Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

Ua ite anei outou?

I to ˈna tere matamua i Roma, ua rave te aposetolo Paulo i teihea purumu?

Te na ô ra te Ohipa 28:13-16 e ua tae atu to Paulo pahi tei fano atu i Italia, i Puteoli (Pouzzoles i teie mahana), i te ooa o Naples. E ua haere atu oia i Roma na nia i te Via Appia (eˈa Apio), te purumu rahi o te oire.

Na Appius Claudius Caecus, te tia mana Roma tei haamata i te patu i te reira i 312 hou to tatou tau, i topa i te iˈoa eˈa Apio. E 5 e tae atu e 6 metera to ˈna aano, e te mau ofai mouˈa auahi rarahi parahurahu na nia iho. I te pae hopea, e 583 kilometera ˈtura te roa o teie purumu i te pae apatoa hitia o te râ o Roma. Na teie purumu e faatuati ia Roma e te uahu no Brundisium (Brindisi i teie mahana), te uputa aratai i Hitia o te râ ma. E tapea te mau ratere i te mau vahi faafaaearaa, i te mau 24 kilometera atoa, no te hoohoo, te taoto, aore ra no te taui i te pereoo e te puaahorofenua.

Teie râ, ua na raro noa paha Paulo i te haere. E 212 kilometera paha te roa o te tuhaa o te eˈa Apio ta ˈna i rave. E na roto atu teie purumu i te vahi vari no Pontins, ta te hoê taata papai Roma hoi i faahapa no te naonao e te hauˈa ino. I apatoerau o taua mau vahi vari ra, fatata e 65 kilometera i te atea i Roma, o te matete no Apio ïa. E fatata 15 kilometera i mua ˈtu, o te Tabereno Toru ïa, te hoê vahi faafaaearaa. Tei tera na vahi te mau Kerisetiano no Roma i te tiairaa ia Paulo. I to ˈna iteraa ˈtu ia ratou, “haamaitai atura [oia] i te Atua e itoito atura.”—Ohipa 28:15.

Eaha te iri iti papairaa e faahitihia ra e Luka 1:63?

Ia au i te Evanelia a Luka, ua ani te mau hoa o Zekaria ia ˈna i te iˈoa o ta ˈna aiû fanau apî. “Ua ani [Zekaria] i te hoê iri iti papairaa, e ua papai ihora i nia iho. O Ioane to ˈna iˈoa.” (Luka 1:63) E iri iti papairaa hamanihia i roto i te raau e tei tapoˈihia e te tapau manu meli. E tapaopao te hoê taata i nia iho ma te faaohipa i te hoê peni raau. E nehenehe ïa oia e tumâ i te papai e e faaohipa faahou i te iri.

Te na ô ra te buka Taioraa e papairaa i te tau o Iesu (Beretane): “Te faaite ra te mau hohoˈa peni no Pompéi, te mau nanaˈoraa no te mau tuhaa atoa o te Hau emepera Roma e te tahi atu mau taoˈa itehia a heruhia ˈi e rave rahi vahi ihipǎpǎ mai Aiphiti e tae atu i te patu a Hadrien [Beretane Apatoerau] e ua faaohipa-rahi-hia te mau iri iti papairaa.” Ua rau te taata, te hoo taoˈa, te feia mana, e peneiaˈe vetahi atoa mau Kerisetiano o te senekele matamua, tei faaohipa na paha i tera huru iri iti papairaa.

[Hohoˈa i te api 31]

Via Appia

[Hohoˈa i te api 31]

Iri iti papairaa a te piahi, senekele 2 o to tatou tau

[Faaiteraa i te tumu]

Faatiahia e te British Library