Kʼax mukʼ skʼoplal te chʼichʼe, melel jaʼ kuxulotik-a. Te bitʼil jaʼ la spasotik te Diose, jaʼ ay ta swenta yalel bin-utʼil ya skʼan tuuntesel. ¿Bin yaloj ta swenta-abi? ¿Yabal xjuʼ ya jweʼtik o ya kichʼtik te chʼichʼe? ¿Bin ya skoltayat ta stael ta nopel ta lek te bin ya apase?

1. ¿Bin yilel ya yil Jehová te chʼichʼe?

Ta namey kʼinal, te Jehová jich la yalbey te j-abatetik yuʼune: «Biluc a te cuxule, [...] ay ta chʼichʼ te scuxlejale» (Levítico 17:14). Ta sit te Jehová jaʼ kuxlejalil te chʼichʼe. Jich yuʼun, chʼultesbil te chʼichʼe, melel te kuxlejalil jaʼ jun majtanil yuʼun Dios te chʼultesbile.

2. ¿Yalojbal te Dios te ma xjuʼ ta tuuntesel te chʼichʼe?

Ta nameyix tal te kʼalal mato ayuk-a te congregación, te Jehová la yalbey te j-abatetik yuʼun te manchuk ya sweʼik chʼichʼ (kʼopona Génesis 9:4 sok Levítico 17:10). Sok te kʼalal ayix-a te congregación, te Jehová la schaʼyalxan te mantalil-abi. Te cuerpo gobernante—te jtsob jpuk-kʼopetik sok te ancianoetik te la swentainik te congregación—jich la yalbeyik te jchʼuunjeletik: «Ma me xatuuntesic te chʼichʼe» (kʼopona Hechos 15:28, 29, TZOXCH).

¿Bin ya skʼan ya yal te ma jtuuntestik chʼichʼ? Teme ya yalbat te doctor te maba lek te ya awuchʼ tragoe, ¿melel te maba ya awuchʼe? Pero ¿yabal aweʼ te bintik yichʼoj trago o yabal awakʼ ta otsesel ta achial? ¿Melel te maʼuke? Jaʼ pajal sok te bin ya yal te Biblia te ya yal te ma skʼan ya jtuuntestik chʼichʼe. Schʼuunbeyel smantal te Diose smakojbey skʼoplal te maba ya jweʼtik o ya kuchʼtik chʼichʼ sok maba ya jweʼtik stiʼbalul chambalam te ma la yichʼ malbeyel lokʼel te schʼichʼele. Jaʼnix jich maba ya jweʼtik weʼelil te yichʼoj chʼichʼ.

¿Jaxan te stuuntesel chʼichʼ ta poxiletik? Ay chaʼoxchajp te bitʼil ya stuuntesik te chʼichʼ te doctoretik o poxiletik te ma lek ya yil te Diose, jich bitʼil te yotsesel chʼichʼ ta jchialtik o te chanchajp te bin yichʼoj te chʼichʼe: te glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas sok plasma. Pero ay yantik bintik ya spasik te doctoretik te maniwan jamal chikan te ya skontrainbey smantal te Diose. Jich bitʼil te stuuntesel te bin xatiklanbilix lokʼel-a ta jujunchajp te bin yichʼoj te chʼichʼe. Te doctoretik ay jaʼnix ya stuuntesbeyik schʼichʼel te ants winike. Te kʼalal la kilbeytikix skʼoplal ta lek-a, ta jujuntul ya jtatik ta nopel te bin ya jpastike (Gálatas 6:5). a

 JNOPTIKXAN TA LEK

3. Jaʼ xa apas te bin lek ya yil te Diose

¿Bin ya skoltayat ta spasel te bin lek ya yil te Dios ta swenta te chʼichʼe? Ilawilik te VIDEO sok albeyaik skʼoplal bin yuʼun ya skʼan ya apas ini:

• Kʼanbeya spʼijil awoʼtan te Diose (Santiago 1:5).

• Lea textoetik te ya stojobtesat sok pasa te bin ya yale (Proverbios 13:16).

• Naʼbeya skʼoplal bin-utʼil ya stuuntesik te chʼichʼ te doctoretik ta alumal.

• Ilbeya skʼoplal bintik-a te jkʼaxel ma xjuʼ ya awichʼe.

• Tsaa ta lek te bin ya apas swenta ma xkʼopoj awoʼtan yuʼun ta patil (Hechos 24:16). b

• Jaʼatnixme ya ata ta nopel te bin ya apas, jaʼ chikan teme ma xkʼopoj awoʼtan yuʼun, ma jaʼuk te bin ya yalbat te amamalal, te awinam, te anciano o te machʼa ya snojptesat ta Biblia (Romanos 14:12).

• Tsʼibaya ta jun te bin la ata ta nopele.

4. Te testigootik yuʼun Jehová ya jletik lekil poxtayel

Schʼuunbeyel te smantal Dios ta swenta te chʼichʼe maba ya skʼan ya yal te ma jletik lekil poxtayel. Ilawilik te VIDEO.

Kʼoponaik Tito 3:2 sok albeyaik skʼoplal ini:

• ¿Bin yuʼun ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te doctoretik sok te lamalnax koʼtantik kʼalal ya xkʼopojotik soke?

 5. Te bin xatbil lokʼel ta chanchajp te bin yichʼoj te chʼichʼe

Te chʼichʼe ay chanchajp te bin yichʼoje: te glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas sok plasma. Ta jujunchajp ay bintik yichʼoj-euk te yichʼoj xatiklanel te naʼbil sba bitʼil fracciones sanguíneas. c Ay ya yichʼ tuuntesel ta spasel poxiletik te ya xlekubteswan o te ya xkoltaywan ta smakel chʼichʼ.

Te kʼalal jaʼ ya yichʼ tuuntesel te fracciones sanguíneas, o te bin xatbilix lokʼele, ta jujuntul ya jtatik ta nopel te bin ya jpastik jaʼ chikan te bin ya yalbotik te koʼtantik te pʼijubtesbilix yuʼun te Bibliae. Ayniwan machʼatik ma skʼan ya stuuntesik poxetik o yantikxan te bin ya spasik te doctoretik te yichʼoj jtebuk te bin xatbilix lokʼel ta chʼichʼe. Pero ayniwan yantik te lek ya yilik te ya stuuntesike.

Kʼalal ya ata ta nopel bin ya apas, jojkʼoybey aba:

• ¿Bin-utʼil ya jcholbey te doctor bin yuʼun ya kichʼ o ma xkichʼ te bin xatiklanbilix lokʼele?

 ¿BINTIK LA JNOPTIK?

Te Jehová ya skʼan te chʼultesbiluk ya kiltik te chʼichʼe.

¿Jilbal ta awoʼtan into?

• ¿Bin yuʼun chʼultesbil ya yil Jehová te chʼichʼe?

• ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te smakojbey skʼoplal te yichʼel chʼichʼ te mantalil la yal te Jehovae?

• ¿Bin ya skoltayat ta stsael ta lek te bin poxil ya atuuntes?