Eaha to roto?

Tapura tumu parau

E faufaahia outou i te mau faaueraa tumu a te Atua

E faufaahia outou i te mau faaueraa tumu a te Atua

E faufaahia outou i te mau faaueraa tumu a te Atua

UA ITE iho â outou e na te ite faataa-ê-na-hia e aratai ra i te mau animara. Mea rahi te matini i hamanihia no te pee i te mau faaueraa. Area te taata ra, ua poiete-mau-hia ratou ia arataihia ratou e te mau faaueraa tumu. Nafea e papu ai ia tatou te reira? Teie ta Iehova, te Tumu o te mau faaueraa tumu parau-tia, i parau i to ˈna hamaniraa i na taata matamua: “E hamani tatou i te taata ma to tatou iho huru, ia au i to tatou iho hohoˈa.” E varua te Atua Poiete; aita to ˈna e tino iˈo mai to tatou, e no reira, te auraa e ua hamanihia tatou ma to ˈna “huru,” oia ïa e nehenehe tatou e faahohoˈa i to ˈna huru, e faaite i te tahi o to ˈna mau huru maitatai roa. E nehenehe ta te taata e aratai i to ratou oraraa ia au i te mau faaueraa tumu, oia hoi, ia au i ta ratou e tiaturi ra e ei ture no nia i te ohipa maitai. Ua papaihia e rave rahi o teie mau faaueraa tumu a Iehova i roto i ta ˈna Parau.—Genese 1:26; Ioane 4:24; 17:17.

‘Tau hanere hoi faaueraa tumu to roto i te Bibilia,’ ta te hoê paha ïa e parau. ‘Eita ta ˈu e nehenehe e ite i te taatoaraa.’ Parau mau. A hiˈo na râ: Mea maitai te mau faaueraa tumu atoa a te Atua, tera râ, mea faufaa aˈe te tahi mau faaueraa tumu i te tahi atu. A hiˈo na i te Mataio 22:37-39, ua faaite Iesu e i roto i te mau faaueraa e te mau faaueraa tumu aifaito o te Ture a Mose, mea faufaa aˈe te tahi i te tahi atu.

Eaha te mau faaueraa tumu faufaa aˈe? Te mau faaueraa tumu matamua o te Bibilia, o te mau faaueraa tumu ïa o te ohipa roa i nia i to tatou taairaa e o Iehova. Ia pee tatou i te reira, e riro ïa te Atua Poiete ei mana matamua i nia i ta tatou aveia morare. Hau atu â, te vai ra te mau faaueraa tumu o te ohipa i nia i to tatou mau taairaa e o vetahi ê. Ia faaohipa tatou i te reira, e tauturuhia tatou ia patoi atu i te “o vau na mua,” e nehenehe râ te reira e faataahia.

E faahiti na mua tatou i te hoê o te mau parau mau faufaa roa ˈˈe i roto i te Bibilia. Eaha taua parau mau ra, e nafea te reira e ohipa ˈi i nia ia tatou?

“Tei Teitei i te fenua atoa nei”

Te faaite maitai ra te mau Papai e o Iehova to tatou Atua Poiete Rahi roa ˈˈe, to tatou Atua Mana hope. Aita roa ˈtu to ˈna e faito aore ra e mono. E parau mau tumu teie i papaihia i roto i te Bibilia.—Genese 17:1; Koheleta 12:1.

Teie ta te hoê o te feia papai i te buka Salamo i parau no nia ia Iehova: “O oe anaˈe tei Teitei i te fenua atoa nei.” Ua parau te arii Davida no tahito ra e: “Tei ia oe te hau, e Iehova, o oe tei rahi i te mau mea atoa nei.” E ua turaihia te peropheta matauhia o Ieremia ia papai e: “Aore roa o oe e faito, e Iehova, te rahi ra hoi oe, e te rahi atoa ra to oe iˈoa i te puai.”—Salamo 83:18; Paraleipomeno 1, 29:11; Ieremia 10:6.

Nafea tatou ia faaohipa ma te tano i taua mau parau mau ra no nia i te Atua i roto i te oraraa o te mau mahana atoa?

Mea maramarama maitai e o to tatou Atua Poiete tei horoa mai hoi i te ora, te mea faufaa roa ˈˈe i roto i to tatou oraraa. Eita anei ïa e tano ia patoi tatou i te hinaaro e huti mai i te ara-maite-raa i nia ia tatou iho—mea puai aˈe paha tera hinaaro i ǒ te tahi pae i te tahi atu? Teie hoê faaueraa tumu aratai paari, ‘e rave i te mau mea atoa no te haamaitai i te Atua.’ (Korinetia 1, 10:31) Ua vaiiho mai te peropheta Daniela i te hiˈoraa maitai roa i roto i teie tuhaa.

Ia au i te faatiaraa o te tuatapaparaa, ua horuhoru te arii Nebukanesa no Babulonia i te hoê mahana no te hoê moemoeâ e ua hinaaro oia e ite i to ˈna auraa. Ua hape te tahi atu, area o Daniela ra, ua faaite oia ma te tano i ta te arii i hinaaro e ite. Maoti anei o Daniela i itehia ˈi te auraa? Eita, ua faahanahana oia i te ‘Atua i te raˈi o Tei faaite mai i te parau moe.’ Ua parau â Daniela e: “Aore teie nei parau aro i faaitehia mai ia ˈu nei no te mea te rahi nei to ˈu paari i to te taata atoa e ora nei.” E taata o Daniela e arataihia ra e te mau faaueraa tumu. No reira oia i faataahia ˈi e toru taime mai tei “here-rahi-hia” e te Atua i roto i te buka a Daniela.—Daniela 2:28, 30; 9:23; 10:11, 19.

E faufaahia outou ia pee outou ia Daniela. No te pee i te hiˈoraa o Daniela, mea faufaa ia faataa i te tumu. O vai te tia ia faahanahanahia no ta outou mau ohipa? Noa ˈtu eaha to outou huru tupuraa, e ravea ta outou no te ohipa ia au i teie faaueraa tumu bibilia faufaa roa—o Iehova te Arii e Fatu. Ia na reira outou, e riro outou ei mea “here-rahi-hia” e ana.

E hiˈo mai tatou i teie nei e piti faaueraa tumu faufaa o te nehenehe e aratai ia tatou i roto i te mau taairaa e o vetahi ê. Noa ˈtu te parareraa o te haafaufaaraa ia ˈna iho, mea fifi iho â teie tuhaa o te oraraa.

“Ei aau haehaa”

Mea varavara te feia o te haapao na mua ia ratou i te mauruuru. E hinaaro te rahiraa i te hoê oraraa maitai aˈe, e e hinaaro ratou i teie nei. No ratou, e huru faatoaruaru te iteraa i to ˈna mau otia. I to ratou manaˈo, na vetahi ê noa e faaite i te faaoromai. No te parau râ o te manuïaraa, e faatiahia ïa te mau mea atoa. I to outou manaˈo, e ravea anei ta outou eiaha e riro mai ia ratou?

Te faaruru nei te mau tavini a te Atua i taua huru ra i te mau mahana atoa, tera râ, eiaha e pee i te reira. E farii te mau Kerisetiano feruriraa paari i te faaueraa tumu e ‘e ere o tei haamaitai ia ˈna iho tei itehia mai, o ta te Fatu [o Iehova] râ i haamaitai.’—Korinetia 2, 10:18.

E tauturu mai te faaohiparaa i te faaueraa tumu i roto i te Philipi 2:3, 4. Te faaitoito maira tera irava “eiaha roa ei mea e ravehia ma te mârô e te teoteo faufaa ore ra; ei aau haehaa râ, i te manaˈo haamaitairaa ˈtu te tahi i te tahi eiaha ia ˈna iho.” No reira, ‘eiaha outou e haapao i ta outou anaˈe ihora, e haapao atoa râ i to vetahi ê ra maitai.’

O Gideona, haava i roto i te mau Hebera no tahito ra, te hoê o tei faaite i te manaˈo maitai no nia ia ˈna iho e tei faataa ma te tano i to ˈna faufaaraa. Aita oia i imi i te riro ei aratai ia Iseraela. I to ˈna hoi maitiraahia no te rave i taua ohipa ra, ua huti o Gideona i te ara-maite-raa i nia i to ˈna faufaa ore. “E fetii haehaa to ˈu ia Manase nei, e o vau hoi tei iti roa i te fetii o to ˈu ra metua,” ta ˈna ïa i faataa.—Mau tavana 6:12-16.

Hau atu â, i muri aˈe i to Iehova faaupootiaraa ia Gideona, ua avau hua te feia no Epheraima ia ˈna. Ua nafea o Gideona? Ua manaˈo anei oia e mea faufaa aˈe oia i to ˈna upootiaraa mai? Aita. Ua ape oia i te hoê ati na roto i te horoaraa i te hoê pahonoraa mǎrû. “Eaha hoi ta ˈu faufaa iti i noaa i ta outou?” E aau haehaa to Gideona.—Mau tavana 8:1-3.

Parau mau, mea maoro aˈenei te tupuraa teie mau mea no nia ia Gideona. Teie râ, mea faufaa noa ia hiˈopoa tatou i te reira. E ite outou e mea huru taa ê to Gideona huru e tei matauhia i teie mahana, e ua ora oia ia au i te reira, no to ˈna iho maitai.

E nehenehe te haerea e haapao noa ia ˈna iho tei parare e faahape i to tatou manaˈo no nia i to tatou faufaaraa. Na te mau faaueraa tumu bibilia e faatitiaifaro i taua hape ra, ma te haapii mai ia tatou eaha to tatou faufaaraa mau ia au i te Atua Poiete e ia vetahi ê.

Na roto i te peeraa i te mau faaueraa tumu bibilia e tinai ai tatou i teie peu “o vau na mua” tei parare. Eita tatou e faatere-faahou-hia e te mau huru o te aau aore ra te huru. E rahi noa ˈtu â tatou i te haapii no nia i te mau faaueraa tumu parau-tia, e matau maitai aˈe ïa tatou i te Tumu o te reira. Oia, e hoona te tutavaraa ia tapao taa ê tatou i te mau faaueraa tumu a te Atua ia taio tatou i te Bibilia.—A hiˈo i te tumu parau tarenihia.

Ua hamani Iehova i te taata ei mea teitei aˈe i te mau animara, o te ora iho â ma te ite faataa-ê-na-hia. No te pee i to te Atua hinaaro, mea titauhia ia faaohipa tatou i ta ˈna mau faaueraa tumu. Mea na reira ta tatou aveia morare e tere maitai noa ˈi, e aratai atu ai ia tatou i roto i te faanahoraa apî a te Atua. Ia au i te Bibilia, e tano ia manaˈo tatou e e fatata roa teie faanahoraa apî i nia i te fenua atoa, i reira ‘e vai mau ai te parau-tia.’—Petero 2, 3:13.

[Tumu parau tarenihia/Hohoˈa i te api 6]

Te tahi mau faaueraa tumu bibilia faufaa

I roto i te utuafare:

“Eiaha roa ei taata e imi i to ˈna anaˈe iho maitai, e imi râ te taata atoa i te maitai o vetahi ê atoa.”—Korinetia 1, 10:24.

‘Eita te aroha e imi i te maitai no ˈna iho.’—Korinetia 1, 13:4, 5.

‘E aroha te taata atoa i tana iho vahine, mai te aroha ia ˈna ihora.’—Ephesia 5:33.

“E te mau vahine ra, e auraro maite outou i ta outou mau tane.”—Kolosa 3:18.

“E faaroo mai i to metua tane i fanau ai oe ra, e eiaha e vahavaha i to metua vahine, ia ruhiruhia ra.”—Maseli 23:22.

I te fare haapiiraa, i te ohipa, aore ra i roto i te tapihooraa:

‘E mea faufau te faito au ore ra . . . Te ohipa nei te paieti ore i te utua haavare.’—Maseli 11:1, 18.

“O tei eiâ na, eiaha e eiâ faahou: a rave [puai râ i te ohipa].”—Ephesia 4:28; MN.

“Te taata e ore e rave i te ohipa ra, eiaha atoa oia e amu i te maa.”—Tesalonia 2, 3:10.

“E ta outou mau mea atoa e rave ra, e rave ma te aau atoa mai te mea e e na [Iehova].”—Kolosa 3:23; MN.

“I te opuaraa e ei haapao maitai ta matou i te mau mea atoa nei.”—Hebera 13:18.

I mua i te faufaa:

‘O tei ru i te haaputu i ta ˈna taoˈa ia rahi eita e ore te hara.’—Maseli 28:20.

“O tei nounou i te ario ra, e ore ïa e mauruuru i te ario.”—Koheleta 5:10.

Faataaraa i to ˈna iho faufaaraa:

“Oia atoa te imi i te tura ra, e ere ïa i te tura.”—Maseli 25:27.

“Na te tahi ê oe e haamaitai, eiaha na to oe iho vaha.”—Maseli 27:2.

‘Teie ta ˈu parau ia outou atoa e ati noa aˈe eiaha ia hau te manaˈo ia ˈna iho, i tei au ia ˈna ia manaˈo.’—Roma 12:3.

“Te manaˈo ra hoi te hoê taata ia ˈna iho, e, e faufaa ta ˈna, e aita roa a ˈna, ua vare oia ia ˈna iho.”—Galatia 6:3.

[Hohoˈa i te api 5]

Ua faahanahana Daniela i te Atua

[Hohoˈa i te api 7]

E tauturu te ohiparaa e o vetahi ê ia au i te mau faaueraa tumu a te Atua i te faatupu i te mau taairaa maitatai e i te oaoa

[Faaiteraa i te fatu o te hohoˈa i te api 7]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Robert Bridges