Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

No te aha te mau ati Iuda i purara ê roa ˈi i te tau o Iesu?

I to Iesu parauraa i te feia e faaroo ra ia ˈna e e ore ratou e tae i te vahi ta ˈna e haere ra, ua ui te mau ati Iuda ia ratou iho: “E haere tia ra oia i hea . . . ? e haere tia anei oia i te feia i purara ê i te Heleni ra?” (Ioane 7:32-36) I muri rii aˈe, ua poro te mau mitionare Kerisetiano i te parau apî maitai i rotopu i te mau ati Iuda i purara ê e ati aˈe i te miti Mediteranea.—Ohipa 2:5-11; 9:2; 13:5, 13, 14; 14:1; 16:1-3; 17:1; 18:12, 19; 28:16, 17.

Ua tupu teie purara-ê-raa no te mea ua hopoi-ê-hia te mau ati Iuda mai to ratou fenua ˈtu e te mau nunaa upootia—na mua to Asura, i 740 H.T.T., i muri iho e to Babulonia, i 607 H.T.T. O te tahi noa o te feia tei hopoi-ê-hia tei hoˈi i Iseraela. (Isaia 10:21, 22) Te toea ra, ua vai purara ê noa ïa.

No reira, i te senekele 5 H.T.T., ua itehia te mau huiraatira ati Iuda i roto i na mataeinaa 127 o te Hau emepera Peresia. (Esetera 1:1; 3:8) Te faahopearaa o te mau tutavaraa a te mau ati Iuda e turai i te taata ia fariu i te haapaoraa ati Iuda, mea rahi ïa te taata tei ite rii ia Iehova e i te Ture ta ˈna i horoa i te mau ati Iuda. (Mataio 23:15) Tei Ierusalema te mau ati Iuda no e rave rahi fenua no te Oroa o te Penetekose i 33 T.T., i reira to ratou faarooraa i te parau apî maitai no nia ia Iesu. No reira, ua turu te purara-ê-raa te mau ati Iuda na roto i te Hau emepera Roma i te parare-oioi-raa o te Kerisetianoraa.