Eaha to roto?

Tapura tumu parau

“A rave i te ora ia ora oe”

“A rave i te ora ia ora oe”

“A rave i te ora ia ora oe”

“Ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitai e te ino i mua ia oe; e tena na, a rave i te ora ia ora oe.”—DEUTERONOMI 30:19.

1, 2. Mea nafea to te taata hamaniraahia ma to te Atua huru?

 “E HAMANI tatou i te taata ma to tatou iho huru, ia au i to tatou iho hohoˈa.” Ua papaihia tera parau a te Atua i roto i te pene matamua o te Bibilia. “Hamani ihora hoi te Atua i te taata ma to ˈna ihora huru, i hamani oia ia ˈna ma te hohoˈa o te Atua ra,” ia au i te Genese 1:26, 27. No reira te taata matamua i taa ê ai i te tahi atu mau mea atoa i poietehia i nia i te fenua. Ua hohoˈa oia i to ˈna Atua Poiete, ma te nehenehe e pee i te huru o te Atua i roto i te haaferuriraa, te faaiteraa i te here, te parau-tia, te paari e te mana. E manaˈo haava to ˈna o te tauturu ia ˈna ia rave i te mau faaotiraa e maitaihia ˈi oia e e oaoa ˈi to ˈna Metua i te raˈi. (Roma 2:15, MN) Ei haapotoraa, e tiamâraa to Adamu e maiti. A hiˈo ai oia i te hamaniraa o ta ˈna tamaiti i te fenua nei, teie ta Iehova i parau no nia i ta ˈna ohipa i rave: “Inaha, e mea maitai roa.”—Genese 1:31; Salamo 95:6.

2 Ei huaai o Adamu, ua hamanihia tatou atoa ma to te Atua huru e hohoˈa. E nehenehe mau anei râ tatou e maiti eaha ta tatou e rave? Noa ˈtu e e nehenehe ta Iehova e ite atea eaha te tupu, eita mau â oia e faataa atea i ta tatou iho mau ohipa e to tatou iho oraraa. Eita roa ˈtu oia e faatia ia faaterehia ta ˈna mau tamarii i te fenua nei e te oraraa faataahia. No te taa i te faufaaraa ia faaohipa i to tatou tiamâraa e maiti no te rave i te mau maitiraa maitatai, na mua e huti mai tatou paatoa i te hoê haapiiraa na roto i te nunaa Iseraela.—Roma 15:4.

Te tiamâraa e maiti i Iseraela

3. Eaha te matamua o na Ture Ahuru, e mea nafea te mau Iseraela haapao maitai i te maitiraa i te auraro atu?

3 “O vau o to Atua ra o Iehova, o tei aratai mai ia oe mai te fenua maira mai Aiphiti, mai te utuafare i tavini ai oe ra,” ta Iehova ïa i parau i te mau Iseraela. (Deuteronomi 5:6) I 1513 H.T.T., ua faaora-semeio-hia te nunaa Iseraela mai te faatîtîraa Aiphiti e aita ïa e tumu e feaa ˈi ratou i tera mau parau. I roto i te matamua o na Ture Ahuru, teie ta Iehova i parau na roto i ta ˈna vea o Mose: “Eiaha roa to oe ei Atua ê atu, ia ˈu nei.” (Exodo 20:1, 3) I taua taime ra, ua maiti te nunaa Iseraela i te auraro. Ua haamori ratou ia Iehova anaˈe ra ma te aau tae.—Exodo 20:5; Numera 25:11.

4. (a) Eaha te maitiraa ta Mose i tuu i mua ia Iseraela? (b) Eaha ta tatou maitiraa i teie mahana?

4 Fatata e 40 matahiti i muri aˈe, ua haamanaˈo puai Mose i te tahi atu ui Iseraela i te maitiraa i tuuhia i mua ia ratou. “Te tiaoro nei au i te raˈi e te fenua ei ite no ˈu ia outou i teie nei mahana,” ta ˈna ïa i parau, “e ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitai e te ino i mua ia oe; e tena na, a rave i te ora ia ora oe e to oe atoa ra huaai.” (Deuteronomi 30:19) I teie mahana atoa, e nehenehe tatou e maiti. Oia, e nehenehe tatou e maiti i te tavini ia Iehova ma te haapao maitai ma te tiaturi i te ora mure ore i mua, aore ra e nehenehe tatou e maiti i te ore e auraro ia ˈna, e faaruru atu ai i te mau faahopearaa. E hiˈo mai tatou e piti hiˈoraa o te feia i rave i te mau maitiraa taa ê roa.

5, 6. Eaha te maitiraa ta Iosua i rave, e eaha te faahopearaa?

5 I 1473 H.T.T., ua aratai Iosua i te mau Iseraela i te Fenua tǎpǔhia. I roto i te hoê aˈoraa puai ta ˈna i horoa hou to ˈna poheraa, ua taparuparu Iosua i te nunaa taatoa e: “E mea ino ia outou ia haamori ia Iehova, e faataa na outou i teie nei mahana i ta outou e haamori; e o te mau atua anei a to outou mau metua i haamori i te tahi pae pape ra, e te mau atua anei o te ati Amori nei no ratou te fenua ta outou e parahi nei?” E no nia i to ˈna utuafare, ua parau â oia e: “Area vau e to ˈu atoa ra utuafare, e haamori ïa matou ia Iehova.”—Iosua 24:15.

6 Na mua ˈtu, i aˈo na Iehova ia Iosua ia etaeta e ia itoito, ma te faaue ia ˈna ia auraro noa i te Ture a te Atua. Na roto râ i te taioraa i te buka o te Ture ma te reo mǎrû i te rui e te ao e manuïa ˈi Iosua. (Iosua 1:7, 8) E tera iho â. Ua maitaihia Iosua no ta ˈna maitiraa. “Aore roa te hoê mea maitai a Iehova i parau mai i te utuafare o Iseraela i ore i te tia,” ta Iosua ïa i parau. “Hope roa aˈera i te tupu.”—Iosua 21:45.

7. I to Isaia tau, eaha te maitiraa ta te tahi mau Iseraela i rave, e eaha te mau faahopearaa?

7 A hiˈo na râ i te huru tupuraa i Iseraela fatata e 700 matahiti i muri aˈe. I taua tau ra, mea rahi te Iseraela e pee ra i te mau tutuu etene. Ei hiˈoraa, i te mahana hopea o te matahiti, i putuputu na te nunaa no te tamaaraa ua rau te maa e te uaina hope te au. E ere i te hoê noa tamaaraa utuafare. E oroa faaroo râ o te faahanahana ra e piti atua etene. Ua papai te peropheta Isaia i te manaˈo o te Atua i tera taivaraa: “O outou . . . tei faarue ia Iehova, e tei haamoe i to ˈu ra mouˈa moˈa e ua faanahonaho i te amuraa na Gada; e ua faaî i te tusia inu na Meni.” I tiaturi na ratou e ua taaihia te auhune o te matahiti, eiaha i te fanaˈoraa i te haamaitairaa a Iehova, i te tamǎrûraa râ ia “Gada” e ia “Meni.” I te tanoraa mau râ, na to ratou haerea orure hau e ta ratou maitiraa opuahia i faataa i to ratou oraraa peapea no a muri aˈe. “O outou ta ˈu e taio no te ˈoˈe,” ta Iehova ïa i parau, “e piˈo anaˈe outou i raro ia taparahihia: no te mea, ia ˈu i tiaoro atu na, aore outou i parau mai; ia ˈu hoi i parau atu na, aore outou i faaroo mai; ua rave râ outou i te ino i mua i tau mata nei, e ua hinaaro outou i tei riariahia e au ra.” (Isaia 65:11, 12) No ta ratou maitiraa paari ore, ua haamouhia ratou e aita e mana to na atua Gada e Meni no te arai i te reira.

E rave anaˈe i te maitiraa maitai

8. Ia au i te Deuteronomi 30:20, eaha te titauhia no te rave i te maitiraa maitai?

8 I to Mose aˈoraa ia Iseraela ia maiti i te ora, ua faaite oia e toru taahiraa ia rave ratou e tia ˈi: “Ia hinaaro . . . oe i to Atua ra ia Iehova, e ia faaroo oe i to ˈna reo, e ia ati atu oe ia ˈna.” (Deuteronomi 30:20) E hiˈopoa mai tatou i na taahiraa taitahi ia tia ia tatou ia rave i te maitiraa maitai.

9. E nafea tatou e nehenehe ai e faaite i to tatou here ia Iehova?

9 Ia hinaaro i to tatou Atua ra ia Iehova: Ua maiti tatou i te tavini ia Iehova no to tatou hinaaro, aore ra here, ia ˈna. Ma te tâuˈa i te mau hiˈoraa faaara i te tau o Iseraela, e patoi tatou i te mau faahemaraa atoa e rave i te morare ore e e ape tatou i te mau huru oraraa o te faatopa ia tatou i roto i te marei o te nounou taoˈa a teie nei ao. (Korinetia 1, 10:11; Timoteo 1, 6:6-10) E ati atu tatou ia Iehova e e haapao tatou i ta ˈna mau ture. (Iosua 23:8; Salamo 119:5, 8) Hou te mau Iseraela a tomo ai i te Fenua tǎpǔhia, ua aˈo Mose ia ratou e: “Inaha, ua faaite atu vau ia outou i te mau haapaoraa e te ture, ta tau Atua ta Iehova i faaue mai ia ˈu ra: ei haapaoraa na outou i te fenua ta outou, e tii e rave nei ei parahiraa. E tena na, e haapao maitai i taua parau na, e e rave; o to outou ïa paari e te haapao maitai i mua i te aro o te feia e ite i teie nei mau haapaoraa.” (Deuteronomi 4:5, 6) Teie te taime no te faaite i to tatou here ia Iehova ma te tuu i to Iehova hinaaro i te parahiraa matamua i roto i to tatou oraraa. E maitai-mau-â-hia tatou ia maiti tatou i te na reira.—Mataio 6:33.

10-12. Eaha ta tatou e haapii mai na roto i te ohipa i tupu i te tau o Noa?

10 Ia faaroo i te reo o te Atua: E ‘taata aˈo i te parau-tia’ o Noa. (Petero 2, 2:5) Fatata o to te ao atoa hou te diluvi tei hahi ê e “aore roa i [tâuˈa]” i ta Noa mau faaararaa. Te faahopearaa? “Roohia noa ihora ratou e te diluvi, pau roa ˈtura ratou.” Ua faaara Iesu e mai tera atoa to tatou tau, “te [vairaa] mai o te Tamaiti a te taata nei.” Te ohipa i tupu i to Noa tau, e faaararaa puai ïa no te feia o teie tau o te maiti eiaha e faaroo i te poroi a te Atua.—Mataio 24:39; MN.

11 E mea tia ia taa i te feia o te tâhitohito i te mau faaararaa a te Atua e horoahia ra e te mau tavini a te Atua no teie tau, eaha te faahopearaa ia ore ratou e haapao atu. Teie ta te aposetolo Petero i parau no nia i tera mau taata: “Te tia ra . . . ia ratou te haamoe i teie, e na te parau a te Atua i hamani i te raˈi i tahito ra, e te fenua i vai i raro i te miti, e tei araa i nia i te miti: i pohe ai te reira fenua i te ninaraahia e te miti: area te raˈi e te fenua e vai nei, te tapeahia nei ïa e taua parau ra no te auahi ia tae i te mahana haavaraa, i te poheraa o te feia paieti ore ra.”—Petero 2, 3:3-7.

12 Mea taa ê roa te maitiraa a Noa e a to ˈna utuafare. “No te faaroo . . . to Noa, a faaitehia mai ai oia e te Atua i te mau mea aore â i itea maira, e roohia ihora e te mǎtaˈu, i tarai ai i te pahi.” Ua ora to ˈna utuafare no to ˈna haapaoraa i te faaararaa. (Hebera 11:7) Ia ru atoa tatou i te faaroo i te poroi a te Atua e i te haapao atu ma te auraro.—Iakobo 1:19, 22-25.

13, 14. (a) No te aha mea faufaa roa ˈi ia ‘ati atu ia Iehova’? (b) E nafea ia vaiiho ia Iehova, ‘tei hamani ia tatou,’ ia tarai ia tatou?

13 Ia ati atu ia Iehova: No te ‘rave i te ora ia ora tatou,’ eiaha noa tatou e here e e faaroo ia Iehova, e mea tia atoa râ ia ‘ati atu ia Iehova,’ oia hoi ia onoono i te rave i to ˈna hinaaro. “E ora . . . outou i te mau tamau maite,” ta Iesu ïa i parau. (Luka 21:19) Oia mau, na ta tatou maitiraa e rave i roto i tera tuhaa e faaite eaha to roto i to tatou aau. “E ao to te taata e ore e faaea i te mǎtaˈu ra; o te faaetaeta râ i tana aau, e roohia ïa e te ino,” ia au i te Maseli 28:14. O Pharao no Aiphiti i tahito ra te hoê hiˈoraa o te reira. A tairi taitahi ai na ati ahuru ia Aiphiti, ua faaetaeta Pharao i to ˈna aau aita râ i mǎtaˈu i te Atua. Aita Iehova i faahepo ia Pharao ia faaroo ore, ua vaiiho râ oia i taua arii faaoru ra ia maiti. Atira noa ˈtu, te tupu ra to Iehova hinaaro, mai ta te aposetolo Paulo i faataa i to Iehova manaˈo ia Pharao: “O te mea mau teie i faateitei ai au ia oe i nia, ia itea tau mana ia oe na, e ia faaite-haere-hia tau iˈoa e ati noa ˈˈe te fenua atoa.”—Roma 9:17.

14 Tau senekele i muri aˈe i to Iseraela faaoraraahia i te mana o Pharao, ua parau te peropheta Isaia e: “E Iehova, o oe to matou metua; e araea matou, e na oe matou i hamani: e ohipa anaˈe matou na to rima.” (Isaia 64:8) A vaiiho ai tatou ia Iehova ia tarai ia tatou na roto i ta tatou iho haapiiraa e faaohiparaa i ta ˈna Parau, e ahu riirii ïa tatou i te huru taata apî. E riro tatou ei taata mǎrû e te faaau ohie, a ati ohie atu â ˈi tatou ia Iehova ma te taiva ore no te mea te hinaaro mau nei tatou e faaoaoa ia ˈna.—Ephesia 4:23, 24; Kolosa 3:8-10.

‘E faaite atu oe i te reira’

15. Ia au i te Deuteronomi 4:9, ua haamanaˈo Mose ia Iseraela i teihea na hopoia e piti?

15 Teie ta Mose i parau i te nunaa Iseraela i ruru mai i te uputa o te Fenua tǎpǔhia: “E haapao maitai . . . ia oe iho, e ara i to oe na [nephe], o te aramoina ia oe te mau mea i hiˈohia e to oe na mata, o te moe noa ˈtu ia oe, e aore i mau i roto i te aau i te mau mahana atoa o to oe na oraraa; e faaite atu râ oe i te reira i to mau tamarii, e to mau mootua.” (Deuteronomi 4:9; MN) No te fanaˈo i ta Iehova haamaitairaa e no te ruperupe i te fenua ta ratou e fatata i te parahi atu, ua titauhia ia rave te nunaa e piti hopoia i mua i te aro o Iehova to ratou Atua. Eiaha ratou e haamoe i te mau mea faahiahia ta Iehova i rave i mua i to ratou mata, e ia haapii ratou i te reira i te mau ui no a muri aˈe e tia ˈi. Ei nunaa o te Atua i teie tau, ia hinaaro tatou e ‘rave i te ora ia ora tatou’ e tia ˈi. Eaha ta Iehova i rave no tatou ta tatou i ite mata?

16, 17. (a) Eaha ta te mau mitionare i faaineinehia i Gileada i tia ia rave i roto i te ohipa pororaa i te Basileia? (b) O vai ma ta outou i ite o tei tapea maite i te itoito rahi?

16 Te putapû nei tatou i te iteraa e nafea Iehova e haamaitai ai i ta tatou ohipa pororaa e faariroraa i te taata ei pǐpǐ. Mai te haamataraa mai â o te Haapiiraa bibilia no Gileada a te Watchtower i 1943, ua avari te mau mitionare i te ohipa faariroraa i te taata ei pǐpǐ i te fenua e rave rahi. Mai reira mai â, te tapea maite ra te feia matamua i faatuitehia i taua haapiiraa ra i te itoito rahi no te pororaa i te Basileia, noa ˈtu e e ruhiruhia ratou i teie nei e mea taotiahia vetahi i te pae tino. O Mary Olson, faatuitehia i Gileada i 1944, te hoê hiˈoraa maitai roa. Ua tavini oia ei mitionare i Uruguay na mua, i Colombie i muri iho, e i Porto Rico i teie nei. Noa ˈtu to ˈna mau taotiaraa pae tino no te matahiti rahi, te tapea noa ra o Tuahine Olson i to ˈna aau tae no te pororaa. Ma te faaohipa i to ˈna ite i te reo Paniora, e faataa oia i te taime i te mau hebedoma atoa no te apiti i te feia poro no reira i roto i te taviniraa.

17 Te tavini noa ra Nancy Porter, faatuitehia i te haapiiraa no Gileada i 1947, i Bahamas. E mitionare atoa oia e haa noa ra i roto i te pororaa. “Ua riro te haapiiraa i te parau mau o te Bibilia ia vetahi ê ei tumu taa ê o te oaoa,” ta Tuahine Porter ïa e parau ra i roto i to ˈna aamu. a “E horoa mai te reira i te hoê tereraa ohipa pae varua naho maitai tei faariro i to ˈu oraraa ei mea nahonaho e te aueue ore.” Ia haamanaˈo o Tuahine Porter e te tahi atu mau tavini haapao maitai i ta ratou i rave, aita ratou e tatarahapa ra no ta Iehova i rave. E o tatou? Te hiˈo ra anei tatou ma te mauruuru i ta Iehova haamaitairaa i te ohipa a te Basileia i ta tatou tuhaa fenua?—Salamo 68:11.

18. Eaha ta tatou e nehenehe e haapii mai na roto i te taioraa i te aamu o te mau mitionare?

18 Te oaoa roa nei tatou no ta teie feia mea maoro i roto i te taviniraa i rave e no ta ratou e rave râ. E faaitoito mai te taioraa i to ratou aamu no te mea e papu atu â ta tatou faaotiraa e tavini ia Iehova ia ite tatou i ta Iehova i rave no tera feia haapao maitai. Te taio noa ra anei tatou i tera mau aamu anaanatae roa neneihia i roto i Te Pare Tiairaa e te feruriruri ra anei i te reira?

19. E nafea te mau metua Kerisetiano e faaohipa maitai ai i te mau aamu i roto i Te Pare Tiairaa?

19 Ua haamanaˈo Mose i te mau Iseraela e eiaha ratou e haamoe i te mau mea atoa ta Iehova i rave no ratou e eiaha teie mau mea ia atea ê i to ratou aau i te mau mahana atoa o to ratou oraraa. Ua horoa atoa oia i teie taahiraa ê atu: “E faaite atu . . . oe i te reira i to mau tamarii, e to mau mootua.” (Deuteronomi 4:9) Mea anaanatae mau â te mau aamu mau. E hinaaro te feia apî o te paari maira i te mau hiˈoraa maitatai. E nehenehe te mau tuahine taa noa e haapii mai na roto i te hiˈoraa haapao maitai o te mau tuahine paari aˈe, te faatiahia ra to ratou aamu i roto i Te Pare Tiairaa. Na roto i te taviniraa i roto i te hoê tuhaa fenua reo ê i to ratou iho fenua, mea rahi te ravea a te mau taeae e tuahine no te haa i roto i te pororaa i te parau apî maitai. E te mau metua Kerisetiano e, no te aha e ore ai e faaohipa i te mau tupuraa o te mau mitionare haapao maitai no Gileada e to vetahi ê no te turai i ta outou mau tamarii ia maiti i te taviniraa taime taatoa?

20. Ia aha tatou e tia ˈi no te “rave i te ora”?

20 No reira, e nafea tatou taitahi e nehenehe ai e “rave i te ora”? Ma te faaohipa ïa i te ô faahiahia o te tiamâraa e maiti no te faaite ia Iehova e mea here na tatou ia ˈna e ma te rave noa i te mea maitai roa ˈˈe i roto i ta ˈna taviniraa a haafanaˈo noa ˈi oia ia tatou i tera haamaitairaa taa ê. “O to oe ora” hoi o Iehova, ta Mose ïa i parau, “e o te maoro ïa o to oe ra pue mahana.”—Deuteronomi 30:19, 20.

[Nota i raro i te api]

a A hiˈo i te tumu parau “Te oaoa nei e te mauruuru nei au noa ˈtu te ereraa mauiui,” neneihia i roto i Te Pare Tiairaa o te 1 no Tiunu 2001, api 23-7.

Te haamanaˈo ra anei outou?

• Eaha ta outou i haapii mai na roto i te mau hiˈoraa o te mau maitiraa taa ê ta tatou i hiˈopoa mai?

• Eaha te mau taahiraa e mea tia ia rave tatou no te “rave i te ora”?

• Eaha na hopoia e piti e faaitoitohia ra tatou ia rave?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 27]

‘Ua tuu vau i te ora e te pohe i mua ia oe’

[Hohoˈa i te api 29]

Ua ora Noa e to ˈna utuafare no te faarooraa i te reo o te Atua

[Hohoˈa i te api 30]

Mary Olson

[Hohoˈa i te api 30]

Nancy Porter