Te Bibliae yichʼoj 66 ta pajkʼ bikʼtal libroetik sok ayniwan 1.600 jaʼbil te jalaj ta tsʼibayel. Te bitʼil jaʼ la yakʼ ta tsʼibayel te Diose, ya yichʼ alel te jaʼ «scʼop Dios» te Bibliae (1 Tesalonicenses 2:13).

Ta artículo ini yame xbajt kiltik:

•  Te bin ya skʼan ya anaʼ ta swenta te Biblia

•  ¿Bin ya yalbey skʼoplal te Bibliae?

•  ¿Aybal jelbil te Bibliae?

•  ¿Bin yuʼun kʼasesbil ta bayal kʼopiletik te Bibliae?

•  ¿Machʼa la yal te bin la yichʼ tsʼibayel ta Bibliae?

•  ¿Yichʼojbal spisil te libroetik te Bibliae?

•  ¿Bin-utʼil ta tael jun versículo yuʼun te Biblia?

•  Sbiil te libroetik yuʼun te Biblia

•   ¿Machʼa la stsʼibay te Bibliae? Te Bibliae jaʼ skʼop te Diose, pero la stuuntes 40 jtul winiketik yuʼun ya stsʼibayik. Jich bitʼil te Moisés, te ajwalil David, Mateo, Marcos, Lucas, Juan sok yantik-xan. a Te Diose la yakʼbey snaʼ te winiketik te bin ya skʼan yoʼtan te ya yichʼ tsʼibayele (2 Timoteo 3:16).

   Nopa awaʼiy te ay jtul empresario te ya skʼanbey te secretario te yakuk stsʼibay te mensaje yuʼune. Manchukme jaʼ ya stsʼibay te secretario, pero ¿machʼa yuʼun te mensaje? Jaʼ te empresario. Jaʼnix jich te Bibliae winiketik la stsʼibay, pero jaʼ lokʼem tal ta yoʼtan te Diose.

•   ¿Bin ya skʼan ya yal te kʼopil Biblia? Te Biblia talem ta kʼopil griego biblía, te ya skʼan ya yal «bikʼtal libroetik». Ta patil bael, te kʼopil griego ini la yichʼ tuuntesel swenta ya yichʼ albeyel skʼoplal te Biblia melel yichʼoj bayal bikʼtal libroetik.

•   ¿Bin ora la yichʼ tsʼibayel te Bibliae? Te Bibliae jach ta tsʼibayel ta jaʼbil 1513 te kʼalal mato talem-a te Cristo sok jalaj ta tsʼibayel 1.600 jaʼbil, jaʼto juʼ ta tsʼibayel ta jaʼbil 98 te kʼalal talemix-a te Cristo.

•   ¿Banti ay te original junetik yuʼun te Bibliae? Jich yilel te maʼyuk juʼem ta kʼejel. Melel te machʼatik la stsʼibayik te Biblia la stuuntesik materialetik jich bitʼil te papiro, pergamino o te bin ay yuʼunik-ae. Pero te materialetik ini ora nax ya xkʼaʼ. Jaʼukmeto, te machʼatik pʼijubenik ta stsʼibayel jun, bayal siglo la spasbeyik copiaetik sok la slokʼtayik ta lek. Jich la spasik swenta ya xjuʼ ya skʼoponik-a te machʼatik patil ya xkuxinike.

•   ¿Bin-a te Yachʼil sok te Antiguo Testamento? Jaʼ ya yichʼ albeyel Antiguo Testamento te banti la yichʼ tsʼibayel ta hebreo kʼop. b Jaʼnix jich ya yichʼ albeyel Escrituras Hebreas. Ya yichʼ alel Yachʼil Testamento te banti la yichʼ tsʼibayel ta griego kʼop, jaʼnix jich ya yichʼ albeyel Escrituras Griegas Cristianas. Ta schebal ini jun-nax libro ya xkʼot jaʼ te: Schʼul Kʼop Dios. c

•   ¿Bin yichʼoj te Biblia? Te Biblia ya yalbey skʼoplal historia, leyetik, albilkʼopetik, tʼujbil kʼopetik, pʼijil kʼopetik, kʼayojiletik sok cartaetik. Ilawil te « Sbiil te libroetik yuʼun te Biblia».

 Ta sjajchibal ya schol te bin-utʼil te Dios la spas te chʼulchan sok te Balumilal. Jaʼnix jich, te Biblia ya yalbotik te jaʼ Jehová sbiil te Diose sok ya skʼan te yakuk jnaʼbeytik sbae (Salmo 83:18).

 Te Biblia ya yal te ay bayal lotil albil ta stojol te Diose sok ya yal kaʼiytik te bin-utʼil ya xbajt slekubtes o schʼultes te sbiile.

 Jaʼnix jich ya yal te bin snopoj Dios ta swenta te Balumilal sok te ants winiketik. Sok ya schol te bin ya xbajt spas te Dios ta pajel chaʼbej swenta ya slajinbey skʼoplal te jwokoltike.

 Te Biblia ya yalbotik mantaliletik te ya xtuun kuʼuntik ta jkuxlejaltik ta kʼajkʼal ini. Kiltik cheb oxeb ejemplo:

•   Te bin-utʼil lek ya kil jbatik sok te yantik. «Ha yuʼun spisil te bintic lec yac acʼan ya spasbeyex te yantique, ha nix hich xapasbeyic» (Mateo 7:12).

   Te bin ya skʼan ya yal: Jaʼnix jich ya skʼan jpasbeytik te yantik te bin-utʼil ya jkʼantik te ya kichʼtik pasbeyele.

•   Te bin-utʼil ya jkombeytik yip te estrés. «Ma me haʼuc ya xbaht ta awoʼtanic snaʼel te pajele, como te pajel, ha ya yil sba stuquel» (Mateo 6:34).

   Te bin ya skʼan ya yal: Jaʼ lek te jaʼ ya kiltik o ya jnoptik te bin ya xkʼot ta pasel ta kʼajkʼal ini, ma jaʼuk te bin ya xkʼot ta pasel ta yan kʼajkʼal.

•   Te bin-utʼil ya staik tseʼel oʼtanil te machʼatik nujpunemik. «Jujutuhlex cʼux me xawaʼiy te awihnam hich te bin utʼil cʼux yac awaʼiy aba; soc te antse acʼa yichʼ ta cuenta te smamalale» (Efesios 5:33).

   Te bin ya skʼan ya yal: Mukʼ skʼoplal te ya yakʼik ta ilel kʼuxul oʼtanil sok te ya yichʼ sbaik ta mukʼ te machʼatik nujpunemik yuʼun jich tseʼel yoʼtanik.

 Maʼuk. Kʼalal ya spajik te antiguo junetik yuʼun te Biblia te machʼatik ay spʼijil ta swenta ini ya yilik teme maba jelonem te bitʼil ay te originale. Jaʼ ini maba yanto sba ta ilel-a, melel te Diose jaʼ ya skʼan te spisiluk te ants winiketik ya skʼoponik sok te ya xkʼot ta yoʼtanik te skʼope, ¿mabal jichuk te la skanantay ta lek te skʼop yuʼun maʼyuk machʼa ya sjel? (Isaías 40:8).  d

 Ta kʼajkʼal ini bayal machʼatik te ya skʼoponik te Biblia ma xkʼot ta yoʼtanik te kʼopiletik te la yichʼ tsʼibayel te Biblia ta namey. Jaʼukmeto ta Biblia ya jtatik «lec yachʼil cʼop» ta stojol «spisil nacionetic, tsʼumbaliletic, cʼopiletic soc pueblohetic» (Apocalipsis 14:6). Jaʼ yuʼun te ants winiketik ya skʼan te ayuk ta skʼopik te Bibliae. Jich ya xjuʼ skʼoponik sok ya xkʼot ta yoʼtanik ta lek te skʼop te Diose.

 Ay oxchajp te bin-utʼil ya yichʼ kʼasesel te Biblia ta yanyantik kʼopil:

•   Ta jujun jpʼal kʼop. Ya yichʼ kʼasesel jich te bin-utʼil ay te jujun jpʼal kʼop.

•   Ta jujun jmajkʼ kʼopil. Jaʼnax ya yichʼ alel te bin swentail te jun textoe.

•   Paráfrasis. Ya yichʼ jelel te kʼopiletik ta jun texto yuʼun jich tʼujbil ta aʼiyel ya yaʼiyik te machʼatik ya skʼoponike. Pero te bitʼil jich ya yichʼ pasele, ay ya xjelon te bin ya skʼan ya yal te texto yuʼun te Bibliae.

 Swenta lek ya yichʼ kʼasesel te Biblia, ya skʼan te ya skʼasesik jich bitʼil ay ta original kʼop, te ya stuuntesik yachʼil kʼopiletik swenta ya xkʼot ta oʼtanil, yuʼun jich tsʼakal ya yichʼ alel te skʼop te Diose. e

 Ta swenta te jaʼ lokʼem tal ta yoʼtan te Diose, jaʼ yuʼun jaʼ la yal te bin ya yichʼ tsʼibayele. Ta nailal jaʼ «aʼbotic ta scuentahic te scʼop Diose» te namey israeletik, ya skʼan ya yal, te jaʼ akʼbot ta swentaik te ya skanantayik te Escrituras Hebreas (Romanos 3:2).

 Yichʼoj. Tsʼakal ay te Bibliae, maʼyuk chʼayem junuk libro. Ay machʼatik ya yalik te ya la skʼan x-och ta Biblia te libroetik te chiknaj ta patile. f Pero te libroetik te jaʼ la yakʼ ta tsʼibayel te Diose ay bin yichʼoj jich bitʼil ya yal te Biblia te maba pajal sok te yantike (2 Timoteo 1:13). Jaʼ yuʼun maba ya sjel sba te bin ya yale, maba jich stukel te libroetik te ya yalik te ants winiketik te ya skʼan x-och ta Bibliae. g