Eaha to roto?

Tapura tumu parau

E haere anaˈe na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura

E haere anaˈe na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura

E haere anaˈe na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura

“Te eˈa . . . o te feia parau-tia ra, e au ïa i te maramarama anaana ra, o tei tupu noa te anaanaraa e tae noa ˈtu i te avatea mau ra.”—MASELI 4:18.

1, 2. Eaha ta te nunaa o te Atua i ite maoti te maramarama e anaana noa ˈtura i te pae varua no ǒ mai ia Iehova ra?

 O VAI te tia aˈe ia faataa i te faahopearaa o te mahana e hiti maira i nia i te poiri o te po maoti râ te Tumu iho o te maramarama, te Atua ra o Iehova? (Salamo 36:9) ‘Ia rave maite te maramarama poipoi i te hiti o te fenua,’ ta te Atua ïa e parau ra, ‘e ruri-ê-hia te fenua mai te araea i te tapao ra, e e tia noa mai te mau mea mai te ahuhia ra.’ (Ioba 38:12-14) A anaana noa ˈtu ai te maramarama o te mahana, e ite-riirii-hia te hohoˈa o te fenua e maramarama roa ˈtu ai, mai te araea mǎrû o te ruri-ê-hia ia neneihia te taipe o te hoê tapao i nia iho.

2 O Iehova atoa te Tumu o te maramarama i te pae varua. (Salamo 43:3) A vai noa ˈi te ao i roto i te poiri taˈotaˈo, te turama noa ra te Atua mau i to ˈna nunaa. Eaha te faahopearaa? Te pahono ra te Bibilia: “Te eˈa . . . o te feia parau-tia ra, e au ïa i te maramarama anaana ra, o tei tupu noa te anaanaraa e tae noa ˈtu i te avatea mau ra.” (Maseli 4:18) Te tamau ra te maramarama e anaana noa ˈtura no ǒ mai ia Iehova ra i te turama i te eˈa o to ˈna nunaa. Te haamaitai ra te reira ia ratou i te pae faanahonahoraa, i te pae haapiiraa, e i te pae morare.

E aratai atu te maramarama i te mau haamaitairaa i te pae faanahonahoraa ra

3. Eaha tei fafauhia i roto i te Isaia 60:17?

3 Ua tohu Iehova na roto i te peropheta Isaia e: “E onohia mai e au te veo i te auro; e onohia mai e au te auri i te ario; e onohia mai e au te raau i te veo; e onohia mai te ofai i te auri.” (Isaia 60:17) Mai te monoraa i te hoê taoˈa e ere i te mea faahiahia roa na roto i te hoê taoˈa maitai roa, e haamaitairaa ïa, ua ite te mau Ite no Iehova i te mau haamaitairaa o ta ratou faanahonahoraa i te roaraa o “te hopea o teie nei ao,” aore ra ‘te anotau hopea.’—Mataio 24:3; Timoteo 2, 3:1.

4. Eaha te faanahoraa i haamauhia i 1919, e mea nafea te reira i te hoonaraa?

4 I te tuhaa matamua o te anotau hopea, i maiti demotaratia na te mau amuiraa a te Feia haapii Bibilia, te mau Ite no Iehova ïa i tera ra tau, i ta ratou mau matahiapo e diakono. Aita râ to vetahi mau matahiapo e huru feruriraa mau no te pororaa evanelia. Aita vetahi i hinaaro e apiti i te ohipa pororaa e ua faatoaruaru atoa ratou i te tahi atu ia ore e apiti atu. No reira, i 1919, ua haamauhia i roto i te mau amuiraa atoa te hoê tiaraa hopoia apî—to te hoê faatere tiaauraa. Aita te faatere tiaauraa i maitihia e te amuiraa, ua nomino-teotaratia-hia râ e te piha ohipa a te amaa a te nunaa o te Atua. Ta ˈna mau hopoia, e faanaho ïa i te ohipa pororaa, e faataa i te mau tuhaa fenua, e e faaitoito i te apitiraa i te taviniraa. I te mau matahiti i muri mai, ua faaitoito-rahi-roa-hia te ohipa pororaa i te Basileia.

5. Eaha te haamaitairaa i tupu i te mau matahiti 1920?

5 Ua haapuaihia ˈtu â te taatoaraa i roto i te amuiraa e te aˈoraa “A faaite, a faaite, a faaite i te Arii e to ˈna basileia,” i horoahia i 1922 i te tairururaa a te Feia haapii Bibilia i Cedar Point, Ohio, Hau Amui no Marite. I 1927, a faanahohia ˈi te taviniraa, ua faataahia te Tapati ei mahana tano roa ˈˈe no te haere i te pororaa i tera fare i tera fare. No te aha taua mahana ra? No te mea aita e ohipa ta te rahiraa o te taata i te Tapati. Te faaite ra te mau Ite no Iehova i teie tau i te hoê â huru feruriraa ma te tutava i te haere e hiˈo i te taata i te mau taime tei te fare ratou, mai i te hopea hebedoma e i te ahiahi.

6. I 1931, eaha te faaotiraa i fariihia, e eaha te faahopearaa o te reira i nia i te ohipa pororaa i te Basileia?

6 Ua turu-rahi-hia te ohipa pororaa i te Basileia i te avatea Tapati 26 no Tiurai 1931, i te fariiraahia te hoê faaotiraa i te hoê tairururaa i Columbus, Ohio, Hau Amui no Marite na mua, e i te ao nei i muri aˈe. Te na ô ra te hoê tuhaa o te faaotiraa: “E tavini tatou na te Atua ra o Iehova i faauehia e rave i te hoê ohipa ma to ˈna iˈoa, e ma te auraro i ta ˈna faaueraa, e horoa i te faaiteraa no nia ia Iesu Mesia, e e faaite i te taata e o Iehova te Atua mau e te Mana hope; no reira te farii nei e te rave nei tatou ma te oaoa i te iˈoa ta te vaha o te Fatu ra te Atua i mairi, e te hinaaro nei tatou ia itehia e ia parauhia tatou ma te iˈoa, oia hoi ite no Iehova.” (Isaia 43:10) Te faataa maramarama mau ra tera iˈoa apî i te ohipa matamua a te feia atoa e amo ra i taua iˈoa ra! Oia, i horoa na Iehova i te tahi ohipa na ta ˈna mau tavini atoa e rave. Ua tae mau â te aau o te rahiraa!

7. Eaha te tauiraa i haamata mai i 1932, e no te aha?

7 Mea rahi te matahiapo tei haa ma te haehaa i roto i te pororaa. I te tahi râ mau vahi, ua patoi rahi te tahi mau matahiapo i maitihia i te manaˈo e e mea tia ia apiti te taatoaraa i roto i te amuiraa i te taviniraa i mua i te taata. Aita râ i maoro, ua ravehia te tahi atu â mau haamaitairaa. I 1932, ua tae atu ta te mau amuiraa faaueraa na roto i Te Pare Tiairaa e faaea i te maiti i te mau matahiapo e diakono. E maiti râ ratou i te hoê tomite tiaauraa e tane maitai i te pae varua te mau melo o te apiti ra i te pororaa i mua i te taata. Ua horoahia ïa te tiaauraa i te feia o te apiti rahi ra i te taviniraa, e ua haere te ohipa i mua.

Maramarama rahi atu â, haamaitairaa hau atu â ïa

8. Eaha te haamaitairaa i ravehia i 1938?

8 Te ‘tupu noa ˈtura te anaanaraa’ o te maramarama. I 1938, ua faaore-roa-hia te peu matauhia o te maitiraa. Ua titauhia ia nomino-teotaratia-hia te mau tavini atoa i roto i te amuiraa i raro aˈe i te tiaauraa a “te tavini haapao maitai e te paari.” (Mataio 24:45-47) Ua farii-maitai-hia te tauiraa fatata e te mau amuiraa atoa a te mau Ite no Iehova, e ua tamau te ohipa faaiteraa i te hoona.

9. I 1972, eaha te faanahoraa i haamauhia, e no te aha e haamaitairaa ˈi te reira?

9 Mai te 1 no Atopa 1972 atu, e faatanoraa ê atu tei ravehia i roto i te tiaauraa i roto i te amuiraa. Ua haamauhia te faanahoraa e na te hoê tino matahiapo e tiaau i roto i te mau amuiraa a te mau Ite no Iehova i te ao nei, e ere atura na te hoê noa tavini, aore ra tiaau, o te amuiraa. Ua faaitoito rahi roa teie faanahoraa apî i te mau tane feruriraa paari ia faaî i te mau titauraa no te rave i te aratairaa i roto i te amuiraa. (Timoteo 1, 3:1-7) Ei faahopearaa, mea rahi te taeae i fanaˈo i te aravihi no te amo i te mau hopoia i roto i te amuiraa. E tiai faufaa mau â ratou no te haapao i te melo apî e rave rahi o tei farii i te parau mau bibilia!

10. Eaha te faanahoraa i ravehia i 1976?

10 Ua faanahohia te mau melo o te Tino aratai i roto e ono tomite, e mai te 1 no Tenuare 1976 atu, na teie mau tomite i tiaau i te mau ohipa atoa a te faanahonahoraa e a te mau amuiraa e ati aˈe te fenua nei. Auê ïa haamaitairaa ia arataihia te mau tuhaa atoa o te ohipa a te Basileia ma te ‘paraparauhia e te rahi atoa ra’!—Maseli 15:22; 24:6.

11. Eaha te haamaitairaa i haamata mai i 1992, e no te aha?

11 I 1992, ua ravehia te tahi atu haamaitairaa, e au i tei ravehia i muri aˈe i to te mau Iseraela e te tahi atu hoˈiraa mai to ratou hopoi-ê-raahia i Babulonia. I taua tau ra, aita i navai te ati Levi no te haapao i te ohipa i te hiero. Ua ravehia ïa te mau Netinimi Iseraela ore no te tauturu i te mau ati Levi. No reira, no te tauturu i te pǔpǔ o te tavini haapao maitai e te paari i roto i te haapaoraa i ta ratou mau ohipa e maraa noa ˈtu ra i te fenua nei, ua fanaˈo vetahi o te mau “mamoe ê atu” i te mau hopoia hau i roto i te taviniraa i 1992. Ua nominohia ratou ei tauturu i te mau tomite a te Tino aratai.—Ioane 10:16.

12. Mea nafea to Iehova faariroraa i ta tatou mau tiaau ei hau?

12 Eaha te faahopearaa o teie mau mea atoa? “E faariro vau i to mau [tiaau] ra ei hau; e to mau titau taoˈa ra, ei parau-tia,” ta Iehova ïa e parau ra. (Isaia 60:17; MN) E “hau” to rotopu i te mau tavini a Iehova i teie tau, e ua riro to ratou hinaaro i te “parau-tia” no ratou ei “titau taoˈa”—te puai e turai ra ia ratou ia tavini i te Atua. Mea naho maitai ratou no te rave i te ohipa pororaa i te Basileia e te faariroraa i te taata ei pǐpǐ.—Mataio 24:14; 28:19, 20.

Te turama ra Iehova i te eˈa i te pae haapiiraa

13. I te mau matahiti 1920, mea nafea to Iehova turamaraa i te eˈa o to ˈna nunaa i te pae haapiiraa?

13 Te turama riirii atoa ra Iehova i te eˈa o to ˈna nunaa i te pae haapiiraa. Te horoa ra te Apokalupo 12:1-9 (MN) i te hoê hiˈoraa. Te faahiti ra te faatiaraa e toru ihotaata taipe—te hoê “vahine” hapû o te fanau, te hoê “teni,” e te hoê “[tamaiti,] e tamaroa.” Ua ite anei outou o vai ta ratou taitahi e faataipe ra? Ua faataahia o vai ratou i roto i te tumu parau “Fanauraa o te nunaa” o Te Pare Tiairaa no Tiunu 1925 (Farani). Ua haamaramarama maitai atu â taua tumu parau ra i te nunaa o te Atua i te mau parau tohu o te fanauraa o te Basileia, a taahia ˈtu ai e te vai ra e piti faanahonahoraa taa maitai—ta Iehova e ta Satani. E i 1927/1928, ua farii te nunaa o te Atua e aita na oroa Noela e fanauraa i roto i te Bibilia, e ua faaea ratou i te faatupu i te reira.

14. Eaha te tahi pue parau mau i te pae haapiiraa i haamaramaramahia i te mau matahiti 1930?

14 I te mau matahiti 1930, ua haamaramaramahia ˈtu â e toru parau mau i te pae haapiiraa. E rave rahi matahiti to te Feia haapii Bibilia iteraa e mea taa ê te nahoa rahi, aore ra te “feia rahi roa,” o te Apokalupo 7:9-17, i na feia 144 000 o te faatere e te Mesia ei arii e ei tahuˈa. (Apokalupo 5:9, 10; 14:1-5) Aita râ i papu maitai o vai ma te nahoa rahi. Mai te maramarama poipoi e anaana noa ˈtura a itehia ˈtu ai te hohoˈa e te û o te mau mea, ua itehia i 1935 e o te nahoa rahi te feia e ora ˈtu i “te ati rahi,” ma te tiaturiraa e ora e a muri noa ˈtu i nia i te fenua. I muri aˈe, i taua noa matahiti ra, ua tae mai te hoê haamaramaramaraa no nia i te mau tamarii haere haapiiraa a te mau Ite no Iehova i te tahi mau fenua. Noa ˈtu e mea puai roa te here aiˈa e ati aˈe te ao nei, ua taa i te mau Ite e e ere noa te faahanahanaraa i te reva i te hoê peu faatia ture noa. I te matahiti i muri mai, ua faataahia te tahi atu parau mau i te pae haapiiraa, ua pohe te Mesia i nia i te raau, eiaha i nia i te satauro.—Ohipa 10:39.

15. Inafea e mea nafea te moˈaraa o te toto i te haapapuraahia?

15 I te tau i muri noa ˈˈe i te Piti o te Tamaˈi rahi, a matauhia ˈi i te rapaau i te mau faehau pepe ma te pâmu i te toto, ua rahi atu â te haamaramaramaraa i nia i te moˈaraa o te toto. Ua faaitoito Te Pare Tiairaa o te 1 no Tiurai 1945 (Beretane) i “te feia haamori atoa o Iehova o te imi ra i te ora mure ore i roto i ta ˈna ao apî parau-tia, ia faatura i te moˈaraa o te toto e ia pee maite i te mau faaotiraa parau-tia a te Atua no nia i taua parau faufaa roa ra.”

16. Inafea te matararaa mai te Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau, e eaha e piti tuhaa faahiahia o taua huriraa ra?

16 I 1946, ua itehia e e hinaarohia te hoê huriraa apî o te Bibilia o te faaohipa i te mau ite apî roa ˈˈe e aita e haapiiraa niuhia i nia i te mau tutuu a te Amuiraa faaroo Kerisetiano i roto. Ua haamata te ohipa i nia i taua huriraa ra i Titema 1947. I 1950, ua matara mai te mau Écritures grecques chrétiennes—Traduction du monde nouveau na roto i te reo Beretane. Ua neneihia te mau Papai Hebera na roto i te reo Beretane i roto e 5 buka, tei matara riirii mai ma te haamata i 1953. Ua matara mai te buka hopea i 1960, 12 tiahapa matahiti i muri aˈe te ohipa huriraa i te haamataraa. Ua matara mai te mau Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau taatoa i roto hoê noa buka i 1961. E tuhaa faahiahia to taua huriraa ra, e vai nei na roto e rave rahi reo. Ua faahoˈihia mai te iˈoa o te Atua, o Iehova, i roto. Hau atu â, maoti ta ˈna huriraa mau o te mau papai tumu, ua maramarama noa ˈtu â te parau mau a te Atua.

17. Eaha te maramarama rahi atu â i hiti mai i 1962?

17 I 1962, ua tae mai te haamaramaramaraa no nia i “te feia mana toroa” o te Roma 13:1 e te faito e auraro ai te mau Kerisetiano ia ratou. Maoti te hoê haapiiraa hohonu o te Roma pene 13 e te mau irava bibilia mai te Tito 3:1, 2 e te Petero 1, 2:13, 17, ua taa-maitai-hia e e ere no te Atua ra o Iehova e no Iesu Mesia te parau ra “te feia mana toroa,” no te mau faatereraa taata râ.

18. Eaha te tahi pue parau mau i haamaramaramahia i te mau matahiti 1980?

18 I te mau matahiti i muri mai, ua tamau noa te eˈa o te feia parau-tia i te maramarama noa ˈtu â. I 1985, ua haamaramaramahia te auraa ia tia no te “ora” e ia tia ei taua no te Atua. (Roma 5:18; Iakobo 2:23) Ua faataa-maitai-hia te auraa o te Iubili Kerisetiano i 1987.

19. Mea nafea to Iehova turamaraa ˈtu â i to ˈna nunaa i te pae varua i teie mau matahiti aˈenei?

19 I 1995, ua taa-maitai-hia ˈtu â te faataa-ê-raa o “te mamoe” e “te puaaniho.” I 1998, ua tatara-huˈahuˈa-hia te orama o te hiero a Ezekiela, tei haamata ê na i te tupu. I 1999, ua haamaramaramahia afea e e nafea ‘te mea riaria e tia ˈi i te vahi moˈa ra.’ (Mataio 24:15, 16; 25:32) E i 2002, ua haroaroahia ˈtu â te auraa e haamori i te Atua “ma te varua e te parau mau.”—Ioane 4:24.

20. I roto i teihea ˈtu â tuhaa i haamaitaihia ˈi te nunaa o te Atua?

20 Hau atu i te mau haamaitairaa i te pae faanahonahoraa e i te pae haapiiraa, te vai atoa ra te mau haamaitairaa i te haerea Kerisetiano. Ei hiˈoraa, i 1973, ua itehia e e ‘viivii o te tino’ te puhipuhiraa i te avaava e ua hiˈohia ei hara ino mau e tia ˈi. (Korinetia 2, 7:1) Hoê ahuru matahiti i muri aˈe, ua haamaramarama Te Pare Tiairaa o te 15 no Atopa 1983 (Farani) i to tatou tiaraa i nia i te faaohiparaa i te mau pupuhi. Tau hiˈoraa noa teie o te maramarama e anaana noa ˈtura i to tatou tau.

E haere noa anaˈe na te eˈa o te maramarama noa ˈtura

21. Teihea huru maitai e tauturu ia tatou ia haere noa na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura?

21 “E nehenehe e riro ei mea fifi ia farii e ia pee i te hoê tauiraa ia tae mai te reira,” ta te hoê ïa matahiapo taime maoro e faˈi ra. Eaha tei tauturu ia ˈna ia farii i te haamaitairaa e rave rahi ta ˈna i ite i roto i na matahiti e 48 a tavini ai oia ei taata poro i te Basileia? Te pahono ra oia: “O te tapearaa i te huru maitai te taviri. Te oreraa e farii i te hoê haamaitairaa, o te faaearaa ïa i muri a haere noa ˈi te faanahonahoraa i mua. Ia farerei au i te hoê huru tupuraa e au ra e mea fifi ia farii i te mau tauiraa, e feruri au i ta Petero i parau ia Iesu: ‘E te Fatu, e haere tia matou ia vai ra? tei ia oe hoi te parau o te ora mure ore ra.’ I muri iho, e ui au ia ˈu iho, ‘E haere tia vau ihea—i rapae au i roto i te poiri o te ao?’ Na te reira e tauturu ra ia ˈu ia pee maite i te faanahonahoraa a te Atua.”—Ioane 6:68.

22. E nafea tatou e faufaahia ˈi i te haereraa i roto i te maramarama?

22 Papu maitai, to roto te ao e haaati ra ia tatou i te poiri taˈotaˈo. A turama noa ˈi Iehova i to ˈna nunaa, te rahi noa ˈtura te taa-ê-raa i rotopu ia ratou e te feia o teie nei ao. Eaha ta taua maramarama ra e rave no tatou? Mai te mori e turama ra i te hoê apoo i nia i te purumu poiri e ore râ e tatara i te apoo, eita atoa te maramarama no roto mai i te Parau a te Atua e tatara i te mau marei. E tauturu papu râ taua maramarama ra ia tatou ia ape i te reira, ia nehenehe tatou e haere noa na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura. No reira, e tamau anaˈe i te haapao i te parau a te mau peropheta a Iehova, “mai te lamepa e anaana i te vahi pouri ra.”—Petero 2, 1:19.

Te haamanaˈo ra anei outou?

• Eaha te mau haamaitairaa i te pae faanahonahoraa ta Iehova i rave i nia i to ˈna nunaa?

• Ua hopoi mai te maramarama rahi atu â i teihea mau haamaitairaa i te pae haapiiraa?

• Eaha te mau faatanoraa ta outou iho i ite, e eaha tei tauturu ia outou ia farii i te reira?

• No te aha outou e hinaaro ai e haere noa na te eˈa o te maramarama e anaana noa ˈtura?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 18]

Ua haapuai te tairururaa i Cedar Point, Ohio, i 1922 i te Feia haapii Bibilia ia rave i te ohipa a te Atua

[Hohoˈa i te api 19]

Te mau “Écritures grecques chrétiennes—Traduction du monde nouveau” faaitehia i 1950 e Nathan Knorr

[Faaiteraa i te fatu o te hohoˈa i te api 17]

© 2003 BiblePlaces.com