1-3. 1) ¿Bin-a te kʼan xat te congregación ta sbabial siglo? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snopel te relato ini?

 TE Pablo sok te Bernabé sujtikix ta sbabial viaje te la spasik, chaʼsujtik ta Antioquía te ay ta skʼinal Siria. Kʼax tseʼel yoʼtanik, melel «te Dios la sjambey sbe te jyanlumetik yuʼun ya yakʼik schʼuunel yoʼtanik» (Hech. 14:26, 27). Ora pujk ta alel ta Antioquía te banti «bayal ta tul» jyanlumetik yakik ta ochel ta jchʼuunjel-euk (Hech. 11:20-26).

² Kʼalal te jchʼuunjeletik ta Judea la yaʼiyik stojol, ma spisiluk akʼbot stseʼelil yoʼtanik. Te machʼatik ya yalik te ya skʼan ya yichʼik circuncisión swenta ya x-ochik ta jchʼuunjel jajch stsak sbaik ta kʼop sok te machʼatik ya yalik te ma puersauke. ¿Bin-utʼil ya skʼan ya yil sbaik te judioetik sok te jyanlumetik? ¿Yabal skʼan ya schʼuunik te Ley yuʼun Moisés te jyanlumetike? Te bitʼil mukʼub te kʼope kʼan xat sbaik te machʼatik ayik ta congregación. ¿Aybal schajpajibal?

³ Yilbeyel skʼoplal te relato ini ya skoltayotik ta snaʼel bin ya jpastik kʼalal ay bin ya skʼan ya xatotik ta congregación.

4. ¿Bin jajch yakʼik ta nopel chaʼoxtul judioetik, sok bin ya jojkʼoybey jbatik yuʼun?

⁴ Te Lucas jich la stsʼibay: «Ay chaʼoxtul winiketik te ayik ta Judea te koik bael ta Antioquía, jich jajch snojptesik te hermanoetike: ‹Teme maba ya awichʼik te circuncisión jich bitʼil ya yal te Ley yuʼun Moisés, ma xjuʼ ya ata akolelik›» (Hech. 15:1). Ma jnaʼtik teme fariseoetik-a te kʼalal mato ochemik ta jchʼuunjel-a te winiketik ta Judea te koik bael ta Antioquía. Pero ochem ta yoʼtanik-a te bin ya yakʼik ta nopel te fariseoetik, jaʼ yuʼun puersa ya yakʼik ta chʼuunel te Ley. Jaʼnix jich laniwan yalik te jaʼ yakik ta yalel te bin yalojik te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik ta Jerusalén (Hech. 15:23, 24). Kʼaxix 13 jaʼbil te Dios la yakʼbey snaʼ te Pedro te ya xjuʼ ya x-ochik ta congregación te machʼatik ma yichʼojik circuncisión. Jich yuʼun, ¿bin yuʼun te ayto jchʼuunjeletik te jaʼ judioetik te yato schʼuunik te circuncisión? (Hech. 10:24-29, 44-48). a

5, 6. 1) ¿Bin yuʼun te ayto judioetik te yato schʼuunik-a te circuncisión? 2) ¿Bin yuʼun te chapbilkʼop yuʼun te circuncisión ma pajaluk sok te chapbilkʼop la spas te Dios sok te Abrahán? (Ilawil te nota).

 ⁵ Bayalniwan te bin yuʼun yato schʼuunik-a te circuncisión. Melel jaʼ te Jehová te la yal ta mantal te akʼa yichʼik circuncisión te winiketike. Te circuncisión jaʼ señail-a te ay machʼa lek ya yil sba sok te Jehová. Te Jehová jaʼ nail la yakʼbey yichʼ circuncisión te Abrahán sok te machʼatik ay yuʼun ta sna, bayal jaʼbil ta patil la yalbey spasik-euk te israeletik (Lev. 12:2, 3). b Ta Ley yuʼun Moisés albil-a te ya skʼan ya yichʼik circuncisión te jyanlumetik teme ya skʼan ya spasik-euk te kʼinetik jich bitʼil te Kʼin yuʼun Pascua (Éx. 12:43, 44, 48, 49). Jaʼ yuʼun, te judioetik boloben skʼoplal ya yilik-a te winik te maba yichʼoj circuncisión sok malaj xjuʼ ya x-abatin ta stojol te Jehová (Is. 52:1).

⁶ Te jchʼuunjeletik te jaʼik judioetik ya skʼan te ayuk schʼuunel yoʼtanik sok spekʼelil yoʼtanik yuʼun ya sjeltay te snopojibal yuʼunik sok te jichuk snopojibal yuʼunik te bitʼil te Jehová. Te yachʼil chapbilkʼop la sjelolin jilel te chapbilkʼop yuʼun te Ley, jaʼ yuʼun manchukme ay machʼa judío te smeʼ state ma skʼan ya yal te ayix ta lum yuʼun Dios. Jaʼnix jich, te jchʼuunjeletik te kuxinemik ta lumetik te banti ay judioetik jich bitʼil ta Judea ya skʼan te ma xiwik ta yalel te schʼuunojik te Jesús sok te jun-nax ya yichʼik ta mukʼ Dios sok te jchʼuunjeletik te ma yichʼojik circuncisión (Jer. 31:31-33; Luc. 22:20).

7. ¿Bin-a te maba kʼoem ta yoʼtanik te winiketik te talemik ta Judea?

⁷ Ma yuʼunuk jelon te mantaliletik yuʼun te Jehová. Melel te yachʼil chapbilkʼop snitojbey sba skʼoplal sok te Ley yuʼun Moisés (Mat. 22:36-40). Bayal jaʼbil ta patil, te jpuk-kʼop Pablo la yalbey skʼoplal te circuncisión, jich la yal: «Jaʼ mero judío te machʼa jich ya yaʼiy sba ta yoʼtan sok ta yoʼtan yichʼoj te circuncisión ta swenta te chʼul espíritu, ma jaʼuk ta swenta te bin tsʼibaybile» (Rom. 2:29; Deut. 10:16). Te winiketik te talemik ta Judea maba kʼoem ta yoʼtanik-a sok skuyojik te mukʼto skʼoplal ta sit Dios te circuncisión. ¿Yabal sjeltayik te snopojibal yuʼunike?

8. ¿Bin yuʼun la yilbeyik skʼoplal sok te cuerpo gobernante te kʼop jajchem ta swenta te circuncisión?

⁸ Te Lucas la yal «te Pablo sok te Bernabé maba acuerdo ayik sok te winiketik» te talemik ta Judea. Jaʼ yuʼun, «te kʼalal jalajikix ta yilbeyel skʼoplal ta swenta ini, la yichʼ chapel te akʼa bajtukik ta Jerusalén te Pablo, Bernabé sok yantikxan ta stojol te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik yuʼun ya yilbeyik skʼoplal  te kʼop ini» (Hech. 15:2). c Te hermanoetik ta Antioquía yanyantik-a te bin ya snopik ta swenta te circuncisión, jaʼ yuʼun swenta ma xlaj te lamalkʼinal sok ma xat sbaik te congregación la sta ta nopel te ya yilbeyik skʼoplal sok te cuerpo gobernante te jaʼik «te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik» te ayik ta Jerusalén. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la spasik te ancianoetik ta Antioquía?

9, 10. ¿Bintik ya yakʼ jnoptik te bin la spasik te hermanoetik ta Antioquía, te Pablo sok te Bernabé?

⁹ Te sbabial bin ya yakʼ jnoptik jaʼ te ya skʼan ayuk smukʼul koʼtantik ta stojol te organización yuʼun Dios. Kiltik bin yuʼun te jich ya kaltike. Te hermanoetik ta Antioquía snaʼojik-a te machʼatik ayik ta cuerpo gobernante jaʼik judioetik. Pero snaʼojik ta lek te jaʼ ya stʼunik te sJun Dios swenta ya schajpanik te kʼop yuʼun te circuncisión. ¿Bin yuʼun? Jaʼ yuʼun te schʼuunojik te ya xkoltayotik yuʼun te Jehová ta swenta te chʼul espíritu sok te Jesucristo, te jaʼ jolal yuʼun te congregación (Mat. 28:18, 20; Efes. 1:22, 23). Jaʼ yuʼun, ta kʼajkʼal ini te kʼalal ay bin ya yichʼ chajpanel, jkʼayinbeytik stalel te jchʼuunjeletik ta Antioquía. Akʼa smukʼulin koʼtantik te organización yuʼun te Dios sok te Cuerpo Gobernante.

¹⁰ Yan te bin ya yakʼ jnoptik, jaʼ te ya skʼan ayuk spekʼelil koʼtantik sok te ya jnaʼtik smaliyel. Jnop kaʼiytik ta swenta te Pablo sok te Bernabé. Manchukme la yichʼik tsael yuʼun te chʼul espíritu yuʼun ya scholik skʼop Dios ta nacionetik, maba la yalik te jaʼ ay ta swentaik schajpanel te kʼop jajchem ta swenta te circuncisión (Hech. 13:2, 3). Jaʼnix jich, te Pablo la yal te mo bael ta Jerusalén swenta ay bin ya yichʼ akʼbeyel snaʼ, jaʼ-abi ya yakʼ ta naʼel te jaʼ tojobtesot bael yuʼun te Diose (Gál. 2:2). Ta ora ini, te ancianoetik jaʼnix jich ya spasik tulan ta yakʼel ta ilel spekʼelil yoʼtanik sok te ya snaʼik smaliyel kʼalal ay bin ya xjuʼ ya xat te congregación. Maba jaʼuk ya skʼan ya schajpanik te kʼope, jaʼ ya sleik te koltayel  yuʼun te Jehová ta Biblia sok te bin ya yal te j-abat te jun yoʼtan sok pʼij (Filip. 2:2, 3).

11, 12. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jmaliytik te ya yakʼ jnaʼtik te Jehová te bin ma kʼoem ta koʼtantike?

¹¹ Ayniwan baeltik ya skʼan ya jmaliytik te ya yakʼ jnaʼtik te Jehová te bin ma kʼoem ta koʼtantike. Juluk ta koʼtantik te la yichʼ te chʼul espíritu te Cornelio ta jaʼbil 36, pero te hermanoetik la smaliyik kʼalalto ta jaʼbil 49 —13 jaʼbil ta patil— yuʼun la yakʼ ta naʼel te Dios te ma puersaukix ya yichʼik circuncisión te jyanlumetike. ¿Bin yuʼun ma orauk la yakʼ ta naʼel te Jehová? Jaʼniwan yuʼun te la yakʼbey tiempo te judioetik swenta ma wokol ya yilik schʼuunel te bin jelone. Melel ayix 1,900 jaʼbil-a te yakik ta schʼuunel te chapbilkʼop yuʼun circuncisión te la spas te Jehová sok te Abrahán (Juan 16:12).

¹² ¡Kʼax tʼujbil ta aʼiyel te ya snojptesotik sok ya stojobtesotik sok skʼuxul yoʼtan te jTatik te ay ta chʼulchan! Ya snojptesotik swenta jlekilaltik (Is. 48:17, 18; 64:8). Jaʼ yuʼun mame kakʼtik te toybail ya yakʼ jkuytik te jaʼ lekxan te bin ya kaltik, te ya jlabantik te bin ya xjelon o te bin ya yachʼubtes te organización (Ecl. 7:8). Teme ya kiltik te jich yakotik ta spasel, jnopilantik te bin ya snojptesotik te capítulo 15 yuʼun Hechos sok jkʼanbeytik koltayel te Jehová yuʼun ya jchʼuuntik spasel. d

13. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jkʼayinbeytik stalel te Jehová te kʼalal ay machʼa ya jnojptestik ta Bibliae?

¹³ Jaʼnix jich, te joʼotik ya skʼan ya jnaʼtik smaliyel te machʼatik ya jnojptestik ta Biblia, melel ayniwan wokol ya yaʼiyik yijkitayel te bin schʼuunojik o te scostumbreik te ma lokʼemik ta Biblia. Yaniwan skʼan ya kakʼbeytik tiempo swenta ya x-aʼtej ta yoʼtanik te chʼul espíritu (1 Cor. 3:6, 7). Jaʼnix jich ya skʼan ya jkʼanbeytik koltayel te Dios, te jaʼ ya yalbotik bin-ora sok bin ya skʼan ya jpastik (1 Juan 5:14).

14, 15. 1) ¿Bin-utʼil la yakʼik ta ilel te congregación ta Antioquía te ya x-ichʼawanik ta wenta? 2) ¿Bin-utʼil te Pablo sok te sjoʼtak la yakʼbeyik smukʼul yoʼtanik te hermanoetik ta Fenicia sok Samaria?

¹⁴ Te Lucas jich ya yalxan: «Te congregación la sjokinlan bael jmajkʼuk ta be. Tey-abi, stukel kʼaxikix bael ta skʼinal Fenicia sok ta Samaria. Te kʼalal la scholbey yaʼiy ta lek te hermanoetik te bitʼil yak ta sujtesel yoʼtan te jyanlumetike, bayal akʼbotik stseʼelil yoʼtanik yuʼun» (Hech. 15:3). Te congregación la sjokinik bael jmajkʼuk ta be te Pablo, te Bernabé sok te yantike. Jich la yakʼik ta ilel skʼuxul yoʼtanik, te ya x-ichʼawanik ta wenta sok te ya skʼanik te ya x-akʼbotik bendición yuʼun Dios. ¡Kʼax lekil ejemplo la yakʼbotik te hermanoetik ta Antioquía! Lek teme jich ya jojkʼoybey jbatik: «¿Yabal kichʼ ta wenta spisil te kermanotak kʼaxtoxan-a te ancianoetik te ‹tulan ya x-aʼtejik ta nojpteswanej sok ta yalel skʼop Dios›?» (1 Tim. 5:17).

 ¹⁵ Te kʼalal yakik ta bael ta Jerusalén-a te Pablo sok te sjoʼtak, la scholbeyik yaʼiy te hermanoetik ta Fenicia sok Samaria te bintik lek lokʼ yuʼunik te kʼalal la scholbeyik skʼop Dios te jyanlumetike, jaʼ-abi akʼbot bayal smukʼul yoʼtanik. Ta yolil te jchʼuunjeletik-abi ayniwan judioetik te tey kʼotik ta anel te kʼalal la yichʼ milel te Esteban. Ta kʼajkʼal ini, jaʼnix jich ya xkʼot ta pasel: ya yakʼ smukʼul koʼtantik snaʼel bin-utʼil te Jehová ya yakʼbey bendición te scholel skʼop Dios, kʼaxtoxan-a te kʼalal yakotik ta kʼaxel ta tulan wokolil. Ya jtatik ta aʼiyel spisil-abi ta tsoblejetik, mukʼul tsoblejetik, revistaetik sok ta jw.org te banti ya xlokʼ experienciaetik sok te bin ya xkʼax ta skuxlejal te hermanoetik. ¿Yakotikbal ta stuuntesel?

16. ¿Bin ya yakʼ ta ilel te mukʼubix-a te kʼop ta swenta te circuncisión?

¹⁶ Te hermanoetik te lokʼik tal ta Antioquía beenik 550 kilómetro ta stojol sur sok kʼotik ta Jerusalén. Te Lucas la stsʼibay te bin kʼot ta pasel: «Te kʼalal kʼotik ta Jerusalén, leknax ikʼotik yuʼun te congregación, te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetike, tey-abi jajch scholbeyik yaʼiy spisil te bintik yak ta spasel te Dios ta swentaik» (Hech. 15:4). «Pero, ay chaʼoxtul te machʼatik stʼunojbeyik-a te nojptesel yuʼun te fariseoetik te ochemikix ta jchʼuunjeletik la stejkʼan sbaik sok jich la yalik: ‹Ya skʼan ya yichʼik circuncisión sok te ya jpastik ta mantal te yame schʼuunik te Ley yuʼun Moisés›» (Hech. 15:5). Chikan ta ilel te mukʼubix-a te kʼop ta swenta te circuncisión sok te ya skʼan chajpanele.

17. ¿Machʼatik-a te yichʼoj yaʼtelik ta cuerpo gobernante sok bin yuʼun tey ochemik-euk-a «te ancianoetik» ta Jerusalén?

¹⁷ Te Proverbios 13:10 jich ya yal: «Te pʼijil-oʼtanil ay ta stojol te machʼatic ya schʼuhunic tojobtesel». Te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik jich la spasik, «la stsob sbaik yuʼun ya yilbeyik skʼoplal te kʼop» (Hech. 15:6). Jich bitʼil ya spas te Cuerpo Gobernante ta ora ini, «te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik» jaʼ la staik ta nopel te bin ya skʼan ya spasik te congregacionetike. Pero, ¿bin yuʼun aʼtejik ta cuerpo gobernante «te ancianoetik» ta Jerusalén sok te jpuk-kʼopetike? Juluk ta koʼtantik te la yichʼ milel te Santiago sok te ay la yichʼ chukel te Pedroe. Teme jich ya xkʼot ta stojol-euk te yantik jpuk-kʼopetike, ay yantik hermanoetik te pʼijubenik ta lek yuʼun ya swentainik jilel te aʼtelil.

18, 19. ¿Bin la yal te Pedro, sok bin ya skʼan ya xkʼot ta yoʼtanik te machʼatik tey ayik-ae?

 ¹⁸ Te Lucas jich la yalxan: «Te kʼalal jalajikix ta yilbeyel skʼoplal-ae, la stejkʼan sba te Pedro sok jich la yaltiklanbey yaʼiyik: ‹Kermanotak, anaʼojik te la stsaon te Dios ta awolilik ta sjajchibal yuʼun ya kalbey yaʼiyik te jyanlumetik te lek yachʼil kʼop sok te ya schʼuunike. Te Dios te ya snaʼ stukel te bin ay ta oʼtanile la yakʼ ta ilel te lek ya yil te jyanlumetik te kʼalal la yakʼbey te chʼul espiritue, jich te bin-utʼil la yakʼbotik te joʼotike. Pajal kileltik la yilotik sok te jyanlumetike, melel la spokbey yoʼtanik ta swenta te schʼuunel yoʼtanike›» (Hech. 15:7-9). Jun diccionario ya yal te kʼopil griego ta versículo 7 te kʼasesbil jich bitʼil «jalajikix ta yilbeyel skʼoplal», jaʼ ya skʼan ya yal te la spasik investigar sok te ay bintik la sjojkʼoybey sbaik. Jich yilel te maba pajal-a te bin ya snopik te hermanoetike, pero jun yoʼtan la yilbeyik skʼoplal sok ta jujuntul la yalik te bin ya snopike.

¹⁹ Te Pedro la sjultesbey ta yoʼtanik te la yil te kʼalal la yichʼik tsael yuʼun te chʼul espíritu ta jaʼbil 36 te sbabial ants winiketik te ma yichʼojik circuncisión, te jaʼ te Cornelio sok te sfamilia. Jaʼ yuʼun, teme lek ya x-ilotik yuʼun Jehová te jyanlumetik, ¿snujpʼbal te ma lek ya x-ilotik yuʼun jtul ants winik? Jaʼnix jich la yal te jaʼ ya smulan te Jehová te ayuk schʼuunel yoʼtanik ta stojol te Cristo ma jaʼuk te ya schʼuunik te Ley yuʼun Moisés (Gál. 2:16).

20. ¿Bin yuʼun te Pedro la yal te yakik ta spasel ta prueba te Dios te machʼatik ya skoltaybeyik skʼoplal te circuncisión?

²⁰ Ta swenta te bin la yal te Dios sok te bitʼil la stuuntes te schʼul espíritu, te Pedro jich laj yoʼtan ta yalel: «¿Bin yuʼun te ya apasik ta prueba te Dios te kʼalal ya asujik te jnopojeletik te ya skuchik bael ta snukʼik te yugo-teʼ te maba juʼ yuʼunik skuchel te antiguo jmeʼ jtatik soknix-euk te joʼotike? Ay schʼuunel koʼtantik te ya xkolotik ta swenta te slekil yoʼtan te Kajwaltik Jesús te ma snujpʼuk ya kichʼtike, jichnix te bin-utʼil te jyanlumetike» (Hech. 15:10, 11). Te machʼatik ya skoltaybeyik skʼoplal te circuncisión yakik ta sujel-a te jyanlumetik yuʼun ya schʼuunik te Ley yuʼun Moisés, pero ni jaʼuk te judioetik juʼem yuʼunik schʼuunel sok jaʼ yuʼun la yichʼik albeyel te ya yichʼik lajinel (Gál. 3:10). Jaʼ lek te yakuk yalik wokol yuʼun te yutsil yoʼtan te Jehová te ma snujpʼuk ya kichʼtik te akʼbotik ta swenta te Jesús. Jaʼ yuʼun, te Pedro la yal te yakik ta spasel ta prueba te Dios o te yakik ta stijbeyel yilinba te Diose.

21. ¿Bin-utʼil koltaywanik te Bernabé sok te Pablo yuʼun lek te bin ya yichʼ tael ta nopel spasel?

²¹ Jich yilel te kʼot ta yoʼtanik te bin la yal te Pedro, melel «chʼabik yuʼun». Ta patil, te Bernabé sok te Pablo jajch «scholbeyik skʼoplal spisil te milagroetik sok te mukʼul aʼteliletik te akʼbotik spas yuʼun Dios ta stojol te jyanlumetike» (Hech. 15:12). Kʼalal laj yoʼtanik ta yalel spisil-abi, te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik chapalikix yuʼun ya yilbeyik skʼoplal spisil te bin la yichʼ alel sok yuʼun jaʼ ya staik ta nopel spasel te bin lek ya yil te Dios ta swenta te circuncisión.

22-24. 1) ¿Bin-utʼil te Cuerpo Gobernante ya skʼayin te bin la spas te jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik ta sbabial siglo? 2) ¿Bin-utʼil ya yakʼik ta ilel te ancianoetik te ya yichʼik ta mukʼ te bitʼil chajpanbil te organización yuʼun Jehová?

 ²² Te Cuerpo Gobernante ta kʼajkʼal ini, jaʼnix jich ya sleik koltayel ta sKʼop Dios sok ya skʼanbeyik schʼul espíritu te Jehová yuʼun jaʼ ya spasik te bin ya smulan te Diose (Sal. 119:105; Mat. 7:7-11). Bayal tiempo ta nail ya yichʼik akʼbeyel jun lista te ya yal bin ya yilbeyik skʼoplal swenta jich nail ya snopilan ta yoʼtanik sok ya skʼoponik Dios ta swenta-abi (Prov. 15:28). Ta patil, te kʼalal ya stsobix sbaik-ae, ya stuuntesik te Biblia sok ya yalik ta jamal te bin ya snop ta yoʼtanik, pero talel kʼaxel ya yichʼ sbaik ta mukʼ.

²³ Te ancianoetik ta congregación jich ya skʼan ya spasik-euk. Pero, ¿bin ya spasik teme ma acuerdo ya xjilik ta swenta te ay bin mukʼ skʼoplal ya schajpanike? Teme ay jich ya xkʼot ta pasele, ya xjuʼ ya xkʼopojik bael ta Betel o ya skʼoponik te superintendente yuʼun circuito. Sok teme puersa ya yilike, te hermanoetik ta Betel ya xjuʼ ya sjojkʼoybeyik-euk te Cuerpo Gobernante.

²⁴ Te Jehová ya smajtantes te machʼatik ya yichʼik ta mukʼ te bitʼil schajpanoj te organización yuʼun, te ya yakʼik ta ilel spekʼelil yoʼtanik, te jun yoʼtanik sok te ya snaʼik smaliyel. Ya yakʼtiklanbey lamalkʼinal, yip schʼuunel yoʼtanik sok te jun-nax ya x-ayinik jich bitʼil ya xbajt kiltik ta yan capítulo.