Eaha to roto?

Tapura tumu parau

E ora anei to muri aˈe i te pohe?

E ora anei to muri aˈe i te pohe?

E ora anei to muri aˈe i te pohe?

“IA POHE te taata nei, e ora faahou anei?” ta te patereareha Ioba ïa i ui fatata a 3 500 matahiti aˈenei. (Ioba 14:14) Ua feaapiti noa te huitaata no nia i teie tumu parau ahia ˈtura mireniuma i teie nei. I te roaraa o te tau, ua feruriruri te mau taata i roto i te mau taˈere atoa i teie tumu parau e ua noaa ia ratou te mau haapiiraa e rave rau.

Mea rahi te taata parau-noa-hia e Kerisetiano o te tiaturi ra i te raˈi e te po auahi. Area te mau Hindous, te tiaturi ra ïa i te fa-faahou-raa ma te tino ê. No nia i te manaˈo Mahometa, teie ta Emir Muawiyah, te hoê tauturu i te pu faaroo Mahometa, e parau ra: “Te tiaturi nei matou e te vai ra te hoê mahana haavaraa i muri aˈe i te pohe, ia haere outou i mua i te Atua ra o Allah, mai te huru ra e te haere ra outou i te haavaraa.” Ia au i te tiaturiraa Mahometa, i reira o Allah e hiˈopoa ˈi i te oraraa o te taata taitahi e e tuu ai ia ˈna i roto i te paradaiso aore ra i roto i te po auahi.

I Sri Lanka, e iriti rahi roa te mau Bouddhistes e te mau Katolika i te mau opani e te mau haamaramarama ia pohe te hoê o to ratou mau fetii. E tuamahia te hoê lamepa hinu, e e tuuhia te afata ma te avae o te taata pohe i mua i te uputa rahi. I to ratou manaˈo, e tauturu teie mau raveraa i te revaraa o te varua o tei pohe i rapaeau i te fare.

Te parau ra o Ronald M. Berndt, no te Haapiiraa tuatoru no Auteralia Tooa o te râ, e e tiaturi te feia tumu no Auteralia e “eita roa ˈtu te varua o te taata e nehenehe e haamouhia.” E tiaturi te tahi atu mau opu taata no Afirika e e riro mai te feia riirii ei tupapau ia pohe ratou, area te feia tiaraa teitei ra, e riro mai ïa ei mau varua tupuna o te tia ia faaturahia e ia tiaorohia no te mea o ratou te mau aratai ite-ore-hia i te nunaa.

I te tahi mau fenua, ua riro te mau tiaturiraa no nia i te huru o te feia pohe ei anoiraa o te tutuu o te fenua e tei parau-noa-hia e Kerisetianoraa. Ei hiˈoraa, i roto i te mau Katolika e te mau Porotetani e rave rahi i Afirika Tooa o te râ, e peu matauhia ia tapoˈi i te mau hiˈo ia pohe te hoê taata, ia ore ia itehia ˈtu te varua o tei pohe.

Oia mau, ua rau te mau pahonoraa ta te taata e horoa i te uiraa, ‘Eaha te tupu i nia ia tatou ia pohe tatou?’ Hoê noa râ manaˈo tumu: E taoˈa pohe ore to roto i te taata o te tamau noa i te ora ia pohe te taata. Te tiaturi ra te tahi pae e e varua tera “taoˈa.” Ei hiˈoraa, i te tahi mau fenua no Afirika e no Asia e i te tuhaa o te moana Patitifa o Polinesia, e o Mélanésie, e Micronésie, mea rahi o te tiaturi e mea pohe ore te hoê varua, e ere i te nephe. Inaha, aita e taˈo no te parau ra “nephe” na roto i te tahi mau reo.

E varua anei to roto i te hoê taata ora? E faarue mau anei taua varua ra i te tino ia pohe te taata? Mai te peu e e, eaha te tupu i nia i te varua? E eaha te tiaturiraa no tei pohe? Eiaha e haavare ite ore i teie mau uiraa. Noa ˈtu eaha to outou taˈere aore ra ta outou haapaoraa, e pohe iho â te taata. E au roa ia outou teie mau tumu parau. Te faaitoito nei matou ia outou ia hiˈopoa i te tumu parau.