Ол болуушкун чүнүң-биле төнгенин чугаалаарының мурнунда долу бараалгалды канчаар эгелеп алганымны төөгүп бээйн.

Мен 1942 чылда Кюрасао деп кайгамчык чараш ортулукка төрүттүнген мен. Мээң ачам Суринам чурттуг. Ол ортулукче акша ажылдап алыр дээш чедип келген. Мээң төрүттүнеримниң мурнунда, ийи чыл бурунгаар, ол Иегованың Херечизи апарган a. Ол үеде Кюрасао ортулукка Иегованың Херечилери көңгүс эвээш турган. Ачам беш ажы-төлүн неделя санында чыып, Библияга өөредип турган. Чамдыкта бистиң өөренир күзеливис чок турган-даа болза, ачам дүжүп бербээн. 14 харлыг турумда, ачам Суринамда кыраан иезин азыраар дээрге, бис шупту ынаар көже берген бис.

Суринамга келгеш, Иеговага чүткүлдүг бараалгап турган аныяк акы-угбалар-биле аралажып эгелээн мен. Олар доктаамал эгелекчилер кылдыр бараалгап турган. А оларның хар-назыны менден бичии улуг турган. Суртаал үезинде болган солун болуушкуннар-биле үлежип турда, оларның карактары хып турган. Чамдыкта чыыш соонда сылдыстыг дээр адаанга эштерим-биле янзы-бүрү библейжи темаларга чугаалажыр турган бис. Оларның-биле эдержип эгелээш, чүнү күзеп турарымны билип алган мен: Иеговага хөйнү кылыксап турган мен. Ынчангаш 16 харлыымда сугга суктуруп алгаш, 18 харлыымда доктаамал эгелекчи апарган мен.

Эгелекчилеп эгелээш, дыка хөй ажыктыг кичээлдерни шиңгээдип алган мен. Ол кичээлдер долу бараалгалымга дыка дузалыг болган. Чижээ, өске улусту өөредири дыка чугула деп билип каан мен. Эгелекчи апаарымга, Виллем ван Сейел деп миссионер акый мени деткип эгелээн b. Хуралга харыысалгалыг даалгаларны  канчаар күүседирин ол меңээ өөредип каан. Ынчан ооң сүмелери келир үеде меңээ дыка херек боор деп билбейн турган мен. Дараазында чылын мени тускай эгелекчи кылдыр томуйлап каарга, тропиктиг арга иштинде турар бөлүктерге дузалап эгелээн мен. Мени өй-шаанда өөреткени дээш, акыларга дыка-ла өөрүп четтирер-дир мен! Оон бээр мен оларның үлегерин өттүнүп, өскелерни өөредир аргаларны эрттирбезин кызар чордум.

Оон ыңай бөдүүн чурттап, шупту чүвени баш удур планнап өөренип алган мен. Кады бараалгап турар акым-биле айның эгезинде чарыгдалдарывысты санап алгаш, чүнү садарывысты планнап алыр турган бис. Ооң соонда бирээвис төпче чорупкаш, херек чүүлдерни садып эккээр турган. Биске ай төнчүзүнге чедир камнаныры чугула турган. Чүге дизе крупа азы саваң төнүп каар болза, джунглиде садыг аймаа чок болгай. Аныяамдан тура шупту чүвени планнап, бөдүүн чурттап өөренип алганым меңээ, өскээр чардыкпайн, бүгү назынымда Иеговага бараалгаарынга дузалаан.

Оон аңгыда, улусту оларның төрээн дылынга өөредир болза эки деп чугула кичээлди шиңгээдип алган мен. Мен чажымдан тура нидерланд, англи, папьяменто болгаш сранан-тонго дээр дылдарны билир мен. Суринамда улус колдуунда сранан-тонго дылга чугааланыр. Джунглиде улус өөрүшкүлүг медээни бодунуң төрээн дылынга дыңнааш, дыка эки хүлээп аар деп эскерген мен. Ынчалза-даа чамдык дылдарны өөренири меңээ дыка берге болган, ылаңгыя сарамаккан дылды. Чүге дизе ында бедик болгаш чавыс үннерни ажыглап турар. Ынчалза-даа күжениишкиннерим хилис барбаан! Тус черниң дылдарын өөренип алгаш, хөй улусту алыс шынга өөредип шыдаан мен.

Эпчок байдалдар база тургустунуп кээр турган. Бир катап Библия өөренип турар сарамаккан дылга чугааланыр херээжен кижиниң ишти аарый берген. Мен оон: «Кандыг-дыр силер, угбай?» деп айтырар дээш, «Иштиг силер бе, угбай?» дээн болган мен! Ол хөөкүй угбай кайы хире ыяткан деп бодаар силер? Эпчок байдалдар турган-даа болза, каяа-даа бараалгап чорааш, улустуң төрээн дылынга чугаалажырын кызып турган мен.

1970 чылда мени кожуун хайгааракчызы кылдыр томуйлап каан. Ол чылын мен джунглиде турар хөй бөлүктерни кезээн мен. Ол ышкаш оларга «Иегованың Херечилериниң делегей чергелиг кол башкарылга черинче аян-чорук» деп темалыг слайдыларны (чылып турар чуруктарны) көргүзүп турган мен. Ол бөлүктерже баарда, бис узун ыяш хеме-биле эжиндирип турган бис. Слайдыларны көргүзеринге херек дериг-херекселдерни: керосин лампаларны, бензинниг канистрни болгаш генераторну хемеге чүдүрүп аар турган бис. Эрик кыдыынга дүшкеш, ол бүгүнү аргаже киир сөөртүп турган бис. Ол үени сактып тура, мен бергелерни эвес, а шыргай арга иштинде чурттап турар улустуң ол ужуражылгаларны кайы хире үнелеп турарын сактыр чордум. Оларга Иегованың болгаш Ооң черде организациязының дугайында билип алырынга дузалаары меңээ дыка өөрүнчүг болган. Иегованың ажыл-херээн кылыр дээш, хөй бергелерге таварышкан мен. Ынчалза-даа Ооң йөрээлдери, аңаа бодаарга, эңмежок болган.

Өг-бүле тутпаан улус бараалгалга хөйнү кылып болур деп көрген мен. Ынчалза-даа чанымга кады чоруур эштиг болуксап турган мен. «Джунглилерниң кадыг-берге чуртталгазындан кортпас, Сеңээ ынак, чүткүлдүг эшти тып аарынга дузалажып берип көрем!» деп Иеговага мөргүп турган мен. Бир чыл эрткенде, Этел деп аттыг тускай эгелекчи уруг-биле таныжып эгелээн мен. Ол чүткүлдүг уруг элээди тургаш-ла, Павел элчинни магадап, ол ышкаш, бодунуң чуртталгазын Бурганга бараалгадыксай берген. 1971 чылдың сентябрьда өгленип алган бис. Оон Этел мээң-биле кады чыыштарны кезип эгелээн.

Этел бөдүүн өг-бүлеге өскен болгаш, кезиир бараалгалдың бергелери аңаа коргунчуг эвес турган. Чижээ, джунглиде чыыштарже баарда, хөй чүве албас турган бис. Хемнерге чунуп, идик-хевивисти аңаа чуп алыр турган бис. Улустуң аргадан азы хемден тудуп алган бар-ла чемин чиир турган бис: игуана дээр селескелерни, пиранья деп балыктарны болгаш оон-даа өске амытаннарны. Тавактар чокта, бананның бүрүлерин тавак кылдыр кылып алыр турган бис. А омааш-серээ чокта, анаа кызыл холувус-биле чемненип турган бис. Этел-биле Иегованың ажыл-херээн кылыр дээш, бодувусту кээргевейн турган бис. Ындыг үелерде Бурган-биле үш каът кылдыр ээрип каан, белен үзүлбес удазын кылдыр бодувусту миннип турган бис (Эккл. 4:12). Ындыг амыдырал сеткиливиске дыка кирген!

Арга иштинде чурттап турар бөлүкке чорааш, чанып бар чыдырывыста, эгезинде чугаалааным болуушкун болган. Шуралгактарның бирээзинге бистиң хемевистиң думчуу сугже кире берген. Ынчалза-даа, аас-кежик бооп, ол-ла дораан уштуна берген. Бис камгалал жилеттерлиг болгаш, сугга душпээн-даа болзувусса, хемевис долдур суг апарган. Паштарга турган чемни төпкеш, оовус-биле хемеде сугну узуп эгелээн бис.

 Оон чем чок арткаш, орук ара балыктап эгелээн бис. Ынчалза-даа балык туттунмайн туруп берген. Чүү боор, Иеговага бо хүнде чиир аъш-чемден хайырлап берем дээш, мөргүпкен бис. «Аминь» деп сөстүң соонда бир акый сыырткыыжын сугже октапкан, оон дыка улуг балык шелдине берген. Бис үш эр, ийи херээжен кижи ону чиггеш, тода берген бис.

Кезиир бараалгалывыстың алдыгы чылында мээң эргим кадайым Этел иштели берген. Ол медээ биске дыка өөрүнчүг болган. Ынчалза-даа долу бараалгалды канчаар уламчылаарын билбейн турган бис. 1976 чылда бистиң бир дугаар оглувус Этниэл төрүттүнген, а ийи чыл чартык болганда, ооң дуңмазы Гьофанни.

Ол чылдарда Суринамга кожуун хайгааракчылары чедишпес боорга, ада кижиниң хүлээлгелерин утпайн, салбырның чөпшээрели-биле кезиир бараалгалды уламчылаан мен. Оолдарывыс бичии турда, мен эвээш санныг чыыштарлыг кожууннарны кезип турган мен. Айда ийи неделя дургузунда кожуун хайгааракчызы кылдыр бараалгап, а арткан үеде чыыжымга эгелекчилеп турган мен. Бажыңывыстан ырак эвес чыыштарны кезип тургаш, оолдарымны, кадайымны эдертип алыр турган мен. Ынчалза-даа тропиктиг арга иштинде турар чыыштарже болгаш шуулганнарже баарда, чааскаан чоруп турган мен.

Хөй санныг хүлээлгелеримни күүседир дээш, шупту чүвени баш удур планнап алыр ужурлуг турган мен. Өг-бүле мөгейиишкинин неделя санында эрттирер дээш кызып турган мен. Ырадыр джунгли иштинде чыыштарже барып турумда, оолдарывысты Этел өөредир турган. Ынчалза-даа үени кады эрттирерин кызып турган бис. Оолдарывыс-биле арыг агаарга кады дыштанып, оларны ойнадыр чораан бис. Мен кожуун хайгааракчызының ажылын кылыр дээш, орайга чедир бо-ла олурар турган мен. А Этел, Чугаалар 31:15-те бүдүштүг херээжен дег, даң атпаанда-ла, тура халып кээр турган. Ооң ачызында бис хүннүң шүлүүн номчуп, эртенги чемивисти чип, оолдарывысты школаже үдеп четтигип турган бис. Библейжи хүлээлгелеримни күүседиринге дузалап чораан кызымаккай эжим дээш, Иеговага өөрүп четтирер-дир мен!

Оолдарывыс Иеговага болгаш бараалгалга ынак апаар кылдыр бүгү-ле чүүлдү кылган бис. Олар чүгле бисти өөртүр дээш эвес, а боттары долу бараалгалды шилип алыр кылдыр күзеп турган бис. Оларның-биле чугаалажып тургаш,  долу бараалгал кайы хире өөрүшкүнү эккээрин үргүлчү онзалаар турган бис. Ынчалза-даа берге талаларын база чажырбайн, ындыг үелерде Иегованың өг-бүлевисти канчаар йөрээп, деткип турганынче кичээнгейни салыр турган бис. Оон ыңай оолдарывыс Иеговага ынак акы-угбалар-биле эдержир кылдыр деткип чораан бис.

Оолдарывыс өзүп турда, Иегова шупту хереглелдеривисти хандырып берип турган. Мен бодумнуң таламдан эки ада болур дээш, бар шаам-биле кызып турган мен. Аныяамда тускай эгелекчи кылдыр бараалгап чорааш, акшаны камнап, чүгле херек чүүлдерже чарып өөренип алганым меңээ дыка дузалаан. Чамдыкта берге үелер дөмей-ле турган. Ынчалза-даа Иегова бисче холун сунуп, черле кагбас турган. Чижээ, 1980 чылдарның төнчүзүнде 1990 чылдарның эгезинде Суринамга хамааты дайын болуп турган болгаш, дыка дүвүренчиг турган. Ол чылдарда акшага чединмейн турган бис. Ынчалза-даа Иегова бисти кагбаан (Мф. 6:32).

Иегова бис дээш кезээде сагыш човап чораан. Бистиң чуртталгавыс чүнүң-биле-даа деңнеп четпес аас-кежиктиг турган. Ажы-төлүвүс — Иеговадан кайгамчык белек-тир. Оларны кижизидери биске дыка улуг алдар-хүндү болган. Олар база, бис ышкаш, долу бараалгалды шилип алган боорга, дыка-ла өөрүүр-дүр бис. Этниел биле Гьофанни библейжи школаларны доозуп алганнар. Олар ам Суринамда салбырда кадайлары-биле бараалгап чоруур.

Бис ам Этел-биле улгадып каан бис. Ынчалза-даа ам-даа Иеговага идепкейлиг тускай эгелекчилер бооп бараалгап чоруур бис. Чай чок болгаш, мен ам-даа эштип өөренип албаан мен. Ынчалза-даа чүү дээш-даа хараадавас-тыр мен! Эрткен үемни сактып ора, аныяамда долу бараалгаар дээн шиитпирим эң-не дээре деп бодаар-дыр мен!