Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

Teihea huru ohipa ta Iesu i rave ei tamuta?

E tamuta te papa faaamu o Iesu. Ua haapii Iesu i te hoê â ohipa. I to ˈna haamataraa i ta ˈna taviniraa i “te toru o te ahuru” o to ˈna matahiti, ua hiˈohia oia eiaha noa ei “tamaiti a te tamuta,” ei tamuta atoa râ.—Luka 3:23; Mataio 13:55; Mareko 6:3.

I te oire tumu o Iesu, e hinaarohia te mau taihaa faaapu mai te arote e te zugo, hamanihia i te raau. Te tahi atu mau taihaa ta te hoê tamuta e hamani tamau, o te airaa maa ïa, te parahiraa, te parahiraa iti, e te afata vairaa taihaa, e oia atoa te opani, te haamaramarama, te rota raau, e te aho. Inaha, e ohipa hamani fare atoa ta te hoê tamuta.

I roto i te hoê faahohoˈaraa, ua faahiti Ioane Bapetizo i te opahi, te hoê taihaa ta Iesu e ta te tahi atu mau tamuta i faaohipa paha no te tâpû i te mau tumu raau. I muri iho, e tâpûpû ratou i reira iho i te tumu raau ei raau paˈe aore ra e tie ratou i te tumu raau i ta ratou vahi ohiparaa. Mea papu e ua titau teie tuhaa o te ohipa i te puai rahi i te pae tino. (Mataio 3:10) Te faahiti ra Isaia i te tahi atu mau taihaa faaohipahia e te mau tamuta i to ˈna ra tau: “Ua tatai ihora te tahuˈa i te leni, e ua tapao ihora i te hohoˈa i te tapao uteute; ua tarai ihora i te tohi ooi ra: e ua tapao atura hoi i te tamati.” (Isaia 44:13) Te haapapu ra te mau itearaa ihipǎpǎ i te faaohiparaa o te mau ee metara, hamara ofai, e te naero veo i te mau tau bibilia. (Exodo 21:6; Isaia 10:15; Ieremia 10:4) E mea tano ia manaˈo e ua faaohipa Iesu i tera mau taihaa.

O vai ma “te feia hoo moni” ta Iesu i faahiti i roto i te hoê faahohoˈaraa ta ˈna , e eaha ta ratou ohipa?

Ua faahiti Iesu i te hoê fatu tei avau i te hoê tavini faatau, ma te parau e: “Eiaha hoi oe e hopoi i tau moni i te [feia hoo moni] ra, e ia tae mai au ra noaa ihora ta ˈu ma te hoo?”—Mataio 25:27MN.

Aita te mau fare moni rarahi ta tatou i matau i teie tau i te tau o Iesu. Teie râ, mea maoro to te feia horoa tarahu i te moni aufau-noa-raa i te apî i nia i te moni tei vaiihohia ia ratou ra e horoa-tarahu-raa i te moni e te hoê faito apî teitei roa. Ia au i te hoê titionare (The Anchor Bible Dictionary), mea matauhia te horoa-tarahu-raa i te moni ma te apî i Heleni i te senekele 4 H.T.T. E i te roaraa o te tau hau haamauhia e to Roma, i tauiui na te mau faito apî matahiti i nia i te moni tarahu i rotopu i te 4 e i te 6 %, i roto i te Hau emepera Roma.

Ua opani te Ture a Mose ia horoa tarahu i te moni e te apî na te feia rii. (Exodo 22:25) E au ra e no nia na mua teie faatureraa i te moni tarahu na te feia rii. Ia au râ i ta Iesu faahohoˈaraa, e mea tano iho â ia fanaˈo i te apî i nia i te moni i tuuhia ˈtu i te feia horoa tarahu i te moni, aore ra “feia hoo moni.” No reira, mai tei matauhia, ua faaohipa Iesu i te mea matarohia e te feia e faaroo ra ia ˈna.