Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Eaha te faariro i te oraraa ei mea faufaa?

Eaha te faariro i te oraraa ei mea faufaa?

Eaha te faariro i te oraraa ei mea faufaa?

“A mǎtaˈu i te Atua mau e a haapao i ta ˈna mau faaueraa.”—KOH. 12:13MN.

1, 2. E nafea tatou e maitai ai i te hiˈopoaraa i te buka Koheleta?

 A FERURI na i te hoê taata e au ra e tei ia ˈna te mau mea atoa. E faatere tuiroo oia, te hoê o te feia ona roa ˈˈe i te fenua, e e taata paari roa ˈˈe o to ˈna ui. Noa ˈtu râ ta ˈna mau ohipa atoa, te uiui noa ra hoi oia ia ˈna iho, ‘Eaha te faariro i te oraraa ei mea faufaa?’

2 Ua ora mau teie taata—fatata e toru tausani matahiti aˈenei. O Solomona to ˈna iˈoa, e i roto i te buka Koheleta, e ite tatou ia ˈna i te faataaraa i to ˈna maimiraa i te oaoa. (Koh. 1:13) E rave rahi mea ta tatou e nehenehe e huti mai i te oraraa o Solomona. Inaha, e nehenehe te paari i roto i te buka Koheleta e tauturu ia tatou ia haamau i te mau fa o te horoa i te hoê auraa mau i to tatou oraraa.

‘Amuraa i te mataˈi’

3. Eaha te manaˈo haaferuri no nia i te oraraa taata nei ta tatou pauroa e faaruru?

3 Te faaite ra Solomona e ua poiete te Atua e rave rahi roa mea nehenehe i te fenua nei—ei tumu anaanataeraa e faahiahiaraa hopea ore e te maere ta tatou e ore roa e faaea i te au. No to tatou râ oraraa poto roa, e mea fifi ia haamata noa ˈtu i te hiˈo haere i te poieteraa a te Atua. (Koh. 3:11; 8:17) Mai ta te Bibilia e parau ra, e mahana rii to tatou e te pee oioi. (Ioba 14:1, 2; Koh. 6:12) Ia turai ïa teie manaˈo haaferuri ia tatou ia faaohipa i to tatou oraraa ma te paari e tia ˈi. E ere i te mea ohie, inaha e aratai paha te ao a Satani ia tatou i nia i te eˈa ino.

4. (a) Eaha te auraa o te parau “faufaa ore”? (b) Eaha te mau tapiraa o te oraraa ta tatou e hiˈopoa?

4 No te faaite maitai i te fifi atâta e haamâuˈa i to tatou oraraa, te faaohipa ra Solomona i te parau “faufaa ore” e 30 tiahapa taime i roto i te Koheleta. Te faahiti ra te parau Hebera i hurihia ei “faufaa ore” i te tahi mea tumu ore, auraa ore, taoˈa ore, aore ra eita e tia i te vairaa. (Koh. 1:2, 3) I te tahi taime, te faaohipa ra Solomona i te parau “faufaa ore” ei tuea i te ‘amuraa i te mataˈi.’ (Koh. 1:14; 2:11) Oia iho â, e mea faufaa ore ia tamata i te haru i te mataˈi. Te taata o te tamata i te na reira, e haru ïa i te aore. O te mauruuru ore te tupu mai ia tapi i te mau fa paari ore. E mea poto roa te oraraa i roto i teie nei ao no te haamâuˈa i te reira no te mau tutavaraa o te vaiiho ia tatou ma te ere. No reira, no te tauturu ia tatou ia ore e hape, e rave anaˈe i te tahi mau hiˈoraa ta Solomona e horoa ra no nia i te mau tapiraa matauhia o te oraraa. Na mua, e hiˈopoa tatou i te tapiraa i te mau faaanaanataeraa e i te mau taoˈa. E i muri iho e tauaparau tatou no nia i te faufaaraa o te ohipa o te faaoaoa i te Atua.

E oaoa anei tatou i te tapiraa i te mau faaanaanataeraa?

5. Ihea Solomona i te imiraa i te oaoa?

5 Mai e rave rahi taata i teie mahana, ua tamata Solomona i te imi i te oaoa ma te tapi i te hoê oraraa î i te mau faaanaanataeraa. Te faatia ra oia e: “Aore au i faaere i tau aau i te mau mea atoa e oaoa ˈi.” (Koh. 2:10) Ihea oia i te imiraa i te faaanaanataeraa? Ia au i te pene 2 o te Koheleta, ‘ei nia oia i te uaina’—i te hoê â taime ma te haavî ia ˈna—e ua tapi i te mau ohipa mai te faaneheneheraa i te aua, te paturaa i te mau aorai, te faarooraa i te upaupa, e te amuraa i te maa au maitai.

6. (a) No te aha e ere ai i te mea hape ia oaoa i te tahi mau mea maitatai o te oraraa? (b) No nia i te faafaaearaa, eaha te vai-faito-raa e hinaarohia?

6 Te opani ra anei te Bibilia ia arearea tatou e te mau hoa? Aita roa ˈtu. Ei hiˈoraa, ua tapao Solomona e e ô na te Atua ia tamaa i te hoê taime hau noa i muri aˈe i te hoê mahana ohipa puai. (A taio i te Koheleta 2:24; 3:12, 13.) Hau atu â, te titau ra Iehova ia ‘oaoa e ia rearea te aau’ o te feia apî ma te haapao maitai. (Koh. 11:9) E hinaaro tatou i te tamǎrûraa e te faafaaearaa maitatai. (A hiˈo i te Mareko 6:31.) Eiaha râ te faafaaearaa ia riro ei fa matamua o to tatou oraraa. Ia riro râ te reira mai te maa rii hopea o te hoê tamaaraa, eiaha mai te tuhaa rahi o te maa. E farii outou e noa ˈtu e mea au roa na outou te maa rii monamona, e fiu oioi outou ahiri tera anaˈe ta outou e amu, e eita te reira e horoa e rave rahi maitai. Oia atoa, ua ite Solomona e e au te hoê oraraa i haamauhia i nia i te faaanaanataeraa anaˈe, i te ‘amuraa i te mataˈi.’—Koh. 2:10, 11.

7. No te aha tatou e maiti maitai ai i ta tatou faafaaearaa?

7 Hau atu â, e ere pauroa te faafaaearaa i te mea maitai. E mea ino roa e rave rahi—i te pae varua e i te pae morare atoa. Ehia rahiraa mirioni tei roohia i te hepohepo no te mea ua ‘hinaaro noa ratou e arearea,’ ma te rave hua i te raau taero, te inu rahi i te ava, aore ra te pere moni? Te faaara aroha ra Iehova ia tatou e mai te peu e e vaiiho tatou i to tatou aau aore ra mata ia ume ia tatou ia rave i te mau mea iino, e ooti ïa tatou i te mau faahopearaa mauiui.—Gal. 6:7.

8. No te aha e mea paari ai ia feruri maite i to tatou oraraa?

8 Hau atu â, e faataupupu te tapiraa i te faaanaanataeraa ma te aifaito ore i to tatou haapao-maitai-raa i te mau mea faufaa aˈe. E haamanaˈo anaˈe, te mahemo oioi ra te oraraa, e aita e haapapuraa e i roto i to tatou oraraa poto e ea maitai noa to tatou e eita roa tatou e roohia i te fifi. Tera ïa te tumu, mai ta Solomona i tapao na mua ˈtu, e maitai hau atu â ˈi tatou i te taeraa i te hoê hunaraa maˈi—o te hoê iho â râ taeae aore ra tuahine Kerisetiano taiva ore—i te haereraa ˈtu i te “fare arearea.” (A taio i te Koheleta 7:2, 4.) No te aha ïa? A faaroo ai tatou i te oreroraa parau hunaraa e a feruri maite ai i te huru oraraa o te tavini taiva ore a Iehova tei pohe, e turai paha te reira ia tatou ia hiˈopoa i to tatou iho huru oraraa. No reira tatou e faaoti ai paha e faatano i ta tatou mau fa no te faaohipa ma te paari i te toea o to tatou oraraa.—Koh. 12:1.

E horoa mai anei te mau taoˈa materia i te oaoa?

9. Eaha ta Solomona i ite no nia i te faturaa i te taoˈa rahi?

9 O Solomona te hoê o te feia ona roa ˈˈe i te fenua ia ˈna i papai i te Koheleta. (Par. 2, 9:22) E faufaa ta ˈna no te hoo mai i te mau mea atoa ta ˈna i hinaaro. “O tei hinaarohia e tau mata ra, aore ïa i tapeahia e au,” o ta ˈna ïa i papai. (Koh. 2:10) Ua ite râ o ˈna e eita te mau taoˈa anaˈe e hopoi mai i te oaoa. “O tei nounou i te ario ra, e ore ïa e mauruuru i te ario; e tei nounou i te taoˈa ra, e ore ïa e mauruuru i te taoˈa e ia rahi noa ˈtu,” o ta ˈna ïa faaotiraa.—Koh. 5:10.

10. Eaha te faatupu i te oaoa mau e te taoˈa rahi mau?

10 Noa ˈtu e mea papu ore te faufaa o te mau taoˈa, e nehenehe â te taoˈa rahi e ume uˈana. I roto i te hoê uiuiraa manaˈo i te mau Hau amui no Marite, e 75 % o te mau piahi matahiti matamua atoa o te fare haapiiraa tuatoru tei faataa i ta ratou fa matamua i roto i te oraraa, oia ïa ia “rahi roa ta ratou moni.” Noa ˈtu e ua naea ia ratou ta ratou fa, ua oaoa mau anei ratou? Aita. Ua tapao te feia maimi e ia rahi roa te nounou taoˈa, e mea fifi roa ia ite i te oaoa e te mauruuru. E mea maoro aˈenei, ua naea aˈena ia Solomona tera â faaotiraa. Ua papai oia e: “Ua haaputu hoi au i te ario e te auro, e te mau taoˈa nehenehe na te hui arii . . . Inaha! e mea faufaa ore anaˈe, i amu noa na vau i te mataˈi!” a (Koh. 2:8, 11) Taa ê atu, ia faaohipa tatou i to tatou oraraa no te tavini ia Iehova ma te aau atoa e a fanaˈo ai i ta ˈna haamaitairaa, e noaa ïa ia tatou te taoˈa rahi mau.—A taio i te Maseli 10:22.

Eaha te huru ohipa o te hopoi mai i te oaoa mau?

11. Eaha ta te mau Papai e faaite ra no nia i te faufaaraa o te ohipa?

11 Ua parau Iesu e: “Te ohipa noa nei â tau Metua, e ohipa atoa hoi au.” (Ioa. 5:17) Aita e feaaraa, te oaoa ra o Iehova e o Iesu i ta raua ohipa. Te faaite ra te Bibilia i to Iehova oaoa no ta ˈna ohipa poieteraa i te parauraa e: “Hiˈo aˈera te Atua i te mau mea atoa ta ˈna i hamani, e inaha, e mea maitai roa.” (Gen. 1:31) “Ua pii noa te mau” melahi “i te oaoa” a ite ai ratou i te mau mea atoa ta te Atua i hamani. (Ioba 38:4-7) Mea au atoa na Solomona te ohipa e opuaraa faufaa to te reira.—Koh. 3:13.

12, 13. (a) E nafea e piti taata e faaite ai i to raua oaoa no te ohipa rave-maitai-hia? (b) No te aha te ohipa e nehenehe ai i te tahi taime e faatupu i te inoino?

12 Ua ite te taata e rave rahi i te faufaaraa o te ohipa rave-maitai-hia. Ei hiˈoraa, te parau ra o José, taata peni hohoˈa tuiroo e, “Ia oti ia oe i te peni i nia i te ie te hohoˈa ta oe i manaˈo, e au ra e ua paiuma oe i nia i te hoê mouˈa teitei.” Ua tapao o Miguel, b taata tapihoo: “E horoa te ohipa i te oaoa no te mea maoti te reira e nehenehe ai oe e faatamaa i to oe utuafare. E nehenehe atoa te reira e horoa i te hoê manaˈo manuïaraa.”

13 I te tahi aˈe pae, e mea haumani e rave rahi ohipa e e mea iti roa te mau ravea no te faatupu i te tahi mea. I te tahi taime, e riro te vahi ohiparaa ei tumu inoinoraa e ei vahi e ite-atoa-hia ˈi te parau-tia ore. Mai ta Solomona e faaite ra, e ooti paha te taata faatau—peneiaˈe no te mea te faaohipa ra o ˈna i to ˈna mau taairaa e te feia tiaraa teitei—i te tufaa a te rave ohipa haapao maitai. (Koh. 2:21) E faatupu atoa paha te tahi atu mau mea i te inoino. Eita paha te ravea tapihoo, tei manaˈohia i te omuaraa e mea hoona roa, e manuïa no te topatariraa te faanavairaa faufaa aore ra no te mau tupuraa manaˈo-ore-hia. (A taio i te Koheleta 9:11 [MN].) E rave rahi taime, e riri e e inoino te taata tei haa uˈana no te manuïa, i te iteraa e ua “ohipa faufaa ore” noa oia.—Koh. 5:16.

14. Eaha te ohipa o te horoa noa i te oaoa mau?

14 Te vai ra anei te tahi ohipa o te ore roa e faatupu i te mauruuru ore? Te tapao ra o José, taata peni hohoˈa i faahitihia ˈtu na: “I te roaraa o te mau matahiti, e nehenehe te mau hohoˈa peni e moe aore ra e mou. E ere mai te reira no te mau mea pae varua ta tatou e faatupu. Ma te faaroo ia Iehova no te poro i te parau apî maitai, ua tauturu vau i te patu tamau ia vetahi ê ia riro ei Kerisetiano maitai e mǎtaˈu ra i te Atua. E mea faufaa roa te reira.” (Kor. 1, 3:9-11) Te parau atoa ra o Miguel e e faaoaoa hau atu â te pororaa i te poroi o te Basileia i te raveraa i ta ˈna ohipa. “Aita e mea o te nehenehe e mono i te oaoa ta oe e fanaˈo ia tauaparau oe no nia i te hoê parau mau bibilia e te hoê taata e ia ite oe e ua putapû te aau o tera taata,” ta ˈna ïa e parau ra.

“A ueue i ta oe pane”

15. Eaha te faariro i te oraraa ei mea faufaa mau?

15 Ei faaotiraa, eaha te faariro mau i te oraraa ei mea faufaa? E oaoa mau tatou mai te peu e e faaohipa tatou i to tatou taime poto i roto i teie nei ao no te rave i te maitai e no te faaoaoa ia Iehova. E nehenehe tatou e faatupu i te hoê taairaa piri e te Atua, e nehenehe tatou e tufa ˈtu i te mau faufaa pae varua na ta tatou mau tamarii, e nehenehe tatou e tauturu ia vetahi ê ia ite ia Iehova, e e nehenehe tatou e haamau i te auhoaraa tamau e to tatou mau taeae e tuahine. (Gal. 6:10) E faufaa tamau to teie mau tutavaraa atoa e e haamaitai te reira i te feia e na reira nei. Ua faaohipa Solomona i te hoê faaauraa anaanatae roa no te faataa i te faufaa ia rave i te maitai. Ua na ô oia e: “A ueue i ta oe [pane] i nia i te pape; e rave rahi aˈera te mahana i mairi, noaa faahou atura ia oe.” (Koh. 11:1; MN) Ua aˈo Iesu i ta ˈna mau pǐpǐ e: “E horoa, e e noaa hoi ta outou.” (Luka 6:38) Hau atu â, te fafau ra Iehova iho e horoa i te utua maitai i tei hamani maitai ia vetahi ê.—Mas. 19:17; a taio i te Hebera 6:10.

16. Eaha te taime maitai roa ˈˈe no te faanaho i ta tatou e rave i te roaraa o to tatou oraraa?

16 Te faaitoito ra te Bibilia ia tatou ia rave i te mau faaotiraa paari i to tatou apîraa ra e nafea ia faaohipa i to tatou oraraa. Mea na reira ïa tatou e nehenehe ai e ape i te inoino i te mau matahiti i muri aˈe. (Koh. 12:1) Auê te peapea e ia haamâuˈa i te mau matahiti maitai roa ˈˈe o to tatou oraraa ma te tapi i te mau mea navenave o teie nei ao, e ia ite i muri aˈe e e aore te reira mai te mataˈi te huru!

17. Eaha te tauturu ia oe ia maiti i te huru oraraa maitai roa ˈˈe?

17 Mai te hoê metua tane î i te here, te hinaaro ra Iehova ia oaoa oe i te oraraa, ia rave i te maitai, e ia ape i te mauiui faufaa ore. (Koh. 11:9, 10) Eaha te tauturu ia oe ia na reira? A haamau i te mau fa pae varua e a haa uˈana ia naea ia oe te reira. Fatata e 20 matahiti aˈenei, e mea tia ia maiti Javier i rotopu i te toroa taote moni maitai e te taviniraa taime taatoa. “Noa ˈtu e e nehenehe te toroa taote e faaoaoa, aita e mea e nehenehe e faaauhia i te oaoa ta ˈu i fanaˈo i to ˈu tautururaa e rave rahi taata ia ite i te parau mau,” ta ˈna ïa e parau ra. “Auaa te taviniraa taime taatoa i oaoa roa ˈi au. Ta ˈu noa e tatarahapa ra, aita vau i haamata oioi.”

18. No te aha e mea faufaa roa ˈi to Iesu oraraa i te fenua?

18 Eaha ïa te mea faufaa roa ˈˈe ta tatou e tutava i te fanaˈo? Te na ô ra te buka Koheleta e: “E maitai rahi to te iˈoa maitai i to te monoˈi hauˈa maitai ra; e te mahana e pohe ai ra i te mahana fanauraa.” (Koh. 7:1) Aita ˈtu e mea maitai roa ˈˈe no te faahohoˈa i te reira maoti râ te oraraa o Iesu. E iˈoa maitai roa to ˈna i mua ia Iehova. I to Iesu poheraa ma te taiva ore, ua faatia oia i te mana arii o to ˈna Metua e ua pûpû oia i te tusia taraehara, tei iriti i te eˈa e ora ˈi tatou. (Mat. 20:28) I te roaraa o to ˈna oraraa poto i te fenua, ua horoa Iesu i te hiˈoraa tia roa—ta tatou hoi e tutava ra i te pee—no te hoê oraraa faufaa mau.—Kor. 1, 11:1; Pet. 1, 2:21.

19. Eaha te aˈoraa paari ta Solomona i horoa?

19 E nehenehe atoa tatou e haamau i te hoê iˈoa maitai i mua ia Iehova. No tatou nei, e mea faufaa aˈe te fanaˈoraa i te hoê roo maitai i mua i te aro o Iehova, i te fanaˈoraa i te taoˈa rahi. (A taio i te Mataio 6:19-21.) I te mau mahana atoa, e nehenehe tatou e imi i te mau ravea no te rave i te maitai i te aro o Iehova e o te haafaufaa i to tatou oraraa. Ei hiˈoraa, e nehenehe tatou e faaite i te parau apî maitai ia vetahi ê, e haapaari i to tatou faaipoiporaa e to tatou utuafare, e e haamaitai atu â i to tatou huru pae varua ma te haapii ia tatou iho e ma te tae i te mau putuputuraa. (Koh. 11:6; Heb. 13:16) Te hinaaro ra anei oe e fanaˈo i te hoê oraraa faufaa mau? Mai te peu e e, a pee tamau i te aˈoraa a Solomona: “A mǎtaˈu i te Atua mau e a haapao i ta ˈna mau faaueraa. O te hopoia taatoa hoi te reira a te taata.”—Koh. 12:13MN.

[Nota i raro i te api]

a E 666 taleni (hau atu i te 22 000 kilo) auro te faufaa a Solomona i te matahiti hoê.—Par. 2, 9:13.

b Ua tauihia te iˈoa.

E nafea outou e pahono ai?

• Eaha te turai ia tatou ia feruri maitai i te mau fa o to tatou oraraa?

• E nafea tatou ia hiˈo i te tapiraa i te faaanaanataeraa e i te mau taoˈa e tia ˈi?

• Eaha te huru ohipa o te faaoaoa tamau?

• Eaha te mau mea faufaa ta tatou e tutava i te fanaˈo?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 29]

Eaha te tuhaa a te faafaaearaa i roto i to tatou oraraa?

[Hohoˈa i te api 30]

Eaha te faariro i te pororaa ei mea oaoa roa?