 2:3) Ua pee teie tiaau haaati i te hiˈoraa o Iehova tei ite maitai i te huru o ta ˈna mau mamoe e te tumu e mauiui ai ratou. (Exo. 3:7) Mea faufaa atoa ia ite maitai te mau matahiapo i te huru o te mau mamoe no te tauturu atu ia ratou.

12. Mea nafea te tuahine Yip Yee i te faufaaraahia ia haamatau i te hoê tuahine o ta ˈna amuiraa?

12 Mea ohie aˈe ia taa i te hoê taeae aore ra tuahine a ite ai tatou i to ˈna tupuraa. Te faatia ra o Yip Yee e ora ra i Asia: “I roto i ta ˈu amuiraa, te vai ra te tahi tuahine mea puai te reo ia paraparau o ˈna. No ˈu, aita o ˈna e faatura ra ia vetahi ê. I to ˈu râ pororaa na muri ia ˈna, ua faaite mai te tuahine e tauturu na o ˈna i to ˈna metua ia hoo i te iˈa i te matete. Ua titauhia ia tuô oia i te taata ia haere mai e hoo i te iˈa.” Te na ô faahou ra Yip Yee: “Mea faufaa ia haamatau i te mau taeae e tuahine no te taa i to ratou huru.” Parau mau, e titauhia te tutavaraa, e pee râ tatou i te aˈoraa Bibilia ia here i “te mau huru taata atoa” mai ia Iehova.—Tim. 1, 2:3, 4; Kor. 2, 6:11-13.

A FAAITE I TE AUMIHI

13. Ia au i te Genese 19:15, 16, eaha ta te mau melahi i rave a faataere ai Lota e no te aha?

13 I roto i te tahi tupuraa fifi, aita Lota i auraro oioi i ta Iehova mau faaueraa. Haere maira e piti melahi e faaue atura ia Lota ia aratai i to ˈna utuafare i rapae ia Sodoma. Eaha te tumu? Ua pahono na melahi: “Te rave nei hoi mâua i teie nei vahi e haamou.” (Gen. 19:12, 13) I te poipoi aˈe, aita â Lota e to ˈna utuafare i faarue atu ra i te fare. Faaara faahou atura na melahi ia ˈna, ua “faatautau noa” râ Lota. Te manaˈo matamua paha e puta mai, ‘Ua faaroo ore mai Lota!’ Tera râ, aita Iehova i hiˈo mai te reira. Ua “faaherehere” Iehova ia Lota e haru atura na melahi i to ratou rima no te aratai i te utuafare taatoa i rapae i te oire.—A taio i te Genese 19:15, 16.

14. Eaha paha te tumu i aroha ˈi Iehova ia Lota?

14 E rave rahi paha tumu i aroha ˈi Iehova ia Lota. Eita e ore ua taiâ Lota i te faarue i to ˈna fare no to ˈna mǎtaˈu i te feia i rapae i te oire. Ua faaroo atoa hoi o ˈna e piti arii tei topa i roto i te apoo vari uˈauˈa i te peho tapiri mai. (Gen. 14:8-12) Ua haapeapea atoa paha Lota no ta ˈna vahine e ta ˈna mau tamahine. Hau atu â, e taata taoˈa rahi o Lota, e fare nehenehe paha ïa to ˈna i Sodoma. (Gen. 13:5, 6) E ere te reira i te tumu papu no te ore e faaroo oioi i te Atua. Aita râ Iehova i faaea noa i nia i te hape a Lota, ua hiˈo hoi oia ia ˈna mai te hoê “taata parau-tia.”—Pet. 2, 2:7, 8.

Mea faufaa ia faaroo ia vetahi ê no te taa e nafea ia faaite atu i te aumihi (A hiˈo i te paratarafa 15-16) *

15. Eaha te titauhia ia rave no te ore e haava i te hoê taata na nia noa i ta ˈna mau ohipa?

15 Eiaha tatou ia haava i te hoê taata na nia noa i te mau ohipa ta ˈna e rave. E tutava anaˈe râ i te feruri e i te taa i to ˈna huru. Ta te tuahine Veronica i Europa ïa i rave. Te faatia ra o ˈna: “Pinepine te hoê tuahine i te faariri e i te faaatea ê ia ˈna i te toea. I te tahi taime, e taiâ rii au i te faafatata ˈtu. Ua manaˈo râ vau ‘Ahani o vau aˈe tera, e hinaaro vau i te tauturu a te hoê hoa.’ Ani atura vau eaha to ˈna huru e haamata aˈera o ˈna i te paraparau e i te haamahora mai i to ˈna aau. Ua taa maitai aˈe ia ˈu to ˈna huru i teie nei.”

16. No te aha e titauhia ia pure no te aroha ˈtu â ia vetahi ê?

16 O Iehova anaˈe te nehenehe e taa maitai roa ia tatou. (Mas. 15:11) E ani anaˈe ïa i ta ˈna tauturu no te hiˈo ia vetahi ê mai ta ˈna e hiˈo ra ia ratou e no te taa e nafea tatou ia faaite atu i te aumihi. Ua tauturu te pure i te tuahine Anzhela ia aroha ˈtu â ia vetahi ê. E ere Anzhela i te mea afaro roa ra i te tahi tuahine o ta ˈna amuiraa. Te parau ra Anzhela: “Mea ohie no ˈu ia faaino i tera tuahine e ia ore atoa e tâuˈa ia ˈna. Ua ani râ vau i te tauturu a Iehova no te faaite i te aumihi i tera tuahine.” Ua pahonohia anei ta ˈna pure? Te na ô faahou ra Anzhela: “Ua haere mâua e poro e i muri aˈe, ua paraparau maoro atoa. Ua faaroo vau ia ˈna ma te aumihi mau. I teie nei, ua rahi mai to ˈu here ia ˈna e ua faaoti papu vau i te tauturu atu.”

17. Eaha ta tatou e faaoti papu i te rave?

17 E titauhia ia faaite i te aumihi i to tatou mau taeae e tuahine atoa. Mai ia Iona, Elia, Hagara e Lota, te faaruru ra ratou i te fifi no te mau hape ta ratou i rave. Te hape atoa nei tatou paatoa. Mea tano iho â ïa ia ani Iehova ia tatou ia faaite i te aumihi te tahi i te tahi. (Pet. 1, 3:8) Ia auraro tatou ia Iehova, e hoê roa ˈtu â to tatou fetii taeae na te ao atoa nei. No reira, e faaoti papu anaˈe i te faaroo, i te haamatau e i te faaite i te aumihi te tahi i te tahi.

HIMENE 87 Ia itoito tatou i te mau putuputuraa

^ No to tatou huru tia ore, pinepine tatou i te haava oioi i te taata aore ra i te huru o te hoê taata. Area o Iehova, “e hiˈo ïa i te aau.” (Sam. 1, 16:7) I roto i teie tumu parau haapiiraa, e hiˈopoa mai tatou mea nafea Iehova i te tautururaa ma te here ia Iona, Elia, Hagara e ia Lota. E hiˈo atoa mai tatou e nafea ia pee i te hiˈoraa o Iehova no te tauturu i to tatou mau taeae e tuahine.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: Te haraooo ra te taeae paari ua tae mai te taeae apî i muri aˈe i te hora putuputuraa. I muri aˈe râ, ua ite o ˈna ua roohia teie taeae apî i te hoê ati purumu.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: E ere te hoê tuahine i te mea paraparau roa i te taata. I muri mai râ, ua taa i te tiaau o te pǔpǔ pororaa e tuahine mamahu teie.

^ FAATAARAA O TE HOHOˈA: I te Piha a te Basileia, e au ra te faariri ra te tahi tuahine. I muri aˈe râ i to raua haamatauraa, taahia ˈtura e ere oia mai tera.