Eaha to roto?

Tapura tumu parau

E tapi anaˈe i te hamani maitai i roto i te hoê ao enemi

E tapi anaˈe i te hamani maitai i roto i te hoê ao enemi

E tapi anaˈe i te hamani maitai i roto i te hoê ao enemi

“Te unauna o te taata ra, to ˈna ïa hamani maitai.”—MASELI 19:22.

1. No te aha e nehenehe ai e riro ei mea fifi ia hamani maitai?

 I TO outou manaˈo, e taata hamani maitai anei outou? Mai te peu e e, e nehenehe te oraraa i roto i te ao no teie tau e riro ei mea fifi. Parau mau, ua faataahia te hamani maitai i roto i te Bibilia ei hotu ‘ta te varua e faatupu,’ no te aha râ e mea fifi roa ˈi ia hamani maitai tae noa ˈtu i te mau fenua parauhia Kerisetiano? (Galatia 5:22) Mai ta tatou i tapao i roto i to mua ˈtu tumu parau, e nehenehe tatou e ite i te pahonoraa i roto i ta te aposetolo Ioane i papai—tei raro aˈe te ao taatoa i te mana o te hoê ihotaata varua ino, te Diabolo ra o Satani. (Ioane 1, 5:19) Ua faataa maitai Iesu Mesia ia Satani mai “te arii o teie nei ao.” (Ioane 14:30) No reira teie nei ao e hohoˈa ˈi i to ˈna arii orure hau e te haavî.—Ephesia 2:2.

2. Eaha te tahi mau haafifiraa i te hamani maitai?

2 E fifi-roa-hia to tatou oraraa ia hamani ino vetahi ê ia tatou. E nehenehe teie huru ino e itehia i nia i te feia tapiri manaˈo ino, te feia ěê auhoa ore, tae noa ˈtu te mau hoa e te mau melo utuafare o te haa i te tahi taime ma te feruri ore. E pinepine, e tupu te inoino rahi no te hepohepo e farerei i te mau taata etaeta o te tutuô e o te parau ino te tahi i te tahi. E nehenehe tatou e riri e e manaˈo e tahoo i to vetahi ê ereraa i te hamani maitai, a fifihia ˈtu ai i te pae tino aore ra te pae varua.—Roma 12:17.

3. Eaha te mau fifi rahi ta te taata e faaruru ra o te tamata i to ratou hinaaro e hamani maitai?

3 E haafifi atoa paha te mau tupuraa hepohepo i te ao nei ia tatou ia hamani maitai. Ei hiˈoraa, te hepohepo nei te rahiraa o te taata no te mau haamǎtaˈuraa e te mau ohipa totoaraa, e no te neheneheraa te mau fenua rau e faaohipa i te mau mauhaa tamaˈi atomi aore ra haaparare maˈi. Hau atu â, e mau mirioni taata teie e ora nei i roto i te veve, aita rea maa, tamaru, ahu, e rapaauraa. E riro te tapiraa i te hamani maitai ei fifi ia hiˈohia e aita e ravea e afaro ai te mau mea.—Koheleta 7:7.

4. Eaha te faaotiraa hape ta vetahi e huti mai no nia i te hamani-maitai-raa ia vetahi ê?

4 E faaoti ohie paha te hoê taata e e ere te hamani maitai i te mea faufaa roa e e paruparu te reira. E manaˈo paha oia e aita e tano ra ia ore iho â râ vetahi ê e tâuˈa i to ˈna huru aau. (Salamo 73:2-9) Te horoa maira râ te Bibilia i te aˈoraa maitai: “O te parau mǎrû ra tei faaore i te riri; area te parau faaooo ra, o te riri ïa te tupu.” (Maseli 15:1) E hotu te mǎrû e te hamani maitai a te varua tei taai-roa-hia e e tano maitai no te faaû i te mau tupuraa fifi.

5. Eaha te tahi mau tuhaa o te oraraa e hinaarohia ˈi te hamani maitai?

5 I te mea e mea faufaa roa no tatou te mau Kerisetiano ia faaite i te hotu a te varua moˈa o te Atua, e mea maitai ia feruri tatou e nafea ia faaite hoê o tera mau huru maitatai—te hamani maitai. E nehenehe anei e tapi i te hamani maitai i roto i te hoê ao enemi? Mai te peu e e, eaha te tahi mau tuhaa e faaite ai tatou e eita tatou e vaiiho i te mana o Satani ia tinai i to tatou hamani maitai, i roto iho â râ i te mau tupuraa hepohepo? E hiˈo mai tatou e nafea ia tapi i te hamani maitai i roto i te utuafare, i te vahi raveraa ohipa, i te fare haapiiraa, i nia i to tatou feia tapiri, i roto i ta tatou taviniraa, e i rotopu i te mau hoa faaroo.

Hamani maitai i roto i te utuafare

6. No te aha e mea faufaa roa ˈi te hamani maitai i roto i te utuafare, e e nafea te reira e faaitehia ˈi?

6 No te fanaˈo i ta Iehova haamaitairaa e aratairaa, e mea faufaa roa te hotu a te varua e e mea tia ia atuatu-maite-hia. (Ephesia 4:32) E paraparau mai tatou i te faufaaraa taa ê ia hamani maitai te mau melo utuafare te tahi i te tahi. I roto i to raua mau taairaa o te mau mahana atoa, e mea tia ia hamani maitai e ia aupuru te tane e ta ˈna vahine te tahi i te tahi e i ta raua mau tamarii. (Ephesia 5:28-33; 6:1, 2) E itehia tera hamani maitai i roto i te huru paraparauraa a te mau melo utuafare te tahi i te tahi, ia faatura te mau tamarii i to ratou mau metua e ia rave maitai te mau metua i ta ratou mau tamarii. A haapopou oioi atu, eiaha e faahapa vave.

7, 8. (a) No te faaite i te hamani maitai mau i roto i te utuafare, eaha te haerea e ape? (b) E nafea te aparauraa maitai e tauturu ai i te haapaari i te taairaa utuafare? (c) E nafea outou e hamani maitai ai i roto i to outou utuafare?

7 Te hamani-maitai-raa i to tatou utuafare, o te pee-atoa-raa ïa i te aˈoraa a te aposetolo Paulo: “E haapae atoa outou i taua mau parau atoa nei, i te riri, te tairoiro, te feii, te faaino, e te parau tiaâ i to outou vaha.” I te mau mahana atoa, e mea maitai ia aparau te mau utuafare Kerisetiano te tahi i te tahi ma te faatura. No te aha? No te mea e tuhaa faufaa roa te aparauraa maitai i roto i te mau utuafare maitatai e te puai. Ia tupu te peapea e ia mǎrû te reira, a tamata i te faaafaro i te fifi eiaha i te upootia. E tutava maite te mau melo utuafare oaoa i te hamani maitai e i te faatura te tahi i te tahi.—Kolosa 3:8, 12-14.

8 E patu te hamani maitai e e turai ia tatou ia hinaaro e rave maitai ia vetahi ê. No reira, e imi tatou i te tauturu, i te faatura, e i te hamani maitai ma te au i te tahi atu mau melo utuafare. E titau te reira ia tutava te melo taitahi e te taatoaraa i te faahotu i te huru hamani maitai e ite-maitai-hia i roto i te hoê utuafare. Ei faahopearaa, eita noa ratou e fanaˈo i te haamaitairaa a te Atua, e faahanahana atoa râ ratou i te Atua hamani maitai ra o Iehova, i roto i te amuiraa e i to ratou vahi.—Petero 1, 2:12.

Hamani maitai i te vahi raveraa ohipa

9, 10. A faataa i te tahi mau fifi e nehenehe e tupu i te vahi raveraa ohipa e e nafea ia faaafaro atu ma te hamani maitai.

9 E haafifi paha te tereraa ohipa matauhia i te hoê Kerisetiano ia hamani maitai i te mau hoa ohipa. No te mârô i rotopu i te mau rave ohipa, e nehenehe ta ˈna ohipa e haafifihia e te hoê hoa ohipa o te haavare aore ra o te taviri, a ino atu ai to ˈna roo i te aro o te paoti. (Koheleta 4:4) E ere i te mea ohie ia hamani maitai i taua mau taime ra. Noa ˈtu râ, a haamanaˈo e o te hamani-maitai-raa te ohipa tano noa ia rave, e mea maitai ia tutava roa te hoê tavini a Iehova i te taui i te feia e ere i te mea ohie ia haamatau atu. E nehenehe te aupururaa ia ratou e tauturu. E nehenehe outou e faaite i te tapitapi ia maˈihia te hoa ohipa aore ra to ˈna utuafare. E mauruuru paha oia ia uihia ˈtu eaha to ˈna huru aore ra to to ˈna utuafare. Oia, e titauhia ia imi te mau Kerisetiano i te paturu i te au-maite-raa e te hau o te tia ia ratou. I te tahi taime, e tauturu te tahi parau maitai o te faaite i te aupuru e te tapitapi ia na reira.

10 I te tahi atu taime, e faahepo paha te hoê paoti i ta ˈna mau rave ohipa ia farii i to ˈna mau manaˈo e e hinaaro paha ia apiti te taata atoa i te tahi oroa here aiˈa aore ra bibilia ore. Ia ore te manaˈo haava o te hoê Kerisetiano e faatia i te apiti atu, e nehenehe te mârô e tupu. I taua taime ra, e ere i te haerea paari ia tatara huˈahuˈa i te hape rahi ia pee i te hinaaro o te paoti. Inaha, no te feia aita e farii ra i te mau tiaturiraa Kerisetiano, e au ra e e ohipa maitai ia apiti atu. (Petero 1, 2:21-23) E nehenehe outou e faataa mǎrû atu i te mau tumu e ore ai outou iho e apiti atu. Ia faaooohia outou, eiaha e faaooo atoa atu. E mea maitai ia pee te hoê Kerisetiano i te aˈoraa paari o te Roma 12:18: “Peneiaˈe o te tia ra, e parahi hau noa outou i roto i te taata atoa nei.”

Hamani maitai i te fare haapiiraa

11. Eaha te mau fifi o te feia apî ia hamani maitai i te mau hoa haapiiraa?

11 E mea fifi mau paha no te feia apî ia hamani maitai i te mau piahi. E pinepine, e hinaaro te feia apî ia fariihia ratou e te mau hoa haapiiraa. E haavî paha te tahi mau tamaroa ia faahiahia te tahi atu mau piahi ia ratou, ma te haamǎtaˈu i te mau piahi paruparu aˈe i te fare haapiiraa. (Mataio 20:25) Mea au na te tahi atu feia apî e faaiteite i to ratou aravihi i te pae haapiiraa, i roto i te tuaro, aore ra i te tahi atu ohipa. E pinepine, eita ratou e hamani maitai i te mau hoa haapiiraa e te tahi atu mau piahi, ma te manaˈo hape e tei nia ˈˈe ratou. E mea tia ia haapao maitai te hoê Kerisetiano apî ia ore oia e pee i tera mau taata. (Mataio 20:26, 27) Ua parau te aposetolo Paulo e “e faaoromairaa roa to te aroha, e te hamani maitai” e e ore te aroha “e faarahi, e ore hoi e faaahaaha.” No reira, te faahepohia ra te hoê Kerisetiano eiaha e pee i te hiˈoraa ino o te feia aroha ore, ia faaohipa râ i te mau aˈoraa bibilia i roto i to ˈna mau taairaa e te mau hoa haapiiraa.—Korinetia 1, 13:4.

12. (a) No te aha e mea fifi ai paha no te feia apî ia hamani maitai i ta ratou mau orometua haapii? (b) Ia vai te feia apî e nehenehe ai e ani i te tauturu ia faahepohia ratou ia ore e hamani maitai?

12 E mea tia atoa ia hamani maitai te feia apî i ta ratou mau orometua haapii. Mea au na te piahi e rave rahi e faariri i ta ratou mau orometua haapii. I to ratou manaˈo, mea maramarama ratou ia ore ratou e faatura i ta ratou mau orometua haapii ma te ofati i te mau faatureraa haapiiraa. E haamǎtaˈu paha ratou i te tahi atu ia amui ia ratou. Ia patoi te hoê Kerisetiano apî, e nehenehe oia e faaooohia aore ra e hamani-ino-hia. Te faarururaa i tera mau tupuraa i te roaraa o te tau haapiiraa, e tamataraa ïa i te faaotiraa a te hoê Kerisetiano e hamani maitai. A haamanaˈo râ e mea faufaa roa te riroraa ei tavini taiva ore a Iehova. Ia papu outou e e tauturu oia ia outou maoti to ˈna varua i taua mau taime fifi ra.—Salamo 37:28.

Hamani maitai i te feia tapiri

13-15. Eaha te nehenehe e tapea ia tatou eiaha e hamani maitai i te feia tapiri, e e nafea teie mau fifi e matara ˈi?

13 Mai te peu e te faaea ra outou i roto i te hoê fare, te hoê piha, aore ra i te tahi atu vahi, e nehenehe outou e manaˈo i te mau ravea e hamani maitai e e tapitapi ai i te maitai o te feia tapiri. E ere atoa i te mea ohie noa.

14 E nafea outou ia manaˈo ino to outou feia tapiri ia outou no to outou opu fetii, nunaa, aore ra ta outou haapaoraa? E nafea outou mai te peu e e mea ino ratou i te tahi taime aore ra eita roa ˈtu e tâuˈa ia outou? Ei tavini a Iehova, mea tano ia hamani maitai roa. E taa ê roa outou, ei arueraa mau ia Iehova, te hiˈoraa maitai o te hamani maitai. Aita hoi outou i ite e eita anei te taata tapiri e taui no to outou hamani maitai. E nehenehe atoa oia e arue ia Iehova.—Petero 1, 2:12.

15 E nafea ia hamani maitai atu? Maoti te haerea maitai i roto i te utuafare a faaite ai te taatoaraa i te hotu a te varua. E nehenehe te feia tapiri e ite i te reira. I te tahi taime, e nehenehe outou e rave i te tahi ohipa maitai na to outou taata tapiri. A haamanaˈo e te hamani maitai, o te tâuˈa-maite-raa ïa i te maitai o vetahi ê.—Petero 1, 3:8-12.

Hamani maitai i roto i ta tatou taviniraa

16, 17. (a) No te aha e mea faufaa ˈi te hamani maitai i roto i ta tatou taviniraa i mua i te taata? (b) E nafea ia hamani maitai i roto i te mau tuhaa rau o te taviniraa?

16 E mea tia ia itehia te hamani maitai i roto i ta tatou taviniraa Kerisetiano a tutava maite ai tatou i te farerei i te taata i ǒ ratou, i ta ratou vahi raveraa ohipa, e i te mau vahi taata. E mea maitai ia haamanaˈo tatou e e tia tatou no Iehova, o te hamani maitai noa ra.—Exodo 34:6.

17 Eaha te titauhia i roto i ta outou mau tutavaraa i te hamani maitai i roto i ta outou taviniraa? Ei hiˈoraa, a poro ai outou na te mau aroâ, e nehenehe outou e hamani maitai ma te haapoto e ma te faatura ia paraparau outou i te taata. E pinepine, mea rahi te taata e haere na te hiti purumu, a haapao maitai ïa eiaha e faaapǐapǐ i te hiti purumu. Ia poro atoa outou i te tuhaa fenua tapihoo, a hamani maitai ma te haapoto, a haamanaˈo ai e e hoani ta te feia tapihoo e haapao.

18. Eaha te tuhaa a te haroaroaraa i roto i te hamani-maitai-raa i roto i ta tatou taviniraa?

18 I roto i te taviniraa na te mau fare, a haapao maitai. Eiaha e faaea maoro i te hoê fare, mai te peu iho â râ e e ere i te mahana maitai. E nehenehe anei outou e haroaroa ia haamata te hoê taata i te fiu aore ra i te riri atoa ia outou? Peneiaˈe i ǒ outou, e pinepine roa te mau Ite no Iehova i te tere atu. Mai te peu e e, a faatura taa ê i te taata, ma te faaite noa i te hamani maitai e te mǎrû. (Maseli 17:14) Eiaha e onoono ia ore te fatu fare e faaroo ia outou i taua mahana ra. A haamanaˈo e e haere atu hoê o to outou mau taeae aore ra tuahine Kerisetiano i taua fare ra a muri aˈe. Ia farerei outou i te hoê taata iria, a tutava maite i te hamani maitai ia ˈna. Eiaha e tutuô aore ra e faatuˈatuˈa i te mata, a paraparau râ ma te mǎrû. Eita te hoê Kerisetiano hamani maitai e hinaaro e mârô i te fatu fare. (Mataio 10:11-14) Peneiaˈe i te hoê mahana, e faaroo tera taata i te parau apî maitai.

Hamani maitai i te mau putuputuraa a te amuiraa

19, 20. No te aha e hinaarohia ˈi te hamani maitai i roto i te amuiraa, e e nafea ia faaite i te reira?

19 E mea faufaa atoa ia hamani maitai i te mau hoa faaroo. (Hebera 13:1) I te mea e e melo tatou no te hoê hui taeae i te ao nei, e mea faufaa roa te hamani maitai i roto i to tatou mau taairaa te tahi i te tahi.

20 Mai te peu e tau amuiraa te putuputu i roto hoê Piha a te Basileia, e mea faufaa ia hamani maitai i te mau melo o te tahi atu amuiraa, ma te faaite atu i te tura. Eita te mârô e faaitoito i te haa-amui-raa ia faanahohia te mau hora putuputuraa e te tamâraa aore ra te faaapîraa i te Piha a te Basileia. A hamani maitai e a faatura ˈtu noa ˈtu e e taa ê rii te manaˈo. Mea na reira te hamani maitai e upootia ˈi, e e haamaitai mau â Iehova i to outou tâuˈaraa i te maitai o vetahi ê.

A hamani maitai noa

21, 22. Ia au i te Kolosa 3:12, eaha ta tatou faaotiraa papu?

21 E huru maitai te hamani maitai o te ohipa i nia i te mau tuhaa atoa o to tatou oraraa. E mea tia ïa ia faariro tatou i te reira ei tuhaa rahi o to tatou huru Kerisetiano. Ia haamatau tatou i te hamani maitai ia vetahi ê e tia ˈi.

22 Ia hamani maitai tatou paatoa ia vetahi ê i te mau mahana atoa e ia faaohipa tatou taitahi i te mau parau a te aposetolo Paulo: “E [ahu i te] aroha noa, e te hamani maitai, e te haehaa, e te mǎrû, e te faaoromai rahi, mai te feia moˈa e te herehia i maitihia e te Atua ra.”—Kolosa 3:12; MN.

Te haamanaˈo ra anei outou?

• Na te aha e haafifi i te hoê Kerisetiano ia hamani maitai?

• No te aha e mea faufaa ˈi ia hamani maitai i roto i te utuafare?

• Eaha te tahi mau fifi ia hamani maitai i te fare haapiiraa, i te vahi raveraa ohipa, e i te feia tapiri?

• A faataa e nafea te mau Kerisetiano e hamani maitai ai i roto i ta ratou taviniraa i mua i te taata.

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 12]

E tupu te auhoêraa e te haa-amui-raa ia hamani maitai te utuafare taatoa

[Hohoˈa i te api 13]

E nehenehe outou e hamani maitai ia maˈihia te hoê hoa ohipa aore ra to ˈna utuafare

[Hohoˈa i te api 14]

E turu Iehova i te feia o te hamani maitai ma te taiva ore noa ˈtu te faaoooraa

[Hohoˈa i te api 15]

E ohipa hamani maitai te tautururaa i te hoê taata tapiri i roto i te fifi