Ochan ta banti te bintik yichʼoje

¿Aybal cheʼoxeb sbiil te Diose?

¿Aybal cheʼoxeb sbiil te Diose?

Te sujtib ya yakʼ te Biblia

 Te Dios jun-nax te sbiile. Ta hebreo kʼop jich ya yichʼ tsʼibayel ini יהוה, ta tseltal jich kʼasesbil ini «Jehová». a Ta swenta te j-alwanej Isaías, te Dios jich la yal: «¡Hoʼon Jehovahon, ha me te jbihile!» (Isaías 42:8). Te sbiil te Diose ayniwan 7 mil buelta ya xchiknaj ta namey junetik te kʼalal la yichʼ tsʼibayel te sKʼop Diose, manchukme ay yan bitʼil ya yichʼ albeyel te Diose, maʼyuk bayal buelta ya xchiknaj ta Biblia sok maʼyuk yan biilil te bayal buelta ya xchiknaje. b

¿Aybal cheʼoxeb sbiil te Jehová?

 Manchukme te Biblia jun-nax sbiil ya yalbey te Diose, ay yanyantik bitʼil ya sbiiltes te ya yakʼ jnaʼtik bin yilel stalel. Kiltik cheʼoxebuk te bitʼil ya yichʼ albeyel te Diose sok kiltik bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te taleliletik ay yuʼun te Jehová.

Naʼbil sba bitʼil

Lokʼem ta

Te bin ya skʼan ya yal

Ajwalil te sbajtelkʼinal ay

1 Timoteo 1:17

Maʼyuk sjajchibal sok maʼyuk slajibal te yaʼtel ta Ajwalil.

Alá

(Ma xchiknaj ta Biblia)

Te kʼopil Alá talem ta kʼopil árabe. Ma jaʼuk jun biilil, jaʼ jpʼal kʼopil te ya skʼan ya yal: Dios. Ay Bibliaetik ta kʼopil árabe sok ta yantik kʼopiletik te ya stuuntesik Alá te ya skʼan ya yal Dios.

Alfa sok Omega

Apocalipsis 1:8; 21:6; 22:13

Te Alfa jaʼ te sbabial letra yuʼun te abecedario ta kʼopil griego, te omega jaʼ te slajibal letra. Jaʼ-abi ya skʼan ya yal te jaʼ «shahchibal» sok jaʼ «slajibal» te Jehová, maʼyuk yan dios te spisil ya xjuʼ yuʼun te jaʼ nail chiknaj sok maʼyuk yan dios te ya xchiknaj ta patil (Isaías 43:10).

Dios

Génesis 1:1

Jaʼ spisil te bintik ya yichʼ ichʼel ta mukʼ, sok jaʼ jich ya yichʼ albeyel skʼoplal te machʼa ay yip. Te kʼopil ʼElohím te ay ta hebreo kʼop jaʼ ya yalbey skʼoplal te bayal yutsil, te ichʼbil ta mukʼ sok te kʼax mukʼ te Jehovae.

Dios te bayal yutsil

1 Timoteo 1:11

Jich stalel te tseʼel yoʼtan (Salmo 104:31).

Dios yuʼun diosetik

Deuteronomio 10:17

Jaʼ mukʼul Dios stukel, ma pajal sok te yantik diosetik te maʼyuk skʼoplalik (Isaías 2:8).

J-akʼaw ta libre

Isaías 41:14

Ya skoltay lokʼel ta mulil sok ta lajel te ants winiketik, jich la spas te kʼalal la yakʼ ta lajel te Jesús (Juan 3:16).

Jkanantuminchij

Génesis 49:24

Te ya skanantay te machʼatik ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼune.

Jkoltaywanej

Isaías 43:3

Ya skoltayotik ta swenta te lajel sok te kʼalal ay bin ya xjuʼ ya yutsʼinotik.

Joʼon te jtalel jich ayon

Éxodo 3:14

Jaʼ ya xkʼot-a te bin ya skʼan swenta ya skʼotes ta pasel te skʼanojel yoʼtane. Te kʼop ini jaʼnix jich ya xjuʼ ta kʼasesel «Joʼon ya jkʼotes ta pasel te bin ya skʼan koʼtane» o «Joʼon jich ya xkʼoon te bitʼil ya skʼan koʼtane» (La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo edision 2019 ta español). Jaʼ-abi ya skoltayotik ta snaʼel bin ya skʼan ya yal te sbiil te Dios, te jaʼ Jehová, te ya xchiknaj ta yan versículo (Éxodo 3:15).

Jpakʼojom

Isaías 64:8

Ya xjuʼ ya spas te bin lek ya yil ta stojol te ants winiketik sok te nasionetik, jich bitʼil jtul jpakʼojom te ya xjuʼ ya spas te ajchʼal te bitʼil ya skʼan yoʼtane (Romanos 9:20, 21).

Jpaswanej

Eclesiastés 12:1; Isaías 40:28

Te jaʼ la spas spisil te bintik ay (Apocalipsis 4:11).

Jpʼijubteswanej

Isaías 30:20, 21, Xchʼul Cʼop Dios ta Tzeltal yuʼun Oxchuc soc Tenejapa

Te ya snojptesotik sok ya stojobtesotik swenta jlekilaltik (Isaías 48:17, 18).

Jtatik

Mateo 6:9

Jaʼ ya yakʼ jkuxlejaltik.

Kajwaltik

Salmo 135:5

Te jaʼ yajwal te bintik ay, ta hebreo kʼop jaʼ ʼAdhóhn sok ʼAdhoním.

Mamal

Daniel 7:9, 13, 22

Maba chiknaj tal stukel, stalelnanix kuxul-a, maʼyuk sjajchibal, kuxulix-a te kʼalal mato ayuk bin pasbil-ae (Salmo 90:2).

Mukʼul Ajwalil

Jeremías 10:10

Jaʼ mukʼxan yaʼtel ta stojol spisil te machʼatik mukʼ yaʼtelik.

Mukʼul Ton

Salmo 18:2, 46

Te jaʼ lekil anibal sok te jaʼ ya yakʼ jkoleltike.

Te Machʼa spisil ya xjuʼ yuʼun

Job 5:17

Maʼyuk machʼa ya spajbey te yuʼele. Te kʼopil ʼEl Schaddái te ay ta hebreo kʼop te ya skʼan ya yal «Dios te spisil ya xjuʼ yuʼun» ya xchiknaj siete buelta ta Biblia.

Te Machʼa toyol ay

Salmo 47:2; Daniel 7:27

Jaʼ te machʼa toyolxan ay sok kʼax mukʼ yaʼtel.

Xutʼet

Éxodo 34:14

Ma smulan te ya yichʼ ichʼel ta mukʼ yantik diosetik. Te kʼopil xutʼet yoʼtan ya yakʼ ta naʼel te jaʼnax stukel ya skʼan ichʼel ta mukʼ (La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo edision 2019 ta español).

Sbiil lugaretik te ya xchiknaj ta Escrituras Hebreas

 Ay lugaretik te ya yalbey skʼoplal te Biblia te yichʼojbey sbiil te Diose, pero ma jaʼuk yantikxan sbiil te Diose.

Sbiil te lugar

Lokʼem ta

Te bin ya skʼan ya yal

Jehová-nisi

Éxodo 17:15

«Ha bandera cuʼun te Jehová» (Scʼop Dios Tzeltal yuʼun Bachajón, nota). Te lum yuʼun te Jehová Dios ya xjuʼ ya stsob sbaik ta stojol yuʼun ya sleik kanantayel sok koltayel (Éxodo 17:13-16).

Jehová-salom

Jueces 6:23, 24

Te Jehová jaʼ «lamal qʼuinal».

Jehová-sama

Ezequiel 48:35

«Tey ay a te Jehová».

Jehová-yiré

Génesis 22:13, 14

«Jehová ya yaʼbotic».

Mukʼ skʼoplal te ya jnatik bin sbiil te Dios sok te ya jtuuntesbeytik

  •   Te Dios mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te ya yichʼ naʼel te jaʼ Jehová te sbiile, jaʼ yuʼun bayal ta mil buelta la yakʼ ta tsʼibayel ta Biblia (Malaquías 1:11).

  •   Te Jesucristo, te sNichʼan te Dios, bayal buelta la yakʼ ta ilel te mukʼ skʼoplal te sbiil te Dios. Jich bitʼil te kʼalal la skʼopon te Jehová jich la yal: «Acʼa ichʼotuc ta mucʼ achʼul bihil» (Mateo 6:9; Juan 17:26).

  •   Te machʼa ya snaʼ sok ya xkaj stuuntes te sbiil te Diose jich ya xjuʼ ya xkaj yamigoin (Salmo 9:10; Malaquías 3:16). Ta swenta te ya yamigoin ya xjuʼ ya sta te kanantayel ini: «Te bin utʼil cʼuxon ta yoʼtan, ya me cacʼ ta libre; ya cacʼ ta toyol ta scaj te ya snaʼbon te jbihile» (Salmo 91:14).

  •   Ta Biblia jich ya yal: «Manchuc teme ay bayal machʼatic scuyojic ta diosetic te bila ay ta chʼulchan soc ta balumilale (jich bitʼil ya yalic te ay bayal diosetic soc bayal ajwaliletic ta balumilale)» (1 Corintios 8:5, 6, Xchʼul Cʼop Dios ta Tzeltal yuʼun Oxchuc soc Tenejapa). Pero ta swenta te biilil Jehová, ya xjuʼ ta naʼel machʼa-a te smelelil Diose (Salmo 83:18).

a Ay chaʼoxtulik te snopojik ta lek hebreo jich skʼasesojik bitʼil «Yahweh» o «Yahvé».

b Te kʼopil Jah, jaʼ te biilil Jehová te komnax ta alele, ayniwan cincuenta buelta ya xchiknaj ta Biblia. Jun ejemplo jaʼ te kʼopil Aleluya te ya skʼan ya yal: Albeyaik yutsil skʼoplal te Jah (Apocalipsis 19:1, Scʼop Dios Tzeltal yuʼun Bachajón).