1, 2. 1) ¿Binwan ta skaj ya xjuʼ te jich ya jojkʼoybeytik te Jehová: «¿Jayeb xan cʼahcʼal, Cajwal?»? 2) ¿Bin yuʼun ya yakʼ smukʼul koʼtantik te ejemplo yuʼun te namey j-abatetik yuʼun Dios?

«¿JAYEB xan cʼahcʼal, Cajwal?». Jaʼ jich la sjojkʼoyik chaʼtul j-alwanejetik te jun yoʼtanik ta stojol Dios te Isaías sok Habacuc sbiilik (Isaías 6:11; Habacuc 1:2). Te ajwalil David chaneb buelta jichnix la sjojkʼoy-euk ta Salmo 13 (Salmo 13:1, 2). Te Jesucristo jaʼnix jich ay bin jteb ma pajal sok la sjojkʼoy kʼalal la yil te maʼyuk schʼuunel yoʼtanik te ants winiketike (Mateo 17:17). Jaʼ yuʼun ma skʼan te chajp ya kaʼiytik teme ay bin-ora jichnix ya jojkʼoytik–euk.

² ¿Binwan ta skaj ya xjuʼ te jich ya jojkʼoybeytik te Jehová: «¿Jayeb xan cʼahcʼal, Cajwal?»? Ayniwan bin ma stojiluk la kichʼtik pasbeyel. Ayotikniwan ta kʼaxel ta wokol ta skaj meʼel mamalubel o chamel. Maniwan lek kʼinal ya kaʼiytik ta skaj te yakotik ta kuxinel ta «yorahil wocol» (2 Timoteo 3:1). O jichniwan te ya schebajtes koʼtantik te schopol talel te ants winiketike. Chikan bin-a te yak ta kʼaxel ta jtojoltik, ya yakʼ smukʼul koʼtantik snaʼel te la yalbeyik ta jamal te Dios bin-utʼil ya yaʼiy sbaik te namey j-abatetik yuʼune soknix te bitʼil te Jehová maba chopol skʼoplal la yiltiklan.

3. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik te kʼalal ya xkʼaxotik ta wokole?

³ ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik te kʼalal ya xkʼaxotik ta wokoliletik jich bitʼil te la yichʼix alele? Te Dios ay bin la yakʼbey snaʼ  te Santiago te jaʼ yijtsʼin te Jesús swenta ya yakʼ te tsitsel ini: «Quermanotac, junuc me awoʼtanic ta smahliyel ha to cʼalal ya xtal te Cajwaltique» (Santiago 5:7). Jich, jpisiltik ya skʼan te ya jnaʼtik malab. Jaʼukmeto, ¿bin ya skʼan ya yal-abi sok bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te talelil ini te jaʼ yuʼun te j-abatetik yuʼun te Diose?

4, 5. 1) ¿Bin ya skʼan ya yal te ya jnaʼtik malab, sok bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel? 2) ¿Bin la yal te Santiago ta swenta te snaʼel malab? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

⁴ Te Biblia ya yal te jaʼnax ya jnaʼtik malab kʼalal ya yakʼbotik schʼul espiritu te Diose. Teme maba koltaybilotik yuʼun te Dios, te jmulawil ants winikotik kʼax wokol ya kaʼiytik te ya jnaʼtik malab te jaʼ jchajp talelil te bayal ya xtuun kuʼuntike. Te talelil-abi, jaʼ majtʼanil te ya yakʼ te Diose. Teme ya jnaʼtik smaliyel jaʼ jchajp te bitʼil kʼax mukʼ skʼoplal ya kakʼtik ta ilel te kʼux ta koʼtantik te Jehová sok te jpatxujktike. Kʼalal ma jnaʼtik smaliyel ya xpejkʼaj te bitʼil talel kʼaxel kʼux ya kaʼiy jbatik (1 Corintios 13:4; Gálatas 5:22). Te snaʼel smaliyel snitojbey sba skʼoplal sok yantik taleliletik te kʼax mukʼ skʼoplalike. Jich bitʼil, te ya jnaʼtik smaliyel ya skʼan ya yal te sokuk stseʼelil koʼtantik ya xkujch kuʼuntik sok te ya jsitintaytik te wokoliletike (Colosenses 1:11; Santiago 1:2-4). Jaʼnix jich ya skʼan ya yal te maba ya kakʼbeytik spakol te kʼalal ay machʼa ya yakʼotik ta wokol sok te jun koʼtantik ya kakʼ jbatik chikan bin ya xkʼax ta jtojoltike. Te Biblia jaʼnix jich ya yalbotik te ya skʼan te ya xkʼot ta koʼtantik te ya skʼan te ya jnaʼtik malab. Jaʼ jich ya yakʼ ta nopel te sjun Santiago 5:7, 8 (kʼopona).

⁵ ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya xkʼot ta koʼtantik te ya skʼan ya jnaʼtik smaliyel jaʼto kʼalal te Jehová ya schajpan spisil? Te Santiago la yal te jich kʼoemotik bitʼil te machʼa ya xtsʼunbaj, melel ya spas tulan ta stsʼunel sbakʼ te awal tsʼunubil, jaʼukmeto ma xjuʼ ya yakʼ taluk jaʼal o te ya xkʼejp kʼinal sok maʼyuk bin ya xjuʼ ya spas yuʼun ya xchʼi te awal tsʼunubil bitʼil ya skʼan stukele. Jaʼnix jich maʼyuk bin ya xjuʼ ya spas yuʼun oranax ya xkʼax te tiempoe. Jaʼ yuʼun ya snaʼ te ya skʼan ya smaliy ya yakʼ «sit te stsʼunub yawal». Jaʼnix jich te joʼotik yakotik ta smaliyel te ya skʼotes ta pasel te bin jamal yaloj Jehová te ya spase, jaʼukmeto ay bintik maba ya xjuʼ ya jpastik o ma xjuʼ ya kakʼtik te jich ya xkʼot ta pasele (Marcos 13:32, 33; Hechos 1:7). Jich bitʼil te machʼa ya xtsʼunbaj ya skʼan te ya jnaʼtik smaliyel.

6. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te j-alwanej Miqueas?

⁶ Te bin yakotik ta yilel jteb ma pajal sok te bin la yil te j-alwanej Miqueas te kuxin te kʼalal jaʼ ay ta aʼtel-a te chopol ajwalil Acaz. Ta yorail-abi nojel te lum ta spasel te bintik jkʼaxel ma lekuke, te ants winiketik tsʼakal ya spasik «te bin chopol» (kʼopona te sjun Miqueas 7:1-3). Snaʼoj te ma xjuʼ ya sjelontes te bin yak ta kʼoel ta pasel, jaʼ yuʼun jich la yal: «Pero te hoʼone ya cacʼ jsit ta stojol te Jehová, ha ya jmahliy te Dios yuʼun te jcolele; ya yaʼiybon jcʼop te Dios cuʼune» (Miqueas 7:7). Te Miqueas jun yoʼtan la yaʼiy maliywanej, jaʼnix jich te joʼotik ya skʼan te jich jtaleltik te ya jnaʼtik malab.

7. ¿Bin yuʼun ya skʼan te jich ya kakʼ ta koʼtantik te ya jmaliytik sok stseʼelil koʼtantik te ya skʼotes ta pasel Jehová te bin yaloj ta jamal te ya spase?

⁷ Teme pajal te schʼuunel koʼtantik bitʼil te Miqueas, sok stseʼelil koʼtantik ya jmaliytik te ya schajpan spisil te Jehovae. Swenta ya xkʼot ta koʼtantik bin yuʼun jpajaltaytik sok ini, nopa awaʼiy te ay jtul winik te ochem ta karsel te yak ta smaliyel te ya yichʼ milele. Manchukme ma skʼan te ya xkʼot skʼajkʼalel maʼyuk bin ya xjuʼ ya spas, jaʼnax te ya smaliy te ya xlaje. Yan te joʼotike ma jichuk jkʼoplaltik. Ta skaj te jnaʼojtik te ya yakʼbotik kuxlejalil ta sbajtʼelkʼinal te Jehová jich bitʼil yalojbotik soknix te jich ya spas te kʼalal jich ya skʼan pasele, ya jmaliytik sok stseʼelil koʼtantik te jich ya xkʼot ta pasel yuʼune. Ya jtʼuntik te tsitsel ini: «Quermanotac, bayeluc me yutsil awoʼtanic te cʼalal ay bayel awocolic ta  tsajel» (Santiago 1:2). Te Jehová ma lek ya yil teme ma sokuk sbujtsʼ koʼtantik ya jmaliytik te ya schajpan spisil sok te ya xjajchotik ta wulwulkʼop te ya kaltik te mero jalajix ta yichʼel talel te achʼ balumilale (Colosenses 3:12).

8. Te kʼalal yakotik ta snopel bael ejemploetik yuʼun winiketik sok antsetik te jun yoʼtanik ta stojol Dios ta namey kʼinal, ¿bin ya skʼan ayuk ta koʼtantik?

⁸ ¿Bin ya skoltayotik yuʼun jun koʼtantikxan ya jkʼan ya xmaliywanotik? Jaʼ te ya kiltik ejemploetik yuʼun winiketik sok antsetik te jun yoʼtanik ta stojol Dios te kuxinik ta namey kʼinal te jun yoʼtanik la smaliyik te ya skʼotes ta pasel Jehová te bin jamal la yal ta stojolike (Romanos 15:4). Te kʼalal yakotik ta snopel bael, ayukme ta koʼtantik jayeb tiempo la yaʼiyik malab, bin yuʼun la skʼanik malab sok bintik bendision la staik yuʼun.

9, 10. ¿Jayeb tiempo la skʼan la smaliyik te Abraham sok te Sara te ya skʼotes ta pasel Jehová chaʼoxchajp te bin jamal la yal ta stojolike?

⁹ Jaʼ nail ya kalbeytik skʼoplal te Abraham sok te Sara. Ta swenta te la yakʼik ta ilel schʼuunel yoʼtanik sok te jun yoʼtanik la yaʼiyik malab la «yichʼic te bintic yaloj ta jamal te Diose». Te Biblia ya yal te bitʼil te Abraham la yaʼiy malab, patil albot ta jamal yuʼun Jehová te ya x-akʼbot bendision sok te ya xpʼoltesbot te stsʼumbale (Hebreos 6:12, 15). Jaʼnix jich patilto bael ya xkʼot ta pasel te bin jamal albot yuʼun te Diose. Jich yuʼun la skʼan te ma xlujb ta malab te Abrahame. Te chapbilkʼop la spas te Dios sok te Abrahame jajch ta kʼoel ta pasel ta 14 yuʼun te u nisán ta jaʼbil 1943 te kʼalal mato jaʼuk jkʼajkʼaleltik-ae. Ta kʼajkʼal-abi, te Abraham, Sara sok te machʼatik sjokinejik ta kuxinel solik ta sjejch te mukʼul jaʼ Éufrates, jich ochik ta Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike. Jaʼukmeto te Abraham lato smaliy veinticinco  jaʼbil, jaʼto-abi ayin te snichʼan Isaac ta jaʼbil 1918. Ta patil lato smaliy sesenta jaʼbil jaʼto te ayin te smamtak Esaú sok Jacob ta jaʼbil 1858 (Hebreos 11:9).

¹⁰ ¿Aybal la yichʼ xejtʼ kʼinal te Abraham ta Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike? Te Biblia jich ya yal: «[Te Jehová] ma ba la yaʼbe sqʼuinal tey a, ni jxehtʼuc banti ya xcʼoht te yoque; pero halbot yuʼun Dios te ha ya xʼaʼbot sqʼuinalin soc stsʼumbal ta patil te qʼuinal, aunque ma to ayuc snichʼan a» (Hechos 7:5). Patil te sol kʼaxel ta mukʼul jaʼ Éufrates te Abraham, jaʼto kʼot ta nasion te stsʼumbal cuatrocientos treinta jaʼbil ta patil, jaʼik te machʼatik ya yichʼik te kʼinale (Éxodo 12:40-42; Gálatas 3:17).

11. 1) ¿Bin yuʼun te Abraham jun yoʼtan la yaʼiy malab? 2) ¿Bin bendisionetik ya yichʼ te Abraham ta skaj te la yaʼiy malabe?

¹¹ Te Abraham maba la yil kʼot ta pasel spisil te bin albot ta jamal yuʼun Dios te ya spas ta stojole, jaʼukmeto sok stseʼelil yoʼtan sok jun yoʼtan la skʼan la yaʼiy malab ta skaj te ay schʼuunel yoʼtan ta stojol te Jehová (kʼopona te sjun Hebreos 11:8-12). ¿Yabal xtal ta koʼtantik te yutsil kʼinal ya yaʼiy kʼalal ya xchaʼkuxaj talel ta Nichimal Kʼinale? Yan-nax ya yaʼiy sba kʼalal ya yil spisil te bin ya yal te Biblia ta stojol sok ta stojol te stsʼumbale. * Jaʼnix jich kʼax tseʼel yoʼtan ya yaʼiy sba kʼalal ya snaʼ te jaʼ ta swenta stsʼumbal kʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtan Jehová yuʼun te tsʼumbalil te albil skʼoplal ya xtale. Ta melel, ya yil te ma tojoluk te la yaʼiy malab.

12, 13. 1) ¿Bin yuʼun la skʼan te puersa la yaʼiy malab te José? 2) ¿Bin lekil talelil la yakʼ ta ilel te José?

¹² Te José te talem ta stsʼumbal te Abraham jaʼnix jich la yakʼ ta ilel te jun yoʼtan la snaʼ malab. Bayal bin jkʼaxel ma stojiluk la yichʼ pasbeyel. La yichʼ chonel bitʼil moso te kʼalal aytonax 17 yaʼbilal-a. Ta patil lebot smul te kʼan stsak yutsʼin te yinam te yajwale. Manchukme lotil te mulil la yichʼ lebeyele bajtʼ ta karsel yuʼun (Génesis 39:11-20; Salmo 105:17, 18). Manchukme jun yoʼtan ta stojol Dios te Josee, jich yilel te kastigo ya yichʼ ma jaʼuk bendisionetik. Jaʼukmeto trece jaʼbil ta patil oranax jelon te skuxlejale. Lokʼ ta karsel sok jaʼ schebal te machʼa mukʼ yaʼtel kʼot ta Egipto (Génesis 41:14, 37-43; Hechos 7:9, 10).

¹³ ¿Ilinbal te José yuʼun te bin ma stojiluk la yichʼ pasbeyele? ¿Labal yijkʼitay ta yakʼel smukʼul yoʼtan ta stojol Jehová te Dios yuʼune? Maʼuk. Melel jun yoʼtan la yaʼiy malab ta skaj te ay schʼuunel yoʼtan ta stojol te Jehová. Kʼot ta yoʼtan te spisil ay ta skʼab te Dios. Jaʼ yuʼun jich la yaltiklanbey te sbankiltake: «Ma xiwex, ¿yuʼun bal hoʼon ya xhilon ta lugar yuʼun te Diose? Te haʼexe la acʼanic te yac apasbonic te bin chopol, pero lec cʼoht yuʼun stuquel te Diose scuenta yuʼun ya xcʼoht ta pasel te bin ya quiltic ta ora ini, ha te ya xcuxajic tsobol ants-winiquetic a» (Génesis 50:19, 20). Ta spatilal, te José la yil te ma tojoluk te la yaʼiy malab.

14, 15. 1) ¿Bin yuʼun yan ta ilel te la snaʼ malab te Davide? 2) ¿Bin koltayot yuʼun te David swenta jun yoʼtan la yaʼiy malab?

¹⁴ Te ajwalil David jaʼnix jich bayal bin ma stojiluk la yichʼ pasbeyel. Manchukme ta skeremilto la yichʼ tsael yuʼun te Jehová yuʼun ya x-och ta ajwalil yuʼun te Israel, la smaliy quinceniwan jaʼbil, jaʼto-abi och ta ajwalil ta stsʼumbalnix (2 Samuel 2:3, 4). Te kʼalal yak ta malab yuʼun ya x-och ta ajwalil ay la yil wokol ta anel ta skaj te Saúl te yoʼtan ya xmilot yuʼune. * Jaʼ yuʼun te David puersa la sta wokol ta anel ta yan nasion o ta chʼenetik ta takin jochol kʼinal. Ta patil bael, laj te Saúl te kʼalal yak ta yakʼel guerra. Manchukme jich kʼot ta pasel, te David lato smaliy jukeb jaʼbil, jaʼto och ta ajwalil  yuʼun spisil te nasion Israel (2 Samuel 5:4, 5).

¹⁵ ¿Bin yuʼun te jun yoʼtan la skʼan la yaʼiy malab te Davide? Jaʼnix la yalbotik bin yuʼun ta Salmo 13 te banti chanebto buelta la sjojkʼoybey te Jehová binto-ora ya xlaj te swokole. Jich la yal: «Pero ha smucʼulinej coʼtan te scʼuxul awoʼtan; tseʼel coʼtan yuʼun te colel awuʼune. Ya jcʼayojtay te Jehová como lec bin la spasbon» (Salmo 13:5, 6). Te David jaʼ smukʼulinej te kʼuxul oʼtanil te ma x-ijkʼitaywan yuʼun te Jehová. Jaʼ yak ta smaliyel sok stseʼelil yoʼtan te skʼajkʼalel te ya xlajinbot swokol yuʼun te Jehová. Jaʼnix jich ya snopilan bin-utʼil koltaybil yuʼun te Jehová ta nail talel. Ta melel, te David snaʼoj te ma tojoluknax te ya yaʼiy malabe.

16, 17. ¿Bin-utʼil yakʼojik ta ilel te Jehová sok te Jesús te ya snaʼik malabe?

¹⁶ Kʼalal te Jehová ya yalbotik te ay bin ya skʼan ya jmaliytik, maba ya skʼanbotik te ya jpastik te bin maba ya skʼan ya spas stukele. Ta melel, te Jehová jaʼ te lekilxan ejemplo ta yaʼiyel malab (kʼopona te 2 Pedro 3:9). Jich bitʼil, bayalix ta mil jaʼbil te jun yoʼtan yak ta malab yuʼun ya xchiknaj ta ilel ta jamal te lotil te bintik la yal te Satanás ta tsʼumbil kʼinal Edén. Te Jehová «yac ta smahliyel» te ya xkʼot yorail te ya yichʼ chʼultesel ta tsʼakal te sbiile. Ma xjuʼ jnaʼbeltik bintik bendision ya yichʼik te «machʼatic ha ya smahliyic» te Jehová (Isaías 30:18).

¹⁷ Jaʼnix jich te Jesús jun yoʼtan yaʼiyoj malab. Kʼalal tal ta Balumilal jun yoʼtan la yakʼ sba ta stojol Dios jaʼto te kʼalal laje. Ta jaʼbil 33 kʼalal ayix ta chʼulchan la yakʼ ta skʼab Jehová te stojol skuxlejal yuʼun ya x-ichʼbot ta wenta. Jaʼukmeto la smaliy te ya xjajch ta aʼtel bitʼil ajwalil jaʼto ta 1914 (Hechos 2:33-35; Hebreos 10:12, 13). Jaʼnix jich yato skʼan te ya yaʼiy malab jaʼto te ya xlaj te jmil jaʼbil te ya xwentainwane yuʼun ya yichʼik lajinel ta jkʼaxel spisil te skontratake (1 Corintios 15:25). Bayal tiempo ya skʼan ya yaʼiy malab, jaʼukmeto ya jnaʼtik te bayal bin lek ya xlokʼ yuʼun.

18, 19. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun jun koʼtantik ya jnaʼtik malab?

¹⁸ Ta melel, jpisiltik ya skʼan te jun koʼtantik ya jnaʼtik malabe. ¿Bin ya skoltayotik? Jaʼ te skʼoponel Dios yuʼun ya jkʼanbeytik te schʼul espiritu. Mame xchʼay ta koʼtantik te ya skʼan ayuk kuʼuntik te chʼul espiritu yuʼun ya jnaʼtik maliywanej (Efesios 3:16; 6;18; 1 Tesalonicenses 5:17-19). Jaʼ yuʼun yame skʼan te sokuk spisil koʼtantik ya jkʼanbeytik te Jehová te akʼa skoltayotik yuʼun lamaluk koʼtantik ya xkujch kuʼuntik.

¹⁹ Juluk ta koʼtantik-euk bin yuʼun te Abraham, José sok te David juʼ yuʼunik te jun yoʼtan la smaliyik te ya skʼotes ta pasel te Jehová te bin la yal ta jamal te ya spase. Jaʼ ta skaj te ay schʼuunel yoʼtanik ta stojol Jehová sok smukʼulinej yoʼtanik te bitʼil ya xchajpanwan stukele. Ma jaʼuk la yakʼ yoʼtanik ta snopel te bin ya skʼanik sok te bin lekxan ya yilik stukelike. Te kʼalal ya jpastik pensar bin bendisionetik la yichʼik ya stij koʼtantik yuʼun ya jnaʼtik malab.

20. ¿Bin ya skʼan ya xlokʼ ta koʼtantik spasel?

²⁰ Manchukme ya jsitintaytik tulan wokoliletik, yame skʼan te jich ya xlokʼ ta koʼtantik te jun koʼtantik ya kaʼiytik malab. Ta melel, ayniwan bin-ora jich ya jojkʼoybey jbatik: «¿Jayeb xan cʼahcʼal, Cajwal [Jehová]?» (Isaías 6:11). Jaʼukmeto sok te yip te chʼul espiritu ya xjuʼ te jichnix ya kaltik bitʼil te Jeremías: «Ha yuʼun ha smucʼulinej coʼtan stuquel» (Lamentaciones 3:21, 24).