Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te haroaroaraa

Te haroaroaraa

Te haroaroaraa

I TE auraa mau, te haroaroaraa, o te aravihi ïa e hiˈo i te hohonuraa o te hoê tupuraa. Te ohiparaa ma te haroaroaraa, o te ohiparaa ïa ma te haapao maite, ma te paari. Ia au i te Old Testament Word Studies a Wilson, te auraa o te ihoparau Hebera sa·khalʹ oia ïa “e hiˈo maite; e haapao maite, e hiˈoana; e ohipa ma te haapao maite, e maramarama.” (1978, api 461) No reira, ua hurihia sa·khalʹ ei “haroaroa” (Salamo 14:2, MN), “paari” (Maseli 10:19), “haapao maite” (Samuela 1, 18:5), “manuïa” (Maseli 17:8, MN), ‘faaite i te haapao’ (Maseli 16:23). Ua hurihia te iˈoa seʹkhel ei “haroaroaraa” (Salamo 111:10, MN) e ei ‘ite i te parau.’—Samuela 1, 25:3.

Mea piri roa te haroaroaraa e te maramarama, teie râ, te vai ra te tahi taa-ê-raa iti i rotopu i na parau. Te na ô ra te Theological Wordbook of the Old Testament e: “Te auraa o te parau ra bin [maramarama] oia hoi ‘faataa-ê-raa i te,’ area te parau [sa·khalʹ] râ, te faaite ra ïa i te hoê ite maramarama no nia i te tumu. E ohipa te tereraa o te feruriraa maoti te hoê faanahoraa fifi o te mau manaˈo o te aratai ia ohipa ma te paari e ia feruri ma te haapao maitai. Tera atoa te ravea e manuïa maitai aˈe ai.”—Neneihia e R. L. Harris, 1980, Buka 2, api 877; a hiˈo i te Étude perspicace des Écritures, Buka 1, api 1196, i raro aˈe “Intelligence.” a

I roto i te mau Papai Heleni, ua hurihia te ihoparau sy·niʹe·mi ei “haroaroa” i roto i te Roma 3:11 (MN), i reira to te aposetolo Paulo faahitiraa i te Salamo 14:2. Ua huri-atoa-hia sy·niʹe·mi ei “ite i te auraa o” (Mataio 13:13-15, MN), “taa” (Mataio 16:12, MN), “maramarama” (Ohipa 28:26, MN), e “ite” (Ephesia 5:17).

E horoa te Atua ra o Iehova i te haroaroaraa na ta ˈna mau tavini ma te pûpû i te aˈoraa e te manaˈo paari ta ratou e nehenehe e faaohipa no te aratai i to ratou mau taahiraa avae e no te faatere i ta ratou mau haaraa. (Salamo 32:8; a hiˈo i te Daniela 9:22.) E pûpû oia i te aratairaa paari mai teie maoti ta ˈna Parau. No te fanaˈo râ i te haroaroaraa, e tia i te hoê taata ia rave hau atu â i te taioraa i te Bibilia. E tia ia ˈna ia haafaufaa i te reira ia turaihia oia ia rave i te mau mea atoa ta te Atua e ani ra. (Iosua 1:7, 8; Mau arii 1, 2:3) Mea titau-atoa-hia te tauturu a te varua o te Atua. (Nehemia 9:20; a hiˈo i te Paraleipomeno 1, 28:12, 19.) Ua noaa anaˈe te reira, e tia ia paruruhia te haroaroaraa. E nehenehe tatou e ere i te reira ia faarue tatou i te mau eˈa o te Atua.—Salamo 36:1-3; Maseli 21:16.

E nehenehe te haroaroaraa e itehia ma te mau ravea rau, e maitai ai te taata haroaroa e vetahi ê atoa. Te parau ra te papai salamo e e oaoa to tei ‘haapao [haroaroa] i te taata rii.’ (Salamo 41:1) Te faataahia ra te hoê vahine “haapao maitai” (o te faaite i te haroaroaraa) mai te hoê haamaitairaa no ǒ mai ia Iehova ra. (Maseli 19:14) E nehenehe te taata haroaroa, o te ite i tei ite-ore-hia e te rahiraa o te taata, e tapea i to ˈna vaha (Maseli 10:19; 16:23) e e ite afea e mamû ai. (Amosa 5:13) E tauturu atoa te reira i te hoê taata eiaha e riri e ia faaore i te hara. (Maseli 19:11) E farii te hoê taata o te haroaroa i te aˈo. (Salamo 2:10) Ia au i te Maseli 21:11, ua noaa anaˈe i te hoê taata paari te haroaroaraa—oia hoi, ia maramarama maitai oia i te hoê tupuraa i muri aˈe i te hiˈopoa-maite-raa i te mau haamaramaramaraa e vai ra—e “noaa” ïa ia ˈna “te ite,” oia ïa, ua ite oia eaha te tia ia ˈna ia rave ia au i tera tupuraa, eaha te mau faaotiraa e huti mai, eaha te mau aˈoraa e horoa.

[Nota i raro i te api]

a Neneihia e te mau Ite no Iehova.