Eaha to roto?

Tapura tumu parau

To Iehova paari i roto i te poieteraa

To Iehova paari i roto i te poieteraa

To Iehova paari i roto i te poieteraa

‘Te mau mea no ˈna e ore e tia ia hiˈo ra, te ite-papu-hia nei ïa i te mau mea i hamanihia.’—ROMA 1:20.

1. Eaha te faahopearaa o te paari o te ao i nia i e rave rahi i teie mahana?

 NO TE rahiraa o te ao, e taata manaˈo paari te feia i haapue i te ite, tera mau anei râ? Eita, no te mea eita roa teie mau taata parauhia maramarama e nehenehe e tauturu i te taata, e eita atoa e tia ia ratou ia horoa ˈtu i te aˈoraa papu no te ite i te auraa mau o te oraraa. Te feia râ e pee i te paari o te ao, e “aueue noa [ïa] i te mataˈi ra, i tera parau, i tera parau.”—Eph. 4:14.

2, 3. (a) No te aha o Iehova ˈi “te Atua paari anaˈe”? (b) E nafea te paari no ǒ mai i te Atua ra e taa ê ai i to te ao?

2 Auê ïa taa-ê-raa e te feia e titau ra i te paari mau, o te Atua ra o Iehova hoi te Tumu! Te faaite maira te Bibilia e o Iehova “te Atua paari anaˈe.” (Roma 16:27) Ua ite oia i te mau mea atoa no nia i te ao nui, to ˈna huru hamaniraa e tuatapaparaa atoa. Te mau ture ihi materia o te natura—ta te taata hoi e tiaturi no ta ratou maimiraa—na Iehova ïa i haamau. Aita ïa oia e faahiahia ra i te mau hamaniraa a te taata, e aita oia e maere ra i tei parauhia hoi te feruriraa teitei philosophia o te taata. “Te paari . . . o teie nei ao, e mea maamaa ïa i te Atua.”—Kor. 1, 3:19.

3 Te na ô maira te Bibilia e e “horoa [Iehova] i te paari” no ta ˈna mau tavini. (Mas. 2:6) Taa ê roa i te mau philosophia a te taata, e ere te paari no ǒ mai i te Atua ra i te mea taa ore. Ua haamauhia râ i nia i te manaˈo tano e ua niuhia i nia i te ite mau e te maramarama. (A taio i te Iakobo 3:17.) Ua faahiahia te aposetolo Paulo i to Iehova paari i papai ai oia: “Auê te rahi hau ê atu o te paari e te ite o te Atua e! e te imiraa ore o tana faaauraa, e tana mau haerea i te itea ore ia imi e!” (Roma 11:33) I te mea o Iehova te Atua paari hope, te tiaturi ra tatou e e aratai ta ˈna mau ture ia tatou ia fanaˈo i te huru oraraa maitai roa ˈˈe. Inaha, mea ite aˈe Iehova i te taata i ta tatou e hinaaro mau ra no te oaoa.—Mas. 3:5, 6.

Iesu—“te hoê rave ohipa aravihi”

4. Eaha te hoê ravea e nehenehe ai tatou e haroaroa i to Iehova paari?

4 E nehenehe to Iehova paari, e te tahi atu o to ˈna mau huru maitatai faito ore, e itehia i roto i ta ˈna i hamani. (A taio i te Roma 1:20.) Mai te mau mea rarahi roa ˈˈe i te iti haihai roa ˈˈe, te faaite ra ta Iehova mau ohipa i to ˈna mau huru maitatai. Noa ˈtu ihea tatou e hiˈo ai—i te mau raˈi aore ra i te repo i raro aˈe i to tatou avae—e ite tatou e rave rahi roa haapapuraa o te hoê Atua Poiete î i te here e te paari hope. Mea rahi ta tatou e haapii i nia ia ˈna i te hiˈopoaraa i ta ˈna i hamani.—Sal. 19:1; Isa. 40:26.

5, 6. (a) Hau atu ia Iehova, o vai atoa tei poiete? (b) Eaha ta tatou e hiˈopoa mai, e no te aha?

5 E ere o Iehova anaˈe a ‘hamani ai oia i te raˈi e te fenua.’ (Gen. 1:1) Te faaite ra te Bibilia e na mua roa ˈˈe i te poieteraa materia, ua poiete oia i te hoê ihotaata varua ta ˈna i faaohipa no te hamani i “te mau mea atoa nei.” Tera ihotaata varua, o te Tamaiti fanau tahi ïa a te Atua—“o tei fanau na i te mau mea atoa i hamanihia ra”—tei parahi mai i te fenua i muri aˈe ei taata, o Iesu te iˈoa. (Kol. 1:15-17) Mai ia Iehova, e paari to Iesu. Inaha, i roto i te Maseli 8, ua faataahia oia ei paari faataatahia e te faahiti atoa ra tera pene ia Iesu mai te “rave ohipa aravihi” (MN) a te Atua.—Mas. 8:12, 22-31.

6 Te faaite ra ïa te poieteraa materia i to Iehova paari e to ta ˈna Rave ohipa aravihi ra o Iesu atoa. E haapiiraa faufaa roa to roto no tatou. E hiˈopoa anaˈe e maha hiˈoraa o te mau mea poietehia ta te Maseli 30:24-28 i faataa mai te “paari” faataa-aˈena-hia. a

Haapiiraa no te itoito i nia i te ohipa

7, 8. Eaha ta oe e faahiahia ra no nia i te ro?

7 Ia hiˈopoa tatou i to ratou huru hamaniraa e ta ratou mau ohipa, e haapii atoa mai te mau mea parauhia ‘te mau mea rii haihai i nia i te fenua nei.’ Ei hiˈoraa, a rave na i te paari faataa-aˈena-hia o te ro.—A taio i te Maseli 30:24, 25.

8 Te manaˈo ra vetahi feia maimi e no te taata hoê e 200 000 aˈe ïa ro, e te ohipa hua ra ratou taatoa i nia e i raro aˈe i te fenua. Ua faanahohia te ro ei pǔpǔ, e i roto i te rahiraa o te mau ofaaraa, e toru ïa huru ro: te arii ovahine, te otane, e te mau rave ohipa. E ohipa amui te pǔpǔ taitahi no te haapao i te mau hinaaro o te ofaaraa. E nehenehe te hoê ro taa ê, te ro tâpûpû rauere no Marite Apatoa, e parauhia e e ro ite i te faaapu. E faatupu, e tanu i te tahi vahi ê, e e topetope teie manumanu iti haihai i te ninaemoa no te faarahi i te faaapu. Ua ite te feia maimi e e faaau teie “ro faaapu” aravihi i ta ˈna mau tutavaraa i nia i te faito maa hinaarohia e te ofaaraa. b

9, 10. E nafea tatou ia itoito i nia i te ohipa mai te ro?

9 E nehenehe tatou e haapii mai i te ro. Te haapii maira ratou e e titauhia te mau tutavaraa itoito ia hinaaro noa ˈtu tatou e faatupu i te mau faahopearaa maitatai. Te na ô maira te Bibilia: “A haere na a hiˈo i te ro, e tena na taata taooto; a haamanaˈo i ta ˈna ravea, ia paari oe: aita hoi o ˈna aratai, aita e tavana, aita e faaitoito, te faaitoito ra hoi i ta ˈna maa i te tau mau ra, e ia auhune ra e haaputu ai oia i ta ˈna maa.” (Mas. 6:6-8) Mea itoito Iehova raua ta ˈna Rave ohipa aravihi ra o Iesu i nia i te ohipa. “Te ohipa noa nei â tau Metua,” ta Iesu ïa i parau, “e ohipa atoa hoi au.”—Ioa. 5:17.

10 Ei feia pee i te Atua e te Mesia, e mea tia ia itoito tatou atoa i nia i te ohipa. Noa ˈtu eaha ta tatou ohipa i roto i te amuiraa, “ia rahi â” tatou paatoa i “te rave i te ohipa a te Fatu.” (Kor. 1, 15:58) No reira, e mea maitai ia pee tatou i ta Paulo aˈoraa i te mau Kerisetiano i Roma: “Eiaha ia toaruaru i te ohipa; ia mahanahana te aau, i te taviniraa i te Fatu ra.” (Roma 12:11) E ere ta tatou mau tutavaraa no te rave i to Iehova hinaaro i te mea faufaa ore, te haapapu maira hoi te Bibilia: “E ere te Atua i te Atua parau-tia ore, a haamoe ai oia i ta outou ohipa i rave, e to outou hinaaro i to ˈna ra iˈoa.”—Heb. 6:10.

Parururaa i mua i te fifi pae varua

11. A faataa vetahi mau huru o te saphana.

11 Te tahi atu â animara iti haihai ta tatou e huti mai i te mau haapiiraa faufaa, o te saphana ïa. (A taio i te Maseli 30:26.) E au oia i te hoê rapiti rahi, mea nainai râ e mea omenemene te tariˈa, e mea poto te avae. E ora teie animara iti haihai i te mau vahi mato. Ua riro to ˈna aravihi i te ite atea ei parururaa no ˈna, e te mau apoo e afâ o to ˈna vahi faaearaa mato tarere ei haapûraa i mua i te mau aaiora. Ua poietehia te saphana no te ruperupe ei pǔpǔ tahoê o te paruru e o te tauturu atu ia mahanahana noa ratou i te tau toetoe. c

12, 13. Eaha ta tatou e haapii mai i te saphana?

12 Eaha ta tatou e haapii mai i te saphana? A tahi, a tapao na e eita teie animara e vaiiho ia ˈna ia haruhia. E haafaufaa râ oia i to ˈna aravihi i te ite atea no te hiˈo atea i te mau aaiora, e e tapiri noa oia i te mau apoo e afâ mato ia nehenehe oia e horo i roto. Oia atoa, e mea tia ia ara tatou i te pae varua ia nehenehe tatou e haroaroa i te mau fifi atâta huna i roto i te ao a Satani. Ua aˈo te aposetolo Petero i te mau Kerisetiano: “E haapao maitai, e faaitoito, te hahaere nei hoi to outou enemi o te diabolo, mai te liona uuru ra, i te imiraa i te taata e pau ia ˈna ra.” (Pet. 1, 5:8) Ia Iesu i te fenua nei, ua faaitoito noa, ua ara noa oia i te mau tamataraa atoa a Satani no te ofati i to ˈNa hapa ore. (Mat. 4:1-11) E hiˈoraa maitai Iesu no ta ˈna mau pǐpǐ!

13 Te hoê ravea e faaitoito ai tatou, o te haafaufaaraa ïa i te parururaa pae varua ta Iehova e horoa maira. Eiaha tatou e tâuˈa ore i te haapiiraa i te Parau a te Atua e te haereraa i te mau putuputuraa Kerisetiano. (Luka 4:4; Heb. 10:24, 25) Hau atu â, mai te saphana e ruperupe i roto i te hoê pǔpǔ tahoê, e mea tia ia vai piri noa tatou i to tatou mau hoa Kerisetiano ia nehenehe tatou e “mahanahana” e o ratou atoa. (Roma 1:12) Ma te faaohipa i te parururaa ta Iehova e horoa ra, te faaite ra ïa tatou e te farii nei tatou i ta te fatu salamo ra o Davida i papai: “O Iehova tau pǎpǎ, e tau pare, e tau ora, tau Atua, tau mato, ta ˈu e tiaturi nei; tau paruru, e tau tara faaora, tau fare teitei!”—Sal. 18:2.

Tamau-noa-raa noa ˈtu te patoiraa

14. Noa ˈtu e eita te hoê noa arabe e haamǎtaˈu, eaha te nehenehe e parau no te hoê aere arabe?

14 E nehenehe atoa tatou e haapii mai i te arabe. Eita te hoê noa arabe, fatata e 5 tenetimetera noa i te roa e haamǎtaˈu, area te hoê aere arabe, oia ïa. (A taio i te Maseli 30:27.) Matauhia no to ratou hiaai mâha ore i te maa, e nehenehe teie aere manumanu rohirohi ore e haapau oioi roa i te hoê faaapu ineine no te ootiraa. Te faaau ra te Bibilia i te maniania o te hoê aere manumanu e piri mai ra, te arabe atoa, i te haruru o te mau pereoo e te ahehe o te auahi e pau ai te aihere. (Ioe. 2:3, 5) E faaama te taata i te auahi no te tapea i te tere o te hoê aere arabe, e pinepine râ eita e manuïa. No te aha? E pohe te auahi i te mau arabe i pohe, a haere noa ˈi te toea o te aere ma te haapeapea-ore-hia. Noa ˈtu e aita e arii aore ra e aratai, e haa te hoê aere arabe mai te hoê nuu faanaho-maitai-hia, o te faaruru fatata i te mau haafifiraa atoa. dIoe. 2:25.

15, 16. E nafea te mau taata poro i te Basileia o teie tau e au ai i te hoê aere arabe?

15 Ua faaau te peropheta Ioela i te ohipa a te mau tavini a Iehova i ta te mau arabe. Ua papai oia: “E horo ratou mai te taata puai ra; e paiuma ratou i te aua mai te feia tamaˈi ra; e haere hoi ratou atoa e ati noa ˈˈe na to ˈna ihora eˈa; e ore ratou e ohipa ê i to ratou mau haerea. E ore hoi te tahi e tute noa ˈtu i te tahi; e haapao â ïa i to ˈna ihora eˈa e ati noa ˈˈe; e ia hiˈa ratou i nia i te ˈoˈe ra e ore ratou e puta.”—Ioe. 2:7, 8.

16 Mea faataa maitai mau â teie parau tohu i te mau taata poro i te Basileia o te Atua o teie tau! Aita noa ˈˈe e “aua” o te patoiraa i nehenehe e tapea i ta ratou pororaa. Te pee ra râ ratou ia Iesu, o tei tamau noa i te rave i te hinaaro o te Atua, noa ˈtu â ïa ua vahavaha e rave rahi ia ˈna. (Isa. 53:3) Parau mau, ua “hiˈa” vetahi mau Kerisetiano “i nia i te ˈoˈe” ma te pohe ei maratiri no to ratou faaroo. Teie râ, te tamau noa ra te pororaa, e te maraa noa ra te numera o te taata poro i te Basileia. Inaha, na te hamani-ino-raa i haaparare pinepine i te parau apî maitai i te taata i ore i faaroo atura i te poroi o te Basileia. (Ohi. 8:1, 4) Te tamau noa ra anei oe i roto i ta oe taviniraa mai te arabe—i mua atoa i te tâuˈa ore e te patoiraa?—Heb. 10:39.

“Ia ati atu i te maitai”

17. No te aha te avae o te hoê tuˈu e mau ai i nia i te mau vahi manina?

17 Eita te puai aratoraa e ohipa i nia i te tuˈu ia hiˈohia. (A taio i te Maseli 30:28.) Inaha, ua maere roa te mau aivanaa i te aravihi o teie animara iti e horo vitiviti i nia i te mau patu e i nia atoa i te aroaro fare manina ma te ore e marua. E nafea ïa te tuˈu? Te ravea, e ere ïa i te faaoteoteraa aore ra i te tahi huru tapau. I raro aˈe râ i te manimani taitahi o te tuˈu, te vai ra te mau opiraa tapoˈihia e tausani puu e au i te huruhuru. E no teie puu taitahi, e hanere ïa taura huˈahuˈa roa e te mau auru hohoˈa mereti. E navai te puai i rotopu i te mau huˈa taoˈa no roto mai i teie mau taura huˈahuˈa roa no te amo i te teiaha o te tino o te tuˈu—ia haere vitiviti atoa oia i nia i te hoê hiˈo, te upoo i raro! Ma te maere i te vitiviti o te tuˈu, te parau ra te feia maimi e e nehenehe te mau materia hamanihia no te pee i te avae o te tuˈu e faaohipahia ei tapiri puai roa. e

18. E nafea tatou e papu ai e ‘te ati noa ra tatou i te maitai’?

18 Eaha ta tatou e nehenehe e haapii mai i te tuˈu? Te aˈo maira te Bibilia: “Ia riaria i te ino; ia ati atu i te maitai.” (Roma 12:9) E nehenehe te mau mana ino o te parare ra i roto i te ao a Satani e tapea ia tatou eiaha ia ati atu i te mau faaueraa tumu paieti. Ei hiˈoraa, e nehenehe te amuimuiraa ˈtu e te feia aita e ati atu ra i te mau ture a te Atua—i te fare haapiiraa anei aore ra i te ohipa na roto i te tahi mau huru faaanaanataeraa paieti ore—e haafifi i ta tatou faaotiraa e rave i te mea tia. Eiaha e vaiiho i te reira ia tupu i nia ia oe! Te faaara ra te Parau a te Atua: “Eiaha oe ia paari i to oe iho manaˈoraa.” (Mas. 3:7) A pee râ i ta Mose aˈoraa paari i te nunaa o te Atua i tahito: “O to Atua ra o Iehova ta oe e mǎtaˈu, e oia anaˈe ra ta oe e haamori, e o oia ta oe e ati atu.” (Deut. 10:20) Ma te ati atu ia Iehova, e pee ïa tatou ia Iesu, no ˈna hoi i parauhia ˈi: “I hinaaro na oe i te parau-tia, e i faufau na oe i te parau ino.”—Heb. 1:9.

Haapiiraa mai i te poieteraa

19. (a) Eaha to Iehova mau huru maitatai ta oe e haroaroa ra i roto i te poieteraa? (b) E nafea tatou e faufaahia ˈi i te paari no ǒ mai i te Atua ra?

19 Mai ta tatou i hiˈo mai nei, te ite-papu-hia ra to Iehova mau huru maitatai i roto i ta ˈna i hamani, e te horoa atoa ra ta ˈna mau poieteraa i te mau haapiiraa faufaa no tatou. E rahi roa ˈtu â tatou i te hiˈopoa i ta Iehova mau ohipa, e rahi roa ˈtu â tatou i te faahiahia i to ˈna paari. Ma te tamau i te haapao i te paari no ǒ mai i te Atua ra e oaoa roa ˈi tatou i teie nei e e paruruhia ˈi tatou i te tau no a muri aˈe. (Koh. 7:12) Oia, e ite tatou i te tanoraa mau o te haapapuraa o te Maseli 3:13, 18 e na ô ra: “E ao to te taata i noaa ia ˈna te paari; te taata i noaa ia ˈna te ite ra! O te raau ora oia i te feia e tapea ia ˈna; e o te mau maite ia ˈna ra e ao to ˈna.”

[Nota i raro i te api]

a E oaoa paha te mau taata apî iho â râ i te hiˈo atu i te mau faahororaa i raro i te api e i te tatara i ta ratou mau maimiraa i rave a hiˈopoahia ˈi teie tumu parau i te Haapiiraa o Te Pare Tiairaa a te amuiraa.

b Ei haamaramaramaraa hau no nia i te ro tâpûpû rauere, a hiˈo i te A ara mai na! o te 22 no Mati 1997, api 31, e te 22 no Me 2002, api 31 (Farani).

c Ei haamaramaramaraa hau no nia i te saphana, a hiˈo i te A ara mai na! o te 8 no Tetepa 1990, api 15-6 (Farani).

d Ei haamaramaramaraa hau no nia i te arabe, a hiˈo i te A ara mai na! o te 8 no Fepuare 1977, api 11 (Farani).

e Ei haamaramaramaraa hau no nia i te tuˈu, a hiˈo i te A ara mai na! no Eperera 2008, api 26 (Farani).

Te haamanaˈo ra anei oe?

Eaha te haapiiraa e au ia faaohipahia ta tatou e huti i . . .

• te ro?

• te saphana?

• te arabe?

• te tuˈu?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 18]

Mea itoito anei oe i nia i te ohipa mai te ro tâpûpû rauere?

[Hohoˈa i te api 20]

E paruruhia te saphana i roto i te hoê pǔpǔ tahoê. O oe atoa anei?

[Hohoˈa i te api 21]

Mai te arabe, e tamau noa te mau tavini Kerisetiano

[Hohoˈa i te api 21]

Mai te tuˈu o te ati atu i te mau vahi manina, e ati atu te mau Kerisetiano i te maitai

[Faaiteraa i te tumu]

Stockbyte/Getty Images