Te kʼopil anástasis te ay ta griego kʼop kʼasesbil ta Biblia bitʼil «chaʼkuxajel», te ya skʼan ya yal te «ya stejkʼan sba o te ya xjajch yan buelta». Te kʼalal ay machʼa ya xchaʼkuxaj, jich kʼoem te ya xchaʼjajch; sok te jichnix ya xchaʼkuxaj yan buelta sok te bin yilel stalel-a te kʼalal mato xlaj-ae (1 Corintios 15:12, 13).

 Te kʼopil chaʼkuxajel maba ya yichʼ tael ta Antiguo Testamento. Pero, ya yalbey skʼoplal te chaʼkuxajele. Jun ejemplo, jaʼ te bin la yal te Dios ta swenta te j-alwanej Oseas: «Ya cacʼ ta libre ta scʼab te stsobojibal machʼatic chamenic, ya jcoltay loqʼuel ta lajel» (Oseas 13:14; Job 14:13-15; Isaías 26:19; Daniel 12:2, 13).

 ¿Banti ya xkuxinik te machʼatik lajemikixe? Ay machʼatik ya xkuxinik ta chʼulchan yuʼun ya sjokinik ta mantalteswanej te Cristo (2 Corintios 5:1; Apocalipsis 5:9, 10). Te Biblia ya yal te jaʼ sbabial buelta chaʼkuxajel ini (Apocalipsis 20:6). Jaʼ-abi ya yakʼ jnaʼtik te ay yan chaʼkuxajel, jaʼ te schebale. Te machʼatik ya xchaʼkuxajik ta schebal buelta chaʼkuxajel —te jaʼik bayalikxane— yame xkuxinik liʼ ta Balumilal (Salmo 37:29).

 ¿Bin yilel ya xchaʼkuxajik te machʼatik lajemikixe? Te Dios yakʼojbey yuʼel te Jesús yuʼun ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe (Juan 11:25). Te Jesús ya stuuntes te yuʼel yuʼun ya schaʼkuxajtes «spisil machʼatic ayic ta muquenal», jaʼnixme jich ya schaʼkuxajtes te bin yilelik-ae, te bin yilel stalelik sok te bintik kʼax ta stojolike (Juan 5:28, 29). Jaʼnixme jich chʼichʼ bakʼet ya xchaʼkuxajik te machʼatik ya xkuxinik liʼ ta Balumilale, maba ya stsakotikix ta chamel sok tsʼakalix-a te yok skʼabike (Isaías 33:24; 35:5, 6). Pero, te machʼatik ya xchaʼkuxajik yuʼun ya xbajtik ta chʼulchan ya yichʼik chaʼkuxajtesel jich bitʼil espíritu (1 Corintios 15:42-44, 50).

 ¿Machʼatik ya yichʼik chaʼkuxajtesel? Te Biblia ya yal te machʼatik ya xchaʼkuxajik tal liʼ ta Balumilal jaʼik «te machʼatic toj yoʼtanic soc te machʼatic ma ba toj yoʼtanic» (Hechos 24:15). Te machʼatik toj yoʼtanike jaʼ tey ochem skʼoplalik-a te Noé, Abrahán sok Sara (Génesis 6:9; Hebreos 11:11; Santiago 2:21). Yan te machʼatik maba toj yoʼtanik jaʼik te machʼatik maʼyuk bin-ora la snaʼbeyik sba te Dios sok te mantaliletik yuʼune.

 Pero te machʼatik ma skʼan ya schʼuunbeyik smantal te Dios sok te jkʼaxel ma skʼan ya sjeltayikix te skuxlejalike, maba ya yichʼik chaʼkuxajtesel stukel. Te kʼalal ya xlajike, yame xlajik ta sbajtelkʼinal (Mateo 23:33; Hebreos 10:26, 27).

 ¿Bin-ora ya yichʼ chaʼkuxajtesel te ants winiketik? Te Biblia ya yal te machʼatik ya xchaʼkuxajik yuʼun ya xbajtik ta chʼulchan ya xjajch ta kʼoel ta pasel te kʼalal liʼ ayix-a te Cristoe, te jajch talel ta 1914 (1 Corintios 15:21-23). Te machʼatik ya xchaʼkuxajik liʼ ta Balumilal ya xkʼot ta pasel te kʼalal ya xwentainwan ta jmil jaʼbil te Jesuse, jaʼme te kʼalal kʼatpʼujemix ta nichimal kʼinal-a te Balumilale (Lucas 23:43; Apocalipsis 20:6, 12, 13).

 ¿Yabal xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya xkʼot ta pasel te chaʼkuxajele? Yak. Te Biblia ya yalbey skʼoplal balunchajp chaʼkuxajel sok te kʼalal kʼot ta pasel ay machʼatik la yilik (1 Reyes 17:17-24; 2 Reyes 4:32-37; 13:20, 21; Lucas 7:11-17; 8:40-56; Juan 11:38-44; Hechos 9:36-42; 20:7-12; 1 Corintios 15:3-6). Te chaʼkuxajel te naʼbilxan skʼoplal ta leke jaʼ te kʼalal la yichʼ chaʼkuxajtesel te Lázaro. Te ayix chaneb kʼajkʼal slajel-a, pero la yichʼ chaʼkuxajtesel yuʼun te Jesús ta komonsitil (Juan 11:39, 42). Te skontratak te Jesús ma juʼ la yalik te lotil te bin kʼot ta pasele, melel la schapik te bitʼil ya xjuʼ ya smilik te Jesús sok te Lázaro (Juan 11:47, 53; 12:9-11).

 Te Biblia ya yal te ay yuʼel te Dios ta schaʼkuxajtesel spisil te ants winiketik te lajemikixe. Ta swenta te kʼax bayal spʼijile, ya xjul ta yoʼtan spisil te bin yilel ta jujuntul te ants winiketike. Jaʼnix jich, ta swenta te spisil ya xjuʼ yuʼun stukele, maʼyuk bin ya xmakot yuʼun ta schaʼkuxajtesel te ants winiketike (Job 37:23; Mateo 10:30; Lucas 20:37, 38). Ma jaʼuknax te ya xjuʼ yuʼun schaʼkuxajtesel te ants winiketike, jaʼnix jich yoʼtanuk ya schaʼkuxajteslan. Te Biblia jich ya yal: «Awoʼtanuc yac awil te yaʼtel acʼab» (Job 14:15). Jaʼ jich ya xbajt yaʼiy te Dios te kʼalal ya schaʼkuxajtes te ants winiketik liʼ ta Balumilal.

Te bin ma smelelil ya yichʼ alel ta swenta te chaʼkuxajel

 Te bin schʼuunejik chaʼoxtul: Te kʼalal ya xchaʼkuxaj te machʼa lajeme, ya xchaʼsujt tal ta sbakʼetal te schʼulel te maba lajem-ae.

 Te bin smelelil: Te Biblia ya yal te kʼalal ay machʼa ya xlaje, maba kuxul ya xjil te schʼulele, ya xlaj skʼoplal (Eclesiastés 9:5, 10). Kʼalal ay machʼa ya yichʼ chaʼkuxajtesel, ya yichʼ akʼbeyel yachʼil sbakʼetal yuʼun te Diose sok ma jaʼuk te ya xchaʼsujt tal ta sbakʼetal te schʼulel te maba lajem-ae.

 Te bin schʼuunejik chaʼoxtul: Ay machʼatik ya yichʼik chaʼkuxajtesel yuʼun oranax ya yichʼik lajinel yuʼun te Diose.

 Te bin smelelil: Te Biblia ya yal te «machʼatic laj yaʼtelin chopolil ya xchaʼcuxajic yuʼun ya xʼichʼotic ta cʼop» (Juan 5:29, Tsʼihbaybil sChʼulcʼop jTatic Dios ta tseltal). Te ants winiketik-abi ma jaʼuk ya yichʼik ichʼel ta kʼop ta swenta te bin la spasik te kʼalal matoba lajemik-ae, jaʼ ya yichʼik ichʼel ta kʼop ta swenta te bin ya spasik ta patil te kʼalal chaʼkuxajemikix-ae. Jich la yal te Jesús: «Te machʼatic chamenic ya me yaʼiybeyic scʼop te Snichʼan Dios, soc te machʼa ya yaʼiyic, ya me xcuxajic» (Juan 5:25). Teme ya yaʼiybeyik skʼop o ya schʼuunik te bin ya yakʼ ta nopel te Cristo te machʼatik ya yichʼik chaʼkuxajtesele, yame yichʼ tsʼibayel te sbiilik ta «libro scuenta cuxlejal» (Apocalipsis 20:12, 13).

 Te bin schʼuunejik chaʼoxtul: Te machʼatik ya xchaʼkuxajike jaʼnix ya yichʼik akʼbeyel te sbakʼetalik te ay yuʼunik-a te kʼalal mato xlajik-ae.

 Te bin smelelil: Te kʼalal ya xlajotike, ya xkʼaʼ te jbakʼetaltike (Eclesiastés 3:19, 20).