Ийиги делегей чергелиг дайын үезинде ада-ием Эстониядан Германияже чорупкан, мен аңаа төрүттүнген мен. Оон олар Канадаже көжер деп шиитпирлээннер. Канадага Отта́вадан ырак эвес чурттап турган бис. Аңаа бир дугаар бажыңывыс дагаа кажаазының чугайлап каан бир азыы турган. Дыка ядыы чурттап-даа чораан болзувусса, эртенги чемге үргүлчү дагаа чуургалары чиир турган бис.

Бир катап Иегованың Херечилери мээң авамга Ажыдыышкын 21:3, 4-тү номчуп берген. Ол сөстер аңаа ыглаптар хире дээштиг болган. Алыс шынның үрезини өзерге, удатпаанда ада-ием сугга суктуруп алганнар.

Ада-ием англи дылды шоолуг билбес-даа болза, алыс шынны дыка үнелээр турганнар. Са́дбериде (Онта́рио провинциязы) никель заводунга дүнеки берге ажылдың соонда безин, суббота санында ачам мени дуңмам Сильвия-биле кады суртаалче ап аар турган. Неделя санында өг-бүлевис-биле «Таңныыл суургазын» өөренип турган бис. Авам, ачам мени Бурганга ынак кылдыр өстүрүп каан. Мен 1956 чылда 10 харлыымда Иеговага чуртталгамны бараалгаткан мен. Ада-иемниң Бурганга күштүг ынакшылы бүгү чуртталгамның дургузунда мени сорук киирип чораан.

Школаны дооскан соонда бараалгалым шала кошкай берген. Бир эвес эгелекчилей бээр болзумза, делегейни дескинер дээн күзелимге кажан-даа акша ажылдап ап шыдавас мен деп бодап турган мен. Тус черниң радиозунга диджей кылдыр ажылдай берген мен. Ажылымга таарзынып турган мен, ынчалза-даа кежээлерде ажылдаар апарган болгаш, чыыштарны үргүлчү үзүп, Бурганга ынак эвес улус-биле хөй аралажып эгелээн мен. Оон мээң арын-нүүрүм бир-ле чүвени өскертир херек деп сагындырган.

О́шаваже (Онтарио провинциязы) көже берген мен. Аңаа Рэй Но́рман, ооң кыс дуңмазы Ле́сли болгаш өске-даа эгелекчилер-биле таныжып алгаш, кады эдержип эгелээн мен. Оларның кайы хире аас-кежиктиин көргеш, сорулгаларымны өскертип алыр деп шиитпирлээн мен. Мени олар деткиирге, 1966 чылдың сентябрь айда эгелекчилей берген мен. Чуртталгам дыка аас-кежиктиг апарган. Ынчалза-даа чуртталгамны долузу-биле өскертипкен солун белектер мени манап турган.

Школага өөренип тургаш-ла, Торо́нтода Канаданың Вефилинге бараалгаар анкетаны долдуруп  алган мен. Сөөлзүредир эгелекчилей бергеш, Вефилге 4 чыл бараалгаар чалалга алган мен. Ынчалза-даа чөпшээрежиптер болзумза, Леслини кажан-даа көрбес боор мен деп бодаан мен, а ол мээң сеткилимге дыка кирген. Мен хөй катап мөргээш, Вефилче чоруур деп шиитпирлээш, Лесли-биле муңгаргай байырлашкан мен.

Вефилге баштай хеп чуп, оон секретарьлап ажылдаан мен. Лесли ол үеде Гатино́га (Квебе́к провинциязы) тускай эгелекчилей берген. «Ол ам чүнү канчап тур ирги? Шын шиитпир кылып алган ирги мен бе?» — деп үргүлчү бодаар турган мен. А оон мээң чуртталгамга манавааным өөрүнчүг чүүл болган. Леслиниң акызы Рэйни Вефилче чалапкан. Ол мээң-биле кады чаңгыс өрээлге чурттай берген! Лесли-биле найыралывыс уламчылаан. 1971 чылдың февраль 27-де өгленип алган бис. Вефилге дөрт чыл бараалгааным соонда, куда болган хүнүмде, оон чорупкан мен.

Лесли-биле бисти Квебекте француз чыышче томуйлаан. Каш чыл эрткенде, чаа йөрээл манап турган: мени кожуун хайгааракчызы кылдыр бараалгаарын дилээн. Ынчан чүгле 28 харлыг болгаш, бодумну аныяк болгаш дуржулга чок деп миннип турган мен. Ынчалза-даа меңээ Иеремияның 1:7, 8-те сөстери дыка дузалаан. Оон өске дүвүрелим база турган. Лесли каш катап оруктуң озал-ондаанга таваржып турган болгаш, дүнелерде удувас апарган. «Эргий кезиир ажылды канчап кылып шыдаар бис?» деп дүвүреп турган бис. Эргим кадайым меңээ: «Иегова бир-ле чүвени сүмелээн болганда, чүге ону шенеп болбазыл?» — дээн. Бис аңаа чөпшээрешкеш, эргий кезиир ажылга 17 чыл бараалгаан бис.

Кожуун бараалгалынче бажым-биле дүлнү берген болгаш, Леслиже үем безин чедишпес турган. Оон меңээ дыка улуг кичээл болган. Даң бажында понедельникте эжик соктаан. Даштын кым-даа чок, чүгле корзина турган: ооң иштинде скатерть, ногаа аймаа, быштак, багет, бир шил кызыл арага, бокалдар база ады чок чагаажыгаш чыткан. Ол чагаажыгашта чүгле мындыг сөстер бар болган: «Кадайыңны дыштандырып, агаарладып көр». Ол хүн кайгамчыктыг аяс хүн турган. Ынчалза-даа Леслиге: «Ынаар барып шыдавас мен, белеткээр илеткелим бар» — дээн мен. Ол чөпшээрешкен-даа болза, муңгарай берген. Белеткенир дээш олуруп алырымга, арын-нүүрүм мени хинчектеп эгелээн. Эфесчилерге 5:25, 28-те сөстерни сактып келген мен. «Ре́йно, кадайыңга үени үндүрүп, кичээнгейден сал» — деп, Иегова боду чугаалаан ышкаш болган. Мөргүп алгаш: «Чоруулу че!» — дээримге, Лесли өөрээнинден бүзүревейн барган. Хем эриинге чурумалдыг черни тып алгаш, аңаа скатерть чадыпкан бис. Кады эрттиргенивис кайгамчыктыг хүннерниң бирээзи болган. Илеткелимни база өй-шаанда белеткеп четтигипкен мен.

Британ Колумбиядан Ньюфа́ундлендге чедир Канаданы эргий кезипкен бис. Ол ажылывыска дыка таарзынган бис. Мээң аян-чоруктаар күзелим ам-на бүткен. Галаад школазын бодазымза-даа,  миссионер болуксавайн турган мен. Миссионерлер — тускай улус, ол бараалгал мээңии эвес деп санаар турган мен. Аарыг-аржык, дайын-чаалыг Африканың кандыг-бир чуртунче чорудуптар ийне дээш коргуп турган мен. Канадада бараалгап турарымга өөрүп турган мен.

1992 чылда Совет Эвилелинден үнген чурттарның бирээзи Эстонияга миссионерлеп бараалгаар силер бе деп бистен айтырган. Биске ол манаваанывыс чүүл болган. Ынчалза-даа ооң дугайында мөргүп алгаш: «Иегова бир чүвени сүмелээн болганда, чүге ону шенеп болбазыл?» деп боданган бис. Чөпшээрежипкен бис, оон: «Харын-даа Африка эвес» дээш, улуг тынган мен.

Дораан-на эстон дылды өөренип эгелээн бис. Көжүп келгенивистен бээр ийи ай эрткенде, эргий кезиир ажылга киржиривисти дилээн. Калининградта база Балтиканың үш чуртунда 46 чыышты болгаш каш бөлүктү кезиир турган бис. Ынчаарга орус, латыш болгаш литов дылдарга бичии-даа болза, чугааланып билир ужурлуг турган бис. Ол белен эвес-даа болза, акы-угбалар күжениишкиннеривисти үнелеп, кезээде дузалажырынга белен турган. 1999 чылда Эстонияга салбыр тургустуна бээрге, мен ооң комитединге То́мас Э́дур, Ле́мбит Ра́йле болгаш То́мми Ка́уко суглар-биле кады бараалгап эгелээн мен.

Сибирьже шөлүттүрүпкен дыка хөй Иегованың Херечилери-биле таныжып алган бис. Каржы хамаарылга-даа, чоок улузу-биле чарлыышкын-даа оларны каржыландырбаан. Олар өөрүшкүлүг артып, Бурганның дугайында күзелдии-биле чугаалап турганнар. Оларның үлегери, бис база берге байдалдарда өөрүшкүнү чидирбейн, шупту чүвени ажып эртип шыдаар бис деп бүзүреткен.

Хөй чылдар иштинде күжениишкинниг ажылывыстан бистерге дыштаныр үелер эвээш турган. Кезек үеде Лесли чаза шылаар апарган. Ол фибромиалгия-биле харылзаалыг деп дораан билбээн бис. Канадаже чоруур деп шыңгыы боданып турган бис. Кажан бисти Па́ттерсонда (АКШ, Нью-Йорк штады) Салбыр комитединиң кежигүннериниң школазынче чалаптарга, ынаар барып шыдаарывыска чигзинип турган мен. Бис сеткиливистен ханы мөргээш, түңнелинде чөпшээрежир деп шиитпирлээн бис. Ынчан Иегова бисти деткээн. Мен өөренип турумда, Лесли эмнээшкинин эртип алган. Үе эртерге, чаңчыккан чуртталгавысче эглип келген бис.

2008 чылда Эстонияга турувуста, кол башкарылга черинден Конгоже көжеринге белен силер бе деп долгап келген. Ооң харыызын эртенинде бээр дээнинге кайгай берген мен. Ол медээни Леслиге ол кежээ чугаалаваан мен, чүге дизе ол хондур удувайн баар. Түңнелинде бодум хондур удувайн, Африкаже чорууру меңээ чүге коргунчуг деп Иеговага чугаалап турган мен.

Эртенинде шупту чүвени Леслиге чугаалап берген мен. «Иегова бисти Африкаже чалаан. Бир эвес ону боттарывыс шеневес болзувусса, ол болдунмас деп кайыын билип алыр бис?»  деп боданган бис. Эстонияга 16 чыл чурттааш, Кинша́саже ужуп чорупкан бис. Салбыр чери тайбың болгаш оожургал долган ногаан сесерлик болган. Лесли ол-ла дораан Канадага-ла турган открытказын өрээлинге салып алган. Ында: «Сени каяа олуртуп кааныл, аңаа чечектел» деп бижээн. Конгога тус черниң акы-угбалары-биле найыралдажып алган бис, библейжи кичээлдерни эрттирип эгелээн бис. Ынчан миссионер бараалгалывыс дыка улуг өөрүшкүнү эккелген. Биске өске салбырларны кезиир кылдыр база дааскан, ооң ачызында Африканың 13 чурттарынга баар аргалыг болдувус. Аңгы-аңгы чоннардан улус-биле таныжып, оларның чаражын магадаан бис. Баштайгы коргуштарым чиде берген, Иегованың бисти Африкаже чортупканынга аажок өөрүп четтирер-дир бис.

Конгога бисти янзы-бүрү аъш-чем-биле хүндүлээн, ооң иштинде курт-кымыскаякты амзаткан. Ооң мурнунда ындыг чүве чиир деп-даа бодавайн чораан мен. А акы-угбалар ону чаактарын борбаңнадыр чип турган. Биске база чаагай болган.

Гуманитарлыг дузаны, ном-дептерлерни чурттуң мурнуу чүгүнде үймээн болуп турган суурларже чедирип турган бис. Ол халдаашкыннардан херээжен улус, бичии уруглар когарап турган. Ха-дуңманың хөй кезии дыка ядыы чурттап турган, ынчалза-даа оларның диргизиишкинче быжыг бүзүрели, Иеговага улуг ынакшылы, организацияга бердингени чүрээвисти чылдып турган. Оларның үлегери Иеговага чүге бараалгап чоруурувусту катап боданырынче оттуруп, бүзүреливисти быжыглаан. Чамдык акылар бажыңнарын, шупту дүжүдүн чидирип алган. Кижи эт-хөреңгизин канчаар дүрген чидириптерин, Бурган-биле найыралдың кайы хире үнелиин ынчан тода көрүп каан мен. Аар-берге шенелделерге таварышкаш-даа, акылар ынча дыка хомудаваан. Оларның хөөнү бисти хей-аът киирген. Кадыкшылывыс кошкай бергенде азы кандыг-даа бергелерге таварышкаш, эрес-дидим болуру чугула деп көрген бис.

Ооң-биле йөрээлдеривис төнмээн: бисти Гонконгтуң салбырынче көжерин дилээн. Чөөн чүкке чурттаар деп бодал бажывыска безин кирбейн  чораан! Мынча чылдар иштинде Иегованың сагыш човаашкынын көрүп чораан болгаш, чөпшээрешкен бис. 2013 чылда Африканың чараш бойдузу-биле, эргим эш-өөрүвүс-биле ыглап тургаш, байырлашкан бис. Ам бисти чүү манап турарын билбээн бис.

Африка соонда, хөй чурттакчылыг, шимээнниг Гонконг хоорай өске планета ышкаш сагындырган. Кантон диалектини өөренири белен эвес болган, ынчалза-даа ынакшылдыг акыларывыс дузалажып турган. Тус черниң аъш-чеминге дыка таарзынган бис. Вефилде ажылывыс көвүдеп турган, а бажыңнар өртээ дыка дүрген өзе бээрге, Удуртукчу чөвүлел салбырның бажыңнарының хөй кезиин садар деп шиитпирлээн. Удатпаанда, 2015 чылда бисти Мурнуу Көрейже, амгы ажылдап турар черивисче, шилчидипкен. Көрей дыл база белен эвес, ам-даа ону өөренмишаан хевээр бис. Бичии-даа чедиишкиннеривис дээш акы-угбалар бисти мактаарга, өөрүүр-дүр бис.

Чаа эш-өөр тып алыры белен эвес. Баштай боду аалчыларга экииргек чорукту көргүзер болза, шупту улус-биле дүрген таныжып ап болурун билип каан бис. Оон аңгыда, ылгалып турар чүүлдерге бодаарга, акыларның ниити чүүлдери хөй деп көрген бис. Иегова шуптувуска сеткиливисти ажыдып, хөй эш-өөрлүг болур кайгамчыктыг салым-чаяанны берген (2 Кор. 6:11).

Кижилерге Иегова ышкаш хамаарылганы көргүзүп, ооң ынакшылын, сагыш човаачалын эскерери чугула деп шиңгээдип алган бис. Ундарал үезинде азы улус биске шоолуг ынак эвес деп бодал кирип кээрге, эш-өөрүвүстүң открыткаларын, чагааларын катап-катап номчуур турган бис. Иегова мөргүлдеривиске харыылап, кезээде деткип, күжүн берип турган.

Чеже-даа чай чок болзувусса, бот-бодувуска үени үндүрери эргежок чугула деп Лесли-биле бо чылдар дургузунда билип каан бис. Оон ыңай, ылаңгыя чаа дыл өөренип тургаш, оюн-баштак дыка ажыктыг деп шынзыккан бис. Кежээлерде Иеговага чүү дээш четтиргенивисти илередип болурун сактып кээрин кызар чордувус.

Ажыы-биле чугаалаарга, өске чурттарга чурттап, миссионерлээрин кажан-даа бодавайн чораан мен. Ынчалза-даа Иегова-биле шупту чүве болдуна бээр деп шынзыккан мен. Угаанымга Иеремияның мындыг сөстери кирип кээр: «Сен мени дуурайлап кааптың, Дээрги-Чаяакчы» (Иер. 20:7). Иегова бисти дыка хөй йөрээген, солун белектерни берген, самолётка аян-чоруктаар дээн күзелимни безин боттандырган. Салбырларны кезиир дээш, беш дипче ужуп четкен бис. Бичии тургаш, ооң дугайында безин сагыштаалап көрбээн мен. Кандыг-даа даалгалар дагзырга, кезээде шынчы дузалакчы эжим Леслини дыка үнелээр мен.

Кымга, чүү дээш ажылдап турарывысты боттарывыска үргүлчү сагындырар бис. Бөгүнгү кайгамчык чуртталгавыс дээрге келир үеде бисти манап турар мөңге чуртталганың чүгле бичии кезии-дир. Ынчан Иегова холун чада сунуп, бүгү амылыгларның күзээн чүвезин хандырар! (Ыд. ыр. 144:16).