Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Ia manuïa mau oe i roto i to oraraa

Ia manuïa mau oe i roto i to oraraa

“Ei reira e maitai ai to oe haerea, . . . e manuïa roa ˈi.”—IOS. 1:8.

1, 2. (a) Eaha te manuïaraa no e rave rahi? (b) E nafea oe e ite ai eaha te manuïaraa no oe?

 A UI na i te taata: Eaha te auraa e manuïa i roto i te oraraa? E ite oe e ua rau te pahonoraa. Ei hiˈoraa, no e rave rahi, o te fanaˈoraa ïa i te moni rahi, te ohipa maitai aore ra te haereraa i te haapiiraa teitei. No te tahi atu, o te mau taairaa maitai ïa e te utuafare, te hoa aore ra te hoa rave ohipa. Area no vetahi mau tavini a te Atua, o te fanaˈoraa ïa i te hoê hopoia i roto i te amuiraa aore ra i te mau faahopearaa maitai i roto i te taviniraa.

2 No te ite eaha te manuïaraa no oe, a papai i te iˈoa o te tahi mau taata ta oe e manaˈo ra e ua manuïa, ta oe e faahiahia e e faatura roa ra. Eaha te mea e taai ra ia ratou? Te moni? Te roo? Te tiaraa teitei? E faaite ta oe mau pahonoraa eaha to roto i to aau. E nehenehe te reira e ohipa puai i nia i te mau maitiraa ta oe e rave e i ta oe mau fa.—Luka 6:45.

3. (a) Ia aha Iosua ia manuïa to ˈna haerea? (b) Eaha ta tatou e hiˈopoa mai?

3 Te mea faufaa aˈe, o te iteraa ïa e ua manuïa anei tatou i te aro o Iehova. Ua taaihia hoi to tatou ora i ta ˈna farii maitai. Ua horoa Iehova ia Iosua te hopoia teimaha e aratai i te mau Iseraela i te Fenua tǎpǔhia. E ua parau aˈera ia ˈna ia taio i Ture a Mose i “te rui e te ao” e ia haapao maite i tei papaihia. Ua haapapu te Atua ia ˈna: “Ei reira e maitai ai to oe haerea, ei reira oe e manuïa roa ˈi.” (Ios. 1:7, 8) Ua manuïa iho â Iosua, e ere anei? E o tatou? E nafea ia ite e te tuati ra anei ta tatou huru hiˈoraa i te manuïaraa i ta te Atua? No te ite, e hiˈo anaˈe i te oraraa o e piti taata ta te Bibilia e faahiti ra.

UA MANUÏA ANEI SOLOMONA I ROTO I TO ˈNA ORARAA?

4. No te aha e parau ai e ua manuïa Solomona?

4 Ua manuïa mau Solomona i roto i te tuhaa e rave rahi. No te aha? Ua haamaitai rahi Iehova ia ˈna no to ˈna mǎtaˈuraa e auraroraa ia ˈNa e rave rahi matahiti. A haamanaˈo na i to Iehova parauraa ia ˈna ia ani i ta ˈna e hinaaro. Ua ani te arii i te paari no te aratai i te nunaa. Haamaitai atura te Atua ia ˈna ma te horoa i te paari e te taoˈa rahi. (A taio i Te mau arii 1, 3:10-14.) “Hau atura to Solomona ite i to te feia atoa i te hitia o te râ ra; e to Aiphiti atoa.” Tui atura to ˈna roo “e ati noa ˈˈe te mau fenua atoa.” (Arii 1, 4:30, 31) E taoˈa rahi roa ta ˈna. I te matahiti taitahi, e fanaˈo o ˈna fatata e 25 tǎne auro! (Par. 2, 9:13) Mea aravihi o ˈna i te pae o te mau taairaa e te tahi atu mau nunaa, i te pae paturaa e tapihoo. A vai taiva ore noa ˈi Solomona i te Atua, ua manuïa oia.—Par. 2, 9:22-24.

5. Eaha ta Solomona i taa no nia i te feia e manuïa ra i te aro o te Atua?

5 Ia au i ta Solomona i papai i roto i te Koheleta, aita roa ˈtu o ˈna i vare e o te feia taoˈa rahi aore ra tuiroo anaˈe te manuïa e te oaoa. Ua papai oia: “Ite aˈera vau e aita ˈtu e maitai i taua mau mea ra, maori râ ia oaoa te taata e ia hamani maitai i te oraraa nei. O te reira ra, ua amu anaˈe te taata i te maa e ua inu i te pape, e ua rave oia i te maitai no ta ˈna ra ohipa, e mea ho-mai-hia mai ïa e te Atua.” (Koh. 3:12, 13) Ua taa ia ˈna e e oaoa mau te hoê taata i tera mau mea ia fanaˈo oia i te farii maitai a te Atua e i te mau taairaa maitai e o ˈNa. Ua parau Solomona: “E faaroo na tatou i te faaotiraa o taua mau parau nei: o te Atua te mǎtaˈu atu, e haapao hoi i ta ˈna parau; o ta te taata atoa ïa e ati noa ˈˈe.”—Koh. 12:13.

6. E nafea te hiˈoraa o Solomona e tauturu mai ai ia taa eaha te manuïaraa mau?

6 Ua mǎtaˈu Solomona i te Atua e rave rahi matahiti. Te taio nei tatou e ‘ua hinaaro noâ o ˈna ia Iehova ma te haapao i te parau a tana metua a Davida.’ (Arii 1, 3:3) Tera te manuïaraa mau, e ere anei? Ia au i te aratairaa a te Atua, ua patu Solomona i te hoê hiero nehenehe mau no te haamoriraa mau e ua papai e toru buka Bibilia. Eita tatou e nehenehe e rave i ta ˈna i rave. E tauturu mai râ to Solomona hiˈoraa ia taa eaha te manuïaraa mau e ia aha no te manuïa atoa. A haamanaˈo na e ua papai Solomona tei faaurua e mea faufaa ore te taoˈa, te paari, te roo e te mana—te mau mea ta te rahiraa o te taata e hiˈo ra mai te tapao o te manuïaraa. Mea faufaa ore mau tera mau mea e “te amu i te mataˈi.” Te hinaaro nei te feia nounou moni rahi atu â moni, e ere anei? E pinepine ratou i te haapeapea, aˈunei ratou e ere ai i ta ratou e fanaˈo nei. Hau atu â, i te hoê mahana, na vetahi ê e fanaˈo i ta ratou mau taoˈa.—A taio i te Koheleta 2:8-11, 17; 5:10-12.

7, 8. Mea nafea Solomona i te taivaraa? Eaha te faahopearaa?

7 Ua ite atoa oe e ua faaea ˈtura Solomona i te auraro ia Iehova. Te na ô ra te Parau a te Atua: “Paari aˈera hoi Solomona, faafariu-ê-hia ihora tana aau e te mau vahine na ˈna, a pee atu ai i te mau atua ěê; aita aˈera tana aau i au i to ˈna Atua ia Iehova, mai te aau o to ˈna metua ra o Davida. . . . Ua rave aˈera Solomona i te ino i te aro o Iehova.”—Arii 1, 11:4-6.

8 Aita Iehova i mauruuru e ua parau atura ia Solomona: “Aore oe i haapao i ta ˈu i faaau atu na e ta ˈu nei peu, i parauhia ˈtu e au ia oe ra, e hopoi-ê-hia e au teie nei basileia, e ua hopoi au no to oe iho tavini.” (Arii 1, 11:11) Noa ˈtu e ua manuïa Solomona i roto i te tuhaa e rave rahi, ua haamauiui oia ia Iehova i te pae hopea. Aita oia i manuïa i roto i te tuhaa faufaa roa ˈˈe o te oraraa: te taiva-ore-raa i te Atua. E ui anaˈe, ‘E faaohipa anei au i ta ˈu i haapii i te oraraa o Solomona no te tauturu ia ˈu ia manuïa?’

TE HOÊ ORARAA MANUÏA MAU

9. Ia au i te mau ture aveia a te ao, ua manuïa anei Paulo? A faataa.

9 Mea taa ê roa te oraraa o te aposetolo Paulo i to Solomona. Aita to ˈna e oraraa fanaˈo i roto i te hoê aorai. Aita atoa o ˈna i tamaa e i inu e te mau arii. Ua ite râ Paulo i te poia, te poihâ, te toetoe e te veve. (Kor. 2, 11:24-27) A farii ai oia ia Iesu mai te Mesia, aita o ˈna i fanaˈo faahou i te tiaraa faahiahia i roto i te haapaoraa ati Iuda. Ua riri râ te mau tia haapaoraa ati Iuda ia ˈna. Ua mau oia i roto i te fare tapearaa, ua rutuhia, ua papaihia i te raau e ua tuihia i te ofai. Ua faaite Paulo e e faainohia, e hamani-ino-hia e e tihotihohia to ˈna mau hoa Kerisetiano e o ˈna atoa. Ua papai oia: “Ua faarirohia matou mai te pera o te ao nei, mai te aua o te mau mea atoa nei, e tae roa aˈenei i teie nei mahana.”—Kor. 1, 4:11-13.

No te taata, e manuïa Saulo i roto i teie nei ao

10. No te aha te taata i manaˈo ai e ua haafaufaa ore Paulo i ta ˈna i fanaˈo no te manuïa?

10 I to Paulo apîraa, ua matauhia o ˈna ei Saulo. E au ra e e manuïa iho â o ˈna. Ua fanauhia paha oia i roto i te hoê utuafare faahiahia. Ua haapiihia oia e Gamaliela, te hoê orometua haapii tuiroo. Ua papai o ˈna i muri aˈe: “E hau atura vau i roto i te haapaoraa ati Iuda i te feia e raverahi no toˈu ra ui.” (Gal. 1:14, Te Bibilia Moˈa V.C.J.S., 1976) Ua ite maitai Saulo i te reo Hebera e Heleni. Ei tino huiraatira Roma, e fanaˈoraa taa ê ta ˈna e e tiaraa taa ê atoa. Mea rahi tei hinaaro i te reira. Ahani o ˈna i imi noa i te manuïaraa i roto i teie nei ao, peneiaˈe e fanaˈo oia i te tiaraa teitei e te taoˈa rahi. Ua maiti râ o ˈna i te hoê huru oraraa ta vetahi ê, ta to ˈna mau fetii atoa paha, i manaˈo e mea maamaa mau. No te aha?

11. Eaha ta Paulo i haafaufaa, e eaha ta ˈna fa? No te aha?

11 Ua here Paulo ia Iehova e ua hinaaro i ta ˈna farii maitai, eiaha râ i te taoˈa e te roo. A haapii ai o ˈna i te parau mau, ua haafaufaa Paulo i ta te rahiraa o te taata e ore e tâuˈa: te tusia o te Mesia, te taviniraa Kerisetiano e te tiaturiraa e ora i nia i te raˈi. Ua ite Paulo e e mârôraa te titauhia ia faaafarohia. Ua parau Satani e e nehenehe ta ˈna e faafariu ê i te taata i te taviniraa a Iehova. (Ioba 1:9-11; 2:3-5) Noa ˈtu eaha te mau fifi ta ˈna e faaruru, ua faaoti Paulo e haamori i te Atua mau ma te taiva ore. E ere teie te fa a te rahiraa o te taata o teie nei ao o te hinaaro ra e manuïa.

Ua manuïa mau Paulo

12. No te aha e tuu ai i to tiaturiraa i te Atua ra?

12 Hoê â anei ta oe fa i ta Paulo? E ere i te mea ohie noa ia vai taiva ore. Ua ite râ tatou e e oaoa e e haamaitai mai Iehova. E maoti te reira e manuïa mau ai te hoê taata. (Mas. 10:22) E haamaitaihia tatou i teie nei e a muri aˈe atoa. (A taio i te Mareko 10:29, 30.) E nehenehe iho â tatou e tiaturi, eiaha i “te taoˈa rahi itea ore,” i “te Atua ora râ o tei horoa hua mai i te mau mea atoa nei ei raveraa na tatou.” E papu ïa ia tatou e e fanaˈo tatou i “te ora mure ore” ta te Atua e fafau maira. (Tim. 1, 6:17-19) E nehenehe tatou e tiaturi papu e i roto hanere matahiti, tausani matahiti aore ra hau atu, e hiˈo tatou i muri a parau atu ai, “Auê hoi e! E oraraa manuïa mau to ˈu!”

TEIHEA ROA TA OE TAOˈA?

13. Eaha te aˈoraa a Iesu no nia i te haapueraa i te taoˈa?

13 Ua parau Iesu no nia i te taoˈa: “Eiaha e haapue noa i te taoˈa na outou i teie nei ao, i te vahi e pau ai i te huhu e te pe, i te vahi e tomohia ˈi e e eiâhia ˈi e te eiâ; e haapue râ i te taoˈa na outou i nia i te raˈi, i te vahi e ore e pau ai i te huhu e te pe, e ore hoi te eiâ e tomo i reira a eiâ ai. Te vahi hoi i vaiihohia ˈi ta outou taoˈa ra, e riro atoa i reira to outou aau.”—Mat. 6:19-21.

14. No te aha e ere ai i te haerea paari ia imi i te taoˈa i nia i te fenua?

14 I rotopu i ta te taata taoˈa i nia i te fenua nei e itehia eiaha noa te moni, i te mau mea atoa râ ta Solomona i papai e ta te taata e haafaufaa roa ra mai te roo aore ra te mana. Hoê â to Iesu manaˈo i to Solomona i roto i te Koheleta: e morohi oioi taua mau taoˈa ra. Ta oe ïa e ite nei. Ua faataa te orometua Dale Burner i ta Iesu i parau no nia i tera mau taoˈa. Ua papai o ˈna e eita te roo e vai noa. E moe oioi te parau o te hoê taata ua tui to ˈna roo i teie mahana. I te matahiti i mua, e ere paha te hoê taata i te taatoaraa o te moni rahi ta ˈna i fanaˈo i teie matahiti. No to Iesu here i te taata, ua faaara ˈtu oia e e morohi oioi te hanahana a faaea noa ˈtu ai ratou aore aˈe tiaturiraa. Aita Iesu i hinaaro ia inoino ta ˈna mau pǐpǐ. Ia au noâ i tera taata papai, i te mau mahana atoa, e inoino te taata tei tiaturi i te moni e te hanahana. E farii te rahiraa i ta teie taata papai i parau. Ehia râ rahiraa te taui ra i to ratou huru oraraa ia au i ta Iesu mau parau? E na reira anei oe?

15. Ia tapi tatou i teihea huru manuïaraa?

15 Ua faaite haere te tahi mau aratai haapaoraa e mea ino ia tutava e ia tamata noa ˈtu i te imi i te manuïaraa. A tapao na râ e aita Iesu i faahapa i te taata e na reira ra. Ua parau râ oia i ta ˈna mau pǐpǐ ia faaitoito i te imi i te manuïaraa e tano ma te haapue i ‘te taoˈa i nia i te raˈi’ o te ore e pe. To tatou hinaaro matamua, o te tutavaraa ïa i te manuïa i te aro o Iehova. Oia mau, te haamanaˈo maira ta Iesu mau parau e na te taata iho e maiti eaha ta ˈna e tapi. E tapi tatou i te mau mea e vai ra i roto i to tatou aau, o ta tatou e haafaufaa ra.

16. Ia papu tatou i te aha?

16 Ia maiti tatou e faaoaoa iho â ia Iehova, e nehenehe tatou e papu e e horoa mai oia i ta tatou e hinaaro mau ra. I te tahi taime, mai ia Paulo, e poia aore ra e poihâ paha tatou. (Kor. 1, 4:11) Ia tiaturi papu râ tatou i teie aˈoraa paari a Iesu: “Eiaha outou e tapitapi noa, a na ô ai ra, Eaha ta matou ia amu? e, Eaha ta matou ia inu? e, Eaha to matou ahu ia ahu? (Te imi nei hoi te mau Etene i taua mau mea atoa nei:) ua ite hoi to outou Metua i te ao ra, e ia noaa taua mau mea ra ia outou e tia ˈi. E mata na râ outou i te imi i te basileia o te Atua, e te parau-tia na ˈna; e amui-atoa-hia mai taua mau mea ra ia outou.”—Mat. 6:31-33.

IA MANUÏA OE I TE ARO O TE ATUA

17, 18. (a) Ua taaihia te manuïaraa mau i te aha? (b) Aita te manuïaraa i taaihia i te aha?

17 Teie te hoê manaˈo faufaa: Aita te manuïaraa mau i taaihia i ta tatou i rave aore ra i to tatou tiaraa i roto i teie nei ao. Aita atoa i taaihia i ta tatou mau hopoia i roto i te amuiraa. Ua taaihia râ tera haamaitairaa i to tatou taiva ore e auraro i te Atua. Te haapapu maira te Atua: “E titauhia hoi te tiaau nei, ei taata haapao mau.” (Kor. 1, 4:2) Ia vai taiva ore tatou e tia ˈi. Ua parau Iesu: “O te taata . . . e tapea maite e tae noa ˈtu i te hopea, o te ora ïa.” (Mat. 10:22) E ere anei te noaaraa i te ora i te tapao papu o te manuïaraa?

18 Ma te hiˈopoa i to nia nei mau parau, e ite oe e aita te taiva ore i te Atua i taaihia i te roo, te haapiiraa, te moni maitai aore ra i te tiaraa totiare. Aita atoa i taaihia i te ite aore ra te aravihi. Noa ˈtu eaha to tatou huru tupuraa, e nehenehe tatou e vai taiva ore i te Atua. Mea taoˈa rahi vetahi mau tavini a te Atua o te senekele matamua e mea veve te tahi atu. Ua aˈo atoa Paulo i te mau Kerisetiano taoˈa rahi “ia hamani maitai, e te taoˈa ra i te ohipa maitatai ra, ia rahi atu ïa ia ratou, ia horoa haere, ia au i te aufau.” E noaa i te feia moni e te feia veve atoa “te ora mure ore.” (Tim. 1, 6:17-19) Oia atoa i teie mahana. Hoê â fanaˈoraa e hopoia ta tatou paatoa: Ia vai taiva ore e ia ‘taoˈa i te ohipa maitatai.’ Ma te na reira tatou e manuïa ˈi i te aro o to tatou Atua Poiete e e oaoa ˈi i te ite e te faaoaoa nei tatou ia ˈna.—Mas. 27:11.

19. Ia aha oe no te manuïa?

19 Eita tatou e nehenehe e taui i ta te ao huru hiˈoraa ia tatou. E nehenehe râ e taui i ta tatou huru hiˈoraa i to tatou iho tupuraa. A tutava i te vai taiva ore noa ˈtu eaha to oe huru tupuraa. E oaoa oe. A tiaturi e e haamaitai rahi Iehova ia oe i teie nei e a muri noa ˈtu. Eiaha roa ˈtu e haamoe e ua parau Iesu i te mau Kerisetiano faatavaihia: “Mau papu [oe] e tae noa ˈtu i te pohe, e na ˈu e horoa ˈtu i te korona ora no oe.” (Apo. 2:10) E manuïa mau te feia o te ora e a muri noa ˈtu!