1. Ажыдыышкын номундан алырга, Бурганның чону чүү чүвеге таваржып турар?

 АЖЫДЫЫШКЫН номундан Бурганның дээрде Чагыргазы тургустунган база Эрлик черже дүжүр октаттырган деп билип алыр бис (Ажыд. 12:1—9). Дээрге ол эң аас-кежиктиг болуушкун болган! А Бурганның черде шынчы бараалгакчыларынга оон-даа аар-берге үелер келген. Чүге дээрге каржыланган Эрлик оларже медээжок килеңнеп турар (Ажыд. 12:12, 15, 17).

2. Эрликтиң халдаашкынын биске быжыг туруштуг ажып эртеринге чүү дузалаар?

² Эрликтиң халдаашкынын биске быжыг туруштуг ажып эртеринге чүү дузалаар? (Ажыд. 13:10). Келир үеде болур болуушкуннар биске улуг деткимче боор. Чижээ, Иоанн элчин чуртталгавыстың эки талаже канчаар өскерли бээрин бижээн. Оон аңгыда, Иегова дайзыннарының шуптузун узуткап каар. Ажыдыышкын номунда Ооң дайзыннарын канчаар чуруп көргүскенин сайгаргаш, Иегованың оларны канчаар узуткаарын билип алыылыңар.

3. Ажыдыышкын номунда чамдык маңгыстарны чугаалаңар.

³ Ажыдыышкын номунуң бир дугаар шүлүүнден-не ында болуушкуннарны чечен дылда бижээн деп көскү (Ажыд. 1:1). Ында Бурганның дайзыннарын база шак ынчаар бижээн. Баштай «далайдан үнүп орар араатанны» көрүп каар бис. «Ол он мыйыстыг болгаш чеди баштыг» (Ажыд. 13:1). Ооң соондан өске араатан үнүп кээр. Иоанн ооң дугайында мынча дээн: «Черден үнүп орар база бир араатанны көрүп кагдым. Ол... улу ышкаш чугаалаар болду». Ол «отту безин дээрден бадырып[тар]» (Ажыд. 13:11—13). А төнчүзүнде  кырында самыыраан херээжен олурар «кызыл араатан» көстүп кээр. Ол үш маңгыс — Иегованың болгаш Ооң Чагыргазының шагдакы-ла дайзыннары-дыр. Оларны ам тода көрүптээлиңер (Ажыд. 17:1, 3).

4, 5. Даниил 7:15—17-де сөстер Ажыдыышкын номунда араатаннарны билип алырынга канчаар дузалап турар?

⁴ Ол маңгыстарны тодарадып алыр дизе, Ажыдыышкын номунуң чечен дылын эки билип алыр херек. Аңаа биске Бурганның Сөзү боду дузалап турар. Ажыдыышкын номунда араатаннар Библияның өске-даа номнарында таваржып турар. Чижээ, Даниил медээчи дүжүнге «далайдан аңгы-аңгы дендии улуг дөрт араатан аңның» үнүп кел чыдарын көрген (Дан. 7:1—3). Оон Даниил боду-ла ол дөрт араатан аң дээрге дөрт «хаан-дыр», азы дөрт чагырга-дыр, дээн. (Номчуптуңар: Даниил 7:15—17.) Моон алырга, Ажыдыышкын номунда араатаннар дээрге политиктиг күштер-дир.

⁵ Ам оларны сайгарып кириптээлиңер. Библия боду оларның утказын биске канчаар тайылбырлап бээрин бо статьяга көөр бис. Эгезинде үш араатанны көрүптээлиңер: 1) олар кымны илередип турар, 2) оларны чүү манап турар база 3) ону билири биске чүге чугула?

6. Чеди баштыг араатан кымны илередип турар? (Ажыдыышкын 13:1—4).

⁶ Чеди баштыг араатан кымны илередип турар? (Номчуптуңар: Ажыдыышкын 13:1—4.) Эскерер болза, ол араатан ирбишке дөмей, ооң аспактары адыгныы дег, а аксы арзылаңныы дег база он мыйыстыг. Солун чүүл, ол араатанның бо шупту кезектери Даниил номунуң 7-ги эгезинде бижээн дөрт маңгыста база бар. Ынчалза-даа ында бир ылгал бар: Ажыдыышкын номунда бо шупту кезектер дөрт эвес, а чаңгыс араатанда бар. Ынчап кээрге, ол араатан кандыг-бир чагырганы азы делегей чергелиг күрүнени илеретпейн турар. Ол араатан «янзы-бүрү дылдарлыг аймак, чон база шупту сөөк-языны чагырар эргелиг» (Ажыд. 13:7). Ынчап кээрге, ооң чагыргазы бүгү делегейде тергиидеп турар. Ол маңгыс дээрге төөгү дургузунда кижилерни чагырып чоруур аңгы-аңгы эрге-чагыргаларны илередип турар * (Эккл. 8:9).

7. Араатанның баш бүрүзү чүнү илередип турар?

⁷ Ол араатанның чеди баш бүрүзү чүнү илередип турар? Ону билип алырынга биске Ажыдыышкын 17-ги эге дузалаар. Ында 13-кү эгеде араатанны оон-даа тода бижээн. Иоанн мынча дээн: «Чеди баш дээрге... чеди хаан-дыр. Оларның бежи дүжүп калган, бирээзи ам-даа чагырбышаан, өскези ам-даа келбээн, а чедип келгеш, маңаа көңгүс үр эвес үеде турар» (Ажыд. 17:9, 10). Эрликтиң ажыглап турган шупту эрге-чагыргалары өскелерден ылгалып, онзаланып турар боорга, оларны «баштар» деп адаан. Ол делегей чергелиг күрүнелерниң девискээринге Бурганның чону хөйү-биле чурттап, оларга истеп сүрдүрүп турган. Иоанн элчинниң хүннериниң мурнунда-ла оларның бежи дүжүп каан (Египет, Ассирия, Вавилон, Мидо-Персия болгаш Греция). Иоанның хүннеринде алдыгы делегей чергелиг күрүне, Рим, башкарып турган. А сөөлгү чедиги күрүне кым боорул?

8. Араатанның чеди дугаар бажы чүнү илередип турар?

⁸ Ону тодарадып алырынга биске Даниил ному дузалаар. Бо делегейниң сөөлгү  хүнүнде, «Дээргиниң хүнүнде», кандыг делегей чергелиг күрүне чагырар? (Ажыд. 1:10). Ол дээрге Великобритания биле Каттышкан Штаттар-дыр. Ынчаарга ол ийи күрүнениң каттышкан күжү Ажыдыышкын 13:1—4-те араатанның чеди дугаар бажы-дыр.

9. Хураганныы дег ийи мыйыстыг араатан чүнү илередип турар?

⁹ Ажыдыышкын 13-кү эгеде Великобритания биле АКШ-ты «хураганныы дег ийи мыйыстыг, ынчалза-даа улу ышкаш» чугааланыр араатан кылдыр көргүскен. Ол «өндүр улуг кайгамчык чүүлдерни кылды: улус көрүп турда, отту безин дээрден бадырып турду» деп бижээн (Ажыд. 13:11—15). Ажыдыышкын 16 биле 19-ку эгелерде ол ийи мыйыстыг араатанны «меге медээчи» деп адаан (Ажыд. 16:13; 19:20). Даниилдиң өттүр билген медеглелинден алырга, Великобритания биле АКШ каттыжып алгаш, «каржы-дошкун хоозуралды болдурар» дээн (Дан. 8:19, 23, 24). Ол чүүл Ийиги делегей дайынының үезинде күүсеттинген. Британ болгаш американ эртемденнерниң чогаадып кылган ийи атомнуг бомбазы Оожум океанга болган дайынны соксадыпкан. Великобритания биле АКШ ол ийи бомбаны октааны-биле «отту безин дээрден бадырып[кан]».

10. «Араатанның дүрзүзү» чүнү илередип турар? (Ажыдыышкын 13:14, 15; 17:3, 8, 11).

¹⁰ Ам бир өске араатанны көөр бис. Ол чеди баштыг араатан-биле дөмей-даа бол, ооң чүгле өңү кызыл. Ону «[чеди баштыг] араатанның дүрзүзү» база «сески хаан» * деп адаан. (Номчуптуңар: Ажыдыышкын 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Ол хаанны «кажан-бир шагда дириг турган, ам өлүг, ындыг-даа болза, катап чедип кээр» дээн. Ол дээрге делегей чергелиг политика ниитилелдериниң сонуургалдарын деткип турар Каттышкан Нациялар Организациязы-дыр (КНО). Баштай ол Нациялар Лигазы кылдыр билдингир турган. Ийиги делегей дайынының үезинде ол ажыл-чорудулгазын соксаткаш, амгы үеде катап тургустунуп келген.

11. Ол араатаннар чүнү кылыр база олардан чүге корткан ажыывыс чок?

¹¹ Ол араатаннар пропаганданы мергежилдиг ажыглап тургаш, хамык улусту Иеговага болгаш Ооң чонунга удурландырыптар. Өскээр чугаалаарга, «чер-делегейниң хамык хааннарын... Бүрүн Күчүлүг Бурганның өндүр улуг шииткел хүнүнде боор дайын-чаага [Армагеддонга]» чыып эккээр (Ажыд. 16:13, 14, 16). Ынчалза-даа бистиң корткан ажыывыс чок. Өндүр улуг Бурганывыс Иегова Ооң башкарылгазын деткип чоруур улусту камгалап алыр дээш, хөделип үнер (Иез. 38:21—23).

12. Ол араатаннарны чүү манап турар?

¹² Ол араатаннарны чүү манап турар? Ажыдыышкын 19:20-де мынча дээн: «Араатанны болгаш ооң өмүнээзинден кайгамчык чүүлдер кылып турган, араатанның таңмазы-биле демдектеттирген база ооң дүрзүзүнге мөгейген улусту дуурайлап келген меге медээчини тудуп хоругдап кагды. Араатан биле меге медээчи күгүр кыпкан оттуг хөлче диригге киир октаттырыпканнар». Моон алырга, олар эрге-чагыргалыг турда-ла, Бурган оларны мөңгези-биле узуткап каар.

13. Эрге-чагыргалар христианнарже кандыг базыышкын кылып турар?

¹³ Ол чүүл биске кандыг салдар чедирип  турар? Бис Бурганга болгаш Ооң Чагыргазынга бердинген болур ужурлуг бис (Ин. 18:36). Ынчангаш политикаже канчап-даа киришпейн турар бис. Ону кылыры чамдыкта белен эвес. Чүге дизе эрге-чагыргалар кижи бүрүзүнден оларны аксы-сөзү болгаш ажыл-херээ-биле деткиирин негеп турар. Оларның күштүг базыышкынынга алзыпкан улуска араатанның таңмазын салып турар (Ажыд. 13:16, 17). Ындыг улус Иегованың ээ көрүүшкүнүн албас база мөңге чурттавас (Ажыд. 14:9, 10; 20:4). Ынчангаш бистиң кижи бүрүзү, ол базыышкын чеже-даа күштүг болза, политикаже чүү-даа дээш киришпес ужурлуг бис.

14. Иоанн чүнү көргеш, аажок кайгаан? (Ажыдыышкын 17:3—5).

¹⁴ Оон Иоанн элчин: «Мен ону көргеш, аажок кайгадым» — дээн. Чүү ону кайгадыпкан? «Кызыл араатан мунуп алган херээжен» (Ажыд. 17:1, 2, 6). Ол «сурагжаан самыыраан херээжен» дээрге Өндүр улуг Вавилон-дур. «Черниң хааннары ооң-биле самыырап турган». (Номчуптуңар: Ажыдыышкын 17:3—5.)

15, 16. Өндүр улуг Вавилон деп чүл ол база ону кайыын билир бис?

¹⁵ Өндүр улуг Вавилон деп кымыл? Ол самыыраан херээжен күрүнелерниң чагырыкчылары-биле будалып турган (Ажыд. 18:9). Өскээр чугааларга, ол «черниң хааннарын» мунуп алгаш, оларны чагырар бодаан. Ынчалза-даа ол чүүл болдунмаан. Ынчап кээрге, ол херээжен эрге-чагыргаларны илеретпейн турар. Оон ыңай ол Эрликтиң бо делегейинде чазый садыг-саарылганың тургузуун база илеретпейн турар. Чүге дизе Ажыдыышкын номунда оларны «бо делегейниң садыгжылары» деп адаан (Ажыд. 18:11, 15, 16).

¹⁶ Библияда «самыын садар чорук» биле «шынчы эвес чорукту» болганчок доора уткалыг ажыглаан боор. Ол сөстер Бурганга бараалгап чор бис дээр хирезинде, дүрзү-бурганнарга бараалгап азы бо делегейни магадап турар улуска хамааржыр (1 Чыл. 5:25; Иак. 4:4). А Бурганның шынчы бараалгакчыларын «боттарын арыг хевээр кадагалап арттырып алган улус» деп адаан (Ажыд. 14:4; 2 Кор. 11:2). Бурунгу Вавилон буктар өөредииниң төвү турган. Ынчангаш Өндүр улуг Вавилон дээрге Бурганга таарышпас шупту шажыннарны илередип турар. Ол самыыраан херээженни делегей чергелиг меге шажыннар деп болур (Ажыд. 17:5, 18; «Что такое Вавилон Великий?» деп статьяны jw.org деп сайтыдан номчуңар).

17. Өндүр улуг Вавилонну чүү манап турар?

¹⁷ Өндүр улуг Вавилонну чүү манап турар? Ажыдыышкын 17:16, 17-де: «Сээң көргениң он мыйыс болгаш араатан боду самыыраан херээженни көрбестей бээр. Олар ону хоозураткаш, шалдаң-чанагаш кааптарлар, ооң мага-бодун сыырып, от-биле чиртирлер. Бурган демги он хаанның чүректеринге, Ооң сөстери бүтпээн шаанда, чагырар эргезин араатанга бээр деп күзелди тывылдырган. Олар ынчалдыр Ооң күзел-соруун күүседир» — деп бижээн. Чоннар «кызыл араатанны», азы КНО-ну, ажыглап, делегей чергелиг меге шажыннарны долузу-биле узуткап кааптар кылдыр, Иегова кылыптар (Ажыд. 18:21—24).

18. Өндүр улуг Вавилон-биле кандыг-даа харылзаавыс чок деп канчаар көргүзүп болур бис?

¹⁸ Ол чүүл биске кандыг салдар чедирип турар? Бурганның мурнунга бараалгалывыс «арыг болгаш кем чок» боор ужурлуг  (Иак. 1:27). Ынчангаш Өндүр улуг Вавилоннуң меге өөредиглеринге, дүрзү-бурганнардан укталган байырлалдарынга, буктар-биле холбашкан ёзу-чаңчылдарынга борашпаалыңар база ооң мөзүзү куду деңнелинче батпаалыңар. Улус Өндүр улуг Вавилон-биле кады узуткаттырбазын дээш, оларны оон үнерин ам-даа улаштыр деткиир бис (Ажыд. 18:4).

19. «Аажок улуг кызыл улу» деп кымыл?

¹⁹ Ажыдыышкын номунда Иисуска болгаш ооң төлээлеринге удур дайылдажып турар «аажок улуг кызыл улу» дугайында бижээн (Ажыд. 12:3, 7—9). Ол Бурганның чонунче халдап, эрге-чагыргаларны илередип турар араатаннарга эрге-күштү берип турар (Ажыд. 12:17; 13:4). Ол «аажок улуг улуну, шаандагы чыланны» Эрлик болгаш Удурланыкчы деп адаан (Ажыд. 12:9; 20:2). Иегованың шупту дайзыннары ооң аайындан эртпес.

20. Улуну чүү манап турар?

²⁰ Улуну чүү манап турар? Ажыдыышкын 20:1—3-те бижээни дег, Эрликти 1000 чыл ишти тамыже киир октаптар. Ол аңаа кара-бажыңда дег болур. Эрлик ол үеде чоннарны дуурайлап шыдавас. Ооң соонда Эрликти болгаш буктарны «кыпкан күгүр долган хөлче киир октаптар», азы кезээ-мөңгеде узуткап каар (Ажыд. 20:10). Эрлик болгаш буктар чок делегейни сагыштаалап шыдаар силер бе? Чуртталганың кайы хире кайгамчык апаарын сөстер-биле безин дамчыдары болдунмас-тыр!

21. Ажыдыышкын номунда өттүр билген медеглелдерни сайгаргаш, чүнү миннир-дир силер?

²¹ Ажыдыышкын номунда өттүр билген медеглелдерни Иегованың биске тайылбырлап бергени кайгамчык-тыр! Иегованың дайзыннарын тодарадып алырындан аңгыда, оларны чүү манап турарын база көрдүвүс. «Өттүр билген бо медеглелди дыңналдыр номчуп турар кижи база ону дыңнап, ында бижээн чүвени сагып турар улус амыр-чыргалдыг»! (Ажыд. 1:3). Бурган дайзыннарын узуткап кааптарга, Ооң шынчы бараалгакчыларын кандыг келир үе манап турар? Бо айтырыгның харыызын дараазында статьяга сайгарар бис.