Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te hoê papai iti tei taui i to ˈu oraraa

Te hoê papai iti tei taui i to ˈu oraraa

Aamu

Te hoê papai iti tei taui i to ˈu oraraa

FAATIAHIA E IRENE HOCHSTENBACH

Ua tupu te reira i te hoê ahiahi Mahana piti i te matahiti 1972. Hoê ahuru ma ono matahiti to ˈu i tera taime e te apee ra vau i to ˈu na metua i te hoê putuputuraa faaroo i Eindhoven, te hoê oire no Brabant i te mau Pays-Bas. Aita vau e afaro maitai ra e te hinaaro ra vau e tia i te vahi ê. Toro mai nei e piti na vahine apî i te hoê papai iti teie te poroi: “E Irene here e, te hinaaro roa nei mâua e tauturu ia oe.” Aita vau e ite ra i teihea faito e taui ai taua papai iti ra i to ˈu oraraa. Hou râ vau e faatia ˈtu ai eaha tei tupu i muri mai, e faataa rii atu vau i to ˈu oraraa.

UA FANAUHIA vau i nia i te motu o Belitung, i Inidonesia. Te haamanaˈo ra vau i te tahi mau taˈi o taua motu no te pae rua ma ra—te ahehe o te mau tumu haari i te mataˈi, te muhumuhu o te hoê anavai fatata, te ata a te mau tamarii e hauti ra i pihai iho i to matou fare, e tae noa ˈtu i te taˈi o te upaupa i roto i te fare. I te matahiti 1960, i te 4raa o to ˈu matahiti, ua haere to ˈu utuafare mai Inidonesia ˈtu e i te mau Pays-Bas. Ua tere maoro matou na nia i te pahi, e te taˈi ta ˈu e haamanaˈo taa ê ra, o to te hoê ïa taoˈa hauti au roa ˈˈe ta ˈu i rave na muri ia ˈu—te hoê clown iti e ta ˈna mau pahu. I te 7raa o to ˈu matahiti, ua tariˈa-turi-hia vau no te hoê maˈi, e mai reira mai, aita vau i faaroo faahou i te hoê noa ˈˈe taˈi. E mau mehara anaˈe te toe mai ra.

Te paariraa mai ei tariˈa turi

No to to ˈu na metua haapao-maitai-raa mai ma te here, aita i taa oioi ia ˈu te mau faahopearaa no te riroraa ei tariˈa turi. Ei tamarii, ua manaˈo vau e ua riro ta ˈu matini tariˈa rahi roa mai te hoê hautiraa, noa ˈtu e aita te reira i tauturu rahi mai. No te paraparau mai, e papai te mau tamarii tapiri i te mau parau roa roa i te puˈa papai i nia i te pae purumu, e i pahono vaha ˈtu na vau noa ˈtu e aita vau e faaroo ra i to ˈu iho reo.

A paari mai ai au, ua taa ia ˈu e mea ê au i te taata e haaati ra ia ˈu. Te ite atoa ra vau e te faaooo ra te tahi mau taata ia ˈu no to ˈu tariˈa turi, area te tahi atu ra, te ape mai ra ïa ia ˈu. Haamata ˈtura vau i te ite i te moemoe. Taa ˈtura ia ˈu eaha te auraa e riro ei tariˈa turi e, a paari noa mai ai au, ua taiâ noa ˈtu â vau i te ao o te feia e faaroo to ratou tariˈa.

Ia nehenehe au e haere i te hoê fare haapiiraa taa ê no te tariˈa turi, ua faahaere to ˈu na metua i te utuafare taatoa mai te hoê oire iti no Limbourg atu e i te oire o Eindhoven. I reira, ua imi to ˈu papa i te ohipa, e ua haere to ˈu tuaane e to ˈu na tuahine i te hoê fare haapiiraa apî. Te mauruuru nei au no te mau tauiraa atoa ta ratou i rave no ˈu. I te fare haapiiraa, ua haapiihia vau ia faatano i te puai o to ˈu reo e ia faahiti maitai aˈe i te parau. E noa ˈtu e aita te mau orometua i haapii mai i te reo aparaa rima, ua na reira to ˈu mau hoa haapiiraa.

Te oraraa i roto i to ˈu iho ao

A paari mai ai au, ua tutava to ˈu na metua i te paraparau mai, e rave rahi râ mau mea aita i taa ia ˈu. Ei hiˈoraa, aita i taa ia ˈu e te haapii ra raua e te mau Ite no Iehova. Te haamanaˈo nei râ vau e, i te hoê mahana, ua haere to ˈu utuafare i te hoê vahi mea rahi te taata e parahi ra i nia i te mau parahiraa. Te hiˈo paatoa ra ratou i mua e, i te tahi taime, e popo ratou, e i te tahi atu, e tia mai ratou—no te aha râ teie mau taata e na reira ˈi, aita ïa vau i ite. Ia maoro aˈe, ua faaitehia mai e ua haere au i te hoê tairururaa a te mau Ite no Iehova. I afai atoa na to ˈu na metua ia ˈu i te hoê piha iti i te oire o Eindhoven. Mea au na ˈu te reira vahi no te mea mea maitai te taata atoa e e au ra e te oaoa ra to ˈu utuafare, no te aha râ matou i haere noa ˈi i reira, aita ïa vau i ite. I teie nei, ua ite au e e Piha a te Basileia a te mau Ite no Iehova taua piha iti ra.

Aita râ hoi e taata i nehenehe e huri i te porotarama no ˈu i taua mau putuputuraa ra. Te taa ra ia ˈu i teie nei e te hinaaro ra te taata i tae mai e tauturu mai, aita râ ratou i ite e nafea ia faaruru i to ˈu turi. I taua mau putuputuraa ra, e moemoe roa vau e e manaˈo vau e, ‘Ahiri au tei te fare haapiiraa eiaha râ i ǒ nei.’ A manaˈo ai râ vau mai tera, ua papai vitiviti e piti na vahine apî i te hoê mea i nia i te hoê papie e toro mai nei ia ˈu nei. O te parau iti ïa ta ˈu i faahiti i te omuaraa. Aita roa ˈtu vau e manaˈo ra e e haamataraa teie parau iti no te hoê auhoaraa faahiahia o te tatara i to ˈu moemoe.

Faahoturaa i te auhoaraa faahiahia

E 20 e maa tiahapa noa matahiti to Colette e to Hermine, na vahine apî tei papai i te parau iti. I muri aˈe, ua ite au e ua haere mai raua i roto i te amuiraa a te mau Ite no Iehova ta ˈu e apiti ra e tavini ei pionie tamau, aore ra ei tavini taime taatoa. Noa ˈtu e aita o Colette e o Hermine i ite mau i te reo aparaa rima, ua tutava vau i te hiˈo i to raua utu ia paraparau mai raua, e mea na reira to matou aparau-maitai-raa.

Ua oaoa to ˈu na metua i to Colette e o Hermine aniraa e haapii i te Bibilia e o vau, ua rave râ teie na vahine apî hau roa ˈtu i te reira. Ua tutava raua i te huri i te mau putuputuraa i te Piha a te Basileia no ˈu e te faaô ia ˈu i roto ia vetahi ê i roto i te amuiraa. Ua haamataro mai raua i te tahi mau vauvauraa parau bibilia te tia ia faaohipahia i roto i te ohipa pororaa, e ua tauturu atoa mai ia faaineine i te mau vauvauraa parau a te piahi no te Haapiiraa o te taviniraa teotaratia. A feruri noa na, i teie nei, e itoito to ˈu e vauvau i te tumu parau i mua i te hoê pǔpǔ taata e faaroo to ratou tariˈa!

Hau atu â, ua rave o Colette e o Hermine e ia taa ia ˈu e e nehenehe ta ˈu e tiaturi ia raua. Mea faaoromai raua e e faaroo mai iho â raua. Noa ˈtu e ua ata pinepine matou no ta ˈu mau hape, aita roa ˈtu raua i faaooo aˈenei mai; aita atoa i haama aˈenei e to pihai iho vau ia raua. Ua tutava raua e ia taa ia raua to ˈu mau huru aau e ua faariro mai ia ˈu mai te hoê o raua. Ua horoa mai teie nau potii maitatai i te hoê ô nehenehe roa—to raua here ei hoa.

Te mea faufaa roa ˈˈe, ua haapii mai o Colette e o Hermine e e tia ia ˈu ia ite i to tatou Atua o Iehova mai te hoê hoa o te nehenehe e tiaturihia. Ua faataa raua e ua ite mai Iehova ia ˈu e parahi ra i roto i te Piha a te Basileia e ua taa ia ˈna eaha te auraa no ˈu te riroraa ei tariˈa turi. Auê au i te mauruuru e, no to matou here ia Iehova i riro ai matou e toru atoa ra ei hoa! Ua putapû vau e te haapao maira Iehova, e no to ˈu here ia ˈna, ua faataipe au i ta ˈu pûpûraa na ˈna i te bapetizoraa i raro i te pape i te avaˈe Tiurai 1975.

Apeeraa i te hoê hoa here

I te mau matahiti i muri mai, ua haamatau rahi noa ˈtu â vau i te mau taeae e tuahine Kerisetiano. Ua riro mai te hoê taeae ei hoa here roa no ˈu, e ua faaipoipo mâua i te matahiti 1980. I muri rii aˈe, haamata ˈtura vau i te tavini ei pionie, e i te matahiti 1994, tonohia ˈtura mâua ta ˈu tane ei pionie taa ê i roto i te tuhaa reo aparaa rima no te mau Pays-Bas. I te matahiti i muri mai, ua faaruru vau i te hoê hopoia fifi. Ua apee au i ta ˈu tane, e faaroo hoi to ˈna tariˈa, ia haere oia i tera e tera amuiraa ei mono tiaau haaati.

E faatia ˈtu vau mea nafea to ˈu faarururaa i te reira. Ia haere mâua i roto i te hoê amuiraa no te taime matamua, e haere oioi au e farerei i te rahiraa taeae e tuahine ta ˈu e nehenehe e e faaite au o vai au. E faaite atu vau e e tariˈa turi to ˈu e e ani atu e hiˈo mai ia ˈu e e paraparau mǎrû noa mai. E tamata atoa vau i te pahono oioi i te mau putuputuraa a te amuiraa. E e ani au e te hinaaro ra anei te hoê e huri i te parau i taua hebedoma ra i te mau putuputuraa e i roto i te pororaa.

No te maitai o teie raveraa e moe ai i te tahi taime i to ˈu mau taeae e tuahine e eita vau e faaroo e mea arearea te ohipa e tupu mai. Ei hiˈoraa, e faaite mai ratou e ia ite mai ratou ia ˈu e te haere ra na te oire, e pu mai ratou no te aroha mai, eita râ hoi au e hauti noa ˈˈe. E moe atoa ia ˈu to ˈu mau taotiaraa—mai to ˈu parau-mǎrû-raa i te hoê parau huna i roto i te tariˈa o ta ˈu tane. Ia ite au ia ˈna ia uteute taue mai, ua ite ïa vau e ua puai roa ta ˈu “parau mǎrû.”

Ua tauturu mai te tahi mau tamarii ma te huru manaˈo-ore-hia. I roto i te hoê amuiraa a tahi ra mâua i haere atu ai, ua itea i te hoê tamaroa e 9 matahiti e te haamarirau rii ra te tahi pae i roto i te Piha a te Basileia i te paraparau mai e, faaoti atura oia e rave i te hoê mea. Tapiri mai nei oia ia ˈu, rave atura i to ˈu rima, aratai atura ia ˈu i ropu i te Piha a te Basileia, e pii atura ma to ˈna reo atoa e, “Teie o Irene—e tariˈa turi to ˈna!” Tapiri mai nei te feia i tae mai e faaite mai nei o vai ratou.

A apee ai au i ta ˈu tane i roto i te ohipa haaati, ua rahi noa ˈtu to ˈu mau hoa. Ua taui mau â to ˈu oraraa i teie nei i to te mau matahiti i ite ai au i te moemoe! Mai taua ahiahi ra i tuu mai ai o Colette e o Hermine i taua parau iti ra i roto i to ˈu rima, ua ite au i te puai o te auhoaraa e ua farerei au i te taata tei riro mai ei mea here roa na ˈu. Hau atu â, ua matau vau ia Iehova, te Hoa faahiahia roa ˈˈe. (Roma 8:38, 39) Ua taui mau â taua parau iti ra i to ˈu oraraa!

[Hohoˈa i te api 24]

Te haamanaˈo ra vau i te taˈi o ta ˈu taoˈa hauti au roa ˈˈe

[Hohoˈa i te api 25]

I roto i te pororaa e i pihai i ta ˈu tane o Harry