Номчукчуларның айтырыглары
Израильчилер кургаг ховуга манна биле матпадактардан аңгыда чүнү чип чораан?
Израильчилер ховуга 40 чыл чурттап келгеш, колдуу манна-биле чемненип турганнар (Хост. 16:35). Иегова оларны матпадактар эъди-биле чемгерген ийи таварылганы Библияда бижээн (Хост. 16:12, 13; Сан. 11:31). Ынчалза-даа чоннуң өске чеми база турган.
Чижээ, Иегова чамдыкта израильчилерни суглуг болгаш чимистиг черге эккеп турган (Сан. 10:33). Ындыг черлерниң бирээзи — Элим деп оазисте «он ийи суг бажы болгаш чеден пальма ыяш бар болган». Ол финик пальмалары боор (Хост. 15:27). Бир номда ону мынчаар демдеглээн: «Финиктиг пальма дыка улуг девискээрде нептереп өскен... Ол чимистиг ыяш кургаг ховуга миллион-миллион кижилерни чем, үс, чурттаар чер-биле хандырып турар» (Plants of the Bible).
Оон аңгыда, израильчилер амгы үеде Фаран дээр улуг оазиске турлагланыр чораан чадавас a. Ооң туружу хем шынаазында (азы ва́диде). Аңаа хамаарыштыр бир ажылда мынчаар чугаалаан: «Ооң узуну — 130 километр, Синай чартык ортулукта эң узун, чараш вадилерниң бирээзи». Ында оон ыңай мынча дээн: «Сырый пальмаларлыг Фаран оазизи шынаа аксында 45 хире километр, далай деңнелинден 600 метрден бичии-ле бедикте чаттылган. Ооң узуну барык 5 километр. Ол оазис Синайда Эдем сады ышкаш. Мында өскен муң-муң пальмалар бурун үеден бээр чурттакчыларга сорунзалыг» (Discovering the World of the Bible).
Фаран оазисте финиктиг пальмалар
Израильчилер орукка Египеттен үнерде тудуп каан далган, ону ажыдар сава болгаш тараа, үс ап алганы чугаажок. Ол чеми чүгле кезек үеде чедишкен. Олар «шээр болгаш бода мал аажок улуг кодан-сүрүглүг» база турганнар (Хост. 12:34—39). Ынчалза-даа кадыг-дошкун ховуга малы хөйү-биле шыдашпайн өлген. Оон аңгыда, чамдыызын чемге, а өскезин өргүлге ажыглаан, меге бурганнарга база салган (Аж.-ч. 7:39—43) b. Израильчилер ховуга черле малдыг турганнар. Ол чүүл, чон Бурганны дыңнавайн баарга, Иегованың чугаалаан сөстеринден көскү: «Оолдарыңар ховуга 40 чыл дургузунда кадарчылап» кээр (Сан. 14:33, Чаа делегей). Олар кодан-сүрүүнүң ачызында сүттүг, эъттиг турганы чигзиниг чок. Ындыг-даа бол, ол 40 чыл иштинде үш миллион хире кижиниң чеминге четчири берге c.
А израильчилер малын канчаар оъткарып, суггарып турган? d Ол үеде кургаг ховуга чаъс хөй чаар, оът-сиген хөй болганы чугаажок. «Понимание Писания» деп энциклопедияда, «Аравия» деп статьяда мынча дээн: «Ол үелерде, 3 500 хире чыл бурунгаар, Аравияның суглары амгы үеге бодаарга хөй турган. Кургаг хемнер орну азы хөй санныг ханы вадилер болгаш кургаг шынаалар ону долдур чааптар чаъстар турганының херечизи». Ындыг-даа бол, хову амылыг чүүл чок, коргунчуг чер турган (Ы. х. к. 8:14—16). Израильчилерге Иегова хуулгаазын арга-биле суг бербейн турган болза, кижилер-даа, мал-даа дириг артпас ийик (Хост. 15:22—25; 17:1—6; Сан. 20:2, 11).
«Кижи амытан чүгле хлеб-биле эвес, а [Иегованың]... чугаалаан бүгү чүвезиниң ачызында амыдыраар дээрзин» билиндирер дээш, Бурган израильчилерни манна-биле чемгерип турганын Моисей чугаалаан (Ы. х. к. 8:3).
a 1992 чылдың май 1-ниң «Таңныыл суургазын» көрүңер, арын 24—25.
b Библияда ховуга мал өргээн ийи таварылганы бижээн. Бирээде — Бурган Ааронну оолдары-биле кады бараалгакчылар кылдыр шилип каарга, ийиде — Хосталыышкын байырлалының үезинде. Ол ийи болуушкун б. э. чедир 1512 чылда израильчилер Египеттен үнген соонда, бир хире чыл эрткенде болган (Лев. 8:14—9:24; Сан. 9:1—5).
c Ховуга 40 чыл кеземчениң төнчүзү чоокшулай бергенде, израильчилерниң дайынга олчалап алган малы чүс-чүс муң болган (Сан. 31:32—34). Аазаттынган черже кирбээн үеде, олар манна чип турганнар (Иис. 5:10—12).
d Дириг-амытаннар манна чип турган дээри болдунмас. Чүге дизе Иегова кижи бүрүзү бодунга ааска өй кылдыр чыгзын дээн болгай (Хост. 16:15, 16).
