Ayinon ta jun nación te República Democrática Alemana (RDA) sbiil-a, ta estado yuʼun Sajonia. Mero kʼuxon ta yoʼtan te jmeʼ jtat, sok la yakʼbonik jnop te bin lek ta pasele. Bayal ants winiketik tey ta Sajonia maʼyuk skʼoplal ta yoʼtanik te religión, melel te República Democrática Alemana jaʼ socialista, te ya skʼan ya yal te pajal sderecho te ants winiketik o te pajal bin ay yuʼunik. Te joʼone, ma jchʼuun te ay Dios. Ta kalalilto tal jaʼto ta 18 kaʼbilal ay chaʼchajp te bin mero la schʼuun koʼtan, jaʼ te snopel te maʼyuk Dios sok te comunismo.

Yame jcholbeyex awaʼiyik bin yuʼun ya yikʼbon koʼtan-a te comunismo. Jaʼ yuʼun te ya jkʼan te pajal ilbilik te ants winiketike. Swenta pajal ya xkʼotik te jkʼulejetik sok te pobreetike, ya kal te jaʼ lek te ya yichʼ pukel ta pajal te biluketike. Jaʼ yuʼun ochon ta jun organización comunista yuʼun achʼix keremetik. Te kʼalal 14 kaʼbilal-a, tulan aʼtejon ta schaʼtuuntesel junetik te ma lekixe yuʼun jich ya xkoltaywanon ta slekubtesel te lum kʼinal sok te ikʼe. Te j-aʼtel patanetik ta Aue la yakʼbonik jmajtan, melel mero la smulanik te bin la jpase. Manchukme pekʼelto kaʼbilal, la jnaʼbey sba politicoetik te kʼax naʼbil sbaike. Lek yakon ta bael ya kaʼiy sok jich ya kaʼiy te ay bin kʼax lek ya jta ta jkuxlejal.

Pero, ta repentenax ay bin jelon. Ta 1989 laj skʼoplal te muro de Berlín, jich laj skʼoplal te comunismo ta Europa del Este. Mero la schebajtesbon koʼtan spisil te bin kʼot ta pasel. Ta patil bael la jta ta ilel te bayal bin ma stojiluk la yichʼtiklan pasel. Jun ejemplo jaʼ ini, te machʼatik maba ya smulanik te comunismo pekʼel skʼoplalik ya yichʼik ilel. Mero ma snujpʼuk ya kaʼiy, melel te comunismo ya yakʼ ta nopel te pajalotike. Jich yuʼun och jnop te maniwan smeleliluk te bin ya yalik ta swenta te comunismo. Ma jnaʼix bin ya jpas yuʼun-a.

Jich yuʼun jelon te bin ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejal, jajch jnop stijel música sok spasel dibujo. Ochon ta jun escuela yuʼun música yuʼun ya xjuʼ ya xboon ta universidad. Jaʼ ya jkʼan te ya xbajt ta koʼtan stijel música sok spasel dibujo. La kijkitay spisil te lekil taleliletik te la jnop ta kalalile. Jaʼxanix ya jkʼan te ya jmulanbey yutsil te jkuxlejal, hasta la jle cheʼoxeb jlekol. Pero ni jaʼuk te música, te spasel dibujo sok te ya kaʼiy antsiwej la slamantesbon te koʼtane. Hasta te dibujoetik te ya jpas-ae, jich ya yakʼik ta ilel. Jich yuʼun och jnop: ¿Bin ya xtal ta pajel chaʼbej? Sok ¿bin yuʼun te kuxulone?

Te kʼalal la jtabey sujtib te jojkʼoyeletik kuʼune, chamnax koʼtan yuʼun. Jun buelta, te kʼalal ayon ta escuela, la jokin ta naklej chaʼoxtul alumnoetik te yakik ta yalbeyel skʼoplal te bin ya xtal ta pajel chaʼbej. Tey ay-a te Mandy, * te jaʼ testigo yuʼun Jehová. Kʼax lek te bin la yalbon kaʼiye: «Andreas», la yuton, «teme ya akʼan ya atabey sujtib te jojkʼoyeletik ta swenta te kuxlejalil sok te bin ya xtal ta pajel chaʼbej, nopa te bin ya yal te Bibliae».

Ta sjajchibal ma jkʼan ya kaʼiy, pero jaʼnix jich koʼtan ya jnaʼ bin ya yal te Biblia. Te Mandy la yakʼbon kil te capítulo 2 yuʼun te libro yuʼun Daniel, chamnax koʼtan yuʼun te bin la jkʼopon tey-a. Te capítulo-abi, jaʼ ya yalbey skʼoplal te bin ya yal te Biblia ta swenta te mukʼul nacionetik o te ajwaliletik, te ayinemik jaʼto ta namey kʼinal kʼalal ta jtiempotik te bayal bin spasojik. Ta patil, te Mandy la yakʼbonxan kil ta Biblia bintikxan yak ta talel ta pajel chaʼbej. Jich la jtabey sujtib te jojkʼoyeletik kuʼune. Pero jich och jnop: ¿Machʼa la stsʼibay te bin ya yal te Bibliae? ¿Machʼa-a te juʼ snaʼbel ta nail tal te bin ya xkʼot ta pasele? ¿Yabal yakʼ ta naʼel ini te aynix-a te Diose?

Ta swenta te Mandy la jnaʼbey sba yan testigo yuʼun Jehová sok yinam, jaʼ te Horst sok Angelika. Bayal la skoltayonik ta yichʼbeyel swentail te Biblia. Ta oranax la jta ta ilel te jaʼnax te testigoetik yuʼun Jehová ya yalik o ya stuuntesik te sbiil te Dios sok te ya yakʼik ta nopel ta stojol te ants winiketik (Salmo 83:18; Mateo 6:9). Jaʼnix jich la jnop te jaʼ ya skʼan Jehová te ya xkuxinotik ta jun nichimal kʼinal liʼ ta Balumilal. Te Salmo 37:9 jich ya yal: «Te machʼatic ha ya smucʼulin yoʼtanic te Jehová, ya me xʼaʼbot yichʼic hilel te qʼuinale». Mero la jmulan te spisil te machʼatik ya spas ta skuxlejalik te bin ya yal te Biblia ya xjuʼ ya staik te tʼujbil kuxlejalil ini.

Wokol la kaʼiy sjelontesel te jtalel sok spasel ta jkuxlejal te bin ya yal te Bibliae. Como mero la jnop stijel música sok spasel dibujo, mero jtoyba winik kʼoon yuʼun. Jaʼ yuʼun la skʼan te ya jnop yakʼel ta ilel pekʼel oʼtanil. Sok wokol la kaʼiy yijkitayel te antsiwej. Ya kalbey bayal wokol te Jehová te ya snaʼ smaliyel te machʼatik ya spasik tulan ta spasel ta skuxlejalik te bin ya yal te Biblia. Jaʼnix jich ya yichʼtiklan ta wenta bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik sok te kʼux ya x-aʼiyot yuʼun.

Ta kalalil tal jaʼto te kʼalal 18 kaʼbilal-a, jaʼ mero ay ta koʼtan te bin ya yalik ta swenta te comunismo sok te maʼyuk te Diose, pero jaʼ skoltayejon te Biblia ta sjeltayel talel te snopojibal kuʼune. Ta swenta te bin la jnop ay swentail kʼot te jkuxlejal sok la skoltayon te manchuk bayal ya jmel koʼtan yuʼun te bin ya xtal ta pajel chaʼbej. Ta 1993 la kichʼ jaʼ, jich ochon ta testigo yuʼun Jehová. Ta jaʼbil 2000 nujpunon sok te Tabitha te jaʼnix jich testigo yuʼun Jehová. Jchebalkotik ya jpaskotik te ban kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik ta yakʼbeyel snop te ants winiketik te bin ya yal te Biblia. Bayalik ta tul jich stalelik bitʼil te joʼon, ta namey tal jaʼ ay ta yoʼtanik te comunismo sok schʼuunejik te maʼyuk Dios. Ya yakʼbon bayal stseʼelil koʼtan skoltayel te yantik ta snaʼbeyel sba te Jehová.

Chamnax yoʼtanik yuʼun te jmeʼ jtat te kʼalal jajch jokin te testigoetik yuʼun Jehová. Pero ta ora ini, staojik ta ilel te mero skoltayejon ta jkuxlejal. Sok ay bin kʼax tseʼel koʼtan yuʼun ta ora ini, te jmeʼ jtat yakikix ta snopel te skʼop Dios sok yakik ta kʼoel ta tsoblejetik yuʼun te testigoetik yuʼun Jehová.

Joʼon sok te Tabitha ya jpastik tulan ta spasel ta jkuxlejaltik te bin ya yal te Biblia ta swenta te machʼatik nujpunemik, jich jun koʼtan ya kaʼiy jbatik yuʼun. Mero jun ayotik ta jchebaltik, melel ya jchʼuuntik spasel te bin ya yal te Biblia te ma skʼan ya jloʼlay jbatike (Hebreos 13:4).

Maba ya jmelix koʼtan yuʼun te kuxlejal sok yuʼun te bin ya xtal ta pajel chaʼbeje. Ayon ta jun familia te pujkem ta swolol Balumilal, jaʼ te testigoetik yuʼun Jehová. Jpisiltik jun ayotik ta smelelil sok ayotik ta lamalkʼinal. Ta familia ini, maʼyuk machʼa mukʼxan skʼoplal, jpisiltik pajalotik. Jnaʼoj te ay jun familia jich ini, jaʼ yuʼun spisil-ora la jle sok spisil koʼtan.