Te tulan yikʼal jaʼal, te sutuikʼ bayal wokolil ya yakʼ jilel. Te tulan jaʼal ya yakʼ te ya xjem koel te witsetik sok te chawuk ya schʼik bayal kʼinaletik. Ma jaʼuknax-abi, te takin kʼinal, te ya xtoy yip te kʼajkʼal sok te sik jaʼnix jich ya yakʼ bayal wokol. Bayal millón ants winiketik staoj swokolik ta swenta-abi. ¿Aybal jich kʼoem ta atojol?

 Ta swolol balumilal te wokoliletik-abi yak ta batsʼejelxan. Jun informe te la yakʼ te Federación Internacional de Sociedades de la Cruz Roja sok te Media Luna Roja, jich ya yal: «Yak ta toyel te yajtalul te ants winiketik te ya xkʼax swokolik ta skaj te snojel jaʼ, te tulan yikʼal jaʼal, te takin kʼinal sok te ma sta sweʼelik. Ta swenta-abi bayal millón ta tul ants winiketik ya yijkitayik te banti nainemik ta jujun jaʼbil.

 Te machʼatik jich ya xkʼax ta stojolike bayal ya sta swokolik, melel ya xlaj te snaik, te sbilukik o te sfamiliaike.

 ¿Aybal jich kʼaxem ta atojol? Te Biblia ya xjuʼ ya skoltayat, melel bayal machʼatik yakʼbeyojix koltayel. ¿Bin-utʼil? Yakʼojbey smukʼul yoʼtanik, te ay bin ya smaliyik sok lekil consejoetik (Romanos 15:4). Jaʼnix jich ya yakʼbey sujtib te jojkʼoyeletik ini: ¿Bin yuʼun ya yakʼ xkʼax jwokoltik te Diose? ¿Jaʼbal jun castigo?

 Te Dios ma jaʼuk smul te wokolil ya xkʼax ta stojol te ants winiketik. Te Biblia jich ya yal: «Como te Dios ma xhuʼ ya sujot ta mulil yuʼun, soc mayuc machʼa ya suj ta mulil» (Santiago 1:13). Jaʼ yuʼun spisil te wokoliletik te yak ta kʼaxel ta balumilal, ma jaʼuk smul te Diose.

 Te Biblia ya yal te ta namey kʼinal te Dios la stuuntes te bintik ay ta Balumilal yuʼun ya slajin-a te chopol ants winiketik. Maba pajalukix ta ora ini, melel ma jnaʼtik bin-ora ya xtal te wokoliletik sok pajalnax ya xkʼax swokolik te ants winiketike. Pero ta namey kʼinal, te Dios nail ya yal-a te bin ya xkʼot ta pasel, te bin yuʼun jich ya spas sok ya skanantay-a te machʼatik maʼyuk smulik. Jich bitʼil te kʼalal kʼax te Pulemal ta skʼajkʼalel te Noé, ay bin oxchajp la spas te Diose, jaʼ te bayal tiempo la yal nail, la yal te bin yuʼun jich ya xbajt spase sok la skanantay te Noé sok te sfamilia (Génesis 6:13; 2 Pedro 2:5).

 Teme ya akʼan ya anaʼxan ta swenta te tema ini, ilawil te artículo «¿Qué dice la Biblia sobre los desastres naturales?».

 Te Biblia ya yalbotik te kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová a sok ya smel yoʼtan te kʼalal ya xkʼax jwokoltike. Ilawil te cheb ejemploetik ini.

•   Isaías 63:9: «Ta spisil te swocolic, [te Dios] ha nix hich la yaʼiy wocol».

   Te bin ya skʼan ya yal: Te Jehová ya smel yoʼtan kʼalal ya xkʼax jwokoltik.

•   1 Pedro 5:7: «Ayex ta canantayel yuʼun».

   Te bin ya skʼan ya yal: Te Jehová jaʼ ya skʼan te lek ayotik.

 Te Jehová ya skoltay te ants winiketik, melel kʼux ta yoʼtan. ¿Banti ya xjuʼ ya jtatik te koltayele? Ta Biblia. Tey ya jtatik consejoetik sok smukʼul koʼtantik ta pajel chaʼbej te banti ma xkʼaxix wokolil (2 Corintios 1:3, 4).

 Te Jehová jich ya yalbotik: «Ya caʼbeyex te bin yaquex ta smahliyele» (Jeremías 29:11). Te Dios ma skʼan te ya xkʼax jwokoltik ta skaj te bintik ya sjin jilel te lumkʼinal. Jaʼ ya skʼan te ya jmulanbeytik yutsilal te jkuxlejaltik ta jun nichimal kʼinal liʼ ta Balumilal (Génesis 1:28; 2:15; Isaías 32:18).

 Jaʼnax ta swenta te Wentainel yuʼun Dios ya xkʼot ta pasel. Pero, ¿bin-a te Wentainele? Jaʼ jun gobierno te ay ta chʼulchan, te ajwalil te Jesuse (Mateo 6:10). Te Jesús ay yuʼel sok spʼijil yuʼun ya skombey yip te bintik ya sjin jilel te Balumilal, melel jich la yakʼ ta ilel te kʼalal xtaluk ta Balumilal (Marcos 4:37-41). Ta pajel chaʼbej ya snojptesotik bin-utʼil ya xjuʼ ya jkanantaytik te lumkʼinal sok te lek ya xkuxinotike, jich ya yakʼ ta ilel te ay spʼijil (Isaías 11:2). Kʼalal te Jesús ya swentain te Balumilal, ma xbajt yakʼ te ay machʼa ya xkʼax swokol ta skaj te bintik ya sjin jilel te lumkʼinal.

 Yaniwan ajojkʼoybey aba, ¿bin-ora ya xkʼot ta pasel spisil ini? Teme ya akʼan ya anaʼbey te sujtibe, kʼopona te artículo «¿Bin-ora ya swentain Balumilal te Wentainel yuʼun te Diose?»

 Te consejoetik te ya yakʼ te Biblia ya xjuʼ ya skoltayotik te kʼalal ya xkʼax te bintik ya sjin jilel te Balumilal.

•   Ta nail: Chajpana aba ta lek.

   Te bin ya yal te Biblia: «Te machʼa pʼij yoʼtan ya yil te bin chopol, ya snacʼ sba ta stojol, yan te machʼa ma pʼijuc yoʼtan ya xcʼax xan bahel, ya xcʼax swocol yuʼun» (Proverbios 22:3).

   Te bin ya skʼan ya yal: Nopa ta swenta te bin wokolil ya xjuʼ ya xkʼax te banti nainemat. Jich chapalat-a sok jich ya akanantay-a te machʼatik ay awuʼune.

   Te bin kʼoem ta pasel: «Te banti nainemotik-a jajch ta kʼajkʼel spisil, jaʼ yuʼun lokʼotik ta anel. Te ants winiketik bayal jajchik ta xiwel, maba ya snaʼix bin ya spasik. Te joʼonkotik chapal ayotik-a kichʼojtik te jmochilatik yuʼun emergencia, te jpoxiltik sok jkʼuʼ jpakʼkotik te ya xtuun kuʼuntike. ¡Kʼax lek te bitʼil chapalotik-ae!» (Tamara, California, Estados Unidos).

•   Te kʼalal yak ta kʼaxel-ae: Jaʼ xa anop te bin mukʼ skʼoplale.

   Te bin ya yal te Biblia: «Te scuxlejal te winic ma haʼuc ay scʼoblal te ay bayel bintic ay yuʼun» (Lucas 12:15).

   Te bin ya skʼan ya yal: Te kuxlejalil jaʼ bayalxan skʼoplal te bitʼil te bintik ay kuʼuntike.

   Te bin kʼoem ta pasel: «Kʼalal kʼax te tulan jaʼal Lawin b, la slajin jilel te jnatik, maba ya jnaʼ bin ya jnop-a sok bin ya jpas-a. Pero la jkʼopon te Jehová sok la kalbey te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbae. Manchukme jin te jnatike te joʼonkotike kuxul jilotik (Leslie, Filipinas).

•   Ta patil: Nopa ta swenta te kʼajkʼal ini sok ma xa amel awoʼtan te bin ya xkʼot ta pasel te pajel.

   Te bin ya yal te Biblia: «Ha yuʼun ma me haʼuc ya xbaht ta awoʼtanic snaʼel te pajele, como te pajel, ha ya yil sba stuquel» (Mateo 6:34).

   Te bin ya skʼan ya yal: Ma xa amel awoʼtan ta swenta te bin ya xjuʼ ya xkʼot ta pasel te pajele.

   Te bin kʼoem ta pasel: «Te kʼalal kʼax te tulan yikʼal jaʼal Irma, te jnae noj ta jaʼ ma jnaʼ bin ya jpas-a. Bayal bin ya jkʼan ya jta ta nopel spasel-a. Pero jul ta koʼtan te bin ya yal te Biblia te ma skʼan ya jmel koʼtantik yuʼun te bin ya xkʼot ta pasel te pajel. Te Jehová la skoltayon yuʼun lamaluknax kʼinal la kaʼiy» (Sally, Florida, Estados Unidos).

 Teme ya akʼan ya anaʼxan, ilawil te artículo «Cuando golpea un desastre. Qué hacer para sobrevivir».