1. ¿Bin-a te skʼanojel yoʼtan te Dios ta stojol te ants winiketike?

 KʼALAL te Dios la spas te Adán sok te Eva ay bin kʼax tʼujbil snopoj ta stojolik, jaʼ te ya xkuxinik ta tʼujbil nichimal kʼinal, te yakuk x-alnichʼnajik, te yakuk spasik ta nichimal kʼinal swolol te Balumilal sok te ya skanantayik te chambalametike. Jich yuʼun ta sjajchibalto tal ay bin kʼax tʼujbil snopoj ta stojol te ants winiketike (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15; ilawil te nota 6, te bin snopoj ya spas Jehová ta stojol te Balumilal).

 2. 1) ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te ya xkʼot ta pasel te bintik jamal yaloj te Diose? 2) ¿Bin yilel stalel te ants winiketik te ya xkuxinik ta Balumilal sok jayeb tiempo ya xkuxinik?

² ¿Yabal sta yorail te ya xkuxinotik ta nichimal kʼinale? Te Jehová jich jamal yaloj: «Hoʼon cʼopojon, soc ya jcʼohtes ta pasel» (Isaías 46:9-11; 55:11). Te Dios ya skʼotes ta pasel te bintik jamal yaloje, maʼyuk bin ya xmakot yuʼun. Te Jehová «ma tojoluc la spas» te Balumilal, ay swentail te bin yuʼun la spase (Isaías 45:18). Te bin ya skʼan te Diose jaʼ te ya xnoj ta ants winiketik te Balumilale. Pero, ¿bintik talelil ya skʼan Dios te ay yuʼun te ants winiketik te ya xkuxinik ta Balumilale? Sok ¿jayeb tiempo ya skʼan te ya xkuxinike? Te Biblia jich ya yal: «Te machʼatic toj yoʼtanic [o, ya schʼuunik kʼop] ya me yichʼic hilel te qʼuinale, sbahtel qʼuinal ya xnahinic tey a» (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).

 3. ¿Bin ya xjuʼ ya jojkʼoybey jbatik te kʼalal ya kiltik te ya stsakot ta chamel te ants winiketik sok te ya xlajik baele?

³ Pero ta ora ini te ants winiketik ya xtsakotik ta chamel sok ya xlajik. Ta bayuk lugar ya stsak sbaik ta kʼop te ants winiketik sok ya smil sbaik. Pero ma jaʼuk te bin skʼanoj Dios ta stojolike. Jich yuʼun, ¿bin kʼot ta pasel? ¿Bin yuʼun te maba kʼoem  ta pasel te skʼanojel yoʼtan te Diose? Jaʼnax te Biblia ya yakʼbotik sujtib.

4, 5. 1) ¿Machʼa la stuuntes jkojt chan te kʼopoj sok te Evae? 2) ¿Bin-utʼil-a te ay machʼa ya xjuʼ ya snop elekʼ?

⁴ Te Biblia ya yalbotik te ay jtul skontra te Dios «te Pucuj [Diablo] soc Satanás sbihil». Ta tsʼunbil kʼinal Edén, te Satanás la stuuntes jkojt chan yuʼun kʼopoj sok te Evae (Apocalipsis 12:9; Génesis 3:1). Te Satanás la yakʼbey schʼuun te Eva te jaʼ yak ta kʼop te chane (ilawil te nota 7, te Satanás te Diablo).

⁵ Jich yuʼun, ¿jaʼbal la spas Dios te Satanase? Maʼuk. Te kʼalal la schajpan te lumkʼinal te Dios ta stojol te Adán sok te Evae, ayix chʼul-abatetik ta chʼulchan. Te kʼalal kʼax bael te kʼajkʼale, jtul chʼul-abat jelon te snopojibal yuʼun te jich kʼatpʼuj ta Diablo (Job 38:4, 7). ¿Bin-utʼil kʼot ta pasel? Nopa awaʼiy ini: maʼyuk machʼa ya x-ayin ta kʼinal jich bitʼil j-elekʼ, pero machʼauk ya xjuʼ ya snop elekʼ. ¿Bin-utʼil? Teme ay machʼa ay bin ya xbikʼtaj yoʼtan yuʼune sok teme ma slokʼes ta yoʼtane, yame sta yorail te yoʼtanuk ya stsakixe. Jich yuʼun te kʼalal ya xjuʼ ta pasel ya yile, yame yelkʼan. Jaʼme jich ay machʼa ya xkʼot ta j-elekʼ (kʼopona Santiago 1:13-15; ilawil te nota 8, te chʼul-abatetik).

 6. ¿Bin-utʼil kʼot ta skontra Dios jtul chʼul-abat?

⁶ Jaʼ jich kʼot ta stojol te chʼul-abat te kʼatpʼuj ta Satanase. Kʼalal te Jehová la spas te Adán sok te Eva, la yaltiklanbey te akʼa alnichʼnajikuk sok te akʼa snojesik swolol te Balumilale (Génesis 1:27, 28). Te chʼul-abat ini jichniwan la snop ta yoʼtan: «Spisil te ants winiketik ya xjuʼ te joʼon ya yichʼonik ta mukʼe, ma jaʼuk te Jehová». Ma la slokʼes ta yoʼtan te bin chopol la snope, jaʼ yuʼun bejbe la stsak yip ta yoʼtan te ya skʼan ya yichʼ te bin jaʼnax ay ta swenta yichʼel te Jehovae, jaʼ te ya yichʼ ichʼel ta mukʼe. Jaʼ yuʼun la sloʼlay te Evae (kʼopona Génesis 3:1-5). Te kʼalal jich la spase, jich kʼatpʼuj ta Satanás sok Diablo. Jich kʼot ta skontra te Diose.

 7. 1) ¿Bin yuʼun laj te Adán sok te Evae? 2) Cholbeya skʼoplal sok jun ejemplo te bin yuʼun ya xmeʼel mamalubotik sok ya xlajotik.

 ⁷ Te Dios la yalbey te Adán sok te Eva te ma xjuʼ ya sloʼbeyik sit jpejt teʼ te ay ta tsʼunbil kʼinal. La yaltiklanbey te ya xlajik teme ya sloʼbeyik te site. Pero la skʼaxuntayik te kʼope, melel la sloʼbeyik sit te teʼe (Génesis 2:17; 3:6). Jaʼ jich te bin-utʼil la sta smulik ta stojol te Jehovae. Te kʼalal kʼax bael te kʼajkʼale lajik bael, jich bitʼil la yal te Jehová (Génesis 3:17-19). Te kʼalal ayin yal snichʼnab te Adán sok te Eva yichʼojikix-euk-a te mulile, jaʼ yuʼun lajik bael-euk (kʼopona Romanos 5:12). ¿Bin-utʼil kʼax te mulil ta stojol te yal snichʼnab te Adán sok te Evae? Nopa awaʼiy te ejemplo ini: teme jtul meʼil tatil ay schamel ta schʼichʼel, ¿bin ya xkʼot ta stojol te yal snichʼnabe? Ya skʼasesbey te schamele. Jaʼ jich kʼot ta jtojoltik. Kʼalal te Adán la skʼaxuntaybey smantal te Diose, och mulil ta stojol. Jich bitʼil te jaʼ yal snichʼnabotike, jpisiltik la skʼasesbotik jilel te mulil te jich kʼoem bitʼil chamel. Jaʼ yuʼun jpisiltik ya xmeʼel mamalubotik sok ya xlajotik (Romanos 3:23; ilawil te nota 9, mulil).

8, 9. 1) ¿Bin ya skʼan te Satanás te ya schʼuun te Adán sok te Evae? 2) ¿Bin yuʼun te ma orauknax la smil Jehová te jkʼaxunkʼopetike?

⁸ Kʼalal te Satanás juʼ yuʼun sloʼlayel te Adán sok te Evae, jich jajch yichʼ kontrainel te Jehová. Te bin la skʼan te Satanás jaʼ te ya schʼuun te Adán sok te Eva te jpaslotlaj te Diose sok te chopol ajwalil-laj te ma skʼan te lekuk ay te skuxlejalike. Te Satanás la yakʼbey schʼuunik te ma puersauk jaʼ ya x-albotik yuʼun Dios te bin ya skʼan ya spasike. Jaʼnix jich la yakʼbey schʼuun te Adán sok te Eva te jaʼiknix ya xjuʼ ya staik ta nopel te bin lek o te bin ma lekuk ta pasele. ¿Bin ya spasix-a te Jehová? Juʼ yuʼun te oranax la smil te jkʼaxunkʼopetik yuʼun jich maʼyuk machʼa ya xkontrainot yuʼun-a. Pero te jichuk la spase, maba la yakʼ ta ilel te jaʼ jpaslot te Satanase.

⁹ Te Jehová ma orauknax la smil te jkʼaxunkʼopetike, la yakʼ kʼaxuk tiempo yuʼun jaʼiknix ya swentain sbaik te ants winiketike. ¿Bin yuʼun? Yuʼun jich ya xchiknaj ta ilel-a te jaʼ jpaslot te Satanás sok jichnix ya xchiknaj ta ilel te jaʼ Jehová te machʼa ya  snaʼ te bintik lek ta jtojoltike. Yame jnopbeytikxan skʼoplal ta kapitulo 11 te tema ini. Jaxan te jaʼate, ¿bin ya anop ta swenta te bin la spas te Adán sok te Evae? ¿Lekbal te jaʼ la schʼuunbeyik skʼop te Satanás sok te la skʼaxuntaybeyik smantal te Diose? Spisil te bin ay yuʼunike jaʼ akʼbilik yuʼun te Jehová. Toj te skuxlejalik akʼbotike, akʼbotik tʼujbil kʼinal sok tʼujbil aʼtelil.  Yan stukel te Satanás jkʼaxel maʼyuk bin lek spasoj ta stojolik-a. Te tey ayukat-ae, ¿bin la apas te jichuke?

10. ¿Bin-a te tulan skʼoplal ya skʼan ya jtatik ta nopele?

¹⁰ Jichnix bitʼil te Adán sok te Eva ya skʼan ya jtatik ta nopel teme ya kakʼ jbatik ta wentainel yuʼun te Jehová o te Satanase. Teme jaʼ ya kakʼ jbatik ta stojol te Jehová ya jtatik kuxlejalil, yan teme jaʼ ya kakʼ jbatik ta stojol te Satanás ya jtatik lajel. Teme jaʼ ya jtsatik schʼuunbeyel skʼop te Jehová, yame jkoltaytik te Jehová ta yakʼel ta ilel te jaʼ jpaslot te Satanase (Salmo 73:28; kʼopona Proverbios 27:11). Ta ora ini maʼyuk tsobol ants winiketik te ya schʼuunbeyik smantal te Diose. Ta melel, manix jaʼuk swentainoj Dios-a te balumilale. Jich yuʼun, ¿machʼanix swentainoj-a?

11, 12. 1) Kʼalal te Satanás la sjapbey te balumilal te Jesuse, ¿bin la yakʼ ta naʼel? 2) ¿Bin tekstoetik ya yakʼik ta ilel te jaʼ swentainoj balumilal te Satanase?

¹¹ Te Jesús snaʼoj machʼa swentainoj ta smelelil te balumilale. Ta jun buelta, te Satanás la yakʼbey yil te Jesús «spisil ta chahp nacionetic ayic ta bahlumilal soc te yutsilalic». Sok jich la yalbey: «Spisil ya caʼbat ini teme yac aquejan aba ta jtojol soc teme yac achʼuhuntayone» (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Te manchuk jaʼuk yuʼun Satanás te balumilale, ¿labal sjapbey te Jesús te jichuke? Maʼuk. Jaʼmal chikan ta ilel te jaʼ yuʼun Satanás spisil te gobiernoetik ayik ta Balumilale.

¹² Pero jichniwan ya anop: «¿Bin-utʼil ay-a te jaʼ swentainoj Satanás te balumilale? ¿Mabal jaʼuk te Jehová te machʼa la spas te chʼulchan sok te Balumilale?» (Apocalipsis 4:11). Jaʼ, jaʼ te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune. Pero te Jesús la yakʼ ta naʼel te jaʼnix-a te Satanás te machʼa swentainoj te balumilale, melel la yal te jaʼ «te principal [o, ajwalil] yuʼun te bahlumilal ini» (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Te jpuk-kʼop Pablo jaʼnix jich la yakʼbey sbiilin «dios yuʼun te bahlumilal» te Satanase (2 Corintios 4:3, 4). Soknix te jpuk-kʼop Juan la stsʼibay te «ay ta scʼab pucuj swohlol te bahlumilale» (1 Juan 5:19).

13. ¿Bin yuʼun ya jkʼantik achʼ balumilal?

¹³ Te jujun kʼajkʼal ya xkʼaxe yak ta toyelxan te bolobel ta Balumilale. Ta bayuk ay guerraetik, te bintik ma toj ta pasel, cheb-oʼtanil sok utsʼinwanej. Manchukme ya spasik tulan te ants winiketik ta slajinbeyel skʼoplal spisil ini, ma xjuʼ yuʼunik. Jaʼ yuʼun nopolme ya slajinix Dios ta guerra yuʼun Armagedón te chopol balumilal ini, jichme ya yichʼ tal te achʼ balumilal te banti ya xnain te bin toj ta pasele (Apocalipsis 16:14-16; ilawil te nota 10, Armagedón).

14. 1) ¿Machʼa la stsa te Dios yuʼun ya x-och ta Ajwalil ta Wentainel yuʼun? 2) ¿Bin albil skʼoplal ta Biblia ta stojol te Jesuse?

¹⁴ Te Jehová yame yachʼubtes te balumilal ta swenta jun gobierno ta chʼulchan. Te gobierno ini naʼbil sba jich bitʼil te Wentainel yuʼun Dios. Te Jehová jaʼ la stsa te Jesús yuʼun ya x-och ta Ajwalil ta banti ay te Wentainel yuʼune. Ayix bayal ta mil jaʼbil te la yal te Biblia te ya xwentainwan te Jesús jich bitʼil «Snichʼan ajwalil yuʼun lamal qʼuinal» sok te maʼyuk bin-ora ya xlaj te wentainel yuʼune (Isaías 9:6, 7). Te Jesús la yakʼbey snop te jnopojeletik te yakuk skʼoponik Dios ta stojol te gobierno ini, melel jich la yal: «Akʼa taluk te Wentainel awuʼune. Akʼa yichʼ pasel te skʼanojel awoʼtan ta chʼulchan soknix ta Balumilal» (Mateo 6:10, TNM). Ta kapitulo 8 yame jnoptik bin-utʼil te Wentainel yuʼun Dios ya sjelolin jilel te ajwaliletik yuʼun te balumilale (kʼopona Daniel 2:44). Tey-abi, te Wentainel yuʼun te Dios ya skʼatpʼun ta nichimal kʼinal te Balumilale (ilawil te nota 11, te Wentainel yuʼun te Diose).

15. ¿Machʼa skʼoplalik te «yachʼil bahlumilal»?

¹⁵ Te Biblia jich ya yal ta jamal: «Yacotic ta smahliyel [...] te yachʼil chʼulchan soc yachʼil bahlumilal, te banti ya xnahin te bin toj ta pasele» (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Kʼalal te Biblia ya stuuntes te kʼopil «bahlumilal» ay jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal te yajwal te lumkʼinale (Deuteronomio 32:1). Jich yuʼun te  «yachʼil bahlumilal», jaʼ skʼoplal te machʼatik ya schʼuunbeyik skʼop te Dios sok te lek ilbilik yuʼune. Jaʼ te machʼatik ya xkuxinik ta Nichimal Kʼinal.

16. 1) ¿Bin majtanil ya x-akʼbotik yuʼun Dios spisil te machʼatik ya xkuxinik ta achʼ balumilale? 2) ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya kichʼtik te majtanile?

¹⁶ Jamal ya yal Jesús te ya x-akʼbot «scuxlejal sbahtel qʼuinal» yuʼun Dios te machʼatik ya xkuxinik ta achʼ balumilale (Marcos 10:30). ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya kichʼtik te majtanil ini? Yame yakʼ jnaʼtik te Juan 3:16 sok 17:3 (kʼopona). Akʼa kiltik bin ya yal te Biblia ta swenta te bin yilel te kuxlejalil ta Nichimal Kʼinal.

17, 18. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te ya x-ayin lamalkʼinal ta Nichimal Kʼinal sok te jun koʼtan ya kaʼiy jbatike?

¹⁷ Yame xlaj skʼoplal te chopolil, te guerraetik, te skʼaxuntayel ley sok te utsʼinwaneje. Maba ya xjil ni jtuluk chopol ants winik ta Balumilal (Salmo 37:10, 11). Te Dios «ya yacʼ quehchajuc guerrahetic cʼalal ta stiʼil bahlumilal» (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Jich yuʼun te Balumilal ya xnoj ta ants winiketik te kʼux ta yoʼtanik te Dios sok te ya schʼuunbeyik te skʼope. Yame x-ayin lamalkʼinal ta sbajtelkʼinal (Salmo 72:7).

¹⁸ Junme yoʼtan ya xkuxinik te j-abatetik yuʼun te Jehová. Kʼalal la schʼuunbeyik smantal Jehová te israeletik ta namey kʼinal la yichʼik kanantayel yuʼun sok jun yoʼtan la yaʼiy sbaik (Levítico 25:18, 19). Jaʼme jich ya xkʼot te jkuxlejaltik ta Nichimal Kʼinal, maʼyuk bin ya jxiʼtik sok maʼyuk machʼa ya jxiʼtik. Spisil-ora jun koʼtan ya kaʼiy jbatik (kʼopona Isaías 32:18; Miqueas 4:4).

19. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te maʼyuk machʼa ya xlajix ta wiʼnal ta achʼ balumilal?

¹⁹ Ya x-ayin bayal weʼelil. Te Biblia jich ya yal: «Ayuc me bayel trigo ta lumqʼuinal, ta baba witsetic» (Salmo 72:16). Te Jehová yame «yaʼbotic bendición» sok «ya me yacʼ sit te bin ya xcol ta qʼuinal» (Salmo 67:6).

20. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te ya xkʼatpʼuj ta nichimal kʼinal swolol te Balumilale?

²⁰ Yame xkʼatpʼuj ta Nichimal Kʼinal swolol te Balumilale. Yame jpastik tʼujbil naetik sok tʼujbil jardinetik (kʼopona Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Kʼax tʼujbilme ya  xkʼot swolol te Balumilal jich bitʼil ayin te tsʼunbil kʼinal Edén. Yame yakʼbotik spisil te bintik ya xtuun kuʼuntik te Jehová, melel te Biblia jich ya yal: «Ma me ayuc bila ma xʼacʼbotic, melel spisil te bitic leque ya me xʼacʼbotic stuquelic» (Salmo 84:11, TZOXCH).

21. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te jun yoʼtan ya xkuxinik te ants winiketik sok te chambalametike?

²¹ Te ants winiketik jun yoʼtan ya xkuxinik sok te chambalametik. Te ants winiketik maba ya x-utsʼinotikix yuʼun te chambalametike. Te alaletik maʼyuk bin ya xpasbotikix yuʼun te chambalametik te ya xjuʼ ya xmilotik yuʼun ta ora ini (kʼopona Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Bin ya xbajt spas Jesús ta stojol te machʼatik ayik ta chamele?

²² Maʼyuk machʼa ya xtsakotix ta chamel. Kʼalal kʼax ta Balumilal te Jesús la slekubtes bayal ta jtul ants winiketik (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). Jich bitʼil te jaʼ Ajwalil yuʼun te Wentainel yuʼun te Dios ya xbajt slekubtes spisil te machʼatik ayik ta chamele. Maʼyuk machʼa jich ya yal: «Ayon ta chamel» (Isaías 33:24; 35:5, 6).

23. ¿Bin ya xbajt spas Dios ta stojol te machʼatik lajemike?

²³ Yame xchaʼkuxajik te machʼatik lajemike. Te Diose jamal yaloj te ya schaʼkuxajtes bayal millón ta tul ants winiketik. «Ay chaʼcuxajel yuʼun te machʼatic chamenic, te machʼatic toj yoʼtanic soc te machʼatic ma ba toj yoʼtanic» (Hechos 24:15; kʼopona Juan 5:25).

24. ¿Bin yaʼiyel ya awaʼiy te ya xjuʼ ya xkuxinotik ta Nichimal Kʼinale?

²⁴ Ta jujuntul ay ta jwentatik stael ta nopel teme ya jnaʼbeytik sba te Jehová sok ya kakʼ jbatik ta abatinel ta stojol o jaʼ ya jpastik te bin ya skʼan koʼtantike. Teme jaʼ ya x-abatinotik ta stojol te Jehová, bayalme yutsil te bin ya jtatik ta pajel chaʼbej. Kʼalal jtul winik te sjokinej ta lajel te Jesús la skʼanbey te yakuk xnaʼot yuʼun ta patile, jich albot ta jamal yuʼun te Jesús: «Yame ajokinon ta Nichimal Kʼinal» (Lucas 23:43, TNM). Akʼa jnaʼbeytikxan sba ta lek te Jesucristo sok te bin-utʼil ya skʼotes ta pasel te bintik yaloj ta jamal te Diose.