APÉNDICE
¿Lekbal te ya jpastik te kʼinetike?
TE Biblia maba jaʼ la sjachbey skʼoplal te kʼinetik te ya yichʼ pasel ta relijionetike soknix te kʼinetik te ya yichʼ pasel ta bayal ta pam lumetik. Jich yuʼun, ¿banti chiknajik talel? Yaniwan xjuʼ ya awil ta libroetik te banti ya atabey bayal skʼoplal te kʼinetik te ya yichʼ pasel ta alumale. Akʼa kiltik chaʼoxchajpuk ta swenta-abi.
Kuxibal. Manchukme jaʼnax ya yichʼ naʼel te slajel te Jesuse sok te chaʼkuxajel yuʼune, kapal sok kostumbreetik te lokʼemik tal ta lotil relijionetik, jich bitʼil te ay ya xlokʼik ta beel ta yakʼel ta ilel te bin-utʼil laj te Jesucristoe. Te libro Las Grandes Religiones Ilustradas, jich ya yal: Te kʼalal mato xtal-a te Cristoe, te babilonioetike «chajpto-a te bintik la spasik ta stojol te lokʼombaetik yuʼunike [...]. Kʼax tʼujbiliknax te pakʼetik
la yakʼbeyik slap te lokʼombaetik yuʼunike sok la schʼalik ta ualiletik, ta chʼokowiletik sok stakʼinal kʼabaletik, kʼax mukʼ sok kʼax bayal stojol te skajtijib te lokʼombaetik yuʼunike, jich ya slokʼesik ta beel ta kaye ta komon sitil».Achʼ Jaʼbil. Jich ya yichʼ alel ta swenta te banti jajch tal skʼoplale: «Te ajwalil yuʼun Roma te Julio César sbiile, la yakʼbey skʼajkʼalel te Achʼ Jaʼbil ta 1 yuʼun enero ta yaʼbilal 46 te kʼalal mato xtal-a te Cristoe. Ta patil te romanoetike la stsaik te kʼajkʼal-abi ta swenta yichʼel ta mukʼ te Jano, te dios yuʼun te tiʼnaetik sok te bintik sjajchibale. Te yuilal enero [Januarius ta kʼopil latín] lokʼ tal ta sbiil te dios Jano, te ay cheb sit yelawe, te june ya yil bael ta spat» (The World Book Encyclopedia). Jich yuʼun te kʼinetik te ya yichʼ pasel ta swenta te Achʼ Jaʼbile talemik ta lotil relijionetik.
Skʼin Santo. Ay jpajk libro te jich ya yal: «Te skʼinul te machʼatik lajemikixe [...] jaʼ yorail te ya yichʼ naʼel te machʼatik lajemikix te tsabil skʼajkʼalel yuʼun te Iglesia Católica Romana. [...] Te bintik yichʼoj chʼuunel te snitojbey sba skʼoplal sok te Skʼin Santo talemik ta lotil relijionetik te ma xnaʼbaj te bin-ora chiknaj skʼoplale. Jich bayal ta chajp nasionetik te banti jteb ma spisiluk catolicoetik te ants winiketike schʼuunejik te yalaj sujtik tal ta ajkʼabal ta snaik te machʼatik lajemikixe sok yalaj sweʼbeyik sweʼel te machʼatik kuxuliktoe» (The Encyclopædia Britannica te lokʼ ta 1910).
Yantik kʼinetik. Ma xjuʼ ya kalbeytik skʼoplal spisil te kʼinetik te ya yichʼ pasel ta swolol Balumilale. Te Jehová maba lek ya yil te kʼin te ya yichʼ pasel ta swenta yichʼel ta mukʼ jtul ants winik o chaʼoxchajp organisasionetik (Jeremías 17:5-7; Hechos 10:25, 26). Te bin yan ya skoltayat ta snaʼel teme lek ya yil Dios te kʼin te ay ya yichʼ pasel ta relijione, jaʼ te yakuk anaʼ te banti jajchem tal skʼoplal te kʼine (Isaías 52:11; Apocalipsis 18:4). Te mantaliletik te la kiltikix ta Biblia te la yichʼ ilel ta swaklajunebal kapitulo yuʼun te libro ini, jaʼme ya skoltayat ta snaʼel teme lek ya yil te Dios te ya jpastik yantik kʼinetik te maba snitojbey sba skʼoplal sok te relijionetike.