Eaha to roto?

Tapura tumu parau

A haere i mua i te pae varua ma te pee i te hiˈoraa o Paulo

A haere i mua i te pae varua ma te pee i te hiˈoraa o Paulo

A haere i mua i te pae varua ma te pee i te hiˈoraa o Paulo

“I aro na vau i te aroraa maitai, ua oti ta ˈu hororaa, i mau maite na vau i te faaroo.”—TIM. 2, 4:7MN.

1, 2. Eaha te mau tauiraa ta Saulo no Tareso i rave i roto i to ˈna oraraa, e eaha te ohipa faufaa ta ˈna i rave?

 E TAATA maramarama oia e te opua papu. Teie râ, ua ‘amui atu oia i mutaa ihora i te hinaaro o te tino.’ (Eph. 2:3) I muri aˈe, ua faataa oia ia ˈna iho ei taata ‘faaino e te hamani ino e te [faatura ore].’ (Tim. 1, 1:13; MN) O Saulo no Tareso taua taata ra.

2 I muri aˈe, ua rave Saulo i te mau tauiraa rahi i roto i to ˈna oraraa. Ua haapae oia i to ˈna mau eˈa tahito e ua rohi i te ‘ore e imi i te maitai no ˈna iho, no te taata râ e rave rahi.’ (Kor. 1, 10:33) Ua mǎrû mai oia e ua faaite i te aroha i nia i te feia ta ˈna i au ore na mua ˈˈe. (A taio i te Tesalonia 1, 2:7, 8.) ‘I faarirohia vau ei [tavini],’ ta ˈna ïa i papai, ma te parau â: “O vau nei â o tei iti roa ˈtu i tei iti roa i te feia moˈa atoa ra, tei horoahia mai taua maitai nei, ia parau haere au i ǒ te Etene i te maitai rahi hope ore a te Mesia ia imi ra.”—Eph. 3:7, 8MN.

3. E nafea te haapiiraa i te mau rata a Paulo e i te faatiaraa o ta ˈna taviniraa e tauturu ai ia tatou?

3 Ua haere maitai roa Saulo, matau-atoa-hia o Paulo, i mua i te pae varua. (Ohi. 13:9) Te hoê ravea papu no te haere oioi i mua i roto i te parau mau, o te haapiiraa ïa i te mau rata a Paulo e i te faatiaraa o ta ˈna taviniraa e te peeraa i muri aˈe i to ˈna hiˈoraa o te faaroo. (A taio i te Korinetia 1, 11:1; Hebera 13:7.) E hiˈo mai tatou e nafea te na reiraraa e turai ai ia tatou ia haamau i te hoê porotarama maitai o ta tatou iho haapiiraa, ia atuatu i te here mau no te taata, e ia tano noa to tatou manaˈo ia tatou iho.

Ua matau Paulo i te haapii

4, 5. Mea nafea to Paulo faufaaraahia i ta ˈna iho haapiiraa?

4 Ei Pharisea o tei haapiihia na i te pae ‘avae o Gamaliela, i haapii-hua-hia i te ture a te hui metua ra,’ ua ite rii ê na Paulo i te mau Papai. (Ohi. 22:1-3; Phil. 3:4-6) I muri iti aˈe i to ˈna bapetizoraa, ua ‘haere oia i Arabia’—peneiaˈe i te medebara o Suria aore ra i te tahi vahi maniania ore o te fenua tuati o Arabia, vahi e tano no te feruriruri. (Gal. 1:17) E au ra e ua hinaaro Paulo e feruriruri i te mau irava e haapapu ra e o Iesu te Mesia. Ua hinaaro atoa Paulo e faaineine no te ohipa e tiai maira ia ˈna. (A taio i te Ohipa 9:15, 16, 20, 22.) Ua rave Paulo i te taime no te feruriruri i te mau mea pae varua.

5 Maoti te ite e te haroaroaraa i te mau Papai tei noaa mai ia Paulo i roto i ta ˈna iho haapiiraa, ua tia ia ˈna ia haapii maitai atu i te parau mau. Ei hiˈoraa, i te sunago i Anetiohia i Pisidia, ua faahiti roa Paulo e pae aˈe taime i te mau Papai Hebera no te haapapu e o Iesu te Mesia. Ua faahiti pinepine atoa Paulo i te mau papai moˈa. No te mea e mea papu roa ta ˈna mau haaferuriraa bibilia, “ua pee maira to te ati Iuda e te [peroseluto] e rave rahi ia Paulo raua o Baranaba” no te haapii atu â. (Ohi. 13:14-44; MN) I to te hoê pǔpǔ ati Iuda Roma haereraa ˈtu i to ˈna fare e matahiti i muri aˈe, ua faataa ˈtu Paulo i te mau mea ma te ‘faaite i te basileia o te Atua e ma te aˈo ia ratou i te mau parau o Iesu i roto i te ture a Mose e te mau peropheta.’—Ohi. 28:17, 22, 23.

6. Na te aha i tauturu ia Paulo ia vai puai noa i te pae varua i mua i te mau tamataraa?

6 I mua i te mau tamataraa, ua tamau Paulo i te hiˈopoa i te mau Papai e i te fanaˈo i te puai no ǒ mai i te poroi faaurua i roto. (Heb. 4:12) A tapeahia ˈi oia i Roma hou to ˈna haapoheraahia, ua ani Paulo ia Timoteo ia hopoi mai i “te mau buka” e “te mau pepa iri.” (Tim. 2, 4:13) Eita e ore e e tuhaa te reira o te mau Papai Hebera ta Paulo i faaohipa i roto i ta ˈna haapiiraa hohonu. Ia ore oia e aueue, mea faufaa roa ia noaa mai ia Paulo te ite i te mau Papai maoti te hoê porotarama haapiiraa bibilia.

7. A faahiti i te mau maitai ta outou e nehenehe e fanaˈo maoti te haapiiraa bibilia tamau.

7 E tauturu te haapii-tamau-raa i te Bibilia e te feruriruri-maite-raa ia tatou ia haere i mua i te pae varua. (Heb. 5:12-14) No nia i te faufaaraa o te Parau a te Atua, ua himene te papai salamo e: “Maitai rahi to te ture a to vaha ra ia ˈu, i na auro e te ario e ia rahi noa ˈtu i te tausani. E ite rahi to ˈu i te parau na oe ra, i to tau mau enemi ra: e tia hoi i te vai-maite-raa i pihaiiho ia ˈu. Te tapea nei au i o ˈu pue avae i te mau eˈa iino atoa ra, ia haapao vau i ta oe parau.” (Sal. 119:72, 98, 101) E porotarama anei ta outou o ta outou iho haapiiraa bibilia? Te faaineine ra anei outou ia outou no te mau fanaˈoraa taa ê no a muri aˈe i roto i te taviniraa a te Atua, ma te taio i te Bibilia i te mau mahana atoa e ma te feruriruri i ta outou e taio ra?

Ua haapii Saulo i te here i te taata

8. Eaha ta Saulo i rave i nia i te feia i rapaeau i te haapaoraa ati Iuda?

8 Hou a riro ai ei Kerisetiano, e itoito rahi to Saulo no ta ˈna haapaoraa, aita râ oia i haapeapea rahi roa no te feia i rapaeau i te haapaoraa ati Iuda. (Ohi. 26:4, 5) Ua mataitai oia ma te mauruuru a pehi ai te tahi mau ati Iuda ia Setephano i te ofai. Ua itoitohia paha Saulo no ta ˈna i ite, peneiaˈe ma te hiˈo i te haapoheraa o Setephano ei utua tano maitai. (Ohi. 6:8-14; 7:54–8:1) Te na ô ra te faatiaraa faaurua e: “Pau atura te ekalesia ia [Saulo] i te tomoraa ˈtu i roto i te mau fare ra, e te aratoraa i te tane e te vahine, e te huriraa ˈtu i roto i te fare tapearaa ra.” (Ohi. 8:3) Ua “hamani ino atura [oia] ia ratou e tae noa ˈtura i te oire ěê ra.”—Ohi. 26:11.

9. Eaha te tupuraa i turai ia Saulo ia hiˈopoa faahou i ta ˈna haaraa e te taata?

9 I to te Fatu ra o Iesu faraa ia ˈna, te haere ra Saulo i Damaseko e hamani ino i te mau pǐpǐ a te Mesia. No te anaana hau aˈe i te natura o te Tamaiti a te Atua, ua matapohia Saulo e na vetahi ê i aratai ia ˈna. I to Iehova faaohiparaa ia Anania no te faaaraara i te mata o Saulo, ua taui roa te huru o Saulo i nia i te taata. (Ohi. 9:1-30) I muri aˈe i to ˈna riroraa ei pǐpǐ na te Mesia, ua tutava roa oia i te haa e te taata atoa mai ta Iesu i rave. Te auraa ïa e haapae i te haavîraa uˈana e e parahi ‘hau noa i roto i te taata atoa nei.’—A taio i te Roma 12:17-21.

10, 11. Mea nafea to Paulo faaiteraa i te here mau no te taata?

10 Aita noa Paulo i parahi hau noa i roto i te tahi atu mau taata. Ua hinaaro oia e faaite ia ratou i te here mau, e ua tia ia ˈna ia na reira i roto i te taviniraa Kerisetiano. I roto i to ˈna tere mitionare matamua, ua poro oia i te parau apî maitai i Asia Iti. Noa ˈtu te patoiraa uˈana, ua haamau Paulo e to ˈna mau apiti i to ratou feruriraa i nia i te tautururaa i te feia haehaa ia farii i te Kerisetianoraa. Ua hoˈi faahou ratou i Lusetera e i Ikonio, noa ˈtu e i tamata na te feia patoi i taua na oire ra i te haapohe ia Paulo.—Ohi. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.

11 I muri aˈe, ua imi Paulo e ta ˈna pǔpǔ i te feia aau farii e tano i te oire Makedonia o Philipi. Ua faaroo te hoê peroseluto ati Iuda o Ludia te iˈoa i te parau apî maitai e ua riro ei Kerisetiano. Ua papai te feia mana toroa tivira ia Paulo e ia Sila i te raau e ua huri ia raua i roto i te tapearaa. Ua poro râ Paulo i te tiai fare tapearaa, ei faahopearaa ua bapetizohia oia e to ˈna utuafare ei feia haamori no Iehova.—Ohi. 16:11-34.

12. Na te aha i turai ia Saulo faatura ore ia riro ei aposetolo î i te here a Iesu Mesia?

12 No te aha Saulo i farii ai i te faaroo o te feia ta ˈna i hamani ino na mua ˈˈe? Na te aha i turai i taua taata faatura ore ra ia riro ei aposetolo î i te here e te maitai, o tei ineine i te horoa i to ˈna ora ia tia ia vetahi ê ia ite i te parau mau no nia i te Atua e te Mesia? Te faataa ra Paulo iho e: ‘Ia hinaaro te Atua, o tei parau ihora hoi ia ˈu i to ˈna ra aroha mau, i te faaite mai ia ˈu i ta ˈna Tamaiti.’ (Gal. 1:15, 16) Teie ta Paulo i papai ia Timoteo: “Te mea i arohahia mai ai au, ia itea te faaoromai rahi roa o Iesu Mesia ia ˈu, i tei hau i te hara nei, ei hiˈo-tapao-raa na te feia e faaroo ia ˈna a muri atu, e noaa ˈtu te ora mure ore ra.” (Tim. 1, 1:16) Ua faaore Iehova i te hara a Paulo, e ua turai te fanaˈoraa i teie aroha mau e aroha hamani maitai ia ˈna ia faaite i te here ia vetahi ê na roto i te pororaa i te parau apî maitai ia ratou.

13. Na te aha e turai ia tatou ia faaite i te here ia vetahi ê, e e nafea ïa tatou?

13 E faaore atoa Iehova i ta tatou mau hara e hape. (Sal. 103:8-14) “Ahiri oe, e Iehova, e tapao na i te mau hara nei, o vai, e Iehova, te taata e mau?” ta te papai salamo ïa i ui. (Sal. 130:3) Aita anaˈe te aroha hamani maitai o te Atua, aita hoê aˈe o tatou e ite i te oaoa o te taviniraa moˈa, eita atoa e tia ia tatou ia tiai ru i te fanaˈo i te ora mure ore. Ua rahi te aroha mau o te Atua i nia ia tatou paatoa. No reira mai ia Paulo, ia hinaaro ïa tatou e haamahora i to tatou here ia vetahi ê e tia ˈi ma te poro ia ratou e ma te haapii ia ratou i te parau mau e ma te faaitoito i to tatou mau hoa Kerisetiano.—A taio i te Ohipa 14:21-23.

14. E nafea e tia ˈi ia tatou ia faaaano i ta tatou taviniraa?

14 Ua hinaaro Paulo e haere i mua ei tavini o te parau apî maitai, e ua putapû to ˈna aau i te hiˈoraa o Iesu. O ta ˈna ohipa pororaa hoê o te mau ravea i faaite ai te Tamaiti a te Atua i te here aita e faaauraa no te taata. Teie ta Iesu i parau: “Te rahi mau nei te auhune, te iti nei râ te feia e rave: e teie nei, e pure outou i te Fatu o te ohipa ia tono â oia i te rave ohipa ei ooti.” (Mat. 9:35-38) Ua haa Paulo ia au i ta ˈna aniraa atoa ia rahi atu â te rave ohipa ma te riro o ˈna iho ei rave ohipa itoito rahi. E o outou? E nehenehe anei outou e haamaitai i ta outou taviniraa? Aore ra e nehenehe anei outou e faarahi i ta outou apitiraa i te pororaa i te Basileia, peneiaˈe ma te faataa atoa i te taime i roto i to outou oraraa no te taviniraa pionie? E faaite anaˈe i te here mau ia vetahi ê ma te tauturu ia ratou ia ‘mau i te parau ora.’—Phil. 2:16.

To Paulo manaˈo ia ˈna iho

15. Eaha to Paulo manaˈo ia ˈna iho e i to ˈna mau hoa Kerisetiano?

15 Ei tavini Kerisetiano, ua vaiiho Paulo i te hoê hiˈoraa faahiahia no tatou i roto i te tahi atu tuhaa. Noa ˈtu e mea rahi ta ˈna fanaˈoraa taa ê i roto i te amuiraa Kerisetiano, ua ite maitai Paulo e aita oia i tano i taua mau haamaitairaa ra e aita i au ia ˈna te reira no to ˈna aravihi. Ua taa ia ˈna e e faaiteraa te mau haamaitairaa ta ˈna i fanaˈo i te aroha mau o te Atua. Ua ite Paulo e e tavini aravihi atoa te tahi atu mau Kerisetiano o te parau apî maitai. Noa ˈtu to ˈna tiaraa i rotopu i te nunaa o te Atua, ua haehaa noa oia.—A taio i te Korinetia 1, 15:9-11.

16. Mea nafea to Paulo faaiteraa i te haehaa e te aau faahaihai no nia i te parau o te peritomeraa?

16 A hiˈo mea nafea to Paulo faaafaroraa i te hoê fifi i tupu i te oire o Anetiohia i Suria. Aita te amuiraa Kerisetiano e afaro ra i nia i te parau o te peritomeraa. (Ohi. 14:26–15:2) I te mea e i faatoroahia na Paulo ei aratai i roto i te pororaa i te mau Etene peritome-ore-hia, ua manaˈo paha oia e mea ite o ˈna i te paraparau i te feia e ere i te ati Iuda e ua ineine maitai ïa oia i te faaafaro i te fifi. (A taio i te Galatia 2:8, 9.) A ore ai râ te fifi e afaro i ta ˈna mau tutavaraa, ua pee oia ma te haehaa e te aau faahaihai i te mau faanahoraa no te faaite i te fifi i te tino aratai i Ierusalema. Ua haa amui taatoa oia a faaroo ai te mau melo o te tino aratai i te fifi, a rave ai i te hoê faaotiraa, e a tono ai ratou ia ˈna ei hoê o ta ratou mau vea. (Ohi. 15:22-31) Mea na reira ïa to Paulo “faaturaraa ˈtu” na mua i to ˈna mau hoa tavini.—Roma 12:10b.

17, 18. (a) Eaha te huru aau o Paulo no te feia i roto i te mau amuiraa? (b) Eaha ta te huru o te mau matahiapo no Ephesia i to Paulo revaraa e haapii maira no nia ia ˈna?

17 Aita Paulo haehaa i faaatea ia ˈna i to ˈna mau taeae e tuahine i roto i te mau amuiraa. Aita, ua here o ˈna ia ratou. I te hopea o ta ˈna rata i to Roma, ua aroha oia e 20 tiahapa taata ma to ratou iˈoa. Aita te rahiraa o ratou i faahitihia i te tahi atu vahi i roto i te mau Papai, e e mea iti tei fanaˈo i te mau hopoia taa ê. Teie râ, e tavini taiva ore ratou na Iehova, e ua here roa Paulo ia ratou.—Roma 16:1-16.

18 Ua faaitoito te haehaa e te huru auhoa o Paulo i te mau amuiraa. I muri aˈe i to ˈna farereiraa i te mau matahiapo no Ephesia no te taime hopea, ‘ua tauahi maira ratou i nia i te aˈî o Paulo e ua hôˈi maira ia ˈna. No te parau ta ˈna i parau atura e e ore roa ratou e ite faahou mai i to ˈna mata i rahi roa ˈi to ratou oto.’ Eita e noaa te otoraa ia reva te hoê taata faaoru e o te ore e tâuˈa mai.—Ohi. 20:37, 38.

19. E nafea tatou e faaite ai i te “aau haehaa” i roto i ta tatou mau haaraa e to tatou mau hoa Kerisetiano?

19 E titauhia ia faaite te feia atoa e hinaaro e haere i mua i te pae varua, i te hoê huru feruriraa haehaa mai ia Paulo. Ua faaue oia i to ˈna mau hoa Kerisetiano “eiaha roa ei mea e ravehia ma te mârô e te teoteo faufaa ore ra; ei aau haehaa râ, i te manaˈo haamaitairaa ˈtu te tahi i te tahi eiaha ia ˈna iho.” (Phil. 2:3) E nafea tatou e pee ai i taua aˈoraa ra? Te hoê ravea, o te haa-amui-raa ïa e te mau matahiapo o ta tatou amuiraa, ma te pee i ta ratou aratairaa e ma te turu i ta ratou mau faaotiraa haavaraa. (A taio i te Hebera 13:17.) Te tahi atu ravea, o te haafaufaa-rahi-raa ïa i to tatou mau taeae e tuahine atoa i roto i te faaroo. E pinepine, te feia o te mau amuiraa a te nunaa o Iehova, e ere ïa hoê â aiˈa, taˈere, nunaa, e opu fetii to ratou. Eiaha anei râ ïa tatou e haapii i te faaite i te paetahi ore e te here i nia ia ratou paatoa, mai ta Paulo i rave? (Ohi. 17:26; Roma 12:10a) Te faaitoitohia ra tatou ia ‘farii tatou ia tatou iho mai te Mesia i farii mai ia tatou nei ra, ia maitai te Atua.’—Roma 15:7.

“A horo tamau maite” i te hororaa no te ora

20, 21. Eaha te tauturu ia tatou ia horo i te hororaa no te ora ma te manuïa?

20 E nehenehe e faaau i te oraraa o te hoê Kerisetiano i te hoê hororaa atea. Ua papai Paulo e: “Ua oti t[a] ˈu hororaa, i mau maite na vau i te [faaroo]. E teie nei, te vaiihohia ra te korona o te parau-tia no ˈu, ta te Fatu, ta te hiˈo parau-tia ra, e horoa mai no ˈu ia tae i taua mahana ra; e ere hoi o to ˈu anaˈe ra, o to te feia atoa râ i hinaaro i taua faraa mai no ˈna ra.”—Tim. 2, 4:7, 8MN.

21 Ia pee tatou i te hiˈoraa o Paulo, e nehenehe tatou e horo i te hororaa no te ora mure ore ma te manuïa. (Heb. 12:1) No reira, e tutava anaˈe i te tamau i te haere i mua i te pae varua ma te haamau i te hoê porotarama maitai o ta tatou iho haapiiraa, ma te atuatu i te here hohonu no te taata, e ma te tapea maite i te hoê huru haehaa.

Eaha ta outou e pahono?

• Mea nafea to Paulo faufaaraahia i ta ˈna iho haapiiraa tamau i te mau Papai?

• No te aha e mea faufaa ˈi te here hohonu i te taata no te mau Kerisetiano mau?

• Maoti te faahoturaa i teihea mau huru maitatai e tia ˈi ia outou ia haa ma te paetahi ore i nia ia vetahi ê?

• E nafea te hiˈoraa o Paulo e nehenehe ai e tauturu ia outou ia haa amui e te mau matahiapo i roto i ta outou amuiraa?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 29]

A huti mai i te puai i roto i te mau Papai, mai ta Paulo i rave

[Hohoˈa i te api 30]

A faaite i te here ma te tufa i te parau apî maitai na vetahi ê

[Hohoˈa i te api 31]

Ua ite anei outou no te aha Paulo i herehia ˈi e to ˈna mau taeae?