Чүс чыл бурунгаар: 1924 чыл
«ЧЫЛДЫҢ эгези — сугга суктурган христиан кижи бүрүзүнге оон-даа хөй суртаалдаар дизе, чүнү канчап болурун боданыр таарымчалыг үе» — деп 1924 чылдың январьның «Бюллетеньге» a бижээн. Ол чыл дургузунда Библияның Шинчилекчилери ол кыйгыны деткээн. Олар дидим суртаалдаар дээш, чаа аргалар тып ап турган.
ЭФИРЖЕ ДИДИМ ҮНГЕНИВИС
Вефилде акылар Нью-Йоркта Ста́тен ортулукка WBBR радиостанцияны чыл ажыр тудуп келген. Ыяштарны кескеш, ажылдакчылар чурттаар улуг бажың биле студияга аңгы бажыңны туткан. Ол ажыл төнерге, акылар радиостанцияның херекселдерин эптеп эгелээн. Ону кылыры ындыг-ла амыр эвес ажыл.
Радиостанцияның кол антенназын тургузары берге болган. 90 метр ажыг антеннаны 61 метр ийи узун ыяш мачталар аразынга азар ужурлуг турган. Эгезинде болдунмаза-даа, акылар дүжүп бербейн, Иегованың дузазы-биле кылып шыдапкан. Ол проектиге ажылдап турган Ка́лвин Про́ссер мынчаар сагынган: «Эгезинде-ле тургузупкан болзувусса: „Кандыг кончуг эр-хей улус бис!“ — деп чоргаарланып чугаалажыр ийик бис». Ынчалза-даа ол ажыл чүгле Иегованың ачызында болдунганын акылар билип турган. Ындыг-даа бол, бергелер ооң-биле төнмээн.
Ол үеде радиодамчыдылгалар чаа-ла нептереп турган болгаш, белен херексел садыгларга турбаан. Акылар чоок кавыдан 500 ватт хол-биле кылган эрги передатчик саткаш, микрофонну бөдүүн телефондан адырып алганнар. Бир-ле катап февраль айда кежээ акылар ол конструкцияны шенээрде, эфирге Чагырганың ырыларын салып көрген. Ол дебютту Э́рнест Ло́у хүлүмзүрүп сагынган. Ону дыңнааш, студияже Рутерфорд судья b долгапкан. 25 хире километр ырак эвеске, Бруклинден, шенелде дамчыдылганы дыңнап турган болган.
Рутерфорд акый: «Кончуун, соксадыңар, черлик диистер алгызы дег дыңналып тур!» — дээн. Акылар передатчикти дораан өжүрүпкен. Ындыг харыы эпчок-даа болза, херексел ажылдап турар, станция белен деп шынзыканнар.
1924 чылдың февраль 24-те Рутерфорд акый бир дугаар дамчыдылгага радиостанцияны «Чагырганың сонуургалдарынга» тураскааткан. Ооң сорулгазын: «Шупту улуска, янзы-бүрү чүдүлгелиг кижилерге, кандыг үеде чурттап турарывысты база Библияны оон-даа эки билип алырынга дузалажыры» — деп чугаалаан.
Бирги дамчыдылга дыка эки эрткен. Дараазында 33 чылда Иегованың бараалгакчылары өөрүшкүлүг медээни тарадыр дээш, WBBR радиостанциязын идепкейлиг ажыглаан.
ШАЖЫННЫ ДИДИМ БУРУУДАТКАНЫВЫС
1924 чылдың июльда Библияның Шинчилекчилери Огайо штаттың Колумбуска шуулганга делегейниң аңгы-аңгы булуңнарындан чыглып келген. Илеткелдерни англи, араб, венгер, грек, итальян, литов, немец, поляк, орус, украин, француз болгаш скандинав дылдарга чугаалаан. Чамдыызын радиога дамчыткан. Акыларның дилээ-биле, ол черниң солуннарынга шуулганның болуушкуннарын хүннүң-не бижип турган.
Июль 24-те, четвергте, 5 000 ажыг акы-угбалар суртаалдап чорупкан. Олар 30 000 хире номнарны тараткаш, муң-муң библейжи кичээлдер эгелээн. «Таңныыл суургазы» ол хүннү «шуулганның эң-не өөрүшкүлүг кезээ» дээн.
Июль 25-те, пятницада, Рутерфорд акый шажыннарны буруудаткан юридиктиг документини дидим номчааны база бир уттундурбас болуушкун болган. Политика, чүдүлге, садыг-саарылга башкарыкчылары Бурганның Чагыргазының йөрээлдерин билип алырынга кижилерге шаптыктап турарын ында чугаалаан. Оон ыңай, ол башкарыкчылар «Чоннар Каттыжыышкынын деткип, ону „чер кырында Бурганның Чагыргазының политиктиг илередии“ деп чарлаанын» бижээн. Библияның Шинчилекчилеринге ол медээни суртаалдаарынга дыка дидим чорук херек турган.
«Таңныыл суургазынга» удатпаанда: «Колумбуска чыглып келген Дээргиниң хөй эвес шерииниң бүзүрели оон-даа быжыккан...
...Оларга дайзынның оттуг согуннары азы кандыг-даа күштер ам коргунчуг эвес апарган» деп бижээн. Ол шуулганга чораан Ле́о Кла́ус мынчаар сагынган: «Шуулгандан чоруп тура, дыңнаан бодалдарны девискээривисте улуска чугаалаар күзеливис хып турган».Шуулганга Рутерфорд акыйның буруудадыышкынын «Церковь ажылчыннарының буруузу» деп буклетке парлаан. Сая-сая буклеттерни Библияның Шинчилекчилери октябрьда тарадып эгелээн. Фрэнк Джо́нсон Оклахома штатта Кливленд деп хоорайжыгашка девискээрин кезип доозупкан. Ону алыр акылар кээринге чедир 20 минут артарга, кудумчуга манаары айыылдыг турган. Чүге дизе суртаалдаарга чурттакчылар хорадааш, ону дилеп эгелээн. Джонсон чоогунда церковька чаштына бээрге, ында кижи чок боорга, «Церковь ажылчыннарының буруузу» деп буклетти пасторнуң Библиязынга, сандай бүрүзүнге дыка далаштыг салгылап каан. Үези бар боорга, өске ийи церковька база үлепкен.
Соонда Фрэнк болчашкан черинге халып баргаш, заправка артынче чаштына берген. Ону сүрген эр улус эскербейн, чанындан эрте бергенин ол көрген. Акылар чедип кээрге, машинага олурупкаш чорупкан.
Ол акыларның бирээзи мынча деп сагынган: «Хоорайдан үнүп ора, ол үш церковьту көрген бис. Бирээзинге-ле 50 шаа кижи турган. Чамдыызы буклетти номчаан, а өскелери пасторга көргүзүп турган. Оларга таварышкан болзувусса, чүү болур ийик! Бурганның ажылын дайзыннарның караанга-ла кылып шыдапканывыс дээш, Иеговага четтиргенивисти илереткен бис».
КЫЗЫГААР ЧОК ДИДИМ ЧОРУК
Өске чурттарда Библияның Шинчилекчилери база дидим болган. Ю́зеф Кретт Францияның соңгу чүгүнде шахтёрларга, поляк эмигрантыларга суртаалдаан. Ол акыйның «Өлген улустуң диргизиишкини чоокшулаан» деп илеткелинче чалалгаларны тарадырынга акы-угбалар дузалашкан. Священник ону дыңнааш, улузунга ынаар ис баспазын чугаалаан. Ынчалза-даа ооң сөстери сыр дедир салдарлыг болган. Акывысты дыңнаар дээш, 5 000 ажыг кижиден аңгыда, священник база келген. Юзеф ону чүдүлгезин камгалаарынче чалаарга, ол ынаваан. Илеткел соонда Кретт акывыс, бар шупту ном-дептерин үлепкен — кижилер Бурганны дыка билип алыксап турган (Ам. 8:11).
Клод Бра́ун Африкада амгы үеде Гана (ынчан Алдын Эрик) деп чуртка суртаалдаар дээш барган. Ол илеткелдерни чугаалап, ном-дептерни тарадырга, дыка хөй улус алыс шынны билип алган. Джон Бла́нксон фармацевт черинге өөренип тургаш, Браун акыйның илеткелинден алыс шынны дораан билип каан. «Алыс шын менден суг ышкаш чаштап турган. Курсчуларымга ооң дугайында соксаал чок чугаалап турган мен» — деп, Джон сактып үлешкен.
Джон Библиядан Бурган Троица эвес деп билип алгаш, Англикан церковьче барып, ону священниктен айтырган. Ынчалза-даа ол: «Христиан эвес-тир сен, а Эрликтиң чалчазы сен! Үнүп чор!» — дээш кышкыргаш, ойладыпкан.
Джон чанып келгеш, священникти Троица өөредиин хөй-ниити мурнунга сайгарарын чагаа таварыштыр чалаан. Харыызынга священник Джонну улуг башкызынче баарын дужааган.
Башкы Джондан шынап чагаа бижээнин айтырган.— Ийе, сэр — деп, Джон харыылаан.
Башкызы саазын кырынга священникке буруузун миннирин негээрге, Джон мынчаар бижээн:
«Сэр, башкым силерге буруумну миннирин дилээн. Меге доктриналарга өөредип турарыңарны шынзыдар болзуңарза, ону кылырынга белен мен».
— Бланксон, шынап ынчаар бижиир деп тур сен бе? — деп башкым кайгап айтырган.
— Ийе, сэр. Чүге дизе шынны бижиксеп тур мен.
— Сени дораан үндүрүптер болгай. Күрүне церковунуң священнигинге удурлангаш, өөредилгеңни канчап уламчылаар деп бодап турарың ол?
— Лекцияларыңарга бир-ле чүүл билдинмес болза, айтырыгларны салып болур ийик бе, сэр?
— Ынчанмайн канчаар.
— Ынчангаш ону кылдым. Ол джентльмен бисти Библияга өөредип турар болганда, айтырыг салган мен. Харыылап шыдаваска, чүге саазын кырынга буруум миннир ужурлуг мен?
Буруузун миннип биживээн-даа болза, Бланксонну өөредилгезинден үндүрбээн.
А УЛАШТЫР?
«Таңныыл суургазынга» декабрьда: «„Дайын чорудар күш-шыдалды шыңганнарымга сиңирдиң“ — деп сөстерге долузу-биле чөпшээрежиривисти бижээн (Ырлар 17:40). Ол чыл кайгамчык болган! Бүгүдеге чедиишкинниг болган бис. Дээргиниң холу бис-биле кады... Ооң шынчы бараалгакчылары өөрүшкүлүг суртаалдап турган».
Ол чылдың төнчүзүнде акылар Чикаго чоогунга чаа радиостанция тударын шиитпирлээн. Ону WORD (сөс) деп адаан. Радиостанция Бурганның Сөзүн оон-даа улуг масштабка дыңнаткан болгаш, ол ат дыка таарышкан. 5 000 ватт передатчик Канаданың соңгу чүгүнче безин дамчыдып турган.
1925 чылда Ажыдыышкын номунуң 12-ги эгеде медеглелдиң утказын Иегова ажыткан. Чамдык улус ол тайылбырга таарзынмаан, Иеговага бараалгаарын безин соксаткан. Ынчалза-даа акыларның хөй кезии өөрээн. Чүге дизе өрү дээрге чүү болганын база ооң черде Бурганның чонунга кандыг салдарны чедирерин билип алганнар.
a Амгы үеде «Христиан чуртталгавыс болгаш бараалгалывыс» деп ажылчын кыдырааш.
b Джозеф Франклин Рутерфорд акый ол үеде Библияның Шинчилекчилериниң ажыл-чорудулгазын башкарып турган. Вефилге бараалгаарының мурнунда акый Миссури штадының 8-ки суд округунга тускай судья кылдыр ажылдап чораан. Ынчангаш ол акыйны «судья» дээр турган.