Te bintikxan la schajpanike, jaʼ te yakuk spasik jun organisasion banti ya stsob sbaik bayal nasionetik. Te bin swentaile, jaʼ te yakuk stijbey yoʼtan te nasionetik yuʼun ya skoltay sbaik ta stael te lamalkʼinal sok te junuk yoʼtan ya xkuxinike. Bayal relijionetik te schʼuunejik Cristo ta skʼopike lek la yilik te bin la yichʼ pasele. Te Consejo Federal de las Iglesias de Cristo ta América la yal te bintik la yichʼ chapele, jaʼlaj «te bitʼil ya xmantalteswan te Wentainel yuʼun Dios liʼ ta Balumilale». Jich yuʼun la skoltay te nasionetik te la stsob sbaike, la stikunik representanteetik ta París te banti la schajpanik te bitʼil ya staik te lamalkʼinale. Jtul representante la yal te «ya sjelontes spisil te bintik ya yichʼ pasel ta swolol Balumilal» te tsoblej ini.

Melelnix-a te ay bintik ya xjelone. Pero ma jaʼuk yuʼun te bintik la schajpanik te machʼatik kʼotik ta tsoblej ta París ta skʼanel lamalkʼinale. Ta 1919 ay bin yachʼil jajch ta pasel kʼalal te Jehová la yakʼbey yip yoʼtan te lum yuʼun swenta ya scholbeyikxan ta lek te skʼope. Pero nail ay bin mukʼ ya xjelon ta stojol te Estudianteetik yuʼun Biblia.

Jich bitʼil ya yichʼ pasel ta jujun jaʼbil, la yichʼ leel te machʼatik ya swentainik te Sociedad Watch Tower Bible and Tract ta sabado 4 yuʼun enero 1919. Ta jaʼbil-abi, te Joseph Rutherford te jaʼ swentainej-a te aʼtelil ya spasik te j-abatetik yuʼun Jehová, ochem ta chukel sok siete ta tul sjoʼtak ta aʼtel ta Atlanta (Georgia, Estados Unidos) manchukme maʼyuk smulik. Te bintik ya skʼan chapele, jaʼ teme ya yichʼik tsael yan buelta te ermanoetik te chukulike o teme ya yichʼ lebeyel sjelolike.

Te ermano Rutherford la smel yoʼtan yuʼun te bitʼil ya xjil te organisasione. Snaʼoj-a te ay chaʼoxtul ermanoetik la yalik te jaʼ lekxan te ya yichʼ leel yan presidentee. Jaʼ yuʼun la stsʼibay jun karta kʼalal ay ta karsel yuʼun ya yaltiklanbey te machʼatik ya stsob sbaik te jaʼuk ya yakʼbeyik yaʼtel ta presidente te Evander Coward. La yal te jaʼ jtul winik te ay «slamalil yoʼtan» sok ay «spʼijil» te «yakʼoj sba ta stojol te Kajwaltike». Pero ay bayal ermanoetik te la skʼanik te yakuk smaliyik wakeb u swenta ya sleik te yachʼil jwentainwanejetike. Te abogadoetik te la skoltayik te ermanoetik  te chukulike, jich la skʼanik-euk. Pero kʼalal yakalik ta schajpanele, mukʼub yuʼunik te kʼope.

Pero ta yorail-abi ay bin kʼot ta pasel te la yakʼ lamajuk te kʼope, jich bitʼil la schol ta patil te Richard Barber. Jtul te machʼa ay ta tsoblej-ae jich la yal: «Maba abogadoon, pero ta swenta te bin ya jkʼantik schajpanel ta ora ini, jnaʼoj te ay jun ley ta swenta te machʼa jun yoʼtan ya yakʼ sbaike. Te bin ya skʼan te Diose, jaʼ te junuk koʼtantike. Jaʼ yuʼun, jaʼ lek teme ya kakʼbeytik yaʼtel yan buelta ta presidente te ermano Rutherford, jich ya kakʼtik ta ilel te jun koʼtantike» (Sal. 18:25).

Te Alexander Macmillan te chukul-euke, jul ta yoʼtan te bin kʼot ta pasel ta yan kʼajkʼale. Te ermano Rutherford la stij te spajkʼul te karsel banti chukul-a te ermano ini sok jich albot: «Lokʼesa tal akʼab». Akʼbot jun karta. Te Macmillan la yil te june sok la snaʼ stojol te bin kʼoemix ta pasele. Jich tsʼibaybil: «RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY SOK SPILL PRESIDENTE SBABIAL OXEB DIREKTORETIK KʼUXEX TA KOʼTANKOTIK». Jaʼ ini ya skʼan ya yal te la yichʼ yaʼtelik yan buelta te ermanoetik te aynanix yaʼtelik ta swentainel-a te Sociedad, te ermano Rutherford sok Van Amburgh la schaʼyichʼ yaʼtelik ta direktoretik. Jich yuʼun te ermano Rutherford jaʼnanix jil ta presidente.

Te kʼalal chukulikto-a te waxaktul ermanoetike, te Estudianteetik yuʼun Biblia la spukik junetik banti la skʼanik te ya yichʼik akʼel ta libre. Te ermanoetik sok ermanaetik te maba xiw yoʼtanike, la stsobik kʼaxem ta 700,000 firmaetik. Ta mierkoles 26 yuʼun marso ta 1919 kʼalal mato yakʼojik-a te junetike, akʼotik ta libre te ermano Rutherford sok te juktulxan ermanoetike.

Kʼalal te ermano Rutherford la yil te machʼatik yak ta maliyel yuʼune, jich la yaltiklanbey: «Kʼoem ta koʼtan, te spisil te bintik kʼax ta jtojoltike jaʼ ya xchajpanotikxan ta swenta te tulan wokolil ya xtale. [...] Spisil te bin la apasike ma jaʼuknax yuʼun te ya akʼanik te ya yichʼik lokʼesel ta chukel te awermanotakike. Ay bin mukʼxan skʼoplal la apasik. [...] Te jaʼexe la apasik tulan yuʼun ya yichʼ akʼel ta naʼel te smelelil kʼope, jich yuʼun te machʼatik la spasik tulan ta spasel ini ay staojik kʼax lekil bendision».

Te bintik kʼot ta pasel ta swenta te bitʼil la yichʼik chajpanel te ermanoetike, la yakʼ ta naʼel te jaʼ Jehová te yak ta koltaywaneje. Ta 14 yuʼun mayo ta 1919, te tribunal banti la yichʼ chajpanel yan buelta te kʼope, jich la yal: «Te machʼatik la yichʼik chukele, ma stojiluk la yichʼik chajpanel [...] te bitʼil ya skʼan pasele, jaʼ yuʼun libre ya xjilik». Te ermanoetik ini la yichʼik lebeyel tulan smulik, te lajuknax yichʼik pasbeyel perdon o la yichʼ pejkʼanbeyel te jayeb tiempo ya yichʼik chukele, najkanbil jilel ta jun te jichuke. Sok maʼyuk la yichʼikxan leel smulik. Ta swenta-abi, te Rutherford ma chʼay yaʼtel ta jues, jich juʼ yuʼun skoltayel ta bayal buelta te lum yuʼun Jehová ta stojol te Tribunal Supremo ta Estados Unidos te kʼalal lokʼemix ta karsel-ae.

Te ermano Macmillan jich jul ta yoʼtan: «Maba la jpet jkʼabtik ta smaliyel te ya xtal yikʼotik bael ta  chʼulchan te Kajwaltike. La jtatik ta ilel te ay bin ya skʼan jpastik yuʼun jich ya jnaʼtik te bin-nix-a te skʼanojel yoʼtan te Kajwaltike».

Pero te ermanoetik ta sede central ma xjuʼ yuʼunik schaʼjachel te aʼtel spasojik tal ta bayal jaʼbile. ¿Bin yuʼun? Melel te kʼalal chukulik-ae la yichʼ wuyel spisil te bin ya yichʼ tuuntesel ta spasel imprimir te junetike. Spisil ini akʼbot smel yoʼtanik, ay chaʼoxtul ermanoetik la sjojkʼoybey sbaik teme lajix skʼoplal-a te scholel skʼop Diose.

¿Aytobal machʼatik ya skʼan yaʼiyik skʼoplal te Wentainel yuʼun Dios te ya scholik te Estudianteetik yuʼun Biblia? Swenta ya yichʼ naʼel-a, te ermano Rutherford la snop te ya skʼases jun diskurso te banti ya yichʼ ikʼel spisil te ants winiketik. Te ermano Macmillan jich la yal: «Teme maʼyuk machʼa kʼot ta diskursoe, yuʼun-nanix laj skʼoplal-abi».

Jich yuʼun, te ermano Rutherford manchukme ay ta tulan chamel-a la skʼases te diskurso ta domingo 4 yuʼun mayo ta 1919 te jich sbiilinej «Te mukʼul oʼtanil ta stojol te ants winiketik te ayik ta wokole» ta Los Ángeles (California). Kʼotik 3,500 ta tul sok bayal ta cien ma ochikix ta yutil te nae. Ta yan kʼajkʼal talikxan 1,500 ta tul ta yaʼiyel te diskursoe. Te bitʼil bayal kʼotike, te ermanoetik ini la staik ta ilel te ay bayal ants winiketik ya skʼan ya yaʼiyik te skʼop Diose.

Te bintik la spasik te ermanoetike tey jajch tal skʼoplal-a te bitʼil ya yichʼ chajpanel te scholel skʼop Dios ya spasik te testigoetik yuʼun Jehová ta ora ini.

Te La Atalaya 1 yuʼun agosto 1919 te lokʼ ta inglés, la yal te ya yichʼ pasel jun mukʼul tsoblej ta sjajchibal septiembre ta Cedar Point (Ohio). Jtul jchʼiel kerem te jaʼ Estudiante yuʼun Biblia te Clarence Beaty sbiil te talem ta Misuri, jich jul ta yoʼtan: «Jpisiltik la kaltik te ya skʼan ya xkʼootik ta mukʼul tsoblej ini». Kʼotik kʼaxem ta seis mil ta tul ermanoetik, kʼaxem-a te bitʼil la yichʼ nopele. Te bin  kʼax tʼujbilxan kʼot ta pasel ta mukʼul tsoblej ini, jaʼ te la yichʼik jaʼ kʼaxem ta doscientos ta tul ants winiketik ta stsʼeel te mukʼul jaʼ Erie.

Ta 5 yuʼun septiembre 1919, te jaʼ yoʼebalix skʼajkʼalel-a te mukʼul tsobleje, te ermano Rutherford la skʼases jun «Diskurso ta swenta te j-aʼteletike». Ta diskurso-abi la yakʼ ta naʼel te ya xlokʼ jun yachʼil rebista The Golden Age sbiil. * Te rebista ini ya yalbey skʼoplal «te bintik yak ta kʼoel ta pasel ta Balumilal» sok ya scholbey skʼoplal ta Biblia «bin yuʼun jich ya xkʼot ta pasel».

La yichʼ tijbeyel yoʼtan te Estudianteetik yuʼun Biblia te ayuk yip yoʼtanik sok te yakuk stuuntesik te yachʼil rebista ta scholel te skʼop Diose. Jun karta te la scholbey skʼoplal bin-utʼil ya skʼan pasel te aʼtel ini, jich la yal: «Spisil te machʼatik yakʼoj sbaik ta stojol te Kajwaltik te yichʼojikix jaʼ, ayuk ta yoʼtanik te jaʼ jun mukʼul majtanil te aʼtelil la kichʼtik akʼbeyele, jich yuʼun akʼa jpastik ta ora ini swenta ya xpujk ta alel te skʼop Dios ta swolol Balumilal». Kʼax lek te bin kʼot ta pasele. Ta disiembre, te jcholkʼopetik la staik kʼaxem ta cincuenta mil ants winiketik te la skʼanik te yachʼil rebistae.

Ta slajibal te 1919, te lum yuʼun Jehová sok yip yoʼtanik kajik ta aʼtel sok leknax chajpanbil yuʼunik. Jaʼnix jich kʼot ta pasel bayal albilkʼopetik ta swenta te slajibal kʼajkʼale. Ta Malaquías 3:1-4 la yal te ya yichʼ lekubtesel sok pasel ta prueba te lum yuʼun Diose. Te yorail lekubtesel sok pruebae laj skʼoplal. Jaʼnix jich, te j-abatetik yuʼun Jehová libre jilik ta stojol te «mucʼul Babilonia» sok te Jesús la stsa te «aʼbat te jun yoʼtan soc pʼij» * (Apoc. 18:2, 4; Mat. 24:45). Te Estudianteetik yuʼun Biblia chapalikix-a ta swenta te aʼtelil ya x-akʼbot spasik yuʼun te Jehovae.