1-3. 1) ¿Bin yuʼun ikʼotik bael ta Sanedrín te jpuk-kʼopetik, sok bin ya skʼan ya staik ta nopel spasel? 2) ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te bin la spasik te jpuk-kʼopetike?

 TE JUECETIK yuʼun te Sanedrín ¡kʼax ilinemik! Tey tekʼel ta stojolik te jpuk-kʼopetike. Te José Caifás, te jaʼ te mukʼul sacerdote sok te jolal yuʼun te Sanedrín, ma skʼan ya yalbey sbiil te Jesús ta skaj te kʼax ilinem, jich la yal: «La kalbeyexkotik ta tulan mantal te manchuk ya xnojpteswanexix ta swenta sbiil te winik-abi. Pero la anojesikix ta Jerusalén te nojptesel awuʼunike. Jkʼaxel ya awakʼ jmulintik te slajel te winik-abi» (Hech. 5:28). Jich kʼoem te la yal: «¡Teme maba ya akom abaik ta scholel skʼop Dios, ya anaʼikix te bin ya awichʼik pasbeyel!».

² ¿Bin ya spasikix-a te jpuk-kʼopetike? Te machʼa tikunbilik yuʼun ta scholel te skʼop Diose jaʼ te Jesús, te jaʼnix akʼbot yaʼtel yuʼun te Jehová (Mat. 28:18-20). ¿Yabal xiwik sok yabal skom sbaik ta scholel te skʼop Diose? O ¿jaʼbal ya schʼuunbeyik smantal te Diose? Jun-nax te bin ya xjuʼ ya spasike: jaʼ te ya spasbeyik skʼanojel yoʼtan te Dios, o te skʼanojel yoʼtan te winiketike. Sok yip yoʼtan te Pedro la yal te bin staojikix ta nopel te ya spasike.

³ Mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te bin la spasik te jpuk-kʼopetik te kʼalal la yichʼik tenel, melel jaʼnix jich ay ta jwentatik spasel te aʼtelil yuʼun scholel skʼop Dios sok yaniwan kichʼtik kontrainel-euk (Mat. 10:22). Te jkontrataktik ya xjuʼ ya skomotik ta spasel te aʼtelil ini o ya xjuʼ ya smakik. Swenta jun koʼtan ya kakʼ jbatik, kiltik bin yuʼun ikʼotik bael ta Sanedrín a te jpuk-kʼopetik sok bin la spasik te kʼalal komotike.

4, 5. ¿Bin yuʼun te «jajch bayal slab yoʼtanik» te Caifás sok te saduceoetik?

⁴ Jich bitʼil la kiltik ta yan capítulo, te Pedro sok te Juan jich yalojikix ta stojol-a te Sanedrín: «Ma xjuʼ ya kijkitaykotik ta yalbeyel skʼoplal te bintik kilojtik sok te bintik kaʼiyojkotik stojole» (Hech. 4:20). Jich yuʼun, ¿bin kʼot  ta pasel ta patil? Spisil te jpuk-kʼopetik jajchik yan buelta ta scholel te skʼop Dios ta templo, tey «ta Slejchelul Na yuʼun Salomón». Ta slejchelul na-abi ya stsob sbaik bayal judioetik. Tey la spasik bayal milagro te jpuk-kʼopetik, la slokʼesik pukujetik sok la slekubtesik jchameletik. Jich yilel te tikʼnax-a te ya xtaotik yuʼun te yaxinal te Pedro yuʼun ya xlekubik te jchameletik. Bayal te machʼatik la yichʼik lekubtesel la schʼam yaʼiyik te skʼop Diose. Ta swenta-abi, jajch ta «moel yajtalul te machʼatik la schʼuunik te Kajwaltike, bayal ta tul winiketik sok antsetik» (Hech. 5:12-15).

⁵ Te Caifás sok te saduceoetik «jajch bayal slab yoʼtanik», la yakʼik ta chukel te jpuk-kʼopetik (Hech. 5:17, 18). ¿Bin yuʼun te kʼaxto ilinike? Ta sbabial, jaʼ yuʼun te yakik ta yalbeyel skʼoplal te chaʼkuxajemix te Jesús, pero te saduceoetik maba ya schʼuunik te chaʼkuxajel. Ta schebal, jaʼ yuʼun te ya spukik ta alel te jaʼnax ya xjuʼ ya sta skolelik teme ya yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojol te Jesús. Xiʼojik teme bayal machʼatik ya yilik bitʼil jwolwanej te Jesús ya xtal xlajinotik yuʼun te Roma (Juan 11:48). ¡Jaʼ yuʼun ya skʼan ya skomik te jpuk-kʼopetik yuʼun ma scholikix skʼop Dios!

 6. ¿Machʼatik sjachojik te kontrainel ta stojol te j-abatetik yuʼun Jehová, sok bin yuʼun te ma chajpuk ya kiltike?

⁶ Jaʼnix jich ta kʼajkʼal ini, te kontrainel ta stojol te j-abatetik yuʼun te Jehová jaʼ sjachojik te jwolwanejetik yuʼun te religión. Ya skʼan ya skomotik ta scholel skʼop Dios ta swenta te gobierno sok ta swenta te bintik ya xkʼax ta televisión o ta radio. ¿Bin yuʼun ma chajpuk ya kiltik-a te ay slab yoʼtanik ta jtojoltik? Ta sbabial, te bintik ya jpuktik ta alel ya yakʼ ta naʼel te lotil te bintik schʼuunojik te sreligionike. Schebal, kʼalal te ants winiketik ya snopik te Biblia, ya yijkitayik te bintik schʼuunojik sok te costumbreetik te ma lokʼem ta Biblia (Juan 8:32).

7, 8. ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te jpuk-kʼopetik yuʼun te bin albotik yuʼun te chʼul-abat, sok bin ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik?

⁷ Te kʼalal ayik ta cárcel-a te jpuk-kʼopetik sok te yakik ta smaliyel te ya yichʼik chajpanele, laniwan sjojkʼoybey sbaik teme ya yichʼik milel yuʼun te skontratakike (Mat. 24:9). Pero, ta ajkʼabal-abi ay bin chajpnax kʼot ta pasel, «te chʼul-abat yuʼun te Jehová la sjamtiklan te tiʼnailetik yuʼun te chukojibal» (Hech. 5:19). b Jich albotik ta mantal yuʼun: «Baanik ta templo sok albeyaik te lum te bin-utʼil ay skʼoplal te kuxlejalil ini» (Hech. 5:20). ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te jpuk-kʼopetik? Akʼbot snaʼik te lek te bin yakik ta spasel sok akʼbot yipik ta sitintayel te tulan utsʼinel. Ta swenta te schʼuunel yoʼtanik sok te maba xiwik, «ta yan kʼajkʼal te kʼalal yakix ta sakubel-a te kʼinale, bajtik ta templo jajchik ta nojpteswanej tey-a» (Hech. 5:21).

⁸ Lek te jich ya jojkʼoybey jbatik: «Te yakuk jsitintay wokoliletik jich bitʼil te jpuk-kʼopetike, ¿aybal schʼuunel koʼtan sok yip koʼtan yuʼun maba ya  jkom jba ta scholel te skʼop Diose?». Jun te bin ya yakʼbotik yip koʼtantike jaʼ te ya jultes ta koʼtantik te ya skoltayotik te chʼul-abatetik sok te jaʼ ay ta swentaik yilel te ya yichʼ cholel ta «tsʼakal te bin-utʼil ay skʼoplal te Wentainel yuʼun te Diose» (Hech. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

9-11. 1) ¿Bin la spasik te jpuk-kʼopetik kʼalal komotik ta scholel skʼop Dios? 2) ¿Bin lekil ejemplo la yakʼbotik te jpuk-kʼopetik?

⁹ Te Caifás sok te juecetik ta Sanedrín chapalikix-a yuʼun ya yakʼbeyik castigo te jpuk-kʼopetike. Maba snaʼojik-a te maba ayikix ta chukojibal, jaʼ yuʼun la stikunik te soldadoetik ta yikʼel talel. Chamnax yoʼtanik te kʼalal la yilik te maba tey ayikix-a manchukme «makal ta lek» te chukojibal sok tekʼajtik ta stiʼil chukojibal te jkananetike (Hech. 5:23). Te jwolwanej yuʼun te jkanantemplo oranax la yaʼiy stojol te ayikix ta templo yan buelta sok te yakik ta yalbeyel skʼoplal te Jesús. Jokinbil bael yuʼun te soldadoetik, bajt yikʼik tal yan buelta te jpuk-kʼopetik sok la yikʼik bael ta chajpajibal.

¹⁰ Jich bitʼil la kiltik ta sjajchibal te capítulo, te jwolwanejetik yuʼun religión la yalbeyik ta mantal te jpuk-kʼopetik te yakuk skom sbaik ta scholel ta oranax te skʼop Diose. ¿Bin la spasik te jpuk-kʼopetike? Te Pedro jich la yal sok yip yoʼtan: «Jaʼ ya skʼan ya jchʼuunbeytik smantal te Dios jich bitʼil ajwalil, ma jaʼuk te winiketike» (Hech. 5:29). Te jpuk-kʼopetik la yakʼ kiltik lekil ejemplo te j-abatotik yuʼun Dios ta ora ini. Manchukme ya jchʼuunbeytik smantal «te machʼatik yichʼoj mukʼ yaʼtelik», maba ya jchʼuuntik te kʼalal ya skomotik ta spasel te bin ya skʼanbotik te Dios o te kʼalal ya yakʼbotik jpastik te bin ma smulan te Diose (Rom. 13:1). Jaʼ yuʼun, teme ya skomotik ta scholel skʼop Dios, maba ya jchʼuuntik, melel jaʼ smantal te Jehová. Te bin ya jpastike jaʼ te ya jletik bin-utʼil muken ya jcholtik ta tsʼakal te lek yachʼil kʼop yuʼun te Wentainele.

¹¹ Te juecetik kʼaxto ilinik kʼalal la yilik te bayal yip yoʼtanik te jpuk-kʼopetik. Jaʼ yuʼun «kʼan smilik» (Hech. 5:33). Te jpuk-kʼopetik la skuyik te yananix xlajik-ae, pero koltayotik yuʼun te Jehová.

12, 13. 1) ¿Bin la yal te Gamaliel ta stojol te juecetik, sok bin la staik ta nopel spasel? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Jehová ta kʼajkʼal ini? 3) ¿Bin-a te seguro ayotik yuʼun kʼalal ya xkʼax jwokoltik ta skaj te ya jpastik «te bin toj»?

¹² Tey-abi kʼopoj te Gamaliel, c te «jaʼ maestro yuʼun te Ley sok ichʼbil ta mukʼ yuʼun spisil te lume» sok te yantik juecetike. Te bitʼil ichʼbil ta mukʼe, chʼuunbot skʼop kʼalal «la yal ta mantal te yakuk slokʼesik bael jtsʼinuk» te jpuk-kʼopetike (Hech. 5:34). La yalbey skʼoplal chaʼtul winiketik te bayal machʼatik tʼunotik yuʼun, pero te kʼalal la yichʼik milel, pujkik bael spisil te machʼatik tʼunotik yuʼune. La yal te jaʼ lek te yakuk snaʼik smaliyel sok te manchuk ya skomik te jpuk-kʼopetik, melel mato jaluk slajel te jwolwanej yuʼunike. Sok spʼijil yoʼtan jich la yal te Gamaliel: «Jaʼ yuʼun ya kalbeyex te ma xa achʼik abaik sok te winiketik ini sok akʼa bajtukik. Melel teme talem ta stojol ants winiketik te aʼtelil ini, yame xlaj skʼoplal. Pero, teme talem ta stojol te Diose, ma xjuʼ ya alajinbeyik skʼoplal. Tsajtayame abaik, mame jaʼuk te ya akontrain abaik sok te Diose» (Hech. 5:38, 39). Te juecetik la schʼuunik te bin la yal te Gamaliel. Pero la yakʼik ta majel te jpuk-kʼopetik sok «la yalbeyik ta mantal te manchuk ya yalbeyikxan skʼoplal te Jesús» (Hech. 5:40).

¹³ Jaʼnix jich, ta kʼajkʼal ini te Jehová ya xjuʼ ya stuuntes winiketik te mukʼ skʼoplalik jich bitʼil te Gamaliel yuʼun ya skoltay te lum yuʼune (Prov. 21:1). Ta swenta te schʼul espíritu ya stijbey yoʼtan te gobernadoretik, juecetik o jpasleyetik yuʼun ya spasik te skʼanojel yoʼtan te Diose (Neh. 2:4-8). Pero, te Jehová ma spisil-ora ya skom te jwokoltik ta skaj te ya jpastik «te bin toj» (1 Ped. 3:14). Teme jich ya xkʼax ta jtojoltike, seguro ayotik te jaʼ ya yakʼ xkujch kuʼuntik te Jehová sok te maʼyuk machʼa ya xjuʼ ya slajinbey skʼoplal te yaʼtele (Is. 54:17; 1 Cor. 10:13).

14, 15. 1) ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te jpuk-kʼopetik te kʼalal la yichʼik majel, sok bin yuʼun? 2) ¿Bin experiencia ya yakʼ ta ilel te ya xjuʼ te tseʼel koʼtantik kʼalal ya xkujch kuʼuntik te utsʼinel?

¹⁴ Te kʼalal la yichʼik majel ta nujkul te jpuk-kʼopetike, ¿chebajbal yoʼtanik sok labal yijkitayik scholel te skʼop Dios? ¡Maʼuk! «Tseʼelnax yoʼtanik lokʼik bael ta Sanedrín» (Hech. 5:41). ¿Bin yuʼun te tseʼelnax yoʼtanike? Ma jaʼuk yuʼun te la yichʼik majel, jaʼ yuʼun te la snaʼik te la yichʼik utsʼinel ta swenta te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Jehová sok te la skʼayinbeyik stalel te Jesuse (Mat. 5:11, 12).

¹⁵ Jich bitʼil te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo, tseʼel koʼtantik te kʼalal ya kichʼtik kontrainel ta swenta te ya jcholtik skʼop Diose (1 Ped. 4:12-14). Ma jmulantik te ya kichʼtik utsʼinel o te ya kichʼtik chukel, pero tseʼel koʼtantik te kʼalal jun koʼtan ya kakʼ jbatik. Kiltik te bin kʼax ta stojol te hermano Henryk Dornik te bayal jaʼbil la yichʼ utsʼinel yuʼun te gobierno. Ta agosto ta 1944 la yichʼ ikʼel bael ta chukel sok te sbankil ta jun campo  de concentración. Te skontratakik jich la yalik: «Maʼyuk bin-ora la schʼuunik spasel te bin la jkʼanbeytike. Jaʼ tseʼel yoʼtanik yuʼun te ya yichʼik milele». Te hermano Dornik jich ya schol: «Maba ya jkʼan-a te ya kichʼ milele, pero tseʼel koʼtan melel te kʼalal kujch kuʼun te utsʼinel, la kakʼ ta ilel te jun koʼtan ta stojol te Jehová» (Sant. 1:2-4).

16. 1) ¿Bin-utʼil la yakʼik ta ilel te jpuk-kʼopetik te ya skʼan ya scholik ta tsʼakal te lek yachʼil kʼop? 2) ¿Bin-utʼil ya jcholtik skʼop Dios jich bitʼil la spasik te jpuk-kʼopetik?

¹⁶ Te jpuk-kʼopetik oranax jajchik ta scholel te skʼop Dios yan buelta. «Ta jujun kʼajkʼal maba la skom sbaik [..] ta yalel te lek yachʼil kʼop ta swenta te Cristo Jesús, jich la spasik ta templo sok ta nanatik» (Hech. 5:42). d Yakʼoj ta yoʼtanik te ya scholik ta tsʼakal te lek yachʼil kʼope. Jich la spasik te bin-utʼil nojptesotik yuʼun te Jesús, la scholik te lek yachʼil kʼop ta nanatik (Mat. 10:7, 11-14). Jich la snojesik ta Jerusalén te nojptesel yuʼunike. Ta kʼajkʼal ini, te testigootik yuʼun Jehová naʼbil jbatik yuʼun te ya jcholtik skʼop Dios jich bitʼil la spasik te jpuk-kʼopetik. Kʼalal ya xkʼaxotik te nanatik ta jterritoriotik, ya kakʼtik ta ilel te ya jcholtik ta tsʼakal te lek yachʼil kʼop yuʼun jich spisilik ya yaʼiyik. ¿Yakʼojbeybal bendición Jehová te aʼtelil ini? Yakʼojbey. Ta yorail te slajibal kʼajkʼal ini, bayal millón ta tul ants winiketik snopojik te lek yachʼil kʼop sok bayal ta tul la yaʼiyik ta sbabial buelta te kʼalal jtul Testigo kʼot ta stiʼ snaik.

17-19. ¿Bin wokolil jajch, sok bin-utʼil la schajpanik te jpuk-kʼopetike?

¹⁷ Pero, te yachʼil congregación la sitintay yan wokolil: jaʼ te la xat sbaik te hermanoetike. Juluk ta koʼtantik te machʼatik yichʼbelikto jaʼ jilik ta Jerusalén yuʼun ya stulantes te schʼuunel yoʼtanike. Jaʼ yuʼun, te jnopojeletik ta Jerusalén la yakʼik majtan takʼin yuʼun ya smanbey sweʼelik sok te bintik ya xtuun yuʼunike (Hech. 2:44-46; 4:34-37). Te meʼba antsetik te ya xkʼopojik ta hebreo la yichʼik akʼbeyel «te weʼelil te ya yichʼ pukel ta jujun kʼajkʼale»; yan stukel te meʼba antsetik te ya xkʼopojik ta griego «maba yakik ta ichʼel ta wenta» (Hech. 6:1). Jich yilel te la yichʼik pʼajel, jaʼ yuʼun la xat sbaik.

 ¹⁸ Te jpuk-kʼopetik baem ta yoʼtanik swentainel-a te congregación te oranax yak ta moel yajtalul. Jaʼ yuʼun la yalik te ma snujpʼuk te ya yijkitayik scholel te skʼop Dios yuʼun ya spukik weʼelil (Hech. 6:2). Jich yuʼun la yalbeyik te jnopojeletik te akʼa stsaik juktul winiketik «te nojel ta yoʼtanik te chʼul espíritu sok te ay spʼijil yoʼtanik» yuʼun ya spasik te «aʼtelil ini te ya skʼan pasele» (Hech. 6:3). Ya skʼan te lekuk stalelik, melel ma jaʼuknax ya spukik weʼelil, jaʼnix jich ya swentainik te takʼin, ya smanik weʼelil sok ya spasbeyik sjunil te bin-utʼil la stuuntesik te takʼine. Te juktul winiketik ay ta griego te sbiilike, jaʼ yuʼun lekniwan la yaʼiy sbaik yuʼun te meʼba antsetik te ya xkʼopojik ta griego. Te jpuk-kʼopetik la skʼoponik Dios, tey-abi la yakʼbeyik yaʼtel te juktul winiketik swenta ya spasik te «aʼtelil ini te ya skʼan pasele». e

¹⁹ Te bitʼil la yaʼtelinik spukel weʼelil te juktul hermanoetik, ¿mabal lokʼikix ta scholel skʼop Dios yuʼun? Lokʼik. Tey ochem skʼoplal-a te Esteban te maba xiw yoʼtan ta yalel te skʼop Diose (Hech. 6:8-10). Jaʼnix jich, te Felipe te naʼbil sba yuʼun «te yaʼtelinoj scholel te lek yachʼil kʼope» (Hech. 21:8). Te winiketik-abi spisil yoʼtanik la scholbeyik skʼoplal te Wentainel yuʼun Dios.

20. ¿Bin-utʼil ya yichʼ akʼbeyel yaʼtel te hermanoetik ta kʼajkʼal ini jich bitʼil la spasik te jpuk-kʼopetike?

²⁰ Ta kʼajkʼal ini, te lum yuʼun te Jehová jichnix ya spas-euk te bin-utʼil la spas te jpuk-kʼopetik te kʼalal ya yakʼbeyik yaʼtel jtul hermano ta congregación. Nail ya yichʼ ilel teme ya xchiknaj ta ilel ta skuxlejal te yichʼoj te  pʼijil oʼtanil yuʼun Dios sok te ya yakʼ ta ilel te sit ya yakʼ te chʼul espíritu. Ta swenta te tojobtesel yuʼun te Cuerpo Gobernante, te hermanoetik-abi ya yichʼ akʼbeyel mukʼ yaʼtelik (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Te taleliletik ya skʼan ya yakʼik ta ilel la yichʼ tsʼibayel ta Biblia ta swenta te chʼul espíritu, jaʼ yuʼun ya xjuʼ ya kaltik te jaʼ la yichʼik tsael yuʼun te chʼul espíritu. Te hermanoetik ini tulan ya x-aʼtejik sok bayal bin ya x-akʼbot spasik. Jich bitʼil te ancianoetik yaniwan schajpanik te bin-utʼil ya skoltayik te hermanoetik te ayix yaʼbilalik (Sant. 1:27). Ay yantik te ya xkoltaywanik ta spasel sNail Tsoblej, ta schajpanel mukʼul tsoblejetik o ya x-ochik ta Comiteetik yuʼun Enlace ta swenta Hospital. Te siervo ministerialetik jaʼnix jich bayal bitʼil ya xkoltaywanik, jich te ancianoetik jaʼ ya xbajt ta yoʼtanik snojptesel sok yakʼbeyel smukʼul yoʼtan te hermanoetik. Spisil te hermanoetik ini ya spas te yaʼtelik ta congregación sok ta organización, pero jaʼnix jich ya xlokʼik ta scholel skʼop Dios jich bitʼil yaloj ta mantal te Diose (1 Cor. 9:16).

21, 22. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te yak ta yakʼbeyel bendición te Jehová te yachʼil congregación?

²¹ Ta swenta te koltayel yuʼun te Jehová, te yachʼil congregación juʼ yuʼun sitintayel te kontrainel sok ma la xat sbaik te hermanoetik. Chikan ta ilel te yak ta yakʼbeyel bendición te Jehová, melel te Hechos 6:7 jich ya yal: «Pujkxan bael te skʼop Diose sok bayal mo yajtalul te jnopojeletik ta Jerusalén. Bayal sacerdoteetik jajch yakʼ schʼuunel yoʼtanik». Te sjun Hechos bayal buelta ya yalbey skʼoplal te bitʼil mo yajtalul te yachʼil congregación (Hech. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). ¿Mabal jichuk te jaʼnix jich ya yakʼ smukʼul koʼtantik kʼalal ya kaʼiytik te yak ta cholel te skʼop Dios ta yantik nacionetik?

²² Jchaʼkiltik te bin kʼot ta pasel ta sbabial siglo. Te jwolwanejetik yuʼun te religionetik maba la skom sbaik ta yutsʼinel te jchʼuunjeletik. Yak ta talel tulan utsʼinel ta stojolik. Jich bitʼil ya xbajt kiltik ta yan capítulo, te Esteban ya xbajt sitintay tulan wokolil.