Eaha to roto?

Tapura tumu parau

A poro ia riro te taata ei pǐpǐ

A poro ia riro te taata ei pǐpǐ

A poro ia riro te taata ei pǐpǐ

“Ia faaroo atura Akuila raua o Perisila ia [Apolo], ua aratai maira raua ia ˈna i to raua iho utuafare, e ua faaite maite atura ia ˈna i te parau a te Atua.”—OHIPA 18:26.

1. Noa ˈtu e ‘ua anaanatae roa to ˈna aau,’ eaha ta Apolo i hinaaro?

 UA HIˈOPOA Perisila raua o Akuila, na hoa faaipoipo Kerisetiano no te senekele matamua, ia Apolo i te oreroraa mai i te hoê sunago i te oire o Ephesia. Ma ta ˈna mau parau aravihi e to ˈna ite i te haapapu i te manaˈo, ua huti Apolo i te ara-maite-raa o te feia e faaroo maira. ‘Ua anaanatae roa to ˈna aau,’ e ua “haapii maite . . . i te parau a te Fatu” ra o Iesu. E mea papu râ e “o te bapetizo a Ioane anaˈe” ta Apolo “i ite.” E parau mau ta Apolo i poro no nia i te Mesia, i ta ˈna noa râ i ite. Te fifi, aita te reira i navai. E mea titauhia ia faarahi o Apolo i to ˈna ite i ta Iesu Mesia tuhaa i roto i te tupuraa o te opuaraa a Iehova.—Ohipa 18:24-26.

2. Eaha te tautooraa ta Perisila raua o Akuila i farii?

2 Ma te ore e haamarirau, ua haavata Perisila e o Akuila ia raua no te tauturu ia Apolo ia riro ei taata o te haapao i “te mau mea atoa” ta te Mesia i faaue. (Mataio 28:19, 20) Te parau ra te faatiaraa e ua aratai raua ia Apolo “i to raua iho utuafare, e ua faaite maite atura ia ˈna i te parau a te Atua.” Te vai ra râ te tahi mau mea no nia ia Apolo o tei aratai i te tahi mau Kerisetiano ia ore e farii i te haapii ia ˈna. Teihea mau mea? E eaha ta tatou e haapii mai na roto i te mau tutavaraa a Perisila raua o Akuila i te aparau no nia i te mau Papai e o Apolo? E nafea te hoê hiˈo-faahou-raa o teie faatiaraa e tauturu ai ia tatou ia faaitoito i te haamata i te mau haapiiraa bibilia i te fare?

A haapao maitai i te mau hinaaro o te taata

3. No te aha te huru oraraa o Apolo i ore ai i tapea ia Perisila raua o Akuila eiaha e haapii ia ˈna?

3 Ei huaai ati Iuda, e au ra e ua paari mai Apolo i te oire o Alesanederia, te oire pu o Aiphiti i tera tau e te pu o te haapiiraa teitei, tei tui te roo no ta ˈna vairaa buka rahi. E huiraatira rahi ati Iuda to te oire, tae noa ˈtu te mau aivanaa. No reira, ua neneihia te huriraa Heleni o te mau Papai Hebera tei matauhia, te Septante, i reira. E ere i te mea maere e ‘ua paari Apolo i te parau i papaihia ra’! E nau hamani fare ie Akuila raua o Perisila. Ua faataiâ anei to Apolo ite i te paraparau ia raua? Aita. Ma te here, ua hiˈo raua i te taata, to ˈna mau hinaaro, e e nafea raua e tauturu ai ia ˈna.

4. Ihea e mea nafea to Apolo fanaˈoraa i te tauturu ta ˈna i hinaaro?

4 Atira noa ˈtu to Apolo ite i te paraparau, ua hinaaro oia i te haapiiraa. Aita te tauturu ta ˈna i hinaaro i roto i te tahi fare haapiiraa teitei, tei rotopu râ i te mau melo o te amuiraa Kerisetiano. Te fatata ra Apolo i te fanaˈo i te tahi mau manaˈo e taa maitai aˈe ai oia i te faanahoraa a te Atua no te faaoraraa. “Ua aratai maira” Perisila raua o Akuila “ia ˈna i to raua iho utuafare, e ua faaite maite atura ia ˈna i te parau a te Atua.”

5. Eaha ta outou e parau no nia i te huru pae varua o Perisila raua o Akuila?

5 E mea puai Perisila raua o Akuila i te pae varua e te aueue ore i roto i te faaroo. Peneiaˈe, ‘ua vai ineine â raua ia parau atu i te taata atoa ia ui mai ia raua i to raua tiaturiraa,’ noa ˈtu e e taata ona, e taata veve, e aivanaa, aore ra e tavini. (Petero 1, 3:15) Ua nehenehe Akuila raua ta ˈna vahine e ‘tufa i te parau mau ma te tia.’ (Timoteo 2, 2:15) E mau piahi haapao maite iho â raua i te mau Papai. Ua putapû roa Apolo i te haapiiraa i niuhia i nia i ‘te parau a te Atua, e mea ora hoi e te puai rahi,’ o te ohipa i nia i te mafatu.—Hebera 4:12.

6. E nafea tatou e ite ai e ua mauruuru Apolo i to ˈna tautururaahia?

6 Ua mauruuru Apolo i te hiˈoraa o ta ˈna mau orometua haapii e ua ite roa ˈtu â oia i te faariro i te taata ei pǐpǐ. Ua faaohipa oia i to ˈna ite ma te manuïa i roto i te pororaa i te parau apî maitai, i rotopu iho â râ i te huiraatira ati Iuda. Mea ite roa o Apolo i te haapapu i te manaˈo o te ati Iuda no nia i te Mesia. ‘Ei taata mana i roto i te mau Papai,’ ua nehenehe oia e haapapu ia ratou e ua tiai ru te mau peropheta atoa i tahito ra i te haerea mai o te Mesia. (Ohipa 18:24, Kingdom Interlinear Translation) Te na ô faahou ra te faatiaraa e ua haere Apolo i muri iho i Ahaia, i reira “e tauturu rahi to ˈna i te feia no te aroha mau a te Atua i faaroo ai ra. Mârô maite atura oia i te ati Iuda i te vahi taata, faaite papu maite atura e, o Iesu te Mesia i te parau i papaihia ra.”—Ohipa 18:27, 28.

A haapii na roto i te hiˈoraa o te tahi atu mau orometua haapii

7. Mea nafea to Akuila raua o Perisila riroraa mai ei orometua haapii aravihi?

7 Mea nafea to Akuila raua o Perisila riroraa mai ei orometua haapii aravihi roa i te Parau a te Atua? Hau atu i to raua itoito i te haapiiraa ia raua iho e te haereraa i te putuputuraa, ua tauturu rahi paha to raua taairaa piri e te aposetolo Paulo ia raua. Ua parahi Paulo i te fare o Perisila raua o Akuila i Korinetia 18 avaˈe i te maoro. Ua ohipa amui ratou no te hamani e te tataî i te fare ie. (Ohipa 18:2, 3) A feruri na i te mau aparauraa hohonu e te maramarama no nia i te mau Papai, tei tupu. E auê ïa haapaariraa i to raua huru pae varua ta te amuimuiraa ia Paulo i horoa na raua! Te na ô ra te Maseli 13:20 e: “O tei amui atoa to ˈna haerea i to te feia paari ra, e paari atoa ïa.” E faahopearaa maitai to te amuimuiraa maitai i nia i ta raua mau peu pae varua.—Korinetia 1, 15:33.

8. Eaha ta Perisila raua o Akuila i haapii na roto i te hiˈoraa ia Paulo i roto i ta ˈna taviniraa?

8 Ia hiˈo Perisila raua o Akuila ia Paulo ei taata poro i te Basileia, ua ite raua i te hoê orometua haapii maitai i te ohiparaa. Te faaite ra te faatiaraa i roto i te Ohipa e ‘ua parau Paulo i te mau sabati atoa i roto i te sunago i Korinetia, e [haapapu atura i te manaˈo] i te ati Iuda e te Heleni.’ I muri aˈe, ia apitihia mai oia e Sila raua o Timoteo, ‘riro roa ˈtura o Paulo [i te parau], ua parau hua ˈtura i te ati Iuda e, o Iesu te Mesia.’ I te mea aita te mau melo o te sunago i anaanatae, ua tapao Perisila raua o Akuila e ua taui Paulo i ta ˈna vahi pororaa, te hoê fare tapiri i te sunago. I reira, ua nehenehe Paulo e tauturu ia Kerusipo, “te tavana i te sunago,” ia riro mai ei pǐpǐ. Peneiaˈe, ua tapao Perisila raua o Akuila e ua ohipa roa te faariroraa i tera taata taa ê ei pǐpǐ i nia i te tuhaa fenua. Te na ô ra te faatiaraa e: “Ua faaroo . . . o Kerusipo e tana utuafare atoa i te Fatu: e rave rahi atoa to Korinetia i ite e ua faaroo, e bapetizohia ihora.”—Ohipa 18:4-8; MN.

9. Ua nafea Perisila raua o Akuila i mua i to Paulo hiˈoraa?

9 Ua pee te tahi atu feia poro i te Basileia, mai ia Perisila raua o Akuila, i to Paulo hiˈoraa i roto i te taviniraa. Ua aˈo Paulo i te tahi atu mau Kerisetiano e: “Ei pee mai outou ia ˈu mai ia ˈu atoa e pee i te Mesia nei.” (Korinetia 1, 11:1) Ia au i to Paulo hiˈoraa, ua tauturu Perisila raua o Akuila ia Apolo ia taa maite aˈe i te mau haapiiraa Kerisetiano. Ei faahoˈiraa, ua tauturu â oia ia vetahi ê. Ua tauturu mau â Perisila raua o Akuila i te faariro i te taata ei pǐpǐ i Roma, i Korinetia, e i Ephesia.—Ohipa 18:1, 2, 18, 19; Roma 16:3-5.

10. Eaha ta outou i haapii na roto i te Ohipa pene 18 o te tauturu ia outou i roto i te ohipa faariroraa i te taata ei pǐpǐ?

10 Eaha ta tatou e haapii na roto i ta tatou hiˈopoaraa i te Ohipa pene 18? Oia hoi, mai ia Akuila raua o Persila i haapii na roto ia Paulo, e nehenehe ta tatou e haamaitai i to tatou aravihi e faariro i te taata ei pǐpǐ, ma te pee i te hiˈoraa o te mau orometua haapii maitai i te Parau a te Atua. E nehenehe tatou e amuimui i te feia o tei ‘riro roa i te parau’ e o te “poro hua” ra ia vetahi ê. (Ohipa 18:5, Kingdom interlinear Translation) E nehenehe tatou e hiˈo e nafea ratou e haaputapû ai i te mafatu o te taata maoti te haapiiraa ma te haapapu i te manaˈo. E nehenehe te reira e tauturu ia tatou ia faariro i te taata ei pǐpǐ. Ia haapii te hoê taata i te Bibilia e o tatou, e nehenehe tatou e parau ia ˈna ia titau manihini i te tahi atu mau melo utuafare aore ra feia tapiri ia apiti mai i te haapiiraa. Aore ra e nehenehe tatou e ani ia ˈna ia faaite mai o vai ta tatou e nehenehe e pûpû atu i te hoê haapiiraa bibilia.—Ohipa 18:6-8.

A faatupu i te mau ravea e faariro ai i te taata ei pǐpǐ

11. Ihea e nehenehe ai e itea te mau pǐpǐ apî?

11 Ua tutava Paulo e to ˈna mau hoa Kerisetiano i te faariro i te taata ei pǐpǐ maoti te pororaa i tera fare i tera fare, i te matete, e i roto i to ratou mau tere—i te mau vahi atoa. Ei rave ohipa itoito rahi a te Basileia o te tutava ra i te faariro i te taata ei pǐpǐ, e nehenehe anei outou e faaaano i ta outou taviniraa? E nehenehe anei outou e faaohipa maitai i te mau ravea e imi ai i te feia e au e e poro ia ratou? Eaha te tahi mau ravea i itea mai ai i to tatou mau hoa poro i te parau apî maitai te pǐpǐ? E rave anaˈe na mua i te pororaa na roto i te niuniu paraparau.

12-14. No te faataa i te mau maitai o te pororaa na roto i te niuniu paraparau, a faatia mai i to outou iho tupuraa aore ra hoê i roto i teie mau paratarafa.

12 A poro noa ˈi i tera fare i tera fare i Beresilia, ua horoa te hoê Kerisetiano, ta tatou e pii o Maria, i te hoê api parau i te hoê vahine apî o te faarue ra i te hoê fare tahua. Ma te faaohipa i te upoo parau o te api parau ei omuaraa, ua ui Maria, “E hinaaro anei oe e ite hau atu â no nia i te Bibilia?” Ua pahono te vahine e: “E oaoa roa vau. Te fifi, e orometua haapii au, e e pau roa to ˈu taime i ta ˈu ohipa.” Ua faataa Maria e e nehenehe raua e hiˈopoa i te mau tumu parau bibilia na roto i te niuniu paraparau. Ua horoa te vahine i ta ˈna numera niuniu ia Maria ra, e i taua noa ahiahi ra, ua haamata oia i te hoê haapiiraa na roto i te niuniu paraparau ma te faaohipa i te buka rairai Eaha ta te Atua e titau ra ia tatou? *

13 A poro ai oia na roto i te niuniu paraparau, ua hitimahuta te hoê tavini taime taatoa i Etiopia i to ˈna paraparauraa i te hoê tane e faarooraa râ i te maniania rahi i muri mai. Ua ani te tane ia niuniu faahou mai oia i muri aˈe. Ia ˈna i niuniu faahou, ua tatarahapa te tane e ua parau e i ta ˈna niuniu matamua, te tatamaˈi ra oia e ta ˈna vahine. Ua faaohipa te tuahine i teie parau ei ravea no te faaite i te aratairaa paari ta te Bibilia e horoa ra no te faatitiaifaro i te mau fifi utuafare. Ua faaite oia ia ˈna e ua tauturu Te ravea e itehia ˈi te oaoa i te utuafare, te hoê buka i neneihia e te mau Ite no Iehova, e rave rahi utuafare. Tau mahana i muri aˈe i te horoaraahia te buka, ua niuniu faahou te tuahine i te taata. Ua na ô mai oia e: “Ua faaora teie buka i to ˈu faaipoiporaa!” Oia mau, ua haaputuputu oia i te utuafare no te faaite i te mau manaˈo maitatai ta ˈna i taio i roto i te buka. Ua haamatahia te hoê haapiiraa bibilia i te fare, e aita i maoro ua haere tamau mai te taata ra i te mau putuputuraa Kerisetiano.

14 Te na ô ra te hoê vahine poro i te Basileia i Danemata o tei haamata i te hoê haapiiraa bibilia maoti te pororaa na roto i te niuniu paraparau e: “Ua faaitoito te tiaau no te taviniraa ia ˈu ia poro na roto i te niuniu paraparau. I te omuaraa ua taiâ vau, ma te parau atu e: ‘Eita vau e au i tena mea.’ I te hoê râ mahana, ua faaitoito vau i te niuniu atu i te fatu fare matamua. Ua pahono mai Sonja e, i muri aˈe i te hoê aparauraa poto, ua farii oia e fanaˈo i te tahi papai bibilia. I te hoê ahiahi, ua aparau mâua no nia i te tumu parau o te poieteraa, e ua hinaaro oia e taio i te buka La vie: comment est-elle apparue? Évolution ou création? * Ua parau vau e e mea au mai te peu e nehenehe mâua e farerei tino roa e e aparau no nia i te tumu parau. Ua farii oia. Ua ineine Sonja no te haapii i to ˈu haereraa ˈtu, ua haapii mâua i te mau hebedoma atoa mai reira mai.” Te faaoti ra to tatou tuahine Kerisetiano e: “E rave rahi matahiti to ˈu pureraa no te hoê haapiiraa bibilia, aita râ vau i tiaturi e e noaa te hoê maoti te pororaa na roto i te niuniu paraparau.”

15, 16. Eaha te mau tupuraa ta outou e nehenehe e faatia o te faaite i te faufaaraa ia haapao maitai i te mau ravea rau no te haamata i te mau haapiiraa bibilia?

15 Te manuïa nei e rave rahi no to ratou faaohiparaa i te mau manaˈo tauturu e poro i te taata i te mau vahi atoa to reira ratou. Ua tapea te hoê vahine Kerisetiano i te Hau Amui i to ˈna pereoo i pihai iho i te hoê pereoo hoohoo i te hoê vahi tapearaa pereoo. I to te vahine i roto i te pereoo hoohoo iteraa ia ˈna, ua haamata te tuahine i te faataa i te huru o ta tatou ohipa haapiiraa bibilia. Ua faaroo mai te vahine, ua haere mai i rapae, e ua tapiri i te pereoo o te tuahine. Ua na ô oia e: “Ua oaoa roa vau i to oe tapearaa mai no te paraparau ia ˈu. E mea maoro aˈenei aita ta ˈu te tahi o ta outou mau papai bibilia. Hau atu â, e hinaaro vau e haapii faahou i te Bibilia. E haapii anei oe ia ˈu?” Ua faatupu ïa to tatou tuahine i te hoê tupuraa maitai no te tufa i te parau apî maitai.

16 Teie te tupuraa o te hoê tuahine i te Hau Amui i to ˈna pororaa na te hoê fare ruau: Ua farerei oia i te hoê taata haapao i te tahi mau ohipa i te fare ruau e ua parau ia ˈna e e hinaaro oia e tauturu i te haamâha i te mau hinaaro pae varua o te feia e parahi ra i reira. Ua na ô faahou to tatou tuahine e e oaoa oia i te faatere i te hoê haapiiraa bibilia tahebedoma ma te tamoni ore e te feia atoa o te hinaaro e haere mai. Ua faatia te taata haapao ia poro oia na te mau piha. Aita i maoro, ua faatere oia i te hoê haapiiraa bibilia e toru taime i te hebedoma e e 26 taata taatoa, ua nehenehe te hoê e haere tamau i ta tatou mau putuputuraa.

17. Eaha te raveraa e manuïa pinepine ai ia haamata i te mau haapiiraa bibilia i te fare?

17 No te tahi feia poro i te Basileia, e mau faahopearaa maitatai to te pûpû-roa-raa i te hoê haapiiraa bibilia. I te hoê poipoi, ua tutava taa ê te hoê amuiraa 105 feia poro i te pûpû i te hoê haapiiraa bibilia i te mau fatu fare atoa ta ratou i farerei. Ua apiti e 86 feia poro i roto i te taviniraa, e i muri aˈe e piti hora pororaa, ua itea mai ia ratou e ua haamatahia 15 aˈe haapiiraa bibilia apî.

A imi noa i te feia e au

18, 19. Eaha ta Iesu aratairaa faufaa ta tatou e haamanaˈo, e eaha ïa ta tatou e faaoti papu i te rave?

18 Ei taata poro i te Basileia, e hinaaro paha tatou e tamata i te mau manaˈo tauturu i faahitihia i roto i teie tumu parau. Oia mau, e mea paari ia haapao i te mau peu a te fenua a hiˈopoa ˈi i te mau raveraa o te pororaa. Hau roa ˈtu â, ia haamanaˈo tatou i ta Iesu aratairaa e imi i te feia e au e e tauturu ia ratou ia riro ei pǐpǐ.—Mataio 10:11; 28:19.

19 No reira, ‘ia tufa na tatou i te parau a te Atua ma te tia.’ E na reira mau â tatou ma te faaohipa i te haapapuraa i te manaˈo i niu-papu-hia i nia i te mau Papai. E tauturu te reira ia tatou ia haaputapû i te mafatu o te feia e farii e ia turai ia ratou ia ohipa. A turui ai tatou i nia ia Iehova na roto i te pure, e apiti atu tatou i roto i te tautururaa i te tahi pae ia riro ei pǐpǐ a Iesu Mesia. E e hoona mau â teie ohipa! No reira, ‘ia faaitoito tatou ia vai maite â tatou i mua i te Atua ma te itehia mai,’ i te faahanahana-noa-raa ia Iehova ei feia poro itoito rahi i te Basileia, ma te fa e faariro i te taata ei pǐpǐ.—Timoteo 2, 2:15.

[Nota i raro i te api]

^ par. 12 Neneihia e te mau Ite no Iehova.

^ par. 14 Neneihia e te mau Ite no Iehova.

Te haamanaˈo ra anei outou?

• No te aha Apolo i hinaaro ai ia faaite-maite-hia ia ˈna te parau a te Atua?

• Mea nafea to Perisila raua o Akuila haapiiraa na roto i te aposetolo Paulo?

• Ia au i te Ohipa pene 18, eaha ta outou i haapii no nia i te ohipa faariroraa i te taata ei pǐpǐ?

• E nafea outou e faatupu ai i te mau ravea no te faariro i te taata ei pǐpǐ?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 16]

“Ua faaite maite atura” Perisila raua o Akuila ia Apolo “i te parau a te Atua”

[Hohoˈa i te api 17]

Ua ite roa ˈtu â o Apolo i te faariro i te taata ei pǐpǐ

[Hohoˈa i te api 18]

Ua poro Paulo i te mau vahi atoa ta ˈna i haere

[Hohoˈa i te api 20]

A faatupu i te mau ravea no te poro