1, 2. ¿Bintik jojkʼoyel ay ya jpasbey jbatik?

TE ALALETIKE bayal bintik ya sjojkʼoyik. Ayniwan te bin ya acholbey yaʼiyike, pero jich ya yalik: «¿Bin yuʼun?». Te kʼalal ya apas tulan ta scholbeyel yaʼiyik yan buelta, jich ya schaʼyalik: «¿Bin yuʼun?».

² Manchukme achʼix keremotik o meʼel mamalotik, jpisiltik ay bintik ya jojkʼoytik. Ayniwan ya jojkʼoybey jbatik bin ya jweʼtik, bin jkʼuʼ ya jlaptik o bintik ya jmantik. O ayniwan bin kʼax tulan skʼoplal ya jojkʼoybey jbatik ta swenta te kuxlejalile o te bin ya xtal ta pajel chaʼbeje. Pero te kʼalal ya kiltik te maba ya kichʼtik cholbeyel ta lek te bintik ya jojkʼoytike, ayniwan maba ya jlebeytikix-a te sujtibe.

3. ¿Bin yuʼun te bayal machʼatik maba ya slebeyik sujtib te jojkʼoyeletik yuʼunike?

³ Bayal machʼatik ya spasbey sba jojkʼoyeletik te kʼax tulanik skʼoplale, pero maba ya slebeyik te sujtibe. ¿Bin yuʼun? Manchukme snaʼojik te ay sujtib ta Biblia, ya skuyik te jaʼ jun libro te kʼax tulan ta ichʼbeyel swentaile. Ya skuyik te jaʼnax te saserdoteetik, pastoretik o te machʼatik pʼijubenik ta swenta te Biblia ya snaʼbeyik te sujtibe. Ay yantik te jkʼaxel maba ya slebeyik sujtib te jojkʼoyel yuʼunike, melel ya xkʼexawik te ya x-ilotik yuʼun yantik te ma snaʼik te sujtibe. ¿Bin ya awal te jaʼate?

4, 5. 1) ¿Bintik ya ajojkʼoybey aba te kʼax tulanik skʼoplale? 2) ¿Bin yuʼun ma skʼan ya akom aba ta slebeyel te sujtibe?

⁴ Ayniwan ya apasbey aba jojkʼoyeletik jich bitʼil ini: «¿Bin yuʼun te ayix bayal bolobel ta ora ini? ¿Bin yuʼun te bayalix chamel ta ora ini? ¿Jaʼbal kastigo yuʼun Dios te jwokoltike?». Mame xa akom aba ta slebeyel te sujtib te jojkʼoyeletik  awuʼune. Te Jesucristo te jaʼ lekil maestro kʼax ta Balumilal, jich la yal: «Cʼanahic, hich me ya xʼaʼbotex. Lehahic, hich me yac atahic ta lehel. Cʼopojanic, hich me ya xjambotex» (Mateo 7:7). Jich yuʼun, pasa tulan ta slebeyel sujtib te jojkʼoyeletik awuʼune, jaʼtome teme la atabey te smelelil sujtibe.

⁵ Teme ya apas tulan ta slebeyel sujtib te jojkʼoyeletik awuʼune, yame ata ta Biblia (Proverbios 2:1-5). Yame awil te maba tulan ta ichʼbeyel swentail te sujtibe. Te bintik ya anop baele, jaʼnixme jich ya skoltayat ta staelxan tseʼel-oʼtanil ta ora ini. Jaʼnix jich ay bin ya yakʼbat amaliy te kʼax tʼujbile. Akʼa kilbeytik skʼoplal jun jojkʼoyel te bayal machʼatik ya x-akʼotik ta mel-oʼtan yuʼune.

6. ¿Bin yuʼun bayal machʼatik ya yalik te maʼyuk jkʼoplaltik ta yoʼtan te Diose?

⁶ Bayal machʼatik ya yalik te maʼyuk jkʼoplaltik ta yoʼtan te Diose. Jaʼ yuʼun jich ya yalik: «Te ayuk jkʼoplaltik ta yoʼtan te Diose, yan yilel-a te jkuxlejaltik te jichuke». Ta ora ini, bayuk ay guerraetik, ilayel sok pobreil. Te ants winiketik ya xtsakotik ta chamel, ya xkʼax swokolik sok ya xlajik bael. Jich yuʼun ay machʼatik jich ya sjojkʼoyik: «¿Bin yuʼun maba ya slajin jwokoltik te Dios teme ay jkʼoplaltik ta yoʼtane?».

7. 1) ¿Bin yuʼun bayal machʼatik ya skuyik te kʼax chopol yoʼtan te Diose? 2) ¿Bin yuʼun ya kaltik te maʼyuk bin-ora jaʼ ya yakʼ wokolil te Diose?

⁷ Te machʼatik ay yaʼtelik ta relijion ay ya yalik te jaʼ jich skʼanojel yoʼtan Dios te kʼalal ay machʼa ya sta tulan wokolile. Ya yalik te jaʼ jich la skʼan Dios te ya xkʼot ta pasele. Te kʼalal jich ya yalike, jaʼ yakik ta yakʼbeyel smulin Dios te bin ya xkʼot ta pasele. Jaʼ yuʼun bayal machʼatik ya skuyik te kʼax chopol te Diose. Pero te Biblia ya yal te maʼyuk bin-ora jaʼ ya yakʼ xtal ta jtojoltik te wokoliletik. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Te Lamentaciones 3:33 jich ya yal  ta stojol te Diose: «Como ma hichuc yoʼtan te ya yacʼ wocol soc te ya yaʼbe mel-oʼtan te ants-winiquetique». Melelnix-a te ma skom Dios te wokoliletik ya xkʼot ta pasele, pero maʼyuk bin-ora jaʼ ya yakʼ xkʼot ta pasel (kʼopona Job 34:10-12). Akʼa kiltik jun ejemplo te ya skoltayotik yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik.

8, 9. ¿Bin ejemplo ya yakʼ kiltik te ma stojiluk te ya kakʼbeytik smulin Dios te jwokoltike?

⁸ Nopa awaʼiy te ay jtul tatil te mero kʼux ta yoʼtan te skereme sok te ya yakʼbey yil lekil be. Pero te kʼalal ya xmukʼube, ya stoy sba ta stojol te state, jich yuʼun ya xlokʼ bael ta sna. Te kereme ya x-och spas bintik chopol, jich ya sta wokol yuʼun. ¿Yabal xjuʼ ya kaltik te jaʼ smul te tatil ta skaj te la yakʼ lokʼuk bael ta snae? Maʼuk (Lucas 15:11-13). Jich bitʼil te ejemplo yuʼun te tatil ini, te Diose maba la smakbey sbe te ants winiketik te kʼalal la stoy sbaik ta stojol sok te kʼalal kaj spasik te bin chopole. Jich yuʼun ya skʼan ya jultes ta koʼtantik te ma jaʼuk ya yakʼ Dios te wokolil ya jtatike. Ta melel ma stojiluk te ya kakʼbeytik smulin Dios te jwokoltike.

⁹ Ay swentail te bin yuʼun maba ya skom Dios te ya jtatik wokole. Yame kiltik ta kapitulo 11 te bin ya yakʼ ta nopel te Biblia ta swenta te tema-abi. Pero naʼame te kʼuxotik ta yoʼtan te Diose sok te ma jaʼuk smul te bin ya xkʼax ta jtojoltike. Ta melel, jaʼnax ay ta skʼab slajinel te jwokoltike (Isaías 33:2).

10. ¿Bin yuʼun ya schʼuun koʼtantik te ya schajpan Dios spisil te bin sjintiklanoj te chopol ants winiketike?

¹⁰ Chʼul Dios stukel te Diose (Isaías 6:3). Lek spisil te bin ya spas sok jkʼaxel maʼyuk schopolil yoʼtan. Jich yuʼun ya xjuʼ ya smukʼulin koʼtantik. Pero ma xjuʼ jich ya kaltik ta stojol te ants winiketike. Jpisiltik ay bin ma lek ya jpastik. Manchukme ay jtul ajwalil te ya skʼan ya spas te bintik toj ta pasele, maʼyuk yuʼel yuʼun ya yakʼbey schajpajibal te  bintik ma lek ya spas te ants winiketike. Te machʼanax ay yuʼel yuʼun ya spase, jaʼ te Diose. Ta spisil te bin la kiltikixe, ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te ya xjuʼ yuʼun Dios sok te ya skʼan ya schajpan spisil te bin sjintiklanoj te chopol ants winiketike. Te Dios ya slajin ta jkʼaxel te bin chopol ta pasele (kʼopona Salmo 37:9-11).

11. ¿Bin-utʼil ya yaʼiy sba te Dios kʼalal ya yil te ayotik ta wokole?

¹¹ ¿Bin-utʼil ya yaʼiy sba te Dios kʼalal ya yil spisil te jwokoltik sok te bintik yak ta kʼoel ta pasel ta Balumilale? Te Biblia ya yal te kʼux ta yoʼtan Dios te bin stojil ta pasele (Salmo 37:28). Yame yil spisil te bintik lek ya yichʼ pasele sok spisil te bintik chopole. Mero kʼux ya yaʼiy te kʼalal ya yil te ayotik ta wokole. Te Biblia ya yal te «tal scʼuxul ta yoʼtan» te kʼalal noj ta chopol ants winiketik te Balumilal ta namey kʼinale (Génesis 6:5, 6). Te Diose maba jelonem te yoʼtane (Malaquías 3:6). Te Biblia ya yal te ayotik ta kanantayel yuʼune (kʼopona 1 Pedro 5:7).

12, 13. 1) ¿Bin yuʼun kʼux ta koʼtantik te ants winiketike? 2) ¿Bin-utʼil ya kaʼiy jbatik te kʼalal ya kiltik te ay bayal wokolile? 3) ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te ya slajin Dios te wokoliletik sok te bintik ma stojiluk ta pasele?

¹² Te Biblia jaʼnix jich ya yal te la spasotik ta slokʼomba te Diose (Génesis 1:26). Te bin ya skʼan ya yal ini, jaʼ te la yakʼ ta koʼtantik te taleliletik yuʼun te kʼalal la spasotike. Jun ejemplo, jaʼ te ya yal te Biblia te «jaʼ Jcʼuxul-oʼtanil stuquel te Diose» (1 Juan 4:8, TZOXCH). Spisil te bin ya spas te Diose, jaʼ ta swenta skʼuxul yoʼtan. Jich yuʼun te joʼotike ya jnaʼtik kʼuxultaywanej-euk, melel Jkʼuxul-oʼtanil te Diose. Teme kʼux ya kaʼiytik te kʼalal ya kiltik te ay machʼa yak ta kʼaxel ta wokol te maʼyuk smule, kʼaxtoxan kʼux ya yaʼiy stukel-a te Diose.

¹³ Nopa awaʼiy ini: te yakuk xjuʼ awuʼun slajinel spisil te wokoliletike sok te bintik ma stojiluk ta pasele, ¿mabal  jichuk te ya alajine? Ya jnaʼtik te yake, melel kʼux ta awoʼtan te ants winiketike. Jaxan te Diose, ¿jichbal ya xbajt spas? Ta swenta te kʼuxotik ta yoʼtan sok te ay yuʼele, yame slajin spisil te wokoliletik sok te bintik ma stojiluk ta pasele. Yame xjuʼ ya schʼuun awoʼtan te ya xkʼot ta pasel spisil te bin ya xchiknaj ta ilel ta sjajchibal te libro ini. Pero ya skʼan ya jnaʼbeytik sba ta lek te Dios swenta ya schʼuun koʼtantik te ya xkʼot ta pasel te bintik yaloje.

14. 1) ¿Bin sbiil te Diose? 2) ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te ya skʼan te ya jtuuntestik te sbiile?

¹⁴ Te kʼalal ay machʼa ya akʼan ya awamigoine, ¿mabal jaʼuk nail ya awalbey te abiile? Jaxan te Diose, ¿aybal sbiil-euk? Bayal relijionetik ya yalik te jaʼlaj Dios o Kajwaltik sbiil, pero maba biililetik ini. Jaʼ jich kʼoem te kʼalal ya kaltik presidente o gobernador. Te Diose ya yalbotik te jaʼ Jehová te sbiile. Te Biblia jich ya yal: «Acʼa snaʼic te ha Jehová te abihile, te haʼat atuquel te Machʼa toyol ayat ta stojol spahmal te qʼuinale» (Salmo 83:18 [82:19 ta yantik Biblia]). Te Diose ya skʼan te ya jnaʼbeytik te sbiile sok te ya jtuuntestike. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Melel la yichʼ tsʼibayel bayal ta mil buelta te sbiil ta Biblia (Éxodo 3:15; 6:3). Te Diose ya yalbotik te sbiil yuʼun ya skʼan te ya kamigointike.

15. ¿Bin ya skʼan ya yal te biilil Jehová?

 ¹⁵ Te biilil Jehová ay bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya yal. Jaʼ te ya skʼotes ta pasel spisil te bin yaloj ta jamal te Diose sok te ya spas te bin ya skʼan yoʼtane. Maʼyuk bin ya xmakot yuʼun. Jich yuʼun, jaʼnax te Jehová snujpʼ te jich sbiile. *

16, 17. 1) ¿Bin yuʼun te jaʼnax stukel te Jehová te spisil ya xjuʼ yuʼune? 2) ¿Bin yuʼun «Ajwalil te sbahtel qʼuinal ay» te Jehová? 3) ¿Bin yuʼun jaʼ Jpaswanej te Jehová?

¹⁶ Jich te bitʼil la jnoptikixe, te Salmo 83:18 jich ya yal ta stojol te Jehová: «Haʼat atuquel te Machʼa toyol ayat».  Jaʼ yuʼun te Biblia ay yantikxan te bin-utʼil ya yalbey skʼoplal te Jehovae. Jich bitʼil ta Apocalipsis 15:3 ya yal: «Buen mucʼ soc bayel yutsil spisil awaʼtel, Cajwaltic Dios te spisil ya xhuʼ awuʼun». ¿Bin ya skʼan ya yal te «spisil ya xhuʼ awuʼun» te xchie? Jaʼ te jaʼnax stukel te Jehová te kʼax bayal yuʼele, te maʼyuk machʼa ya xpajot yuʼune. Ta 1 Timoteo 1:17 ya yal te jaʼ «Ajwalil te sbahtel qʼuinal ay» te Jehovae. Te bin ya skʼan ya yal ini, jaʼ te maʼyuk sjajchibal sok maʼyuk slajibal. Te Salmo 90:2 jaʼnix jich ya schol te «stalel sbahtel qʼuinal» ay stukel te Diose. ¿Mabal jichuk te kʼax tʼujbil te ya jnaʼtik spisil ini?

¹⁷ Te Biblia jaʼnix jich ya yakʼ ta nopel te jaʼnax Jpaswanej stukel te Jehová. Te Apocalipsis 4:11 jich ya yal: «Cajwaltic Dios, hich ya scʼan te yac awichʼ awutsilal, ichʼel ta mucʼ, soc awuʼel, como haʼat la apas spisil bintic ay, soc ta scuenta scʼanojel awoʼtan cuxajtic soc la yichʼticlan pasel». Ta melel, jaʼ  Jehová te la spas spisil te bintik aye, jich bitʼil te chʼul-abatetik, te ekʼetik, te chayetik sok spisil te sit teʼetike.

18. 1) ¿Bin yuʼun ay machʼatik ya skuyik te jkʼaxel ma xjuʼ ta amigoinel te Diose? 2) ¿Bin ya yal stukel te Bibliae?

¹⁸ Ay machʼatik ya sxiʼik te kʼalal ya snaʼik bin-nix yilel-a te taleliletik yuʼun te Jehovae. Jich bitʼil te kʼax bayal yuʼel, te jelawen yutsil sok te kʼax namal aye, ya skuyik te maʼyuk jkʼoplaltik ta yoʼtane. Pero te Diose ma skʼan te jich ya kaʼiy jbatike, jaʼ ya skʼan te ya kamigointike. Te Biblia ya yal te «ma ba namal ay ta jtojoltic» te Diose (Hechos 17:27). Jaʼ ya skʼan te ya anaʼbey sbae. Teme jich ya apase, jamal ya yal te «ya xnohpoj» ta atojol sok te ya xjuʼ ya awamigoin (Santiago 4:8).

19. 1) ¿Bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya awamigoin te Diose? 2) ¿Bin talelil yuʼun Jehová te ya yikʼbatxan awoʼtane?

¹⁹ ¿Bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya awamigoin te Diose? Jich la yal te Jesús: «Hich ay te cuxlejal sbahtel qʼuinal: ha te ya snaʼbat aba, te haʼat mero Diosat atuquel, soc te ya snaʼbe sba te Jesucristo te ticombil tal awuʼune» (Juan 17:3). Swenta ya xjuʼ ya awamigoin te Diose yame skʼan ya anaʼbey sba ta lek, jich yuʼun mame xa akoma aba ta snopel te Biblia. Soknix yame ata akuxlejal ta sbajtelkʼinal. Lame anopix te jaʼ «Jcʼuxul-oʼtanil te Diose» (1 Juan 4:16, TZOXCH). Pero mame jaʼuknax-abi, ayme yantik taleliletik yuʼun. Te Biblia jich ya yal ta stojol te Jehová: «Ha Diosat te ay scʼuxul awoʼtan soc lec awoʼtan; ma orahuc ya xʼilinat, soc mucʼ te scʼuxul awoʼtan soc te smelelil acʼope» (Salmo 86:15). Jaʼnix jich ya yakʼ ta nopel te lek yoʼtan te Jehová sok te ya snaʼ spasel perdone (Salmo 86:5). Te Dios jaʼnix jich stalel jun yoʼtan (Éxodo 34:6). Te kʼalal ya anop te Biblia yame anopxan ta swenta te yantik tʼujbil taleliletik yuʼun te Diose.

20, 21. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya awamigoin te Dios te ma xjuʼ ta ilele?

 ²⁰ ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya awamigoin te Dios te ma xjuʼ ta ilele? (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Te kʼalal ya akʼopon te Bibliae, yame anaʼbey sba ta smelelil te Jehová (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Te kʼalal ya anaʼbeyxan sba ta lek te Jehová, kʼux ya awaʼiyxan ta awoʼtan sok nopolme ya awaʼiy aba ta stojol.

²¹ Jaʼnix jich yame anop te jaʼ jTatik te Jehová te kʼuxotik ta yoʼtane (Mateo 6:9). Jaʼ la yakʼbotik te jkuxlejaltik sok ya skʼan te lekuk ayotike, jich bitʼil jtul tatil te kʼux ta yoʼtan te yal snichʼnabe (Salmo 36:9). Te Biblia ya yal te ya xjuʼ ya awamigoin te Jehovae. ¿Mabal jichuk te bayal yutsile? (Santiago 2:23). Te Jpaswanej yuʼun chʼulchan sok Balumilal ya skʼan ya yamigoinat.

22. ¿Bin ya skʼan ya apas teme ay machʼa ya skomat ta snopel te Bibliae?

²² Ayniwan machʼatik ya skʼanik te ya awijkitay snopel te Bibliae. Jaʼniwan ma lek ya yaʼiyik te ya ajel te arelijione. Pero mame xa awakʼ te ay machʼa ya skomat ta yamigoinel te Jehovae, melel jaʼ te machʼa lekil amigo ya xjuʼ ya xkʼot awuʼune.

23, 24. 1) ¿Bin yuʼun ma skʼan ya akom aba ta spasel jojkʼoyeletik? 2) ¿Bin ya jnopbeytik skʼoplal ta yan kapitulo?

²³ Ayniwan te bintik ma xkʼot ta awoʼtan te kʼalal ya anop te Bibliae. Pero mame xkʼexawat ta sjojkʼoyel sok kʼana koltayel. Te Jesús la yal te ya skʼan pekʼeluk koʼtantik jich bitʼil te alaletike (Mateo 18:2-4). Jich bitʼil la kiltik ta sjajchibale, te alaletike bayal bintik ya sjojkʼoyik. Te Diose ya skʼan te ya atabey sujtib te jojkʼoyeletik awuʼune. Jich yuʼun, oʼtantaya snopel te Biblia yuʼun jich ya ata ta ilel te jaʼ smelelil te bin yakat ta snopele (kʼopona Hechos 17:11).

²⁴ Te bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼbeytik sba ta lek te Jehová, jaʼ te kʼalal ya jnoptik te Bibliae. Ta yan kapitulo yame jnoptik bin yuʼun maʼyuk yan libro jich bitʼil te Bibliae.