Ua ite anei oe?
No te aha te oire tahito Phoinikia i matauhia ˈi no ta ˈna peni vareau?
Ua tui te roo o te fenua Phoinikia no ta ratou peni vareau. I muri aˈe, ua piihia tera fenua te oire o Turia e i teie mahana o Lebanona. Ua faanehenehe te arii Iseraela Solomona i ta ˈna hiero i “te ahu uraura” hamanihia e te tahi taata aravihi no Turia.—Paraleipomeno 2, 2:13, 14.
I tera ra tau, o te peni vareau no Turia te peni moni roa ˈˈe. Te tahi tumu, no te ohipa iti rahi e titauhia no te hamani i te reira. Na mua, na te feia ohi e rave mai i roto i te miti te tahi pûpû taratara. * I te mea e e hinaarohia tau 12 000 o tera pûpû no te peni i te hoê ahu, e rave rahi ïa tei ohihia na. I muri aˈe, e tatarahia te manumanu e vai ra i roto no te rave mai i te vare i roto i te tahi o to ˈna pute. E anoi te feia hamani i tera vare e te miti papaa a taraˈi atu ai i rapae e toru mahana. I muri iho, e tuuhia te reira i roto i te hoê tura tei faaîhia i te miti a vaiiho atu ai i nia i te auahi tau mahana.
Tau tausani matahiti, na roto i ta ratou tapihooraa i tera e tera vahi, ua matauhia te feia no Phoinikia i te hoo i te peni vareau no Turia e no to ratou aravihi i te hamani i te reira. Ua itehia mai ta ratou mau taihaa tahito no te hamani i tera peni e ati aˈe i te miti Mediteranea e tae roa ˈtu i te pae tooa o te râ, mai te oire Cadix i Paniora.
^ Tei roto te faito roroa o teie mau pûpû i te 5 e tae atu 8 tenetimetera.