1, 2. Өскелерни деткиири чүге аажок чугула? Тайылбырлап көрүңер.

 «АДА-ИЕМ мени мактавас, харын-даа шүгүмчүлеп-ле турар. Оларның сөстери меңээ дыка аарышкылыг! Олар мени «дедир чажаан, кажан-даа чүге-даа өөренип албас, мешпек чүве» дээр-дирлер. Ол дээш үргүлчү ыглап, оларның-биле чугаалашпазын кызар чордум. Ынчангаш бодумну дыка чөгенчиг кылдыр миннир-дир мен» — деп, 18 харлыг Кристина ¹ үлешкен. Деткимче сөстерин дыңнавайн чоруур улус боттарын дыка-ла аас-кежик чок кылдыр миннип чоруур-дур!

² Деткимче сөстери күштүг салдарлыг. Рубен деп акывыс мынчаар үлешкен: «Хөй чылдар ишти бодумну чөгенчиг кижи кылдыр санап чораан мен. Бир катап удуртукчу-биле суртаалдап чорумда, ол мээң муңгаргай хөөнүмнү эскерип каан. Сагыш-сеткилим-биле үлежиримге, ол мени дыка кичээнгейлиг дыңнааш, буянныг херектеримни чугаалааш, кижи бүрүзү хөй бора-хөкпештен үнелиг деп Иисустуң сөстерин сагындырган. Ону сактып келгеш-ле, оожургай бээр мен. Удуртукчунуң сөстери чуртталгамны бүрүнү-биле өскертипкен» (Мф. 10:31).

3. a) Деткимчениң чугулазының дугайында Павел элчин чүнү бижээнил? б) Бо статьяга чүнү сайгарар бис?

 ³ Өскелерни деткиириниң чугулазын Библияда онзалап турары кайгамчык эвес. Павел элчин еврей христианнарга: «Ха-дуңма, силерниң кайыңар-даа дириг Бургандан хая көрүнген, бачыттыг, бүзүревес чүректиг болбазын дээш, кичээниңер... бачытка дуурайлатканындан кайыңарның-даа чүрээ дашталбазын дээш, бот-бодуңарны хүннүң-не деткип, сургаңар» — деп бижээн (Евр. 3:12, 13). Бот-боттарыңарны деткиңер деп сүме ылаңгыя амгы үеде аажок чугула. Кандыг-бир кижиниң чылыг-чымчак сөстериниң силерни сорук кииргенин сактып келиңер даан. Бо айтырыгларны боданып көрээлиңер: өскелерни деткиири чүге чугула? Аңаа хамаарыштыр Иегованың, Иисустуң болгаш Павелдиң үлегерлеринден чүнү өөренип алыр бис? Өскелерни канчаар деткип болур бис?

4. Деткимчени кым хереглеп турарыл база бөгүн деткимче чүге ховартааныл?

⁴ Шуптувуска, ылаңгыя чаш ажы-төлге, деткимче дыка херек. «Үнүшке сугнуң хереги дег, чаш ажы-төлге мактал эргежок чугула. Кажан төлдү мактаарга, ону үнелеп турарын болгаш аңаа ынаан ол миннип турар» — деп, Тимоти Эванс башкы тайылбырлаан. Ынчалзажок берге үеде чурттап чоруур бис. Кижилерниң хөй кезии боттарын бодаар, ынакшыыр, кээргээр сеткили чок, а мактал сөстерин ында-хаая чугаалаар (2 Тим. 3:1—5). Чамдык ада-иелер ажы-төлүн мактавас, чүге дизе оларны боттарының ада-иези база мактавайн чораан. Хөй улус ажыл черинге «бисти кым-даа мактавас» деп хомудап турар.

5. Деткимчеже чүү кирип турарыл?

⁵ Деткиири дээрге чүгле мактаары эвес-тир. Олче өскелерни үнелиг деп бүзүредири болгаш ундарааннарны «сорук киир[ери]» кирип турар (1 Фес. 5:14). «Деткимче» деп грек сөс «чанымга кады чор» деп дилегни илередип турар. Кады бүзүрээн ха-дуңмавыс-биле бараалгап турар үевисте оларны деткиир хөй аргалар биске тургустунуп кээр. (Экклесиаст 4:9, 10 номчувут.) Өскелерни ынакшылывыска болгаш оларны үнелеп турарывыска бүзүредир дээш, таарымчалыг аргаларны ажыглап турар бис бе? «Чогуур үезинде сөглээн сөс эки-ле!» деп Чугаалар 15:23-те сөстерни кезээде сактып чоруулуңар.

6. Бистиң ундарай бээривисти Эрлик чүге күзеп турарыл? Чижектен чугаалаңар.

⁶ Ундарал сагыш-сеткиливисти, мага-бодувусту болгаш Бурган-биле харылзаавысты кошкадыптар деп, Эрлик эки билир болгаш, ол бисти ундаралга алзыпсын деп күзеп турар. Чугаалар 24:10-да: «Айыыл-халап хүнүнде кошкааң көргүзер болзуңза, күжүң эвээжээни ол-дур» — деп бижээн. Шынчы Иовтуң идегелин ышкындырар дээш, Эрлик олче айыыл-халаптарны удаа-дараа чоргузуп, меге буруудадып турган. Ынчалза-даа ооң кара сагыштыг бодалдары боттанмаан (Иов 2:3; 22:3; 27:5). Чоок улузувусту болгаш хуралдың кежигүннерин деткиир болзувусса, Эрликтиң оларны аймаарадыр дээн оралдажыышкыннарынга шаптыктап болур бис. Ынчан бажыңывыс болгаш Хурал залывыс кижи бүрүзүнге бодун эптиг болгаш дыштыг кылдыр миннир чери апаар.

7, 8. а) Иегованыы-биле алырга, өскелерни деткиири дыка чугула деп, кандыг библейжи чижектер көргүзүп турарыл? б) Ада-иелер Иегованың үлегерин канчаар өттүнүп болурул? (Статьяның эгезинде чурукту көрүңер.)

⁷ Иегова. Ыр күүседикчизи: «Дээрги-Чаяакчы аажок муңгараан улуска чоок; сагыш-сеткили бастырган улусту камгалап  турар» — деп ырлап турган (Ыд. ыр. 33:19). Иеремия коргуп, ундарап турда, Иегова медээчизин сорук киирген (Иер. 1:6—10). Бурган, назылай берген Даниил медээчини деткиири-биле, дээрниң төлээзин олче чоргузупкаш, медээчини «эргим кижи» деп адаарга, ооң кайы хире хөндүрлүп келгенин бодап көрүңер даан! (Дан. 10:8, 11, 18, 19). Иегованы өттүнүп, ундарай берген суртаалчыларны, эгелекчилерни болгаш назылаан акы-угбаларны деткип болур силер бе?

⁸ Иегова биле Иисус чүс-чүс чылдар дургузунда кады ажылдап келген. Ынчалза-даа Иисус черге бараалгап турда, Бурган эргим оглунга мактал биле деткимчениң херээ чок деп бодавайн турган. Иисустуң Адазы ооң черге бараалгалының эгезинде болгаш сөөлгү чылында дээрден: «Бо дээрге Мээң ханы ынак оглум-дур, Ол Мээң сеткилимге кирер-дир!» — деп чугаалаан (Мф. 3:17; 17:5). Шак ынчаар Бурган Иисусту мактааш, ол шупту чүвени шын кылып турар деп бүзүреткен. Ол сөстер Иисусту сорук киирген. Ол ышкаш өлүмүнүң мурнундагы дүнезинде Иисусту быжыктырар дээш, Иегова дээрниң төлээзин чоргузупкан (Лк. 22:43). Ажы-төлдүг болзуңарза, Иегованы өттүнүп, оларны үргүлчү деткип чоруңар. Эки чүүл кылырга, мактаарын черле утпаңар. Бүзүрели дээш, ажы-төл школада бергелерге таваржып турар болза, оларга деткимче ылаңгыя херек.

9. Иисустуң элчиннер-биле канчаар алдынып турганындан чүнү өөренип алыр бис?

⁹ Иисус. Иисус, Сактыышкын кежээзин киирериниң бетинде, элчиннерде улуургак чорук барын эскерген. Ол оларның буттарын биче сеткилдии-биле чуп бергениниң соонда безин, олар аразында кым эң чугула дээш маргышкан, а Петр менээргенип турган (Лк. 22:24, 33, 34). Ынчалза-даа Иисус элчиннерин шенелделерни кады ажып эрткени дээш мактап каан. Ол оларны бодундан артык улуг ажыл-херектер кылыптар деп баш бурунгаар чугаалааш, Бурганның оларны үнелеп турарынга бүзүреткен (Лк. 22:28; Ин. 14:12; 16:27). Бодуңардан айтырып көрүңер: «Ажы-төлүмнү болгаш өскелерни, оларның четпес талаларын айытпайн, мактаарын кызып, Иисусту өттүнүп турар мен бе?»

10, 11. Деткимчениң чугулазын билип турарын Павел элчин канчаар көргүскенил?

¹⁰ Павел элчин. Павел чагааларынга кады бараалгап турган христианнарны мактап бижээн. Чамдыктары-биле ол хөй чылдар дургузунда аян-чорук кылып чораан болгаш, кошкак талаларын эскерзе-даа, оларның дугайында чүгле экини чугаалап чораан. Чижээ, Тимофейниң дугайында Павел: «Дээрги-Чаяакчыга шынчы, ханы ынак оглум» деп бижээш, ол ха-дуңмазы дээш «ёзулуг сагыш човаар» деп демдеглээн (1 Кор. 4:17; Флп. 2:19, 20). А Титтиң дугайында Коринфте христианнарга ол: «Бүзүрээн дуңмавысты чорудуп тур бис: ооң чүткүлдүүн хөй янзы байдалдарга шенеп көрген улус бис» деп бижээн (2 Кор. 8:22, 23). Тимофей биле Тит, оларның дугайында Павелдиң чүнү бодап турарын дыңнааш, дыка өөрен чадавас!

¹¹ Павел биле Варнава, амы-тынын айыылга чыгадып, чөңгээлекчилер халдап турган черже катап барып турган. Чижээ, олар чаа өөреникчилерни, истеп-сүрүүшкүннерни тогбайн, бүзүрелин кадагалаар кылдыр деткиир дээш, Листраже эглип келген (Аж.-ч. 14:19—22). Эфеске ол өөреникчилер удурланыышкынга таварышкан. Ажыл-чорудулга 20:1, 2-де: «Хөлзээзин төне бээрге, Павел христианнарны кыйгырткаш, оларны сорук киирип, чүве чугаалааш, байырлажып чарылган соонда, Македонияже чоруй барган. Орук ара ол чер болганга бүзүрээннерни  суртаалдары-биле быжыктырып чораан» дээн. Моон көөрге, Павел өскелерни деткиири дыка чугула деп санап турган.

12. Бот-боттарывысты удур-дедир деткижер дээш, чыыштарже баары чүге чугула?

¹² Чыыштарывыс доктаамал эрттип турзун дээш, дээрде Адавыс ынакшылдыы-биле сагыш човаан. Аңаа бот-боттарывысты удур-дедир деткижеривисти Ол күзеп турар. (Еврейлерге 10:24, 25 номчувут.) Баштайгы христианнарның үлегерин өттүнүп, акы-угбалар-биле өөренмишаан, деткижер дээш, чыглып турар бис (1 Кор. 14:31). Статьяның эгезинде Кристина: «Ужуражылгаларны дыка үнелээр мен, чүге дээрге ында мени деткип турар. Чамдыкта Хурал залынче хөлүе берген чедип кээримге, угбаларым мени чаражыңны деп чугаалап, чедиишкиннеримге өөрүп, ынакшылын илередип, куспактаарлар. Ооң ачызында бодумну аас-кежиктиг кылдыр миннир чордум». Бот-боттарывысты «удур-дедир деткижер» аргалыг болганывыска дыка-ла өөрүүр-дүр бис (Рим. 1:11, 12).

13. Бурганның дуржулгалыг бараалгакчыларынга безин чүге деткимче херек?

¹³ Бурганның дуржулгалыг бараалгакчыларынга безин деткимче херек. Нуннуң оглу Иисустуң чижээн көрээлиңер. Ол хөй чылдар дургузунда Иеговага шынчы бараалгап келген. Ындыг-даа болза Иегова Моисейге, ону деткиирин чагаан: «Иисусту чагып-сурга, ону быжыктырып, сорук киирип каг, чүге дээрге бо чонну баштап чоруур база сээң ам көрүп каарың черни оларга ээлээр кылдыр бээр кижи — ол-дур» (Ы. х. к. 3:27, 28). Аазаттынган черни эжелеп турар үеде Нуннуң оглу Иисус израильчилерни баштаар деп берге даалгалыг турган. Ону, эвээш дизе, бир аштырыышкын биле чогумча чок таварылгалар манап турган (Иис. 7:1—9). Аңаа деткимче дыка херек турган! Ынчангаш Бурганның коданын кадарар дээш, кызымаккай ажылдап турар удуртукчуларны болгаш кожуун хайгааракчыларын деткиилиңер! (1 Фессалоникчилерге 5:12, 13 номчувут.) Бир кожуун хайгааракчызы: «Чамдыкта акы-угбалар, келгенивис дээш, чагааларынга өөрүп четтиргенин илередир. Сагыш-сеткил караңгылай бергенде, бис оларны катап-катап номчуур-дур бис. Ол чагаалар хей-аъдывысты көдүрүп чоруур» — дээн.

14. Чүнүң ачызында бичии-даа, улуг-даа улуска библейжи сүмени хүлээп алыры белен болур?

¹⁴ Библейжи сүме ажыктыг болзун дизе, деткимче биле мактал херек деп, христиан удуртукчулар биле ада-иелер билир. Павел коринфичилерни, ооң сүмезин эдергени дээш, мактаарга, ол чүүл оларга моон-даа соңгаар шын алдынарынга дузалаан (2 Кор. 7:8—11). Ийи ажы-төлдүг  Андреас: «Мактал ажы-төлге Бурган-биле харылзаазын быжыглаарынга болгаш нарын байдалдарга шын алдынарынга дузалаар. Мактал чокта, сүме чүрекке четпес. Ажы-төлүвүс чүү шын деп билир, ынчалза-даа билиглеринге дүүштүр алдынар кылдыр оларны үргүлчү деткип, мактаар ужурлуг бис».

15. Өскелерни деткиир аргаларның бирээзи кандыгыл?

¹⁵ Акы-угбаларны күжениишкиннери болгаш эки шынарлары дээш мактаңар (2 Чыл. 16:9; Иов 1:8). Байдалывыс-биле хөйнү кылып шыдавас-даа болзувусса, Чагырганың ажыл-херээнче киирип турар үлүүвүстү Иегова биле Иисус үнелеп турар. (Лука 21:1—4; 2 Коринфичилерге 8:12 номчувут.) Назылай берген эргим акы-угбаларывыс доктаамал суртаалдап, чыыштарже кээп, аңаа киржир дээш хөй күштү үндүрүп турар. Ол дээш оларны мактаалыңар!

16. Өскелерни деткиир аргаларны чүге дилээр болза эки?

¹⁶ Өскелерни деткиир аргаларны дилеңер. Бир кижини мактап болур арга тыптып келзе, ону чүге мактап болбас деп? Павел болгаш ооң кады чораан улузу Писидияда Антиохияга турда, чүү болганын көрээлиңер. Синагога даргалары оларга: «Ха-дуңма, силерде чонну быжыктырар медээ бар болза, чугаалап көрүңер» — дээн. Ынчан Павел чыылган улуска сорук киирер илеткел чугаалап берген (Аж.-ч. 13:13—16, 42—44). Кандыг-бир кижини деткип шыдаар болзуңарза, ону албан деткиңер. Өскелерни хөй мактап, деткиир болзуңарза, олар база силерни мактап, деткиир (Лк. 6:38).

17. Макталывысты чүү күштелдирип болур?

¹⁷ Өскелерни бир-ле чүве дээш сеткилиңерден мактаңар. Бир кижини деткиир дизе, анаа «эр-хей-дир сен!» деп болур. Ынчалза-даа Иисустуң Фиатирада христианнарга чугаалаан сөстеринден алырга, кижини бир-ле чүве дээш мактаар болза эки. (Ажыдыышкын 2:18, 19 номчувут.) Чижээ, ада-иелер ажы-төлүн бараалгалга хамаарышкан сорулгаларны чедип алыры-биле кылган чүүлдери дээш мактап болур. А ажы-төлүн чааскаан азырап турар угбавыска, ол бодунуң белен эвес даалгазын күүседип турарында ылаңгыя чүү силерни кайгадып турарын чугаалап болур. Ындыг мактал күштүг салдарлыг!

18, 19. Деткимче хереглеп турар улусту канчаар быжыглап болур бис?

¹⁸ Иегова эрткен үеде Моисейге Нуннуң оглун Иисусту деткип, быжыглаарын чагып турган-даа болза, амгы үеде Ол кандыг-бир кижини мактаарын бистен дилевес. Ынчалзажок бис кады бүзүрээннеривисти болгаш өскелерни мактаарывыска, Иегова аажок өөрүп турар (У. ч. 19:17; Евр. 12:12). Чижээ, илеткел чугаалаан акывыска үнелиг сүме дыңнаанывысты азы бир шүлүктүң утказын оон-даа эки билип алганывысты чугаалап болур бис. Бир угбавыс илеткел чугаалаан акыйга мынча деп бижээн: «Каш минут чугаалашкан хиревисте, мени бир-ле чүве муңгарадып турарын эскерип кагдың. Сен меңээ аргалал сөстерин чугаалааш, быжыгладың. Хууда меңээ болгаш сценадан чугаалаан чылыг сөстериң меңээ Иеговадан ёзулуг белек болду».

¹⁹ Павелдиң: «Бот-боттарыңарны моон-даа соңгаар аргалаңар база быжыглаңар» деп кыйгызын эдерер дээш кызып чоруур болзувусса, улусту деткип, быжыглаар хөй аргаларны тып алыр бис (1 Фес. 5:11). Хүннүң-не бот-боттарывысты деткиир болзувусса, Иегованың чүрээн өөртүр бис.