Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te faaohipa ra te Bibilia Heremani matamua i te iˈoa o te Atua

Te faaohipa ra te Bibilia Heremani matamua i te iˈoa o te Atua

Te faaohipa ra te Bibilia Heremani matamua i te iˈoa o te Atua

E ITEHIA te iˈoa iho o te Atua, Iehova, e 7 000 tiahapa taime i roto Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau, neneihia na roto i te reo Heremani i te matahiti 1971 ra. a E ere râ teie te Bibilia Heremani matamua o te faaohipa ra i te iˈoa o te Atua. E au ra e ua neneihia te Bibilia Heremani matamua i reira i itehia ˈi te iˈoa o Iehova fatata a 500 matahiti aˈenei e Johann Eck, te hoê taata teologia rahi Katolika Roma.

Ua fanauhia Johann Eck i te matahiti 1486 ra i Heremani apatoa. I te 24raa o to ˈna matahiti, ua riro mai oia ei orometua haapii i te teologia i roto i te fare haapiiraa tuatoru no Ingolstadt, te hoê tiaraa i mau noa ia ˈna a pohe atu ai oia i te matahiti 1543 ra. I ora na o Eck i te tau o Martin Luther, e ua riro mai raua ei hoa no te hoê taime. I muri aˈe, ua riro maira o Luther ei aratai rahi o te Reforomatio, area o Eck, ua riro ïa ei taata paruru i te Ekalesia Katolika.

Ua faaue te hui mana no Bavière ia Eck ia huri i te Bibilia na roto i te reo Heremani, e ua neneihia te huriraa i te matahiti 1537 ra. Ia au i te hoê buka ite rahi (Kirchliches Handlexikon), ua pee maite ta ˈna huriraa i te papai tumu e “e au ia farii atu â i tei horoahia na e tae mai i teie mahana.” Te na ô ra te huriraa a Eck no nia i te Exodo 6:3 e: “O vau te Fatu, o tei fa ˈtura ia Aberama, ia Isaaka, e ia Iakoba ei Atua Manahope: e tau iˈoa nei Adonai, aita vau i faaite ia ratou.” Ua papai atoa Eck i te hoê tatararaa i te hiti api no nia i te irava: “Te iˈoa Adonai, o Jehoua ïa.” Te manaˈo ra e rave rahi aivanaa Bibilia e teie te faaohiparaa matamua o te iˈoa iho o te Atua i roto i te Bibilia Heremani.

Teie râ, ua matauhia te iˈoa iho o te Atua e ua faaohipahia tau tausani matahiti i te maoro. Tei roto to ˈna faaohiparaa matamua roa i papaihia i te reo Hebera, i reira te faaohiparaahia te iˈoa “Iehova” no te faataa i te Atua mau hoê roa. (Deuteronomi 6:4) Fatata a 2 000 matahiti aˈenei, ua papaihia ta Iesu faahitiraa i to ˈna faaiteraa i te iˈoa o te Atua na roto i te reo Heleni. (Ioane 17:6) Mai reira mai, mea rahi roa te reo i neneihia ˈi te iˈoa, e aita i maoro, ei faatupuraa i te Salamo 83:18, e ite te taata atoa e te ihotaata no ˈna te iˈoa Iehova, o Tei Teitei ïa i te fenua atoa nei.

[Nota i raro i te api]

a Neneihia e te mau Ite no Iehova, na mua roa na roto i te reo Beretane i te matahiti 1961 ra. Te vai nei teie Bibilia taatoa aore ra hoê tuhaa na roto e 50 tiahapa reo.

[Hohoˈa i te api 32]

Te hoê huriraa bibilia a Eck matahiti 1558, ma te faahororaa i te hiti api o te iˈoa o Iehova i roto i te Exodo 6:3