1, 2. Вавилонга чурттап чораан еврейлер кандыг чугула шиитпир хүлээр ужурлуг турган? (Эзра 1:2—4).

 ХААННЫҢ чарлыы үнген! 70 чыл Вавилонга кулданыгга турган еврейлер ам Израильче чанып болур апарган. (Номчуптуңар: Эзра 1:2—4.) Ол чүгле Иегованың ачызында болдунган. Чүге? Чүге дизе Вавилончулар кулданыгга турган улузун кажан-даа салбас турган (Иса. 14:4, 17). Ынчалза-даа Вавилон империя буурап каарга, чаа чагырыкчы еврейлерге төрээн черинче чоруп болурун чарлаан. Ынчангаш кижи бүрүзү, ылаңгыя өг-бүлениң баштыңнары, Вавилондан чоруур-чорбазын шииптирлээр ужурлуг турган. Ындыг шиитпирни хүлээри белен эвес. Чүге?

² Чамдык улуг назылыг улус ол аян-чорукту айыылдыг деп бодап турган. Еврейлерниң хөй кезии Вавилонга төрүттүнген болгаш, оон өске чер билбес турган. Израиль оларның ада-өгбезиниң чурту турган. Оон аңгыда, чамдык еврейлер Вавилонга бай апарган. Ынчангаш эптиг чараш бажыңнарын азы чедиишкинниг садыг-саарылгазын каггаш, танывазы черже көжери оларга берге болган.

3. Бурганга шынчы еврейлерни кандыг шаңнал манап турган?

³ Бурганга шынчы еврейлерге Израильче чанары оларның чидирип алыр чүүлдеринден дээре турган. Эң улуг шаңнал Иеговага мөгейиишкин-биле харылзаалыг. Вавилонга 50 ажыг меге чүдүлгениң өргээлери турган, а Иегованың өргээзи турбаан. Оон аңгыда, Моисейниң хоойлузунга дүүштүр өргүл бээр бедигээжи-даа, оларны удуртуп-башкарар бараалгакчылары-даа израильчилерде чок турган. Олар Иегованы хүндүлевес, ооң дүрүмнерин сагывас, дүрзү-бурганнарга чүдүүр чон аразынга чурттап чораан.  Ынчангаш Бургандан коргар муң-муң еврейлер арыг чүдүлгени катап тургузуп алыр дээш, чуртунче аажок чаныксап турган.

4. Иегова Израильче чанар дээн еврейлерге кандыг дузаны аазаан?

⁴ Вавилондан Израильче орук берге болгаш, дөрт хире ай чоруп кээр турган. Иегова оларның оруунга шаптараазыннарны ап кааптарын аазаан. Исайя медээчи: «Ээн кургаг ховуга Дээрги-Чаяакчыга оруктан белеткеңер! Бурганывыска делгем оруктан ховуга дорттап бериңер! [...] Дески эвес чер дескилежи берзин, дөңнелчек черлер оргу апарзын» деп бижээн (Иса. 40:3, 4). Мону сагыштаалап көрүңер: даглар аразында ээн кургаг ховуда делгем, дески орук чадып каан. Ол дээрге кандыг-даа аян-чорукчунуң күзели-дир! Даглар болгаш кашпалдар эртериниң орнунга, шак ындыг орук-биле чорууру дүрген болгаш белен.

5. Вавилондан Израильче доора уткалыг оруктуң ады кандыг?

⁵ Амгы үеде хөй оруктарның болгаш шосселерниң аттары азы дугаарлары бар. Исайяның бижээн доора уткалыг оруунуң ады база бар. Библияда мынча дээн: «Ол черлеп делгем орук шөйлүр, ону Ыдыктыг орук деп адаар. Арыг эвес улус ол оруктап чорбас» (Иса. 35:8). Бо аазаашкын израильчилерге кандыг уткалыг турган? Амгы үеде ол биске чүнү илередип турар?

6. Орукту чүге ыдыктыг деп адаан?

⁶ Ол орукту «Ыдыктыг орук» деп адааны дыка-ла чараш-тыр! Чүге ынча деп каан? Чүге дизе өттүр билген медеглелде чанып бар чыдар израильчилерниң аразынга чаңгыс-даа «арыг эвес» кижи турбас дээн. Өскээр чугаалаарга, оларның аразынга мөзү-шынар чок, дүрзү-бурганнарга чүдүүр азы аар бачыт үүлгедир кижи турбас дээн. Израиль Бурганның «ыдыктыг чону» апаар ужурлуг турган (Ы. х. к. 7:6). Ынчалза-даа Вавилондан үнген улус бодунуң аажы-чаңын дөмей-ле өскертир ужурлуг турган.

7. Чамдык еврейлер чүнү өскертир ужурлуг турган? Чижектерден чугаалаңар.

⁷ Чугаалашканывыс дег, еврейлерниң хөй кезии Вавилонга төрүттүнген. Олар вавилончуларның ёзу-чаңчылдарын сагып эгелээн чадавас. Еврейлерниң Израильче эглип келгениниң соонда, он-он чыл эрткенде, оларның чамдыызы дүрзү-бурганнарга чүдүүр кадайлар ап алган деп, Эзра билип каан (Хост. 34:15, 16; Эзра 9:1, 2). А соонда Неемия чагырыкчы Израильге төрүттүнген ажы-төл еврей дылды билбес боорга, кайгап каан (Ы. х. к. 6:6, 7; Неем. 13:23, 24). Ол ажы-төл Бурганның Сөзүн бижээн еврей дылды билбес болза, канчап Иеговага ынак апарып, аңаа бараалгаарыл? (Эзра 10:3, 44). Ынчангаш еврейлер шыңгыы өскерлиишкиннер кылыр ужурлуг турган. Ынчалза-даа Израильге арыг чүдүлге чоорту тургустунуп кел чыткан болгаш, оларга ону кылыры белен турган (Неем. 8:8, 9).

8. Чүс-чүс чылдар бурунгаар болган болуушкуннар биске чүге чугула? (Журналдың даштында чурукту көрүңер.)

⁸ Чамдык улус мынча деп бодап болур: «Ийе, бо бүгү солун-дур. Ынчалза-даа шагда-ла еврейлер-биле болган чүүл меңээ кандыг хамаарылгалыг?» Улуг хамаарылгалыг, чүге дизе бис база «Ыдыктыг орук-биле» чоруп орар бис. Шилип чагдырганнарга-даа азы «өске хойларга-даа» хамааржыр болзувусса, «Ыдыктыг орукка» артары чугула (Ин. 10:16). Чүге дизе ол орук доора  уткалыг дываажаңны таварыштыр эртип, Бурганның Чагыргазының келир үеде йөрээлдеринче бисти аппар чыдар b. 1919 чылдан эгелеп, сая-сая эр-херээжен улус база ажы-төл меге шажыннарның делегей чергелиг империязындан, Өндүр улуг Вавилондан, үнгеш, ол орукче туруп алган. Силер база оларның аразында чадавас силер. «Ыдыктыг орук» 100 хире чыл бурунгаар ажыттынган-даа болза, ооң белеткел ажылдары чүс-чүс чылдар бурунгаар эгелээн.

9. Исайя 57:14-те «Ыдыктыг оруктуң» белеткелиниң дугайында чүү дээнил?

⁹ Вавилондан үнген еврейлерниң оруунга моондактар турбас кылдыр, Иегова сагыш човаан. (Номчуптуңар: Исайя 57:14.) Амгы үеде «Ыдыктыг оруктуң» дугайында чүнү чугаалап болур? 1919 чылдың мурнунда каш чүс чылдар дургузунда Иегова ону хүндүлээр чамдык эр улусту Өндүр улуг Вавилондан үнген орукту белеткээр кылдыр ажыглап турган. (Деңнеңер: Исайя 40:3.) Ак сеткилдиг улус соонда Өндүр улуг Вавилондан үнгеш, арыг чүдүлгени катап тургускан доора уткалыг дываажаңче кирер кылдыр, олар орукту белеткеп кылган. Олар чүнү кылганыл? Ону ам сайгарыптаалыңар.

10, 11. Ном парлалгазы биле Библияның очулгазы библейжи өөредиглерни тарадырынга канчаар дузалаан? (Ол ышкаш чурукту көрүңер.)

¹⁰ Ном парлалгазы. XV-ки вектиң ортузунга чедир Библияны хол-биле хоолгалап турган. Ынаар дыка хөй үе үнер боорга, Библияның саны эвээш болгаш өртээ дыка аар турган. А парлаар станок чогааткан соонда, Библияны парлаары болгаш тарадыры белен апарган.

¹¹ Очулга. Чүс-чүс чылдар ишти Библия чүгле эртем билиглиг улустуң билип шыдаар латин дылынга турган. Ном парлалгазы нептерээн соонда, Бурганны ханы хүндүлээр улус ооң Сөзүн бөдүүн чоннуң дылынче очулдуруп эгелээн. Ам номчукчулар шажын башкарыкчыларының өөредиглерин Библия херек кырында чүге өөредип турары-биле деңнеп болур апарган.

12, 13. Ак сеткилдиг Библияның шинчилекчилери XIX-ку векте меге өөредиглерни канчаар сойгалаан? Чижекти чугаалаңар.

¹² Библияны өөренир ном-дептерлер. Библияның кичээнгейлиг шинчилекчилери Бурганның Сөзүнден хөйнү билип эгелээн. Олар билген чүүлдерин ажыы-биле чугаалаарга, шажын бараалгакчылары хорадап турган. Чижээ, XIX-ку векте каш ак сеткилдиг эр улус шажыннарның меге өөредиглерин сойгалап турар брошюраларны үндүрүп эгелээн.

¹³ 1835 хире чылда Генри Гру деп Бурганны ханы хүндүлээр эр кижи өлген улустуң байдалының дугайында брошюраны үндүр парлаан. Аңаа Генри хөй церковьтарның кижилер өлүм чок кылдыр төрүттүнер дээн өөредиин сойгалааш, Бижилгениң дузазы-биле өлүм чок чуртталганы Бурган бээр деп бадыткаан. 1837 чылда Джордж Сторрз деп пастор ол брошюраны поездиге тып алган. Ону номчааш, ол бодунга чугула алыс шынны билип алгаш, ону өскелерге чугаалаар деп шиитпирлээн. 1842 чылда ол «Айтырыг: каржы улус өлүм чок чуртталганы салгап алыр бе?» деп темалыг каш илеткелди чугаалаан. Джордж Сторрзтуң ажылдары Чарлз Расселл деп аныяк эрже дыка эки салдар чедирген.

14. Расселл акый болгаш ооң талалакчылары «Ыдыктыг орукту» белеткеп турган улустуң ажылдарын канчаар ажыглап турган? (Ол ышкаш чурукту көрүңер.)

 ¹⁴ Расселл акый болгаш ооң талалакчылары «Ыдыктыг орукту» белеткеп турган улустуң ажылдарын канчаар ажыглап турган? Олар Ыдыктыг Бижилгени шинчилевишаан, словарьларны, симфонияларны болгаш ооң мурнунда үнген Библияның аңгы-аңгы очулгаларын ажыглаан. Оон ыңай оларга Генри Гру, Джордж Сторрз болгаш өскелерниң-даа кылган шинчилелдери аажок дузалаан. Расселл акый болгаш ооң талалакчылары аңгы-аңгы библейжи темаларга хөй номнарны болгаш брошюраларны парлап үндүрүп тургаш, «Ыдыктыг оруктуң» ажылдарынче улуг үлүгнү киирген.

15. 1919 чылда кандыг чугула болуушкуннар болган?

¹⁵ 1919 чылда Бурганның чону Өндүр улуг Вавилоннуң кулданыындан хосталы берген. «Ыдыктыг орукче» туруп алган ак сеткилдиг улусту уткуур дээш, ол-ла чылын «шынчы болгаш сарыылдыг чалча» дыка таптыг тыптып келген (Мф. 24:45—47). Ол чалчаның болгаш эрткен үеде «Ыдыктыг орукту» белеткеп турган ажылчыннарның ачызында биче сеткилдиг улус Иегованың күзел-соруунуң дугайында оон-даа хөйнү билип эгелээн (У. ч. 4:18). Олар Бурганның негелделеринге дүүштүр чуртталгазын өскертип эгелээннер. Иегова ону дораан негээн бе? Чок, ол чонун чоорту арыглап турган. ( «Иегова чонун чоорту арыглап турар» деп көзенекти көрүңер.) Чүнү-даа кылгаш, Бурганның сеткилин хомудатпас дыка-ла аас-кежиктиг үе келир! (Кол. 1:10).

16. 1919 чылдан эгелеп, «Ыдыктыг орукту» септээр кандыг ажылдар чоруп турар? (Исайя 48:17; 60:17).

¹⁶ Кандыг-даа орукту үргүлчү септээр ужурлуг. Шак ынчаар 1919 чылда «Ыдыктыг орукка» эгелээн ажылдар ам-даа уламчылап турар. Кандыг сорулга-биле? Өндүр улуг Вавилоннуң аспаандан оон-даа  хөй улус үнүп шыдаар кылдыр. 1921 чылда шынчы болгаш сарыылдыг чалча бодунуң даалгазын күүседип кирипкен соонда, удатпаанда «Бурганның чадаганы» деп ном үнүп келген. Ооң сорулгазы улусту библейжи алыс шын-биле таныштырары турган. Ол номнуң ниити тиражы 36 дылда 6 миллион хире экземпляр болган. Ол ном дыка хөй улуска алыс шынны билип алырынга дузалаан. А чоокта чаа бисте «Аас-кежиктиг мөңге чуртта!» деп, Библия өөренир чаа тулган ном үнүп келген. Иегова бо сөөлгү хүннерниң дургузунда бисти «Ыдыктыг оруктан» чандыр баспазын дээш, организациязы таварыштыр үзүк-соксаал чок «аъш-чем-биле» хандырып турар. (Номчуптуңар: Исайя 48:17; 60:17.)

17, 18. «Ыдыктыг орук» кайнаар чедирер?

¹⁷ Кижи Библияны өөренип эгелээрге, «Ыдыктыг орукче» туруп алыр аргазы тыптып кээр. Чамдык улус ол орук-биле чоруп оргаш, ону кааптар, а өскелери чедер черинге четпээн шаанда, шиитпирлиг чоруп орар. А чедер ужурлуг черивис кайда?

¹⁸ Дээрге чурттаар идегелдиг улусту «Ыдыктыг орук» дээрде «Бурганның дываажаң-сесерлиинге» эккээр (Ажыд. 2:7). Черге чурттаар идегелдиг улусту ол орук Христостуң Муң чыл башкарылгазының соонда тергиин чорукка чедирер. Силер ам ол орук-биле чоруп орар болзуңарза, хая көрүнмеңер. Чедер чериңерге, чаа делегейге, четпээн шааңарда, ол оруктан чандыр баспаңар. Сеткиливистиң ханызындан силерге сүт дег ак орукту күзедивис!