1, 2. Эрткен статьяга чүнү көрген бис база бо статьяга чүнү сайгарар бис?

 ЭРТКЕН статьяга Левит 19-ку эгеден каш хоойлуну сайгарып көрген бис. Чижээ, 3 дугаар шүлүкте Иегова израильчилерге ада-иезин хүндүлээрин айыткан. Ада-иевистиң сагыш-сеткилиниң хереглелдерин хандырарынга, Бурган-биле харылзаазын быжыктырарынга база акша-төгерик талазы-биле канчаар дузалажып болурувусту сайгарган бис. Бурган ол-ла шүлүкте амыр-дыш дугайында хоойлуну израильчилерге катаптап чугаалаан. Бистер амыр-дыш хүнүн сагывас-даа болзувусса, ооң дөзүнде чыдар дүрүм Бурганга бараалгаар үени аңгылаарынга дузалаар. Шак ынчаар кылып тургаш, Левит 19:2 биле 1 Пётр 1:15-те бижээни дег, ыдыктыг болурунче чүткүп турарывысты көргүзер бис.

² Бо статьяга Левит 19-ку эгеде хоойлуларны улаштыр сайгарар бис. Моон бис инвалид улуска буянны канчаар көргүзерин, ажыл-агый айтырыгларынга шынчы болуру дээрге чүү дээнин база чанывыста кижиге ынакшылды канчаар илередирин билип алыр бис. Бурганывыс Иегова ышкаш, ыдыктыг болуксап турар болганывыста, ол айтырыгларны сайгарыптаалыңар.

3, 4. Левит 19:14-тен алырга, улус дүлей болгаш согур кижилерге кандыг хамаарылга көргүзер ужурлуг турган?

³ Номчуптуңар: Левит 19:14. Иегова Бодунуң бараалгакчыларындан инвалид улуска эки хамаарылгалыг болурун манап турар. Чижээ, израильчилер дүлей кижини каргап, өскээр чугаалаарга, ону бак сөглеп азы олче кыжанмас ужурлуг турган.  Кулаа дыңнавас кижи-биле шак ынчаар алдынары чүдек болгаш кижизиг эвес-тир! Чүге дизе ол ооң дугайында чүнү чугаалап турарын дыңнавайн турар болгаш, бодун камгалап шыдавас болгай.

⁴ Бурганның бараалгакчылары согур кижиниң мурнунга тептиге бээр кылдыр, моондак салбас ужурлуг турган. Левит номунга тураскааттынган бир ажылда мынча дээн: «Бурунгу үеде Чоокку Чөөн чүкке инвалид улусту чөптүг эвес, каржы кылдыр бо-ла аажылаар турган» *. Хомуданчыг чүүл, доң баарлыг кижилер согур кижини кыжырыксааш, ол тептиге бергеш, аңдарлып кагзын дээш, моондак салыр турган. Ынчалза-даа ында каттырынчыг чүве чок! Иегова ол айтыышкын таварыштыр согур болгаш дүлей улуска кээргээчел болуру кайы хире чугулазын чонунга билип аарынга дузалаан.

5. Инвалид улуска кээргээчел чорукту канчаар көргүзүп болур бис?

⁵ Иисус бертик-бежел улустарны кээргеп чораан. Ол Иоанн Медеглекчиге: «Согурлар каракталып, аскактарның буду бастынып, кеш аарыглыглар арыгланып, дүлейлерниң кулаа дыңнай берип, өлгеннер катап дирлип... турар-дыр» — деп дамчыткан (Лк. 7:20—22). Иисустуң кайгамчыктыг ажыл-херээн көргеш, улустар Бурганны алдаржыдып турган (Лк. 18:43). Амгы үеде Бурганның бараалгакчылары база инвалид улусту кээргеп, оларга буянныг, кичээнгейлиг болгаш шыдамык болуксап турар. Иегова кайгамчык хуулгаазыннарны кылыр күштү биске бербээн-даа болза, караа көрбес болгаш Бурганны билбес улуска келир үеде дываажаңның дугайында чугаалаар арганы биске берген (Лк. 4:18—19). Кижилер каң-кадык апаар деп өөрүшкүлүг медээ Бурганны алгап-мактаарынче хөй улусту оттуруп турар.

6. Левит 19-ку эге Он хоойлуну эки билип алырынга биске канчаар дузалап турар?

⁶ Левит 19-ку эгениң чамдык шүлүктери биске Он хоойлунуң утказын эки билип алырынга дузалап турар. Чижээ, сески хоойлуда: «Оорлава» дээн (Хост. 20:15). Ынчалза-даа  бир кижи: «Мен кымның-даа, чүзүн-даа, кажан-даа оорлаваан мен. Ынчангаш бо хоойлуну сагып турар мен» деп болур. Ынчалза-даа оор чорукче өске чүүлдер база кирип турар.

7. Садыгжы кижи «Оорлава» дээн сески хоойлуну канчаар үреп болур турган?

⁷ Өске кижиниң өнчүзүн кажан-даа оорлаваан садыгжы кижи бодун ооржу эвес мен деп бодап болур турган. Ынчалза-даа ол херек кырында садыг-саарылгазын шынчы чорудуп турган бе? Левит 19:35, 36-да мынча дээн: «Шииткел үндүрүп турда-даа, хемчээп болгаш деңзилеп тура-даа, шын эвес кылбаңар. Силерниң деңзилээр деңзиңер, килдериңер, төктүүчел база суук чүүлдер хемчээр саваларыңар шын хемчээр болзун». Иегова чүге ындыг айтыышкынны берген? Чүге дизе шын эвес деңзилер ажыглаар кижи бодунуң садып алыкчыларын оорлап турган деп болур. Левит 19-ку эгениң өске шүлүктери бо бодалды база бадыткап турар.

8. Левит 19:11—13 еврейлерге сески хоойлуну ажыглаарынга канчаар дузалаан база биске ол чүзү-биле ажыктыг?

⁸ Номчуптуңар: Левит 19:11—13. 11 дугаар шүлүк: «Оорланмаңар» деп сөстер-биле эгелээн. А 13 дугаар шүлүкте: «Үптеп-тонава» дээн. Моон алырга, оор чорук биле ажыл-агыйга шынчы эвес болуру харылзаалыг болуп турар. Ынчангаш ажыл-агыйны шынчы эвес чорудар болза, ол чүүл үптээшкинге дөмей боор. Сески хоойлу оорланырын анаа хоруп каан болза, Левит ному ол хоойлуну тода тайылбырлап, еврейлерге бүгү талазы-биле шынчы болурунга дузалажып турган. Биске база мегечи болгаш оор чорукка Иегованың хамаарылгазының дугайында ханы боданыры чугула. Левит 19-ку эгениң 11-ден 13-ке чедир шүлүктерни кичээнгейге ап тургаш: «Чуртталгамда өскертир чүүл бар бе? Ажылга хамаарыштыр бир кижини мегелеп болур мен бе? Шынчы мен бе?» деп бодундан айтыртынар болза эки.

9. Левит 19:13-те бижээн хоойлу кижилерни канчаар камгалап турган?

⁹ Сайгарлыкчы христиан кижи чүнү херекке алыр болза эки? Левит 19:13-түң ийи дугаар кезээнде: «Хөлезилеттинген ажылчынга төлевир бээрин дүннү өттүр тудуп, эртенге чедир соңгаарлатпа» — дээн. Хөй израильчилер чер ажыл-агыйын кылып тургаш, амыдырап турганнар. А хөлезилеттинген ажылчын ажыл хүнүнүң соонда, бодунуң шалыңын алыр ужурлуг. Оон башка ол өг-бүлезин чемгерип шыдавайн баар. Иегова ындыг ажылчыннарның байдалын эки билип турган болгаш: «Аңаа ажыл төлевирин хүннүң-не, хүн ажар бетинде, төлеп берип тур, чүге дээрге ол кижи ядыы болгаш, алыр төлевирин идегелдиг манап турар болгай» — дээн (Ы. х. к. 24:14, 15; Мф. 20:8).

10. Левит 19:13-те кандыг кичээл бар?

¹⁰ Амгы үеде улус колдуунда шалыңын хүннүң-не эвес, а айда бир-ийи катап алыр. Ындыг-даа бол, Левит 19:13-түң дөзүнде чыдар дүрүм ам-даа ажыглаттынгыр. Чамдык ажыл берикчилери байып аар дээш, кажарлап, ажылдакчыларының алыр ужурлуг акшазын чедир бербейн турар. Улус дөмей-ле үнер арга чок болгаш, каш көпеек-даа дээш ажылдаар апаар деп чүүлдү ажыл берикчилери билир. Ажыы-биле чугаалаарга, ындыг даргалар хөлезилеп алган ажылдакчыларының шалыңын тудуп турар. А Бурганның бараалгакчызы ажылга хүлээп алган улузунуң шалыңын шын төлеп бээр ужурлуг. Ам Левит 19-ку эгеде өске-даа кичээлдерже кичээнгейни салып көрээлиңер.

11, 12. Иисус Левит 19:17, 18-ти чүге катаптаан?

¹¹ Бистиң кижилерге көргүзүп турар хамаарылгавысты Бурган кичээнгейге ап турар.  Ол бисти улуска хора чедирбезинден аңгыда, оон-даа хөйнү кылырын манап турар. Ол чүүл Левит 19:17, 18-тен көскү (номчуптуңар). Ында Иегова тодазы-биле: «Чаныңда кижиге бодуңга бодуң дег ынак бол» — деп чугаалаан. Бурганны өөртүр дээн күзелдиг христиан кижи шак ынчаар алдынар ужурлуг.

¹² Ол айтыышкынның кайы хире чугулазын Иисус база чугаалап турган. Бир катап фарисей хоойлуда эң чугула айтыышкын кандыгыл деп айтырарга, ол: «Бодуңнуң Бурганың Дээрги-Чаяакчыга бүгү-ле чүлдү-чүрээңден, бүгү-ле сеткил-сагыжыңдан, бүгү-ле угаан-сарыылыңдан ынак бол» — дээн. Оон Иисус Левит 19:18-те: «Чаныңда кижиге бодуңга бодуң дег ынак бол» деп сөстерни катаптааш, хоойлунуң ийи дугаар чугула айтыышкынын чугаалаан (Мф. 22:35—40). Чанывыста улуска ынакшылды илередир аргалар дыка хөй. Оларның чамдыызын Левит 19-ку эгеден көрүптээлиңер.

13. Иосиф Левит 19:18-те сөстерниң аайы-биле канчаар алдынган?

¹³ Чанында кижизинге ынак кижи Левит 19:18-те: «Өжээн негеве. Чонуңнуң улузунга удур бак сагыш шыгжава» дээн айтыышкынга шыңгыы хамаарылгалыг боор. Кады ажылдап турар эжин, чаңгысклассчызын азы төрелин хөй чылдар дургузунда көрбестеп турар кижини билир чадавас силер. Ындыг улустуң дугайында Библияда база бижээн. Ол дээрге Иосифтиң акылары-дыр. Хөй чылдар дургузунда олар дуңмазын көрбестеп келген болгаш, түңнелинде бужар херекти кылыпканнар (Э. д. 37:2—8, 25—28). А Иосиф көңгүс өскээр алдынган. Ол улуг эрге-дужаалдыг апаргаш-даа, акыларындан өжээн негевейн, харын-даа оларны өршээпкен. Иосиф оларга удур бак сагыш шыгжаваан. Ынчап кээрге, ол Левит 19:18-те бижээн сөстерниң аайы-биле алдынган (Э. д. 50:19—21).

14. Левит 19:18-те дүрүм ам-даа ажыглаттынгыр деп чүге чугаалап болур?

¹⁴ Иосиф акыларынга каржыланып, өжээн негээриниң орнунга, оларны сеткилинден өршээген. Ооң-биле ол амгы үеде Бурганның бараалгакчыларынга эки үлегерни көргүскен. Иисус база бисти шак ындыг хөөннүг болурунче оттуруп турар. Чижээ, үлегерлиг мөргүлүнге ол бисти хомудадыпкан  улусту өршээр ужурлуг бис дээн (Мф. 6:9, 12). Оон ыңай Павел элчин: «Ханы ынак эш-өөр, улустан өжээн негевеңер» — деп бижээн (Рим. 12:19). А Колосчуларга 3:13-те ол бисти: «Бот-боттарыңарга шыдамык хамаарылгалыг бооп, кайы-бирээңер өске-бир эжинге хомудап-даа турза, бот-боттарыңарны өршээңер» — деп оттуруп турар. Моон алырга, Иегованың негелделери өскерилбес, Левит 19:18-те дүрүм ам-даа ажыглаттынгыр.

15. Чүге хомудал шыгжавас болза эки? Чижекке тайылбырлаңар.

¹⁵ Сагыш-сеткил балыглары, ёзулуг балыглар ышкаш, улуг-даа, бичии-даа бооп болур. Чижээ, чагааның хавын ажыдып тургаш, билбейн, салааңарны кезипкен дижик силер. Ол балыг үр болбаанда экирип каар, а бир-ийи хонук эрте бээрге, ону безин сагынмас силер. Хомудалдар база шак-ла ындыг. Оларның чамдыызы анаа херекчок чүүлдер боор. Чижээ, эжиңер эки боданып албайн, силерни хомудадып болур, ынчалза-даа силер ону дораан уттуптар болгай силер. А чамдык балыглар улуг болгаш, дораан экирбес. Чижээ, кижи билбейн, холун бижек-биле хандыр кезиптер болза, балыгны шарыыр азы безин даараар апаар чадавас. Ынчалза-даа ол балыгга дээп, ону чушкуур болза, ол кажан-даа экирбес. Муңгаранчыг чүүл, чамдык улус хомудаанындан шак ынчаар кылып турар. Олар болган чүүлдү катап-катап сактып, бодунга-ла хораны чедирип турар. Ындыг таварылгада олар Левит 19:18-те бижээн айтыышкынны эдерер болза эки.

16. Левит 19:33, 34-тен алырга, израильчилер өске чоннар улузунга кандыг хамаарылгалыг болур ужурлуг турган база оон чүнү өөренип ап болур бис?

¹⁶ Израильчилер чүгле чаңгыс чурттугларынга эвес, а чанынга чурттап чораан даштыкы улуска база ынак болзун деп, Иегова күзеп турган. Ол ону Левит 19:33, 34-те тода чугаалаан (номчуптуңар). Оон алырга, израильчилер өске чоннардан улусту үндезин чурттакчы кылдыр көрүп, оларга бодунга дег ынак болур ужурлуг турган. Чижээ, дүжүт ажаалдазының соонда артып калган чүүлдерни чүгле израильчилер эвес, өске чоннар улузу база чыып болур турган (Лев. 19:9, 10). Амгы үеде Бурганның бараалгакчылары даштыкы улуска ынак болуңар дээн дүрүмнү ажыглап турар (Лк. 10:30—37). Миллион-миллион улус чуртундан өскээр көжүп турар. Силерниң чуртуңарда ындыг улус база бар чадавас. Ынчангаш оларның улуг-даа, бичии-даа улузунга хүндүткелдиг хамаарылгалыг болуру чугула.

17, 18. а) Левит 19:2 биле 1 Пётр 1:15 бисти чүү чүвеже оттуруп турар? б) Пётр элчинниң сөстеринден алырга, кандыг ажылга киржир ужурлуг бис?

¹⁷ Левит 19:2 болгаш 1 Пётр 1:15 Бурганның бараалгакчыларын ыдыктыг болурунче оттуруп турар. Оон ыңай Левит 19-ку эгениң өске-даа шүлүктери Иегованы канчаар өөртүрүн айтып берип турар. Бис чүнү кылып болурун база чүнү кылбазын айыткан шүлүктерниң чамдыызын бо ийи статьяга сайгарып көрдүвүс *. Христиан Грек Бижилгелерден алырга, Левит номунда айтыышкыннарның дөзүнде чыдар дүрүмнерни ам-даа сагыырывысты Иегова күзеп турар. Ынчалза-даа Пётр элчин база бир чугула чүүлдү сагындырган.

¹⁸ Бурганның бараалгакчыларының кылып чоруур буянныг ажыл-херектериниң аразындан Пётр бир чугула ажылды онзалаан. Ол христианнарны «бодуңарны бүгү-ле чүүлдерге ыдыктыы-биле ап чоруңар» дээриниң мурнунда: «Угаан-чүрээңерни белеткеп... көрүңер» деп бижээн (1 Пет. 1:13, 15). Ол сөстерниң утказы кандыгыл? Христостуң шилип чагдырган акылары Иегованың «кайгамчык ажыл-херектерин чарлаар» ужурлуг турган (1 Пет. 2:9). Амгы үеде ону Бурганның шупту бараалгакчылары кылып турар. Ол ажылдан өске чугула болгаш ажыктыг ажыл чок. Ынчангаш биске, Бурганның ыдыктыг чонунга, суртаалдаары болгаш өөреникчилер белеткээри дыка улуг алдар-хүндү-дүр! (Мк. 13:10). Бис күжүвүстү харамнанмайн, сеткиливистиң ханызындан ону кылып турар бис. Левит 19-ку эгеде дүрүмнерни эдерер болзувусса, Бурганга болгаш чанывыста улуска ынакшылывысты илередип, бүгү чүүлдерге ыдыктыг болуксап турарывысты көргүзер бис.