1-4. ¿Bin yuʼun bajt ta Jerusalén te Pablo, sok bin ya xkʼot ta stojol tey-a?

 TE Pablo sok te Lucas wokol ya yaʼiyik te ya xlokʼik bael ta Mileto. ¡Kʼux ya yaʼiyik yijkitayel te ancianoetik ta Éfeso! Ta patil, te Pablo sok te Lucas moik ta barco. Yichʼojik bael spisil te bin ya xtuun yuʼunik ta viaje sok te takʼin la stsobik te ya yakʼbeyik te jchʼuunjeletik ta Judea. Yoʼtan ya yakʼikix te majtan takʼin-abi.

² Te spakʼul te barco ya stʼim sba sok te ikʼ, sok kʼunkʼun ya xnamaj bael. Te Pablo, te Lucas soknix te juktul hermanoetik te jokinbilik yuʼune ya yilbeyik ta sit yelaw te smeloj yoʼtanik te ancianoetik te tekʼajtik jilel (Hech. 20:4, 14, 15). Te kʼalal yakikix ta bael-a, la yakʼbeyik yil skʼabik jaʼto te kʼalal ma chiknajikix ta ilel.

³ Te jpuk-kʼop Pablo oxeb jaʼbil aʼtej sok te ancianoetik ta Éfeso. Pero, ta ora ini ta swenta te tojobtesel yuʼun te chʼul espíritu ya xbajt ta Jerusalén. Snaʼojix jtebuk te bin ya xkʼot ta stojole, melel jich yalojbeyix-a te ancianoetik-abi: «Ya yikʼon bael ta Jerusalén te chʼul espiritue, manchukme ma jnaʼ te bin ya xkʼot ta jtojol tey-ae, te bin-nax jnaʼoje jaʼ te ya yalbon te chʼul espíritu te bin ya xkʼot ta jtojol ta jujunpam lum te banti ya xboone, jaʼ te ya smaliyon te chukel sok te wokolil» (Hech. 20:22, 23). Manchukme snaʼoj te ya xkʼax swokol, yakʼoj ta yoʼtan te ya xbajt ta Jerusalén, ma jaʼuknax ya schʼuun te tojobtesel yuʼun te chʼul espíritu, jaʼnix jich ya spas sok spisil yoʼtan. Ma yuʼunuk ya skʼan ya xwoklaj, te bin mukʼ skʼoplal ta yoʼtane jaʼ te ya spasbey te skʼanojel yoʼtan te Diose.

⁴ ¿Mabal jichuk te jich ya jnoptik-euk te bitʼil te Pablo? Melel kʼalal ya kakʼ jbatik ta stojol te Jehová, ya kalbeytik ta jamal te jaʼ mukʼxan skʼoplal ta koʼtantik spasel te skʼanojel yoʼtane. Jaʼ yuʼun bayal ya skoltayotik snopbeyel skʼoplal te ejemplo yuʼun te Pablo. Kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya jtʼunbeytik stalel.

 5. ¿Banti kʼaxik bael te Pablo sok te sjoʼtak kʼalal yakik ta bael ta Tiro?

⁵ Te Pablo sok te sjoʼtak tojnax bajtik, maba la sjoy sbeik, melel tenot  bael ta ikʼ te barco, jich kʼotik ta Cos ta jun-nax kʼajkʼal (Hech. 21:1). Jich yilel te tey kʼax yuʼunik-a te ajkʼabal, ta patil bajtik ta Rodas, tey-abi bajtik ta Pátara te ay ta sur yuʼun te Asia Menor. Ta lugar-abi moik ta jun barco te ya skuch biluketik te toj ikʼotik bael ta Tiro. Te Lucas ya yalbotik te bin kʼot ta pasel ta be: «Namalto la kiltik te skʼinal Chipre te joytaybil ta mare, la kijkitaytik jilel ta jkʼexam kʼabtik» (Hech. 21:3). ¿Bin yuʼun te Lucas la yal te la yilik ta namal te Chipre?

 6. 1) ¿Bin yuʼun te Pablo akʼbotniwan yip yoʼtan te kʼalal la yil ta namal te Chipre? 2) ¿Bin ya xlokʼ awuʼun kʼalal ya anopilan ta awoʼtan te bendicionetik sok te koltayel yakʼojbat te Jehová?

⁶ Te Pablo laniwan yakʼ ta ilel ta skʼab te Chipre sok laniwan scholtiklanbey yaʼiy te yantik te bin kʼax ta stojol tey-a. Ayniwanix baluneb jaʼbil te kʼax tey-a, jokinbil yuʼun-a te Bernabé sok te Juan Marcos ta sbabial viaje la spase. Tey-a te banti kontrainot yuʼun te j-akʼchamel Elimas (Hech. 13:4-12). Kʼalal la yil yan buelta te Chipre sok la snop ta yoʼtan te bin kʼax ta stojol tey-a, te Pablo akʼbotniwan yip yoʼtan swenta ya stsʼik te bin ya xkʼax ta stojol ta Jerusalén. Jaʼnix jich, te joʼotik bayal ya skoltayotik  te kʼalal ya jnopilan ta koʼtantik te bendicionetik sok te koltayel yakʼojbotik te Jehová swenta ya stsʼijk kuʼuntik te wokolile. Jichnix ya kaltik-euk te bitʼil la yal te David: «Ay bayel swocolic te machʼa toj yoʼtan, pero te Jehová ya scoltay loqʼuel ta spisil» (Sal. 34:19).

 7. ¿Bin la spas te Pablo sok te sjoʼtak kʼalal kʼotik ta Tiro?

⁷ Te Pablo mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te ya sjokin sba sok te hermanoetik. Te Lucas ya yal te bin la spasik te kʼalal kʼotik ta Tiro: «Bajt jletik sok la jtatik te jnopojeletike» (Hech. 21:4). Te bitʼil snaʼojik-a te ay jchʼuunjeletik ta Tiro, la sleik te kʼalal kʼotike sok teyniwan jilik cheʼoxeb kʼajkʼal ta snaik. Jaʼnix jich ta kʼajkʼal ini, ay kuʼuntik jun mukʼul majtanil, chikan banti ya xbootik ay kermanotaktik tey-a te ya yikʼotik ta snaik. Spisil te machʼa kʼux ta yoʼtanik te Dios sok ayik ta smelelil religión ay yamigotakik ta swolol Balumilal.

 8. ¿Bin ya skʼan ya yal te bin ya yal te Hechos 21:4?

⁸ Te Pablo sok te sjoʼtak jilik jukeb kʼajkʼal ta Tiro. Pero, kʼalal tey ayik-ae, te jchʼuunjeletik ay bin la spasik. Te Lucas jich ya yal: «Ta swenta te chʼul espíritu la yalulanbeyik te Pablo te manchuk ya xbajt ta Jerusalén» (Hech. 21:4). ¿Yuʼunbal ma skʼanix te Jehová te ya xbajt ta Jerusalén te Pabloe? Maʼuk. Te chʼul espíritu yakʼojbeyix snaʼ-a te Pablo te yananix sta utsʼinel ta Jerusalén, pero maʼyuk bin-ora akʼbot snaʼ te maba ya xbajte. Jaʼ yuʼun, ¿bin-nix ya skʼan ya yal-a te versículo-abi? Jich yilel te ta swenta te chʼul espíritu, te jchʼuunjeletik ta Tiro la snaʼik te ya xkʼax swokol te Pablo. Jaʼ yuʼun la smel yoʼtanik sok la yalbeyik te manchuk ya xbajt ta Jerusalén. Chikan ta ilel te ya skʼan ya skanantayike. Pero, te Pablo yakʼoj ta yoʼtan te jaʼ ya spasbey te skʼanojel yoʼtan te Jehová, jaʼ yuʼun bajt ta Jerusalén (Hech. 21:12).

9, 10. 1) ¿Binwan jul ta yoʼtan te Pablo kʼalal la yil te smeloj yoʼtanik te hermanoetik ta Tiro? 2) ¿Bin ya spasik te ants winiketike, pero bin la yal te Jesús?

⁹ Kʼalal te Pablo la yil te smeloj yoʼtanik te hermanoetik, julniwan ta yoʼtan te jich kʼax ta stojolik-euk te jnopojeletik kʼalal albotik yuʼun te Jesús te ya xbajt ta Jerusalén swenta ya xkʼax swokol sok te tey ya xmilot-ae. Te Pedro la smel yoʼtan sok jich la yalbey te Jesús: «¡Kajwal, ma xa awal jich-abi! Maʼyuk bin-ora jich ya xkʼot ta atojol te bitʼil yakat ta yalele». Pero jich albot yuʼun te Jesús: «¡Kʼeja aba ta jtojol, Satanás! Ma xa amakbon te jbee, melel ma jichuk snopojibal awuʼun te bitʼil te Diose, jaʼ jich snopojibal awuʼun te bitʼil te winike» (Mat. 16:21-23). Te Jesús yakʼoj ta yoʼtan te ya spasbey te skʼanojel yoʼtan te Jehová manchukme ya yichʼ milel yuʼun. Jich ya skʼan ya spas-euk te Pablo. Jich bitʼil te Pedro, te jchʼuunjeletik ta Tiro ay slekil yoʼtanik, pero maba kʼoem ta yoʼtanik-a te jaʼ skʼanojel yoʼtan te Jehová te ya xbajt ta Jerusalén te Pablo.

 ¹⁰ Ta kʼajkʼal ini, te ants winiketik ma skʼan ya spasik te bin tulan ta pasel, jaʼ yuʼun ya sleik jun religión te maʼyuk bin ya x-akʼbot spasike. Pero, te Jesús la yalbey ta jamal te jnopojeletik yuʼun te manchuk jich ya snopik-euke. Jich la yal: «Teme ay machʼa ya skʼan ya stʼunon, akʼa slokʼes sba ta yoʼtan, akʼa skuch te steʼ yuʼun wokolil sok akʼa stʼunon spisil-ora» (Mat. 16:24). Te bin leke jaʼ te ya jtʼuntik te Jesús, pero ma kʼunuk ta pasel.

11. ¿Bin-utʼil la yakʼik ta ilel te hermanoetik ta Tiro te kʼux ta yoʼtanik te Pablo sok te la skoltayike?

¹¹ La sta yorail te ya yijkitayik te Tiro te Pablo, te Lucas sok te yantik. Te bin ya yalbey skʼoplal te Biblia te la spasik te hermanoetik ta Tiro te kʼalal ya xbajtix-a te Pablo la yakʼ ta ilel te kʼux ta yoʼtanik sok te la skoltayik ta spasel te yaʼtele. Te winiketik, antsetik sok alaletik la sjokinik bael ta stiʼil mar te Pablo sok te sjoʼtak, tey la skejan sbaik sok la skʼoponik Dios, ta patil la spatbeyik jilel yoʼtanik. Tey-abi, te Pablo, te Lucas sok te yantike la stsakik jun barco yuʼun ya xbajtik ta Tolemaida, jilik jun kʼajkʼal tey-a sok te hermanoetike (Hech. 21:5-7).

12, 13. 1) ¿Bintik aʼtelil la spas te Felipe? 2) ¿Bin yuʼun jaʼ lekil ejemplo te Felipe ta stojol te jolaletik ta familia?

¹² Te Lucas ya yal te spisil bajtik sok te Pablo ta Cesarea. a Kʼotik «ta sna te Felipe, te yaʼtelinoj scholel te lek yachʼil kʼope» (Hech. 21:8). Bayalix jaʼbil yak ta abatinel ta stojol te Jehová. Ayniwanix 20 jaʼbil te akʼbot yaʼtel yuʼun te jpuk-kʼopetik ta spukel weʼelil ta jun yachʼil congregación ta Jerusalén. Jaʼnix jich, bayal jaʼbil yakʼoj ta yoʼtan te scholel skʼop Dios. Juluk ta koʼtantik te kʼalal pujkik bael te jnopojeletik ta skaj te kontrainel, te Felipe bajt ta Samaria sok la schol skʼop Dios tey-a. Ta patil la yakʼbey snop skʼop Dios jtul eunuco-winik te talem ta Etiopía sok la yakʼbey yichʼ jaʼ (Hech. 6:2-6; 8:4-13, 26-38). Te Pablo sok te yantik bayal akʼbot stseʼelil yoʼtanik kʼalal la yilik te Felipe.

¹³ Te Felipe maba lajem te sbujtsʼ yoʼtan ta scholel skʼop Dios. Ayix ta Cesarea sok «yaʼtelinoj scholel te lek yachʼil kʼope» jich bitʼil la yal te Lucas.  Jaʼnix jich, te Biblia ya yal te ay chantul yantsil snichʼnab te ya xkʼopojik jich bitʼil j-alwanej, jaʼ-abi ya yakʼ jnaʼtik te la stʼunbeyik stalel te statike (Hech. 21:9). b Te Felipe la spas tulan swenta tulanuk schʼuunel yoʼtan sok te ya x-abatinik ta stojol Jehová te sfamiliae. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skʼayinbeyik stalel te Felipe te jolaletik ta familia? Jaʼ te kʼalal ya yakʼbeyik yil lekil ejemplo te yal snichʼnabik ta swenta te scholel skʼop Dios sok te ya yakʼbeyik snop te ayuk skʼoplal ta yoʼtanike.

14. ¿Bin kʼot ta pasel kʼalal te Pablo jil ta sna te hermanoetik, sok bin ya xjuʼ ya jpastik-euk?

¹⁴ Chikan banti bajt te Pablo la sle te hermanoetik sok la sjokinlan. Te hermanoetik sok stseʼelil yoʼtanik la yotses ta snaik te Pablo sok te sjoʼtak, jich la yakʼbey sba smukʼul yoʼtanik (Rom. 1:11, 12). Jaʼnix jich te joʼotik ya xjuʼ ya jmulantik te bendicionetik-abi. Ya xjuʼ ya kakʼtik sok ya kichʼtik smukʼul koʼtantik teme ya kikʼtik ta jnatik te superintendente yuʼun circuito sok te yinam manchukme maʼyuk bayal bin ay kuʼuntik (Rom. 12:13).

15, 16. ¿Bin albilkʼop la yal te Ágabo, sok bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te machʼatik tey ayik-ae?

¹⁵ Kʼalal te Pablo yak ta jilel ta sna-a te Felipe, kʼot jtul winik te ichʼbil ta mukʼ te Ágabo sbiil. Te machʼatik tey ayik-ae snaʼojik te jaʼ j-alwanej sok te jaʼ la yal te ya xtal tulan wiʼnal te kʼalal jaʼ ajwalil-a te Claudio (Hech. 11:27, 28). Jichniwan la sjojkʼoybey sbaik: «¿Bin yuʼun te tale? ¿Binwan tal yal?». Te kʼalal tʼojol sitik ta stojol-a, te Ágabo la stilbey lokʼel te schujkil schʼujt te Pablo. Te chujkil chʼujtul-abi jaʼ jun najtil pakʼ sok ay ya skʼejik takʼin tey-a o yantikxan biluketik. Te Ágabo la schuk yok skʼab sok jich la yal: «Jich ya yal te chʼul espiritue: ‹Jichme ya yichʼ chukel yuʼun te judioetik ta Jerusalén te yajwal te chujkil chʼujtul ini sok yame yakʼbeyik ta skʼab te jyanlumetike›» (Hech. 21:11).

 ¹⁶ Te albilkʼop-abi la yakʼ ta naʼel te yananix xbajt ta Jerusalén-a te Pablo. Jaʼnix jich la yal te jaʼ te judioetik te ya «yakʼbeyik ta skʼab te jyanlumetike». Chajpnax la yaʼiyik-a. Te Lucas jich la yal: «Te kʼalal jich la kaʼiytik stojole, te joʼonkotik sok te yantik te tey ayik-ae la jkʼanbeytik wokol te manchuk ya xmo bael ta Jerusalén. Jich la yal te Pablo: ‹¿Bin yuʼun te yakex ta okʼel sok te ya akʼan ya achebajtesbonik koʼtane? Jamal ya kalbeyex te ma jaʼuknax chapalon yuʼun ya kichʼ chukel, jaʼnix jich chapalon yuʼun ya kichʼ milel ta Jerusalén ta swenta sbiil te Kajwaltik Jesús›» (Hech. 21:12, 13).

17, 18. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta naʼel te Pablo te maba ya sjel te bin ya spase sok bin la spasikix-a te hermanoetike?

¹⁷ ¡Nopanax awaʼiy te bin yak ta kʼoel ta pasel! Spisilik, soknix te Lucas la yalbeyik te Pablo te manchuk ya xbajt ta Jerusalén. Jaʼnix jich ay machʼatik okʼik. Kʼalal te Pablo la yilbey te skʼuxul yoʼtanik sok te smeloj yoʼtanik ta stojol, jich la yaltiklanbey sok slekil yoʼtan: «Ya achebajtesbonik koʼtan», o «Yac awaʼbonic jmel coʼtan» (Scʼop Dios Tzeltal yuʼun Bachajón). Pero maba la yakʼ sba ta komel jichnix te bitʼil la yalbey te hermanoetik ta Tiro. Te bin la spase jaʼ te la scholtiklanbey yaʼiyik bin yuʼun te ya xbajte. ¡Kʼax bayal yip yoʼtan! Jich bitʼil la spas Jesús, te Pablo yakʼoj ta yoʼtan te ya xbajt ta Jerusalén (Heb. 12:2). Ma yuʼunuk ya skʼan te ya xkʼax swokole, pero teme jich ya xkʼot ta pasele, jaʼ majtanil ya yil, melel ya xlaj ta swenta te jaʼ jchʼuunjel yuʼun Cristo.

¹⁸ ¿Bin la spasikix-a te hermanoetike? Jich ya yal te relato: «Te bitʼil ma juʼ kuʼuntik skomele, maʼyuk bin la kalkotikix yuʼun, jaʼxanix jich la kaltik: ‹Akʼa kʼotuk ta pasel te skʼanojel yoʼtan te Jehovae›» (Hech. 21:14). La yichʼik ta mukʼ te bin la sta ta nopel te Pablo, jaʼ yuʼun maba la skomikix te manchuk ya xbajt ta Jerusalén. Kʼot ta yoʼtanik te jaʼ ya skʼan ya yichʼ pasel te skʼanojel yoʼtan te Jehová manchukme ay wokol ya yaʼiyik. Te Pablo snopojix te ya xbajt te banti yaniwan yichʼ milel, jaʼ yuʼun jaʼ lek te manchuk ya xkomot yuʼun te machʼatik kʼux ya x-aʼiyot yuʼune swenta maba wokol ya yaʼiy spasel.

19. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te relato ini?

¹⁹ Te relato ini ay bin mukʼ skʼoplal ya yakʼ jnoptik: kʼalal ay machʼa yak ta kʼaxel swokol ta skaj te ya x-abatin ta stojol te Jehová, ma skʼan ya jkomtik o ya jchebajtesbeytik yoʼtan. Jun ejemplo jaʼ te ay bayal meʼil tatiletik te kʼux ya yaʼiyik kʼalal te yal snichʼanik namal ya xbajtik ta abatinel ta stojol te Jehová. Manchukme jich-abi, maba ya skomik o ya schebajtesbeyik yoʼtan. Jnop kaʼiytik ta swenta te Phyllis, jtul hermana te ay ta Inglaterra. Ya yal ta jamal te kʼax wokol la yaʼiy te kʼalal bajt ta misionerail ta África te yantsil-ale. Jich la yal: «Manchukme kʼax lek ya kil te bin la spase, la jmel koʼtan yuʼun te kʼax namal bajte. Bayal buelta la jkʼopon te Jehová ta swenta-abi. Pero jnaʼoj te jaʼnix la sta ta nopel te bin ya spas, jaʼ yuʼun maʼyuk bin-ora kalbeyoj te ya sujt tale. ¡Joʼon-nix la kakʼbey snop te jaʼ  nail ya skʼan ya kakʼ ta jkuxlejaltik te Wentainel yuʼun Dios! Ayix 30 jaʼbil ta yan lum sok jujun kʼajkʼal ya kalbey wokol te Jehová yuʼun te jun yoʼtan yakʼoj sbae». ¡Kʼax lek te ya kakʼbeytik smukʼul yoʼtan te hermanoetik te yakik ta spasel tulan ta abatinel ta stojol te Jehová!

20, 21. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te la smulan sjokinel te hermanoetik te Pabloe, sok bin yuʼun te jich la spase?

²⁰ Te kʼalal chapalikix-a, te Pablo sok te sjoʼtak bajtik ta Jerusalén. Ta spisil te lugaretik te banti kʼaxik talel la sleik te hermanoetike. Ta Tiro la staik te hermanoetik sok jilik jun semana tey-a. Ta Tolemaida la spatbeyik yoʼtan te hermanoetik sok jilik jun kʼajkʼal tey-a. Ta Cesarea bayal kʼajkʼal ayinik ta sna te Felipe. Te hermanoetik tey-a la sjokinik bael ta Jerusalén te Pablo sok te sjoʼtak. Kʼalal kʼotik ta Jerusalén, te Mnasón la yikʼtiklan ochel ta sna te Pablo. Te Lucas ya yal: «Tseʼelnax yoʼtan la yikʼotik te hermanoetike» (Hech. 21:17).

²¹ Te Pablo spisil-ora la smulan sjokinel te hermanoetik, jich la sta smukʼul yoʼtan. Spisil-abi jaʼ koltayot ta sitintayel te skontratak te ya skʼan ya xmilot yuʼune.