1. ¿Machʼa la spas spisil te bintik kuxajtike?

TE J-ALWANEJ Jeremías jich la yal: «Te Jehová ha Dios ta melel, ha cuxul Dios» (Jeremías 10:10). Soknix jaʼ Jpaswanej yuʼun spisil te bintik kuxajtike, melel jich la yalik te chʼul-abatetike: «Haʼat la apas spisil bintic ay, soc ta scuenta scʼanojel awoʼtan cuxajtic soc la yichʼticlan pasel» (Apocalipsis 4:11). Soknix ta jun kʼayojil jich la yal te ajwalil David: «Como haʼat ay ta acuenta te sloqʼuib-haʼ yuʼun cuxlejal» (Salmo 36:9). Jich yuʼun, te kuxlejalile jaʼ jun majtʼanil te yakʼojbotik te Diose.

2. ¿Bintik yakʼojbotik te Dios swenta ya xkuxinotik?

² Soknix jaʼ ta swenta Jehová te kuxulotike (Hechos 17:28). Melel jaʼ yakʼojbotik te bin ya jweʼtike, te jaʼ ya kuchʼtike, te ikʼ ya xtuun kuʼuntike sok te Balumilale (kʼopona te sjun Hechos 14:15-17). Jich ya spas swenta ya yakʼ jmulanbeytik yutsilal te kuxlejalile. Jaʼukmeto, swenta yuʼun ya jmulanbeytikxan yutsilal te kuxlejalile, yame skʼan ya jnoptik te leyetik yuʼun te Diose sok ya skʼan te ya jchʼuuntik spasele (Isaías 48:17, 18).

3. ¿Bin la yal te Dios ta swenta te bitʼil la yichʼ milel te Abele?

³ Te Dios ya skʼan te ya kichʼtik ta mukʼ te jkuxlejaltike  sok skuxlejal te yantike. Akʼa kiltik ta swenta te Caín te kʼax bayal ilin ta stojol te Abel, jaʼ te yijtsʼine. Jamal la yichʼ albeyel yuʼun Jehová te Caín te yalaj xjuʼ sta tulan smul ta swenta te yilinbae, jaʼukmeto ma la yichʼ ta mukʼ te bin la yichʼ albeyele. Jich yuʼun, «la stsac te Abel te yijtsʼin, la smil» (Génesis 4:3-8). Te Biblia ya yal te akʼbot castigo yuʼun Jehová ta swenta te milawane (Génesis 4:9-11).

4. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Dios ta swenta te Ley la yakʼbey te Moisés te bin-utʼil ya skʼan ya kiltik te kuxlejalile?

⁴ Kʼalal kʼaxemix bayal mil jaʼbil-ae, te Jehová la yakʼbey leyetik te israeletik swenta jich ya x-abatinik ta stojol te bitʼil ya skʼan stukele. Te Leyetik-abi jaʼ la yichʼ akʼbeyel te Moisés, tey ochem-a te mantalil ini: «Ma me xawaʼiy milaw» (Deuteronomio 5:17). Ta swenta te mantalil ini, te Dios la yakʼ ta ilel te bayal skʼoplal ta yoʼtan skuxlejal te ants winiketike soknix te ayuk bayal skʼoplal ta koʼtantik-euke.

5. ¿Bin-utʼil ya skʼan ya kiltik te skʼasesel alale?

⁵ ¿Bin yilel ya yil Dios te alaletik te ayikto ta schʼujtʼ te smeʼe? Te Ley yuʼun Moisés yalojbey skʼoplal te malaj xjuʼ ya yichʼ milel jtul alal te mato ayineme, melel kʼax bayal skʼoplal ta yoʼtan te Jehová te kuxlejalil-abi (kʼopona te sjun Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). Jaʼ-abi ya skʼan ya yal te ma lekuk te skʼasesel alale.

6. ¿Bin yuʼun ma lekuk te ya kil-oʼtantaytik te yantike?

⁶ Jich bitʼil te ay skʼoplal ta koʼtantik te kuxlejalile yame skʼan te lek te bin ya jnoptik ta stojol te yantike. Te Biblia jich ya yal: «Spisil machʼa ya yil-oʼtantay te yermano, jmilaw me cʼohem. Anaʼojic te mayuc jtuhluc jmilaw te ay scuxlejal scuenta sbahtel qʼuinal» (1 Juan 3:15). Teme ya jkʼantik ya xkuxinotik ta sbajtʼel kʼinale, yame skʼan te ma kil-oʼtantaytik te yantike, melel te il-oʼtantaywaneje teyme ya xjajch tal spisil-a te bintik ya xjuʼ x-ikʼawan bael ta milawe (1 Juan 3:11, 12). Tulanme skʼoplal te talel kʼaxel kʼux ya kaʼiy jbatike.

7. ¿Bintik-a te kʼayemik ta spasel te ants winiketik te ya yakʼ ta ilel te maʼyuk skʼoplal ta yoʼtanik te kuxlejalile?

 ⁷ ¿Bin ya xjuʼ ya kaltik-euk ta swenta te jkuxlejaltike? Ta melel, maʼyuk machʼa ya skʼan ya xlaj, jaʼukmeto ay bayal te machʼatik ya yutsʼin skuxlejalik ta swenta te bintik ya spasike. Jich bitʼil te ya snukʼik may, marihuana, ya sloʼik yabenal may, o ya stuuntesik droga ta skaj sbujtsʼkʼinal. Spisil ini ya x-utsʼinbot sbakʼetalik sok ay ya xlajik yuʼun. Jich yuʼun te machʼatik jich kʼayemik ta spasele, maʼyuk bayal skʼoplal ta yoʼtanik te skuxlejalike. Ta spisil-abi ya yilay te Diose (kʼopona te sjun Romanos 6:19; 12:1; 2 Corintios 7:1). Teme ya jkʼan x-abatinotik ta stojol Dios te bitʼil ya skʼan stukele, yame skʼan te ya kijkʼitaytik spisil-abi. Tulan-niwan ya kaʼiytik yijkʼitayel spisil te bintik kʼayemotik ta spasele, jaʼukmeto te Jehová ya xjuʼ ya skoltayotik. Kʼax bayal skʼoplal ta yoʼtan te Dios te ya jpastik tulan ta skʼuxultayel te jkuxlejaltike, melel jaʼ jun mukʼul majtʼanil te yakʼojbotike.

8. ¿Bin yuʼun ya skʼan te spisil-ora ya kiltik te manchuk ay bin ya yutsʼin te jkuxlejaltike?

⁸ Teme ay skʼoplal ta koʼtantik te kuxlejalile, spisilme-ora ya kiltik te manchuk ay bin ya yutsʼin te jkuxlejaltike. Yame skʼan ya jkanantay jbatik te bitʼil ya x-ayinotike sok mame biluknax ya jpastik swenta yuʼun-nax sbujtsʼkʼinal. Yame skʼan te stojil ya yichʼ tijel te carroe sok maba lek te machʼatik ya yaʼiyik lucha libre o box sok yantikxan-abi te ya xjuʼ ya yakʼ jlajin jbatik yuʼune (Salmo 11:5). Ta swenta te leyetik akʼbot te lum Israel yuʼun te Jehovae, ay jun mantalil te jich ya yal: «Te cʼalal yac apas yachʼil ana, ya me awaʼbe stsʼahcul ta sjoyobal ta sba, scuenta yuʼun teme ay machʼa ya xchʼay cohel tey a, ma ba yac ata mulil yuʼun chʼichʼ a haʼat soc te machʼatic awuʼun ta ana» (Deuteronomio 22:8). Ta swenta te bin ya yal te ley ini teyme ochem skʼoplal-a te bin ya skʼan ya apase. Jich bitʼil teme yakix ta kʼaʼel te yoyal o stsʼamteʼal te anae, yame skʼan ya apas ta lek swenta jich maʼyuk machʼa ya xchʼay koel tal ta stojol sok ya  sta tulan ejchʼen yuʼun. Teme ay acarroe, jaʼnix jich yame skʼan te lekuk ay awuʼune. Ma xa awakʼ te ya ata awejchʼen o ta swenta te yantike, jich yuʼun yame skʼan te ya awil ta lek te anae o te acarroe.

9. Teme ay skʼoplal ta koʼtantik te kuxlejalile, ¿bin-utʼil ya kiltik te chambalametike?

⁹ ¿Bin yilel ya yil te skuxlejal chambalametik te Jpaswaneje? Jaʼnix jich bayal skʼoplal ta yoʼtan-euk. Te Dios ya yakʼ jmiltik te chambalametike jaʼnax teme ya jtiʼbeytik te stiʼbalul sok ya jtuuntesbeytik te snujkʼulel yuʼun jkʼuʼ jpakʼtik o teme yuʼun ya yutsʼinotike (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Jaʼukmeto te machʼa ya yutsʼin o ya smil te chambalametik ta swentanax tajimal, maba lek te jich ya spase sok jich ya yakʼ ta ilel te maʼyuk skʼoplal ta yoʼtan te kuxlejalile (Proverbios 12:10).

10. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel Dios te jun-nax skʼoplal te kuxlejalil sok te chʼichʼe?

¹⁰ Kʼalal te Caín la smil te Abele, jich la yichʼ albeyel yuʼun te Jehová: «Ta bahlumilal to ya xchicnaj talel yaw ta jtojol te schʼichʼel awihtsʼine» (Génesis 4:10, Tsʼihbaybil sChʼulcʼop jTatic Dios ta tseltal). Kʼalal te Dios la yalbey skʼoplal te schʼichʼel te Abele, jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal-a te skuxlejale. Jich bitʼil te Caín la smil te yijtsʼine, yananixme yichʼ castigo yuʼun-a. Jich kʼoem te yak ta skʼanbeyel spakol ta stojol Jehová te schʼichʼel o te skuxlejal te Abele. Ta swenta te bitʼil jun-nax skʼoplal te kuxlejalil sok te chʼichʼe la schaʼyichʼ albeyel skʼoplal te kʼalal kʼaxemix-a te Pulemal ta skʼajkʼalel te Noé. Te kʼalal mato xtal-a te Pulemale, te ants winiketike jaʼnax ya sweʼik sit teʼetik, itajetik, sbakʼ awal tsʼunubil sok sit teʼetik te takijtesbilike. Jaʼ ini jelon ta patil. Te Noé sok te snichʼnabe jich la yichʼik albeyel yuʼun te Jehová: «Ya xhuʼ yac aweʼic spisil bintic cuxul soc te ya xbehenic, hich te bin utʼil te itaj soc te yaxal haʼmal. La jcaʼbeyexix  spisil». Jaʼukmeto albotik te ma xjuʼ ya spasik ini: «Yan te tiʼbal te yichʼoj to schʼichʼel, te ha scuxlejal, ma me xaweʼic stuquel» (Génesis 1:29; 9:3, 4). Ta swenta ini, chikan ta ilel te jun-nax skʼoplal ta sit Dios te kuxlejalil sok te chʼichʼe.

11. Kʼalalto ta skʼajkʼalel te Noé, ¿bin-a te yaloj Dios te ma xjuʼ ta pasel sok te chʼichʼe?

¹¹ Te kʼalal maba ya jweʼtik te chʼichʼe, jich ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantike. Ta swenta te Ley la yichʼik akʼbeyel te israeletike, te Jehová jich la yal ta mantal: «Machʼayuc winiquil [...] te ya snuts chambahlam o mut te lec ta weʼele, ya me smalbe schʼichʼel soc ya smucbe ta lum [...]. Ha scuentahil te la jcalbe te snichʼnab Israel: Ma me xaweʼbeyic schʼichʼel biluc a te cuxule [...]» (Levítico 17:13, 14). Manchukme ayix ochocientos jaʼbil-a te la yichʼ albeyel yuʼun Dios te Noé te ma xjuʼ ta weʼel te schʼichʼel chambalame, mato lajemuk skʼoplal-a te mantalil ini. Jamal la yakʼ ta naʼel te bin ya snop yoʼtan te Jehovae, jaʼ te bitʼil ya xjuʼ ya sweʼbeyik stiʼbalul biluk chambalamil te j-abatetik yuʼune, jaʼukmeto maba la sweʼbeyik te schʼichʼele, la smalbeyik ta lum. Te kʼalal jich la spasik ini, jich kʼoem te yakik ta sujtesbeyel ta stojol Dios-a te skuxlejal te chambalame.

12. ¿Bin mantalil la yichʼ akʼel yuʼun chʼul espiritu ta swenta chʼichʼ ta sbabial siglo te yato yichʼ chʼuunel ta ora ini?

¹² Jich bitʼil te jchʼuunjelotik yuʼun Cristoe, akʼbilotik jun mantalil te pajal skʼoplal soke. Ta sbabial siglo, te jpuk-kʼopetik sok yantik winiketik te la swentainik te jnopojeletik yuʼun te Jesuse, la stsob sbaik ta swenta schapbeyel skʼoplal te bintik mantalil ya skʼan ya schʼuunik spasel te jchʼuunjeletike. Jich kʼot ta chapel yuʼunik: «Lec la yaʼiy te Chʼul Espíritu soc lec la jcaʼiycotic te mayuc bin ya caʼbeyexcotic acuchic, ha nax ini: Ma me xaweʼic te bin aʼbot scuenta milbil mahtanil yuʼun locʼombahetic, ma me xaweʼic chʼichʼ o te bin tsʼotbil nax ta snucʼ [chambalametik te maba malbil schʼichʼele], soc ma me xawaʼiyic antsiwej o ma me xawacʼ abahic ta antsinel» (Hechos 15:28, 29;  21:25). Jaʼ yuʼun mame skʼan te ya jweʼtik te chʼichʼe. Tulanme skʼoplal ta sit te Dios te ya jchʼuuntik ini, melel jich kʼoem te bitʼil yichʼel ta mukʼ te lokʼombaetike sok te mulil te ya spasbey sbaik ta sbakʼetalik te ants winiketike.

13. ¿Bin lokʼombakʼop ya yakʼ ta ilel te yotsesel chʼichʼ ta jchialtike teynix ochem skʼoplal-a te banti mantalil te ya yal te ma jweʼtik te chʼichʼe?

¹³ Ta swenta te mantalil ini tey smakojbey skʼoplal-euk-a te yichʼel chʼichʼe. Akʼa jpajtik sok jun lokʼombakʼop. Teme ya yalbat te doctor te ma xa awuchʼix te tragoe, ¿yabal skʼan ya yal-abi te ya xjuʼ ya awotses ta achiale? Maʼuk. Jaʼnix jich pajal kʼoem sok ta swenta te chʼichʼe, te kʼalal ya yichʼ alel te ma xjuʼ ta weʼele, maba ya skʼan ya yal-abi te ya xjuʼ ya kotsestik ta jchialtike. Swenta ya jchʼuuntik te mantalil ini, mame xkakʼtik te ay machʼa ya yakʼbotik kichʼtik chʼichʼe.

14, 15. Teme ay jtul jchʼuunjel te ya yichʼ albeyel yuʼun te doctoretik te ya skʼan ya yichʼ chʼichʼe, ¿binwan ya skʼan ya spas sok bin yuʼun te jich ya spase?

¹⁴ Jaʼukmeto ¿bin ya xkʼot ta pasel ta stojol jtul j-abat yuʼun Dios teme staoj mukʼ yejchʼene o te ya yichʼ operacione? Nopa awaʼiy te ya yichʼ albeyel yuʼun te doctoretik te yalaj xlaj yuʼun teme ma xyichʼ chʼichʼe. Ta melel ma skʼan ya xlaj. Jich bitʼil te ay bayal skʼoplal ta yoʼtan te skuxlejal te jaʼ jun majtʼanil akʼbil yuʼun te Diose, te j-abat yuʼun te Diose ya sle yantik poxetik o yantik bin-utʼil ya xjuʼ ya yichʼ poxtayel te ma puersauk ya yichʼ tuuntesel te chʼichʼe.

¹⁵ ¿Yabal skʼaxuntaybey smantal Dios te jchʼuunjel swentanax yuʼun ya skʼan ya snajtʼubtes jtebuk skuxlejal ta Balumilal? Te Jesús jich la yal: «Como spisil te machʼa ya scʼuxultay sba, ya me xchʼay scuxlejal; yan te machʼa ya schʼay scuxlejal ta jcuenta, ha ya sta scuxlejal stuquel» (Mateo 16:25). Manix ayuk machʼa ya skʼan ya xlaj-a. Jaʼukmeto, teme ya jkʼaxuntaybeytik te smantal Dios yuʼun-nax ya jkʼan ya jkoltaytik te jkuxlejaltik ta kʼajkʼal ini, yame xjuʼ xchʼay kuʼuntik te kuxlejalil sbajtʼel kʼinale. Jaʼ yuʼun ya skʼan ya kakʼ ta koʼtantik te bitʼil swenta jlekilaltik te mantalil yuʼun  te Diose. Jich yuʼun teme la jtatik te lajele yame xjuʼ ya smukʼulin koʼtantik te ya schaʼkuxajtesotik te Diose, jichme ya schaʼyakʼbotik te tʼujbil majtʼanil ini (Juan 5:28, 29; Hebreos 11:6).

16. ¿Bin yakʼoj ta yoʼtanik te j-abatetik yuʼun Dios ta swenta te chʼichʼe?

¹⁶ Te j-abatetik yuʼun te Dios yakʼoj ta yoʼtanik te yananix schʼuunik-a te mantalil ta swenta te chʼichʼe. Jaʼ yuʼun ma sweʼik sok ma xyotsesik ta schialik. * Snaʼojik ta lek te jaʼ ya snaʼxan te Jpaswanej yuʼun chʼichʼ te bin lekxan ya xkʼot ta stojolike. ¿Yabal achʼuun-euk?

17. Ta antiguo lum Israel, ¿bin-utʼil la yakʼ ta tuuntesel Dios te chʼichʼe?

¹⁷ Kʼalal la yichʼik albeyel yuʼun Jehová te israeletik te bin-utʼil ya skʼan ya yichʼik ta mukʼe, jich albotik yuʼun: «Como ay ta chʼichʼ te scuxlejal, soc hoʼon la jcaʼbeyex te chʼichʼ scuenta stojel mulil awuʼunic ta scajtajib ta chiqʼuel mahtanil; ha nix te chʼichʼ te ya stojbe smul» (Levítico 17:11). Kʼalal ay la sta smulik te israeletike, la staik perdon te kʼalal la yakʼik milbil majtʼanil sok te kʼalal la yichʼbeyik bael jtebuk schʼichʼel te chambalam te banti skajtijib chikʼbil majtʼanil te ay ta Nailpakʼ templo, o te kʼalal ayix-a te Temploe. Jaʼnax jich la yichʼ tuuntesel te chʼichʼ-abi.

18. ¿Bintik utsilal ya xjuʼ ta tael ta swenta te bitʼil la smal schʼichʼel te Jesuse?

 ¹⁸ Te smelelil j-abatetik yuʼun te Diose maba ayix ta swentaik schʼuunel te Ley yuʼun Moisés, jich yuʼun maba ya yakʼik milbil chambalam ta majtʼanil sok maba ya yichʼbeyikix bael schʼichʼel chambalam ta skajtijib chikʼbil majtʼanil (Hebreos 10:1). Jaʼukmeto, te bin-utʼil la yichʼ tuuntesel te chʼichʼ ta antiguo lum Israel jaʼ señail kʼot te bitʼil la yakʼ sba ta majtʼanil te sNichʼan te Diose, jaʼ te Jesucristoe. Jich bitʼil te la kiltikix ta yoʼebal kapituloe, te Jesús la smal schʼichʼel te kʼalal la yakʼ sba ta lajel ta jwentatike. Ta patil mo bael ta chʼulchan, kʼot ta stojol Dios swenta yuʼun ya yichʼ ichʼel ta wenta te bitʼil la yakʼ sba ta lajele (Hebreos 9:11, 12). Te kʼalal jich la spas te Jesuse jich ya xjuʼ ta tael perdon yuʼun te jmultike sok la sjam te be yuʼun te kuxlejalil ta sbajtʼel kʼinal (Mateo 20:28; Juan 3:16). Ta melel kʼax mukʼ skʼoplal te  bitʼil jich la yichʼ tuuntesel te chʼichʼ ini (1 Pedro 1:18, 19). Jaʼnax ya jtatik jkoleltik teme ya kakʼtik schʼuunel koʼtantik ta swenta te bitʼil la yakʼ sba ta lajel te Jesuse.

19. ¿Bin ya skʼan ya spas te j-abat yuʼun Dios swenta maba ya smulinbey schʼichʼel te ants winiketike?

¹⁹ ¡Kʼax bayal ya kalbeytik wokol te jkʼuxul oʼtanil Dios kuʼuntik te bitʼil yakʼojbotik te majtʼanil yuʼun te kuxlejalile! Jich bitʼil te bayal skʼoplal ta koʼtantik ini, yame skʼan ya stijbotik koʼtantik yuʼun ya xbajtʼ kalbeytik yaʼiy te ants winiketik te ya xjuʼ xkuxinik ta sbajtʼel kʼinal teme ya yakʼik schʼuunel yoʼtanik ta stojol te bitʼil la yakʼ sba ta lajel te Jesuse. Sok stseʼelil koʼtantik ya jpastik ini, melel jaʼ ya jtʼunbeytik stalel te Dios te bitʼil kʼax bayal skʼoplal ta koʼtantik te skuxlejal te jpatxujktike (kʼopona te sjun Ezequiel 3:17-21). Teme tsʼakal ya jpastik te aʼtelil ini, jich ya xjuʼ ya kaltik-euk te bitʼil la yal te jpuk-kʼop Pabloe: «Ya calbeyex ta jamal te mayuc ta jcuenta te schʼichʼel ta spisilic, como ma ba la jmuc ta coʼtan te la jcalbeyex spisil bintic schapoj te Diose» (Hechos 20:26, 27). Te kʼalal ya jcholbeytik yaʼiy te jpatxujktik ta swenta te Dios sok ta swenta te skʼanojel yoʼtane, jich ya kakʼtik ta ilel te kʼax bayal skʼoplal ta koʼtantik te kuxlejalil sok te chʼichʼe.