ДЫКА хөй кижилер чуртталганың ёзулуг ужур-утказын дилээш, чадажып турар. Чүге? «О, херээженден төрүттүнген кижи! Ооң назыны кыска, качыгдал-биле пөккен болур. Чечек ышкаш частып келгеш, оңуп каар, хөлеге ышкаш ыңай болгаш, чиде хона бээр» (Иов 14:1, 2). Бир дугаар кижилерге кезээ-мөңгеде аас-кежиктиг чурттаарынга шаптыктаан, бир-ле таварылга дываажаңга болган.

² Бурган-биле эки хамаарылга чокта кижилер ёзулуг аас-кежиктиг бооп шыдавас. Ындыг хамаарылгаже Бурганны албадал-биле эвес, а күзелдии-биле дыңнаары кирип турар (Ы.х.к. 30:15—20; Иисус 24:15). Иегова кижилерден бүгү-ле сеткил-сагыжындан мөгейиишкинни манап турар (Ы.х.к. 6:5). Ол чылдагаан-биле, Адам бодунуң бердингенин бадыткаар кылдыр, Иегова Эдем сесерлиинге бир-ле чүүлдү хоруп каан. Бурган Адамга мынча деп чагаан: «Бо сесерликте эки-бакты билириниң ыяжындан аңгыда, өске бүгү ыяштарның чимизин чип болур сен. Ол ыяштың чимизин чиве: бир эвес ону амзаптар болзуңза, ол-ла хүн өлүр сен» (Эге дөс 2:16, 17). Ол айтыышкын берге эвес турган. Иегова Адамга сесерликте ыяштарның аразындан чүгле чаңгыс ыяштың чимизин чиирин хоруп каан. Ол ыяш мерген угаанныг Чаяакчының чүнү эки, а чүнү багай деп шиитпирлээр эргезин илередип турган. Адам Бурганның айтыышкынын, Иегованың аңаа «дузалакчы» кылдыр чаяап бергени, кадайынга дамчыткан (Эге дөс 2:18). Адамга-даа, Евага-даа Бурганның күзел-соруунга эки тура-биле чагыртыры болгаш Ооң башкарылгазының адаанга чурттаары аянныг турган. Ынчалдыр олар Чаяакчызынга ынакшылын илередип болур турган.

³ Ынчалза-даа бир катап Ева-биле чылан чугаалажы берген. «Сесерликте кандыг-даа ыяштан чимистерни чиирин Бурган силерге хоруп каан дээр, ол ылап-ла  шын бе?» — деп, ол оон айтырган. Өлбес дизе, чүгле «сесерликтиң ортузунда турар» эки-бакты билириниң ыяжындан чимисти чип болбазының дугайында Ева чугаалаан (Эге дөс 3:1—3).

⁴ Чылан дээрге кым турганыл? «Шаандагы чылан» — «бүгү делегейни дуурайлаан, эрлик база удурланыкчы-дыр» деп Библияда бижээн (Ажыдыышкын 12:9). Ынчаарга Эрликти Бурган чаяап кааны ол бе? Чок. Иегованың чаяалгалары шупту четпес-дудуу чок, болбаазыраңгай болгай (Ы.х.к. 32:4). Ол каракка көзүлбес чаяалга боду Эрлик, азы Дьявол («Нүгүлчү» дээни ол) болгаш Сатана («Удурланыкчы» дээни ол), апарган. Ол Бурганның туруш-байдалын эжелексээш, «бодунуң-на күзээшкиннеринге» күткүткеш, Чаяакчыга удур үймээн көдүрер деп шиитпирлээн (Иаков 1:14).

⁵ Эрлик Евага улаштыр: «Чок, өлбес силер... Бир эвес ол ыяштан чимистерни чиптер болзуңарза, бурганнар дег, эки-бакты угааптар, карааңар ажык апаарыңарны Бурган билгеш, хоруп турар-дыр» — деп чугаалаан (Эге дөс 3:4, 5). Шак ынчаар Эрлик эки-бакты билириниң ыяжындан чимисти амзаптары күзенчиг апаар кылдыр кылыпкан. Ажыы-биле чугаалаар болза, ол: «Бурган силерден бир-ле эки чүве чажырып турар-дыр. Ынчалзажок ол ыяштың чимизин амзаптар болзуңарза, Бурган дег, чүнү эки, а чүнү багай деп санаарын боттарыңар шиитпирлээр силер» — деп чугаалаан. Бөгүн база дыка хөй улусту, олар Бурганга бараалгавазын дээш, Эрлик: «Күзээн-не чүвеңни кылып чор. Амы-тын берген Чаяакчыңны херекке ап канчаар сен» дээн хевирлиг чугаалар-биле дуурайлап турар (Ажыдыышкын 4:11).

⁶ Хенертен ыяштың чимизи туттунар аргажок күзенчиг апарган! Ева чимисти алгаш, чигеш, оон ашаанга сунган. Адам, ол базымның уржуу чүге чедирерин билип турган хирезинде, кадайын дыңнааш, ол ыяштың чимизин база чипкен. Оон чүү болганыл? Херээженге Иегова дараазында шииткелди үндүрген: «Сээң иштиг-сааттыг үеңни аажок хилинчектиг кылып каар мен, ажы-төлүңнү хилинчектенип чыткаш божуур сен. Ашааңны аажок күзеп, аңаа хандыкшыыр сен, ынчалза-даа ол сени чагырар». А эр кижиге: «Сээң хайың-биле чер каргаттырар! Бүгү назыныңда чилчииң үзүлдүр ажылдап чорууруң черден аъш-чем, кат-чимис тып чип чурттаар сен.  Чер сеңээ тенниг чадаң ыяштар өстүрүп бээр, а сен ховунуң сигени-биле чемненир сен. Ынчангаш дериң төп чорааш, чем тып чиир сен. Сөөлүнде барып бодуңнуң-на келген чериңче эглип чоруй баар сен; довурак-доозундан тывылган сен, довурак-доозунче катап-ла шилчий бээр сен». Ол үеден эгелээш, Адам биле Ева аас-кежикти боттары дилээр аргалыг апарган. Ынчалза-даа Бургандан хоорук чурттап тургаш, олар ону чедип ап болур турган бе? Чаяакчызын алгап-мактаар база сесерликти улгаттырар солун ажылының орнунга олар, аштап өлбес дээш, чилчиин үзүлдүр ажылдаар ужурга таварышкан (Эге дөс 3:6—19).

⁷ Баштайгы кижилер эки-бакты ылгаар ыяштың чимизин чипкен хүнүнде Бурганның караанга өлүп калган. Ам оларның назыны хүнден хүнче кызырлып эгелээн. Адам биле Ева өлүп каарга, олар канчап барганыл? Өлген улустуң байдалын Библия тайылбырлап турар: «Дириглер өлү бээрин билир, а өлүглер чүнү-даа билбес. Оларга шаңнал турбас: олар уттундурган» (Экклесиаст 9:5; Ырлар 145:4). Оон алырга, кижиниң өлгениниң соонда ооң улаштыр чурттап чоруур сүнезини чок. Бачыт дээш кеземче — алдыы оранга хилинчек эвес, а өлүм-дүр. Оон аңгыда өлүм соонда кижилер дээрге чыргап чурттавас *.

⁸ Ыйык черлиг формага быжырган хлебтиң ыйыктыг болуру дег, шак ынчаар бачыттыг эр биле херээжен кижилерден чүгле бачыттыг үре-салгал төрүттүнер апарган. Библия ону мынчаар тайылбырлап турар: «Бачыт бо делегейже чаңгыс кижи дамчып кирип келген, а бачыт-биле кады — өлүм база; а өлүм бүгү улустуң салым-хуузу апарган, чүге дээрге шупту улус бачыт үүлгеткен» (Римчилерге 5:12). Ынчангаш бис шуптувус бачыттыг кылдыр төрүттүнгеш, өлүр салым-хуулуг апарганывыс ол. Адамның үре-салгалдарының амыдыралы өөрүшкү чок, кадыг-берге ажыл болу берген. Ынчалза-даа ол байдалдан уштунар арга бар бе?