1, 2. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya kaltik te jaʼ tʼujbil majtanil te Bibliae?

TE KʼALAL ay jtul awamigo ya yakʼbat amajtʼane, ¿mabal jichuk te oranax ya akʼan ya ajam awile? Kʼax bayal ya yakʼbat stseʼelil awoʼtan te ayat ta yoʼtan te awamigoe sok ya awalbey bayal wokol yuʼun.

² Te Biblia jaʼ jun tʼujbil majtanil te talem ta stojol Dios. Bayal bintik ya yalbey skʼoplal te ma xjuʼ ta tael ta yantik libroetik. Ya yalbotik te jaʼ yaʼtel skʼab Dios te chʼulchan sok te Balumilal soknix te jaʼ la spas te sbabial winik sok te sbabial antse. Te Biblia jaʼnix jich yichʼoj bayal lekil tojobtesel te ya skoltayotik ta sitintayel te jwokoltike. Te Biblia jaʼnix jich ya yal te jaʼ skʼanojel yoʼtan Dios te ya slekubtes te Balumilal soknix ya yal bin-utʼil ya xbajt spas. ¡Yuʼun-nix tʼujbil majtanil-a te Bibliae!

3. ¿Bin ya xkʼot ta awoʼtan te kʼalal ya anop te Bibliae?

³ Te kʼalal ya anop te Biblia yame xkʼot ta awoʼtan te ya skʼan Dios te ya awamigoine. Nopolxan ya awaʼiy aba ta stojol Dios teme maba ya akom aba ta snaʼbeyel sba.

4. ¿Banti la amulan ta spisil te bin la yichʼ alel ta swenta te Bibliae?

⁴ Te Biblia kʼaxem ta 3,000 ta chajp kʼopil yichʼoj kʼasesel sok yichʼoj pasel imprimir bayal ta mil millón ta pajk. Jaʼnix jich kʼaxem ta 90% te ants winiketik ta swolol Balumilal ay yuʼunik te Biblia ta kʼopil yuʼunik. Sok kʼaxem ta jun millón ya yichʼ pukel ta jujun semana. Jamal chikan ta ilel te maʼyuk yan libro te ya xpajot yuʼun te Bibliae.

5. ¿Bin ya skʼan ya yal te lokʼem tal ta yoʼtan Dios te Bibliae?

⁵ Te Biblia «loqʼuem tel ta yoʼtan te Diose, TZOXCH» (kʼopona 2 Timoteo 3:16). Pero ayniwan machʼa jich ya yal:  «¿Bin-utʼil ay-a te lokʼem tal ta yoʼtan Dios te Biblia, melel winiketik la stsʼibayik?». Te Biblia jich ya yakʼbey sujtib: «Ha cuentahinotic yuʼun te Chʼul Espíritu te winiquetic te hich cʼopojic ta scuenta Dios» (2 Pedro 1:21). ¿Bin-utʼil wentainotik yuʼun Dios te winiketik ini? Jaʼ jich kʼoem bitʼil te machʼa yichʼoj tulan yaʼtel ta jlumaltik te ya skʼanbey te sekretario yuʼun te ayuk bin ya spasbey sjunal. ¿Machʼanix spensar-a te bin ya yichʼ tsʼibayele? Jaʼ yuʼun te machʼa yichʼoj tulan yaʼtele, ma jaʼuk yuʼun te sekretario. Jaʼme jich-euk te Bibliae, jaʼ talem ta stojol te Diose, ma jaʼuk yuʼun te winiketik te majanotik yuʼun Dios ta stsʼibayele. Jich yuʼun te Dios la stuuntes te schʼul espiritu ta yakʼbeyel snaʼ te winiketik te bin ya skʼan yoʼtan te ya yichʼ tsʼibayele. Jaʼ yuʼun ya xjuʼ ya kaltik ta jamal te jaʼ «scʼop Dios» te Bibliae (1 Tesalonicenses 2:13; ilawil te nota 2, te Biblia «loqʼuem tel ta yoʼtan te Diose»).

6, 7. ¿Bin yuʼun ya kaltik te ma schuk sba te bin ya yal te Biblia?

⁶ ¿Jayeb tiempo la yichʼ tsʼibayel ta spajkal te Bibliae? Kʼaxem ta 1,600 jaʼbil. Te machʼatik la stsʼibayik te Biblia kuxinik ta yanyantik tiempo. Ay chaʼoxtul te yichʼojik pʼijubtesel ta lek-ae, ay yantik te maʼuke. Jich bitʼil ay jtul te jaʼ doktore. Ay yantik te aʼtejik ta j-alwanejetik, juesetik, ajwaliletik, jtsakchayetik, jkanantuminchijetik sok ay machʼatik aʼtejik ta lumkʼinal sok ta skanantayel chambalametik. Manchukme jich-abi, ma schuk sba te bin la stsʼibayik ta Biblia, jun-nax te bin ya yalbey skʼoplal ta sjajchibal kʼalal ta slajibal. *

⁷ Te sjajchibal kapituloetik yuʼun te Biblia ya yal bin-utʼil jin skuxlejal te ants winike. Te slajibal kapituloetik ya yal bin-utʼil ya slajin Dios te wokoliletik sok te ya skʼatpʼun ta nichimal kʼinal te Balumilale. Te Biblia ya scholbey skʼoplal te bintik kʼoem tal ta pasel ta bayal ta mil jaʼbil sok ya yakʼ ta ilel te yananix xkʼot ta pasel-a te bin ya yal te Diose.

8. ¿Bintik ejemplo ya yakʼik ta ilel te ma xchʼay te Biblia kʼalal ya yalbey skʼoplal te bin ya yilik te sientifikoetike?

⁸ Te Biblia maba la yichʼ tsʼibayel yuʼun ya yakʼ ta nopel siensia, ni jaʼuk yuʼun ya yichʼ akʼel ta nopel ta eskuela. Pero te kʼalal ya yalbey skʼoplal siensia, jkʼaxel ma xchʼay. Jich bitʼil te talem ta stojol Dios te libro ini, snujpʼ te ma xchʼay te bin ya yale. Kiltik cheʼoxeb ejemplo. Te libro yuʼun Levítico ya yal bin albotik yuʼun Dios te israeletik te ya skʼan ya spasik yuʼun ma xpujk-a te chamele. Jaʼ-abi la yichʼ albeyel skʼoplal te kʼalal mato snaʼojik-a te ants winiketik te bin-utʼil ya xpujk te chamele. Te Biblia jaʼnix jich jamal yalojix-a te «mayuc banti jipil [...] te bahlumilale» (Job 26:7). Jaʼnix jich te kʼalal  mato naʼbil skʼoplal-a bin-utʼil ay te ciclo del agua, yalojix stukel-a te Biblia ta Eclesiastés 1:7.

9. ¿Bin ya yakʼ kiltik te bitʼil maʼyuk bin la smukik te machʼatik la stsʼibayik te Bibliae?

⁹ Bayal libroetik yuʼun historia ya xchʼayik te kʼalal ya yalbeyik skʼoplal te bintik kʼot tal ta pasel ta namey kʼinal, melel te machʼatik la stsʼibayike ma la yalik ta jamal. Jich bitʼil te kʼalal ay la yichʼ tsalel ta guerra te snasionike ay ma la yalbeyik skʼoplal. Yan stukel te Biblia ma xchʼay ta jkʼaxel te bin ya yale. Te machʼatik la stsʼibayike la yalik ta jamal te bin kʼot ta pasele, ma la smukik te kʼalal ay la yichʼ tsalel ta guerra te israeletik. Jaʼnix jich la stsʼibayik jilel te banti chʼayike. Jun ejemplo ya jtatik ta Salmo 51 te banti te ajwalil David la yalbey skʼoplal te tulan muliletik la spase. Te bitʼil maʼyuk bin la smukik te machʼatik la stsʼibayik te Bibliae, jamal ya yakʼ ta ilel te talem ta stojol Dios te Biblia sok te ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te jaʼ smelelil te bin ya yale.

10. ¿Bin yuʼun yato xtuun kuʼuntik te bin ya yal te Bibliae?

¹⁰ Te bin ya yal te Biblia «loqʼuem tel ta yoʼtan te Diose. Ya xtuun cuʼuntic ta swenta pʼijubtesel, ta swenta comel, ta swenta tojobtesel» (2 Timoteo 3:16, TZOXCH). Te tsitsel ya yakʼ te Biblia yato xtuun kuʼuntik ta kʼajkʼal ini, melel talem ta stojol Jehová. Jich bitʼil te jaʼ spasojotike ya snaʼ ta lek te bin ya jpastik pensar sok te bin-utʼil ya kaʼiy jbatike. Jaʼnax stukel te Dios ya snaʼbotik jbatik ta lek sok ya skʼan te tseʼeluk koʼtantike. Ya snaʼ te bin lek ya xkʼootik ta lokʼel yuʼune sok te bin maʼuke.

11, 12. 1) ¿Bintik lekil tsitsel la yakʼ Jesús ta Mateo kapitulo 5 kʼalal ta 7? 2) ¿Bintikxan tojobtesel ya jtatik ta Biblia?

¹¹ Ta Mateo kapitulo 5 kʼalal ta 7 ya jtatik lekil tojobteseletik. Tey la yal-a te Jesús bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtatik tseʼel-oʼtanil, bin-utʼil lek ya xjuʼ ya kil jbatik sok te  yantike, bin-utʼil ta kʼoponel te Diose sok jayebto skʼoplal ya skʼan ya kiltik te takʼine. Manchukme ayix 2,000 jaʼbil te bin la yakʼ ta nopel te Jesuse, maba kʼaxem yip sok ya xtuun kuʼuntik ta ora ini jich bitʼil ta namey kʼinal.

¹² Te Biblia jaʼnix jich yichʼoj lekil tojobteseletik te ya skoltayotik yuʼun ya xlekub jkuxlejaltik ta jfamiliatik, yuʼun ya x-aʼtejotik ta lek sok te lamaluk koʼtantik ta stojol te yantike. Te tojobtesel ya yakʼbotik te Biblia yananix skoltayotik-a, chikan bin yilel jkuxlejaltik, banti nainemotik sok bin wokolil yak ta kʼaxel ta jtojoltik (kʼopona Isaías 48:17; ilawil te nota 3, tojobteseletik).

13. ¿Bin la yal te Isaías ta stojol te Babilonia?

¹³ Te Biblia yichʼoj bayal albilkʼopetik te kʼoemikix ta pasele. Kilbeytik skʼoplal junuk. Te j-alwanej Isaías la yal te ya yichʼ lajinel te mukʼul lum Babilonia sok la schol ta lek bin-utʼil ya yichʼ ochintayel (Isaías 13:19). Te Babilonia makbil ta lek ta mukʼul puertaetik te yochibale sok joytaybil ta jaʼ. Te Isaías la yal te ya xtakij te mukʼul jaʼ sok te jamal ya xjil te puertaetik yuʼune. Jaʼnix jich la yal te kʼalal ya yichʼ ochintayel te Babiloniae, ma puersa ya yakʼ guerra te skontrae. Ma jaʼuknax-abi, te Isaías la yal-euk te Ciro sbiil te machʼa ya yochintay te lume (kʼopona Isaías 44:27-45:2; ilawil te nota 4, albilkʼopetik).

14, 15. ¿Bin-utʼil kʼot ta pasel te bin la yal te j-alwanej Isaías?

¹⁴ Te bin la stsʼibay te Isaías ta stojol te Babilonia kʼot ta pasel ta 200 jaʼbil ta patil, kʼot ipal soldadoetik ta yochintayel te lume. ¿Machʼa-a te jwolwanej yuʼun te soldadoetike? Jaʼ te Ciro te ajwalil yuʼun Persia, jich te bitʼil albil skʼoplale. Chikan ta ilel te la staix yorail te ya xkʼot ta pasel spisil te bin la yichʼ alel ta albilkʼope.

¹⁵ Ta ajkʼabal te la yichʼ ochintayel te lume, yakik ta spasel kʼin-a te babilonioetike. Jun yoʼtanik-a, melel te Babilonia  joytaybil ta jaʼ sok ta mukʼul tsʼajkʼetik. Pero te Ciro sok te soldadoetik yuʼune la sjelbeyik sbe te mukʼul jaʼ te ya xkʼax ta Babilonia. Te kʼalal pejkʼaj yaʼlel te jaʼe solik kʼaxel te soldadoetike. Pero, ¿bin-utʼil ya xkʼaxik ta mukʼul tsʼajkʼetik? Jich bitʼil la yal te albilkʼope, jamal jil te puertaetike. Jich yuʼun ma puersauk la yakʼik guerra te soldadoetik ta yochintayel te lume.

16. 1) ¿Bin la yal te Isaías te ya xkʼot ta stojol te Babilonia? 2) ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te kʼot ta pasele?

 ¹⁶ Te Isaías jich la stsʼibay: «Mayuquix bin ora ya xnahinic xan tey a» (Isaías 13:20). Jich la yakʼ ta naʼel te ya sta yorail te maʼyuk machʼa ya xnainix ta Babilonia. ¿Kʼotbal ta pasel ini? Kʼot. Ta ora ini maʼyuk machʼa nainem tey-a, jaʼxanix chikan ta ilel te lum te jinem jilele. Te lum-abi ya xjuʼ ya jtatik ta 80 kilometro ta sur yuʼun Bagdad ta Irak. Ta melel, kʼot ta pasel te bin la yal te Jehová: «Ya jmes ta mes yuʼun jinel» te xchie (Isaías 14:22, 23). *

17. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya xkʼot ta pasel spisil te bintik yaloj te Diose?

¹⁷ Bayal albilkʼopetik te yichʼoj te Biblia kʼoemikix ta pasel. Jich yuʼun ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya xkʼot ta pasel spisil te bintik ya yal ta swenta te pajel chaʼbeje. Ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya skʼotes ta pasel Jehová te bin jamal  yaloje, jaʼ te ya spas ta nichimal kʼinal te Balumilale (kʼopona Números 23:19). Te Dios jamal ya yalbotik te ya xjuʼ ya yakʼbotik jkuxlejaltik ta sbajtelkʼinal, jichme ya xkʼot ta pasel, melel «ma xyaʼiy lot» stukel (Tito 1:2). *

18. ¿Bin la yal te jpuk-kʼop Pablo ta swenta «te scʼop Dios»?

¹⁸ Jich te bitʼil la jnoptikixe, maʼyuk yan libro jich bitʼil te Bibliae. Maʼyuk banti ya schuk sba te bin ya yale sok ma xchʼay te kʼalal ya yalbeyel skʼoplal siensia o historia. Jaʼnix jich ya yakʼbotik lekil tsitsel sok yichʼoj albilkʼopetik te kʼoemikix ta pasele. Pero ma jaʼuknax-abi, melel te jpuk-kʼop Pablo jich la stsʼibay: «Cuxul te scʼop Dios soc ay yuʼel ya xʼaʼtej». ¿Bin la skʼan la yakʼ ta naʼel te Pablo? (Kʼopona Hebreos 4:12).

19, 20. 1) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayat te Biblia ta snaʼel te bin ay ta awoʼtane? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya awakʼ ta ilel te ay skʼoplal ta awoʼtan te Biblia te jaʼ majtanil akʼbilotike?

¹⁹ Te Biblia ya xjuʼ ya sjelbat te akuxlejale. Ya xjuʼ ya skoltayat ta snaʼel te bin-nix ay ta awoʼtan-a. ¿Bin-utʼil? Te Biblia ya xjuʼ ya skoltayat ta snaʼel te bin ay ta skʼubulil awoʼtan sok teme lek o ma lekuk te bin ya anope. Nopa awaʼiy ini, yaniwan kaltik te kʼux ta koʼtantik te Diose, pero ¿bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te yuʼun-nix jich-ae? Jaʼ te kʼalal ya jchʼuuntik spasel te bin ya yal te Biblia.

²⁰ Jamal chikan ta ilel te talem ta stojol Dios te Bibliae. Mame xa akom aba ta snopel, jichme ya awakʼ ta ilel te ay skʼoplal ta awoʼtan te majtanil ini. Te Diose ya skʼan te ya akʼopon te Biblia, te ya anop sok te kʼuxuk ta awoʼtan te bin ya yale. Teme ya apas tulan ta snopele, yame anaʼ bin-a te skʼanojel yoʼtan te Dios ta jtojoltik. Jaʼme ya kilbeytik skʼoplal ta yan kapitulo.