Ол болуушкуннуң соонда Бурганны дилеп эгелээн мен. Улаштыр мээң-биле чүү болганының дугайында чугаалаарының мурнунда, чашкы үемниң сактыышкыннары-биле үлежип көөйн. Оон аңгыда, чуртталгаже көрүжүмнү чүү өскертипкенин база Чаяакчы-биле таныжып алырынга мени чүү оттурганын төөгүп бээйн.

1937 чылда Францияның соңгу талазының Генена деп хоорайынга төрүттүнген мен. Ачам шахтёр турган. Чажымдан тура ол мени ажылгыр-кежээ болгаш чөптүг чорукка ынак кылдыр өстүрүп каан. Шахтёрларның кылып турар ажылы кедергей аар-берге болгаш хинчектиг боорга, ачам ол байдалды өскертир дээш, үргүлчү забастовкаларга болгаш профсоюзтуң ажыл-херээнге киржип турган. Ооң аңгыда, ачамны тус черниң шажын башкарыкчыларының ийи арынныг чоруу хөлчок муңгарадыр турган. Шажын башкарыкчыларының хөй кезии бай кылдыр амыдырап-чурттап турган-даа болза, хүнден хүнче чединмейн, арай деп амыдырап чурттап турган шахтёрларже баргаш, аъш-чемин болгаш акшазын дилээр турган. Оларның дүктүг арынныын көргеш, ачам аажок хорадаар турган. Ынчангаш шажын-чүдүлге хамаанчок безин Бурган дугайында мээң-биле черле чугаалашпас турган.

 Өскен тудум, чөптүг эвес чорукту шуут көөр хөңнүм чок апарган. Чижээлээрге, Францияда хөй улус өскээртен келген язы-сөөктүг улусту ылгай көөр турган. А мен оларның ажы-төлү-биле ойнап, футболдаарынга ынак турган мен. Ооң аңгыда, мээң авам Польша чурттуг турган. Кандыг-даа язы-сөөктүг улус бот-боттарынга хүндүткелдиг хамаарылгалыг бооп, тайбың чурттаар кылдыр дыка күзеп турган мен!

1957 чылда албан шериин эрттирер дээш, мени кыйгыртыпкан. Шак ынчаар мен Алжир дагларынче чеде берген мен. «Өршээ Бурган! Мени камгала!» деп алгырыпкан соомда, меңээ уткуштур дайынчы эвес, а черлик элчиген үнүп келген. Элчиген боорга, дыка амыраан мен! Ол болуушкун база дайын мени чуртталганың ужур-утказының дугайында боданырынче мени оттурган. Чүү дээш чурттап турар бис? Бурган бисти херекке ап турар бе? Кажан-бир чер кырынга тайбың тургустунуп кээр бе?

Соонда мен шөлээлеп алгаш, ада-иемче чорупкан мен. Аңаа бир Иегованың Херечизи-биле таныжып алырымга, ол меңээ Библияны берген. Алжирче эглип келгеш, ону номчуп эгелээн мен. Ажыдыышкын 21-ги эгениң 3, 4 дугаар шүлүктери мени магададыпкан: «Дээрде дүжүлгеден ыыткыр үн мынча дээнин дыңнадым: «Бурганның турар чери ам улус аразында доктаап турупкан-дыр. [...] Ол ам оларның Бурганы... болур. Бурган кижилерниң караанда чаш бүрүзүн чодуп бээр. Моон соңгаар өлүм-даа, ыы-сыы-даа, ажыг-шүжүг-даа, аарышкы-даа турбас». «Ындыг чүүл ылап болур бе?» — деп кайгап турган мен. Ол үеде мен Бурганның-даа, Библияның-даа дугайында билбес турган мен.

1959 чылда шеригни эрттирип каапкан соонда, Франсуа дээр Иегованың Херечизи-биле таныжып алган мен. Ол меңээ Библияны эки билип алырынга дузалаан. Чижээ, Бурганның ады — Иегова деп, ол меңээ айтып берген (Ыд. ыр. 82:19, Чаа делегейниң очулгазы). Франсуа удавас Иегова чер кырынга чөптүг чорукту тургузуптар база Ажыдыышкын 21-ги эгениң 3, 4 дугаар шүлүктеринде бижээн аазаашкынын күүседиптер деп тайылбырлаан.

Ол библейжи өөредиглер ужур-уткалыг боорга, мээң сеткилимге кирген. Библияга дүүшпес чүүлдерге өөредип турарын билип кааш, шажын башкарыкчыларынга хорадап турган мен. Оларның мегезин сойгалаар дээш, арай боорда туттунуп орган мен! Шынап-ла, ачамның кижизидилгези меңээ улуг салдарны чедирген.

Франсуа болгаш өске-даа Иегованың Херечилериниң ачызында мен бодумну туттунуп өөренип алган мен. Бистиң кол сорулгавыс — улусту шүгүмчүлеп, шиидери эвес, а оларга Бурганның Чагыргазының дугайында чугаалап, дузалаары-дыр деп, олар меңээ тайылбырлаан. Иисус черге тургаш, шак ол ажылды кылып турган база өөреникчилеринге ону кылырын дааскан (Мф. 24:14; Лк. 4:43). Оон аңгыда, мен кижилерниң чүү чүвеге бүзүреп чоруурун барымдаалавайн, кижи бүрүзү-биле эвилең-ээлдек чугаалажып өөренир ужурлуг турган мен. Чүге дизе Библияда мынча дээн болгай: «Дээрги-Чаяакчының чалчазы боор кижи алгыш-кырыш кылбаза эки. Харын ол хамык улус-биле эвилең-ээлдек... боор ужурлуг» (2 Тим. 2:24).

Мен четпестеримни эдип алгаш, 1959 чылда кожуун шуулганынга сугга суктуруп, Иегованың Херечизи апарган мен. Ол шуулганга мен Анжель дээр аныяк уруг-биле таныжып алган мен. Ол мээң сеткилимге дыка кирген, ынчангаш мен Анжельдиң чоруп  турган чыыжынче барып эгелээн мен. Оон бис 1960 чылда өгленип алган бис. Анжель хөлчок кижизиг, бердинген кижи, ол — Иегованың кайгамчык белээ-дир (У. ч. 19:14).

Бо чурттап келгеш, мерген угаанныг болгаш дуржулгазы улуг акылардан дыка хөй чүвеге өөренип алган мен. Өөренип алган эң-не чугула кичээлим бо-дур: берге даалганы күүседир дизе, бодун томаартып база «арга-сүме чок болза, кылыр дээн чүве чогувас, а сүмелекчилер көвей болза, боттаны бээр» дээн сүмени утпас болза эки (У. ч. 15:22).

Чугаалар 15:22-де сөстерниң ылап шынныын 1964 чылда кожуун хайгааракчызы апаргаш, билип алган мен. Мен ынчан акы-угбаларны сорук киирип, деткиир дээш, чыыштарны кезип эгелээн мен. Ынчан мен чаа-ла 27 харлыг турган болгаш, дуржулгам көңгүс эвээш турган. Частырыгларны кылып-даа турган болзумза, оларны катап кылбас дээш кызып турган мен. Дуржулгалыг акыларның үнелиг сүмелери меңээ ол үеде дыка-ла дузалаан.

Кожуун хайгааракчызы кылдыр чаа-ла бараалгап эгелээн үемде бир болуушкунну дыка эки сактыр-дыр мен. Парижке бир чыышка келген үем. Чоруур деп турган хүнүмде, бүзүрели быжыг, дуржулгазы улуг акый мени: «Улус чок черге чугаалажып көрээлем» — дээн. Мен: «Чаа» — деп чөпшээрешкен мен. Ол мынча деп айтырган: «Луи, бажыңга келген эмчи кижи бир дугаарында кымны көрүксээр ийик?» «Аарыг кижини» — деп харыылаан мен. «Шын-дыр. А мен эскереримге, сен үениң хөй кезиинде быжыг бүзүрелдиг акы-угбалар-биле аралажып турар-дыр сен, чижээ, чыыш хайгааракчызы дээн ышкаш. А бистиң хуралывыста пөрүк, ыядыычал, ундарап чоруур, Иеговага чуртталгазын чоокта чаа бараалгадып алган акы-угбалар көвей болгай. Бир эвес сен оларның-биле чугаалажып, оларның бажыңынга катай шайлап, хөөрешкен болзуңза, олар кайы хире өөрүүр ийик!»

Ол акый меңээ ажыктыг сүмени берген боорга, аажок амыраан мен. Иегованың хойларынга кайы хире ынаан көргеш, магадап ханмаан мен! Ынчангаш бодумну томаартып алгаш, ооң сүмезин ажыглап эгелээн мен. Иегова биске ол хире сагыш човангыр акыларны берген боорга, Аңаа өөрүп четтирер-дир мен.

1969 биле 1973 чылда Парижтен ырак эвесте Коломб дээр хоорайда болуп эрткен делегей чергелиг шуулганнарга келген улусту чемгерер нарын  даалганы меңээ дааскан. 1973 чылда болган шуулганга 60 000 хире кижини 5 хонук ишти чемгерер ужурлуг турган мен. Ону канчаар кылырын аайын тыппайн, бажым ыжып келген. Ынчалза-даа Чугаалар 15:22-де сөстер меңээ база катап дузалаан. Ынчангаш мен аъш-чем адырынга ажылдап келген дуржулгалыг акылардан сүмени дилээн мен. Оларның аразында поварлар, эът садыгжылары, ногаа аймаа өстүрүкчүлери база садыг-саарылга чоргузуп билир улус турган. Ынчангаш кады элчип-селчип тургаш, берге даалганы чедиишкинниг күүседип шыдаан бис.

1973 чылда мени кадайым-биле кады француз Вефилче чалаан. Мээң алган бир дугаар даалгам дыка нарын болган. Камерун деп Африкан чуртче ном-дептерлерни чоргузар ужурлуг турган мен. Ынчан Камерунга 1970—1993 чылдарда ажыл-чорудулгавысты хоруп каан турган. Ол даалганы канчаар күүседирин аай-бажын тыппайн турумда, ол үеде Францияның салбырында хайгааракчы бооп бараалгап турган акывыс ону эскерип каан. Мээң хей-аъдымны көдүрер дээш, ол: «Камерунда акыларывыска бүзүрелди быжыктырар аъш-чем херек, оларны чемгериптээлем» — дээн. Ынчангаш оларны «чемгерип» каан бис.

Камерунда бараалгап турар хуралдың удуртукчулары-биле ужуражыр дээш, ооң кызыгаарында турар чурттарже элээн каш катап чорааш келген мен. Ол мерген угаанныг болгаш эрес-дидим акылар Камерунче доктаамал ном-дептерлерни чедирер ажылды организастаарынга меңээ дузалаан. Ынчангаш Иегова бистиң күжениишкиннеривисти йөрээген. Камерунда хоругдал 20 ажыг чыл уламчылаан-даа болза, ол үениң дургузунда Бурганның чону «Таңныыл суургазы» болгаш «Наше священное служение» дээр дептерлерниң шупту үндүрүлгелерин алганнар.

Анжель Иеговага ынак деп, ооң-биле таныжып тургаш-ла, эскерген мен. А өгленип алырывыска, ооң чараш шынарлары оон-даа артык меңээ илдең  апарган. Чижээ, куда соонда Анжель мени Иеговага мөргүлге мындыг сөстерни чугаалаарын дилээн: «Иегова, бүгү күжүвүстү үндүрүп тургаш, Сеңээ кады бараалгаар бис!». Ынчангаш Иегова мөргүлүвүске харыылап берген.

Оон ыңай Анжель мени Иеговага оон-даа артык ынанырынга өөредип каан. Чижээ, бисти 1973 чылда Вефилче чалаптарга, ол дораан харыыны бербээн мен, чүге дизе кожуун хайгааракчызы кылдыр бараалгаары меңээ солун турган. Ынчалза-даа Анжель меңээ чугула чүүлдү сагындырган: чуртталгавысты Иеговага бараалгаткан болганывыста, Ооң организациязы чүнү-даа дилээрге, күзелдии-биле күүседиринге белен боор ужурлуг эвес бис бе? (Евр. 13:17). Ол сөстерге чөпшээрешпес арга чок. Оон бис Вефилче чедип келген бис. Мээң өөм ишти мерген угаанныг, сарыылдыг база Иеговага дыка ынак. Ооң чараш шынарлары өг-бүлевисти хөй чылдар дургузунда быжыглап, шын шиитпирлерни хүлээринге дузалап келген.

Чылдар эртип-ле турар, а эргим кадайым мени деткивишаан хевээр. Чижээ, организациявыстың школаларының хөй кезии англи дылда эртип турар боорга, Анжель-биле англи дылывысты экижидип алырын шиитпирлеп алган бис. 70 хар ажып турган-даа болзувусса, англи чыышче шилчидип алган бис. Даштыкы дылды өөренир үени үндүрери меңээ белен эвес болган. Чүге дээрге француз салбырның комитединде бараалгап чоруур болгаш, хөй хүлээлгелерлиг мен. Ынчалза-даа бис Анжель-биле бот-боттарывыска дузалажып турган бис. Ам 80 хар ажып турар-даа болзувусса, чыыштарга англи-даа, француз-даа дылдарга белеткенип турар бис. Ол ышкаш ужуражылгаларга идепкейлиг киржип, акы-угбалар-биле кады доктаамал суртаалдаарын кызар-дыр бис. Англи дылды кызып өөрениривиске, Иегова бисти йөрээген.

Чижээ, 2017 чылда бисти Анжель-биле кады салбырлар комитеттериниң кежигүннери болгаш кадайларының школазынга өөрениринче чалаан. Ол школа Нью-Йорк штадының Паттерсонда Таңныыл суургазының Өөредилге төвүнде эртип турар (АКШ).

Шынап-ла, Иегова — Өндүр улуг Башкы (Иса. 30:20). Ынчангаш Ооң чону — аныяк-даа, улгады-даа берген улус — эң-не онзагай эртем-билигни ап турар (Ы. х. к. 4:5—8). Иегованы болгаш дуржулгалыг акыларны дыңнап турар аныяктарның канчаар бүзүрели быжыгып, шынчы бараалгап чоруурун көрген мен. «Мерген угаанныг кижини чагып-сурга — ол оон-даа мерген угаанныг апаар, чөптүг-шынныг кижини өөрет — ол оон-даа хөй билиглиг апаар» дээн Чугаалар 9:9-та сөстер дыка шын бооп турар.

60 чыл бурунгаар Алжир дагларынга болган чүүлдү өйлеп-өйлеп сактып кээр мен. Ынчан мени дыка хөй эки чүүлдер манап турар деп билбээн мен. Улустан дыка хөй ажыктыг чүүлге өөренип алган мен. Иегова мени болгаш Анжельди йөрээп, дыка солун чуртталганы берген. Бис моон-даа соңгаар дээрде Адавыстың удуртулгазын ап, мерген угаанныг болгаш дуржулгалыг акы-угбалардан өөренир күзелдиг бис!