Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te ohipa ra anei te mau puai iino?

Te ohipa ra anei te mau puai iino?

Te ohipa ra anei te mau puai iino?

“Ua aninia te ao, mai te huru ra e te tamata maite ra te mau puai tahutahu i te ponao i te mau uputa hororaa atoa.”—Jean-Claude Souléry, papai vea.

‘Te turai ra te manaˈo e aita e tauturu i te taata ia tiaturi e te ohipa ra te hoê ino iti rahi.’—Josef Barton, taata tuatapapa.

UA TURAI te ohipa totoaraa riaria roa i tupu i te 11 no Tetepa 2001 i te taata e rave rahi ia feruriruri. I roto i te vea Beretane Financial Times, ua parau Michael Prowse e: “Aita e animara e rave aore ra e nehenehe e rave i te hoê ohipa aroha ore roa mai tera.” Ia au i te hoê tumu parau o te vea New York Times, taa ê atu i tei titauhia no te faanaho i te vavahiraa, “mea faufaa atoa ia feruri i te riri iti rahi i vai na i ravehia ˈi te reira. E na nia ˈˈe teie riri i te mau tamaˈi matauhia, aita e taotiaraa, aita e faaturaraa i te mau parau faaau.”

Ua feruri maite te taata no te mau faaroo rau e te ohipa ra paha te tahi mana ino. Teie ta te hoê taata tapihoo no Sarajevo, tei ite mata i te mau ohipa riaria no te riri i te opu fetii ê i Bosnie, i parau: “I muri aˈe hoê matahiti tamaˈi i Bosnie, te tiaturi nei au e na Satani e faatere ra i te tupuraa atoa. E ohipa maamaa mau â teie.”

I to ˈna uiraahia e te tiaturi ra anei oia i te Diabolo, ua pahono te taata tuatapapa ra o Jean Delumeau e: “E nafea hoi au e patoi ai i te mana o te ino ia hiˈo vau i te mau mea e tupu nei e tei tupu na mai to ˈu iho â fanauraahia mai: Te Piti o te Tamaˈi rahi o tei haapohe e hau atu i te 40 mirioni taata; o Auschwitz e te mau aua o te pohe; te haamouraa nunaa i Cambodge; te haavîraa a te faatereraa a Ceaucescu tei haamanii i te toto; te haamauiuiraa i haamauhia ei huru faatereraa i te mau fenua e rave rahi i te ao nei. Mea roa roa te tapura o te ohipa riaria. . . . No reira, te tiaturi nei au e e tano ia parau tatou e e mau ohipa ‘diabolo’ teie, eiaha no te mea e na te hoê Diabolo e tara e e avae amaha to ˈna e faatupu ra i te reira, na te hoê râ Diabolo e taipe oia no te varua e te mana o te ino e ohipa ra i roto i te ao.”

Mai ia Jean Delumeau, mea rahi te taata e parau ra e e mau ohipa “diabolo” riaria teie e tupu nei i teie tau i roto i te huitaata, mai te tuhaa utuafare e tae roa i te tuhaa nunaa rau. Eaha ïa te auraa? O te mau mana papu ore o te ino anei te tumu o tera mau ohipa riaria, aore ra te vai ra anei te tahi mau puai iino e turai nei i te taata ia rave i te mau ohipa iino riaria roa o te na nia ˈˈe i te ino matauhia o te taata? Te arataihia ra anei tera mau mana e te hoê arii o te ino—o Satani te Diabolo?

[Faaiteraa i te fatu o te hohoˈa i te api 3]

Mau tamarii: U.S. Coast Guard photo