TE Biblia Scʼop Dios Tzeltal jich ya yal ta Salmo 83:18: «Acʼa snaʼic te ha Jehová te abihile, te haʼat atuquel te Machʼa toyol ayat ta stojol spahmal te qʼuinale». Ay Bibliaetik te pajalnix jtebuk te bitʼil ya skʼasesike, jaʼukmeto ay yantik te ya slokʼesik te biilil Jehová ya sjelik ta «Kajwal» o «Machʼa aynanix-a». Jich yuʼun, ¿bin ya skʼan ya xchiknaj ta texto-abi? ¿Jaʼbal te biilil Jehová o jaʼbal te «Kajwal» o te «Machʼa aynanix-ae»?

Te texto la yichʼix ilele ya xchiknaj jun biilil tey-a te la yichʼ tsʼibayel ta hebreo kʼop. Te biilil ini, jich la yichʼ tsʼibayel ta hebreo יהוה (YHWH). Te bin-utʼil ya yichʼ alel ta Biblia tseltal jaʼ Jehová. ¿Jaʼnaxbal jun buelta ya xchiknaj ta Biblia te biilil ini? Maʼuk, jteb ma sta jukmil buelta chikan tey-a te banti Escrituras Hebreas.

¿Kʼax bayalbal skʼoplal te sbiil te Diose? Akʼa kiltik te sbabial kʼopetik te la yal te Jesús ta swenta te bitʼil ta kʼoponel te Diose. Jich la yal: «Jtatic te ayat ta chʼulchan, acʼa ichʼotuc ta mucʼ achʼul bihil» (Mateo 6:9). Te kʼalal kʼaxemix tiempo-a te jich la yakʼ ta nopele, jich la skʼanbey te Diose: «Jtat, acʼa ta ichʼel ta mucʼ te abihile». Jich te Jpaswanej kʼalalto ta chʼulchan jich la sjakʼ: «Cacʼojix ta ichʼel ta mucʼ, soc ya cacʼ xan ta ichʼel ta mucʼ» (Juan 12:28). Jaʼ yuʼun chikan ta ilel te kʼax bayal skʼoplal te sbiil Diose. Jich yuʼun, ¿bin yuʼun te ay chaʼoxtul te machʼatik ya skʼasesik ta yan kʼopil te Bibliaetik slokʼesojbeyik te sbiil te Diose sok yanyantik-a te bin yakʼojik tey-ae?

Ta sbabial te bin yuʼune, jaʼ te ay bayal machʼatik ya yalik te malaj xjuʼ ta tuuntesbeyel sbiil te Diose, melel ma jnaʼtik ta lek te bin-nix-utʼil ya yichʼ alel-ae. Jich bitʼil ta hebreo kʼop ma xyichʼ tsʼibayel sok vocaletik-a, ta kʼajkʼal ini maʼyuk machʼa ya snaʼ te bin-nix-utʼil la yichʼ alel-a te letraetik YHWH ta namey kʼinal. ¿Jaʼnaxbal ma jtuuntestik yuʼun-abi? Ta namey kʼinal  te biilil Jesús jichniwan la yichʼ alel ini Yeshúa o Yehoshúa, maʼyuk machʼa ya xjuʼ ya yal te yuʼun-nix jich-ae. Jaʼukmeto ta swolol Balumilal yanyantik te bin-utʼil ya yichʼ albeyel sbiil te Jesuse, jaʼnix jich ya yichʼ alel te bin kʼopil ya xkʼopojik te banti ayike. Manchukme ma snaʼik te ants winiketik te bin-nix-utʼil la yichʼ alel ta sbabial siglo-a te biilil-abi, ma jaʼuk ma stuuntesik yuʼun. Jaʼnix jich, te yakuk xbaat ta yan lume, yame awil te yan-a te bin-utʼil ya yichʼ alel ta yan kʼopil te abiile. Jich bitʼil te ma jnaʼtik ta lek te bin-nix-utʼil ta alel-a te sbiil Dios ta namey kʼinale, maba ya skʼan ya yal-abi te ma xjuʼ ta tuuntesele.

Te schebal te bin yuʼun yichʼoj tupʼel te sbiil Dios ta Bibliaetike, jaʼ ta swenta te ay bayal judioetik te ya yalik te ma xjuʼ ta alel te sbiil te Diose. Jich ya yalik-abi, ta skaj te yakʼojbeyik yan swentail te mantalil ini: «Ma me xatojoltabe ta halel sbihil te Jehová te Dios awuʼun, como te Jehová ma ba ya yal te mayuc smul te machʼa ya stojoltabe ta halel te sbihile» (Éxodo 20:7).

Te mantalil-abi maba ya yal te ma xjuʼ ta tuuntesbeyel te sbiil Diose. Spisil te winiketik te la stsʼibayik te Escrituras Hebreas yuʼun te Biblia (ta «Antiguo Testamento»), spisil jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Dios te la schʼuunik spasel te Ley la yichʼik akʼbeyel te israeletike. Ta spisil-ora la stuuntesbeyik te sbiil Diose. Jich bitʼil te ya kiltike bayal la yichʼ tsʼibayel ta salmoetik te la yichʼik tulan kʼayojtayel yuʼun bayal ta tul ants winiketik ta yichʼel ta mukʼ te Diose. Te Jehová jaʼnix jich la yalbey te j-abatetik yuʼun te akʼa yalbeyik skʼoplal te sbiile, jich la schʼuunik spasel te winiketik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Diose (Joel 2:32; Hechos 2:21, TNM). Jich yuʼun te j-abatetik yuʼun Dios ta kʼajkʼal ini maba xchebet yoʼtan ya stuuntesbeyik sbiil te Diose soknix te toj ya stuuntesbeyike, jich bitʼil la spas te Jesús (Juan 17:26).

Chʼayemik ta jkʼaxel te machʼatik la sjelbeyik te sbiil Dios te kʼalal la skʼasesik ta yantik kʼopiletik te Bibliaetike. Jich ya yakʼik ta ilel te namal ay te Diose soknix te maʼyuk jkʼoplaltik ta yoʼtane. Yan stukel te Bibliae, ya stijbotik koʼtantik te junuk  koʼtan jbatik sok te Jehovae (Salmo 25:14). Nopa awaʼiy ta swenta jtul awamigo te kʼax lek awiloj aba soke. Teme ma xa anaʼbey ta jkʼaxel te sbiile, ¿junbal awoʼtan ya awaʼiy aba sok? Jaʼnix jich kʼoem ta stojol te Diose. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kamigointik teme ma jnaʼbeytik te jaʼ Jehová te sbiile? Jaʼnix jich te ants winiketik te ma stuuntesbeyik te sbiile, ma snaʼbeyik te bin ya skʼan ya yal te sbiile. Jich yuʼun, ¿bin ya skʼan ya yal te sbiil Diose?

Te kʼalal la sjojkʼoy te Moisés te bin sbiil te Diose, jich la yal te Jehová: «Hoʼon te jtalel hich ayon» (Éxodo 3:14). Jich bitʼil ya yal te Biblia Rotherham: «Jaʼme jich ya xkʼoon te bin-utʼil ya jkʼane». Jich yuʼun te Jehová yame xjuʼ xkʼot spisil-a te bintik ya skʼan yuʼun ya xkʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtane sok ya xjuʼ ya stuuntes te bintik spastiklanoj swenta ya spasbot te skʼanojel yoʼtane.

Nopa awaʼiy te yakuk xjuʼ xkʼoat-a te bin-utʼil ya akʼane. ¿Binwan-utʼil ya xjuʼ ya akoltay te awamigotake? Teme ay jtul awamigo te ya stsakot ta tulan chamele, yaniwan xjuʼ ya xkʼoat ta lekil doctor yuʼun jich ya alekubtes-a. Te yakuk xchʼay bayal stakʼin te yane, yaniwan xjuʼ xkʼoat ta jkʼulej yuʼun jich ya akoltay-a. Ta melel, maʼyuk machʼa jich ya xjuʼ yuʼun spasel, ma xjuʼ xkʼootik-a te bin ya jkʼan ya jpastike. Jaʼukmeto te kʼalal ya anop bael te Bibliae, yame awil te ya xjuʼ xkʼot spisil-a te bin ya skʼan te Jehová swenta ya xkʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtane. Sok spisil yoʼtan ya stuuntes yuʼel yuʼun ya skoltay te machʼatik kʼux ya x-aʼiyot yuʼune (2 Crónicas 16:9). Te machʼatik ma snopbeyik sbiil te Diose maʼyuk bin-ora ya snaʼik te bayal ta chajp tʼujbil stalel te Jehovae.

Chikan ta ilel te ya skʼan ya xchiknaj sbiil te Dios te banti Bibliae. Te kʼalal ya jnaʼtik te bin ya skʼan ya yal te biilil Jehová soknix te ya xjuʼ ya jtuuntestik ta biluk-ora ta swenta yichʼel ta mukʼ te jTatike, jichme nopol ya kaʼiy jbatik ta stojol. *