Ochan ta banti te bintik yichʼoje

Baan ta sleojiʼbal

APÉNDICE

¿Bin ya skʼan ya yal te Seol sok te Hades?

¿Bin ya skʼan ya yal te Seol sok te Hades?

TE Biblia kʼaxem ta setenta buelta ya stuuntes te scheʼóhl te talem ta hebreo kʼop sok te háides te talem ta griego kʼop jun-nax skʼoplal, jaʼ snitojbey sba skʼoplal sok te lajele. Ay chaʼoxpajk Bibliaetik te jich la skʼasesik ini «mukenal», «infierno», «skʼubulil xaab» sok yantikxan. Jaʼukmeto, ¿lekbal kʼasesbilik te kʼopiletik-abi? Jich yuʼun, ¿bin-nix ya skʼan ya yal-a te chaʼpʼal kʼop-abi? Akʼa kiltik te bin-utʼil ya yichʼ tuuntesel ta chaʼoxchajp versiculoetik ta Biblia.

Ta Eclesiastés 9:10 jich ya yal: «Ta stsobojibal machʼatic chamenic [scheʼóhl], te banti ya xbahat, mayuc aʼtel, mayuc bin ay ta chahpanel, mayuc bin ay ta naʼel soc mayuc pʼijil-oʼtanil tey a». Jich yuʼun te Seol ma jaʼuk te jujun mukenaletik te banti ya jmuktik te machʼa ya xlaj kuʼuntike. Te kʼalal ya yalbey skʼoplal te Biblia te banti ya yichʼ mukel ta jujuntul te ants winike, ma jaʼuk ya stuuntes te kʼopil scheʼóhl soknix te háides, ya stuuntes yantik kʼop ta hebreo sok ta griego (Génesis 23:7-9; Mateo 28:1). Jaʼnix jich ma xyichʼ tuuntesel te kʼopil Seol ta swenta te jun-nax mukʼul chʼen te banti ya yichʼ chʼojel ochel bayal ta tul ants winiketik te lajemikixe (Génesis 49:30, 31).

Kʼalal te Biblia ya yalbey skʼoplal te kʼopil «Seol» o «Hades», ¿bin-nix ya skʼan ya yalbey skʼoplal-a? Ma jaʼuk jun mukʼul chʼen te banti ya yichʼ chʼojel ochel bayal ta tul ants winiketik tey-ae. Jich bitʼil ta Isaías 5:14 ya yal: «Ha yuʼun mucʼub te yutil te yawil machʼatic chamenic [scheʼóhl] soc ma pʼisbiluc la sjam ye». Te Seol jaʼ jich kʼoem yaʼiyel te bitʼil maʼyuk yajtalul te ants winiketik sbikʼoj te lajemikixe sok maʼyuk bin-ora ya xnoj stukel (Proverbios 30:15, 16). Te komon mukenale ajtaybilnax te machʼatik ya x-ochik tey-ae, yan stukel te Seol maʼyuk bin-ora tikʼ ya yaʼiy stukel (Proverbios 27:20). Ta melel, te Seol, o Hades mananix xnoj stukel-a sok mananix ayuk stiʼil-a. Manchukme ma jaʼuk jun lugar ta smelelil, te kʼalal ya yal te Biblia te ayik ta Seol o ta Hades te ants winiketike jaʼ ya skʼan ya yal te wayalikix kʼoem ta swenta te lajele.

Te kʼalal ya jnoptik te bin ya yakʼ ta nopel te Biblia ta swenta te chaʼkuxajele, jichme ya xkʼotxan lek ta koʼtantik te bin ya skʼan ya yal te Seol o te Hades. Te kʼalal ya yal Seol o Hades ta Biblia jaʼ snitojbey sba skʼoplal sok te lajel te ya xjuʼ ta tael chaʼkuxajele (Job 14:13; Hechos 2:31; Apocalipsis 20:13). * Jaʼnix jich ya skʼan ya yakʼ ta naʼel te tey ayik-a te machʼatik la spasbeyik yaʼtel te Jehová soknix te bayal ta tul te maba la spasike (Génesis 37:35; Salmo 55:15). Jich yuʼun te Biblia jamal ya yal te «ay chaʼcuxajel yuʼun [...] te machʼatic toj yoʼtanic soc te machʼatic ma ba toj yoʼtanic» (Hechos 24:15).

^ parr. 1 Yan stukel te ants winiketik te maʼyukix chaʼkuxajel yuʼunike, te Biblia ya yakʼ ta naʼel te maʼyukik ta Seol o ta Hades, ayik ta «Gehena» te jaʼnix jich ma jaʼuk jun lugar ta smelelil (ta Biblia tseltal te kʼopil Gehena la skʼases jich bitʼil «infierno» ta Mateo 5:30; 10:28; 23:33).